KERK EN
ZENDING
MAANDAG 22 FEBRUARI 1937
DERDE BLAD PAG. 10
GEREF. GEM.
Bedankt: Voor Middelharnis en voor
Opheusden, H. Ligtenberg te Lisse.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Zondag 4 April a.s. hoopt cand. J. Bate
laan, hulpprediker te Boskoop, wonende
te Bodegraven, zijn intrede te deen in de
Ned. Herv. Gemeente van Stavenisse
na bevestigd te zijn door Dr. D. Jacobs te
Boskoop,
DE AANKLACHT VAN
Dr J. L. SNETHLAGE
Ingetrokken
In de „Waarheidsvriend" van 18
Februari j.l. heeft de hoofdredacteur
ds. M. van Grieken erkend, dat
hij zich volkomen vergist heeft toen
hij dr. Snethlage te Oyen van woord
breuk en bedriegelijk handelen be
schuldigde in verband met een belofte,
aan het class, bestuur afgelegd. Hij
verklaart, hem algeheele rehabilitatie
te verleerien en biedt hem „openlijk en
eerlijk zijn verontschuldigingen aan".
Dr Snethlage heeft daarop zyn aan
klacht bij den officier van Justitie in
getrokken.
Ds. M. G. BLAUW
Naar wij vernemen is Ds. M. G. Blauw,
Ned. Herv. predikant teSchotenbij Haar
lem, aan wien zoo pas eervol emeritaat is
verleend, zeer ernstig ongesteld. Zijn toe
stand is zorgelijk, hoewel nog niet alle hoop
op herstel is opgegeven.
Dr. C. HILLE RIS LAMBERS
Dr. C. Hille Ris Lambers, Ned. Herv. pre
dikant te Lith (Br.) zal met ingang van
15 April as., na een diensttijd van bijkans
47 jaar, met emeritaat gaan.
Dr. Hille Ris Lambers werd 10 Nov. 1865
te Maassluis geboren en studeerde aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, om in 1889 can-
didaat te worden in Zuid-Holland. 4 Mei 1890
bevestigde Ds. C. G. M. Quack, van Rockanje,
hem te Oostvoorne in zijn eerste gemeente.
In 1894 vertrok hij naar Venhuizen, welke
standplaats in 1898 met Haaksbergen verwis
seld werd. In 1907 deed Dr. Hille zijn intre
de te Jorwerd (Er.) om zich 1 Mei 1927 aan
zijn tegenwoordige gemeente te verbinden.
Dr. Hille promoveerde 7 Juli 1890 tot doc
tor in de theologie op een dissertatie getiteld:
„De kerkhervorming op de Veluwe". Van
zijn hand zag o.m. het licht in de serie
„Groote Denkers", een geschrift over: „De
wijzen uit het Oosten", terwijl hij ook een
boek schreef getiteld: „Hoe moeten we den
ken over het Spiritisme?"
Dr Hille is quaestor van het classicaal
bestuur van 's-Hertogenbosch.
25-JARIG AMBTSJUBILEUM
Ds C. D. VAN NOPPEN
Het 25-jarig ambtsjubileum van Ds C. D.
van Noppen zal worden herdacht op 24
Maart a.s., in de Groote Kerk. Verschillende
predikanten en afgevaardigden van vereeni-
gingen zullen daar het woord voeren, terwijl
eenige zangvereenigingen medewerking hopen
te verleenen. Een comité van 12 personen,
onder leiding van den heer M. Meijerink
hoopt een en ander voor te bereiden.
EVANGELISTEN
Tot Evangelist bij de Herv. Evangelisatie
te Opende is benoemd de heer G. Dij ke-
m a te Drachten. Gister heeft de heer Dijke-
ma reeds zijn intrede gedaan, na te zijn in
geleid door ds. D ij k s t-r a.
Tot Evangelist bij de Ned. Herv. Evan
gelisatie te Blij ham (Gr.) is benoemd de
heer D. Eveleens te Nieuw-Vennep.
EV. LUTH. KERK APELDOORN
19 April a.s. zal het veertig jaar geleden
Zijn, dat het kerkgebouw der Ev. Luth.
Gemeente te Apeldoorn, tot de eeredienst
werd gewijd. Wel was de bouw van de
kerk in 1S96 voltooid, maar de inwijding
geschiedde 19 April 1897. Op Zondag 18
April a.s. hoopt men een herdenkingsdienst
te houden. Voorts een familieavond op de
eigenlijke dag.
S. STEMERDING
JVordt 28 Februari 70 jaar
w Een praatuurtje in 't Huuske
Vlak bij het snijpunt van „de Electrische"
[(boven) en „de Blauwe" (beneden) te Voor
burg staat in landelijke rust ,,'t Huuske",
buitenhuisje, geknipt voor een rustend pae-
idagoog, die nog geen rust neemt. Maar een
rustig1 man, dien het ijlend tempo van on
zen dag niet mee krijgt. De welhaast 70-
jnrige praat niet veel en niet druk; zijn vol
zinnen op papier gaan véél vlotter dan die
idoor de lucht. Maar ge moet goéd luisteren,
."want zoo tusschen de bedrijven door komen
er van die rake opmerkingen, die ineens
pen licht werpen op de binnenkant.
Bijvoorbeeld, als we 't hebben over dat
Xiog zoo bezette werkleven van den emeri
tus: „Ja, als je oud wordt en je kunt dan
alleen nog met 'n hondje loopen..." Of, als
we vragen naar zijn aandeel in 't kerkelijk
leven van Rotterdam (waar de heer Stemer-
iding 12 jaren in den kerkeraad zat): „Och,
de aangenaamste herinneringen heb ik
daaraan nu juist niet; 't is net, alsof broe
ders langere teenen hebben dan gewone
lnenschen". Of, toen het ging over de be-
poeming tot een functie op hoogen leeftijd:
„Ik heb de heeren gezegd: doe dat niet,
Want van een ouden man heb je niet lang
pleizier ofschoon, dan heb je ook niet
Jang verdriet van 'm vooruit dan maar",
Eenvoud en bedachtzaamheid, dat zijn
loch wel twee mooie onderdeelen van de
geestelijke bagage, welke een mensch bij
zijn aankomst in deze wereld meebrengt.
De heer Stemerding zal er zich nooit op
verheffen dat laat de eerste van de twee
lal niet toe, maar dat 't jonge hart erdoor
geopend wordt, is buiten twijfel. En wat
anders dan dat hart te bereiken, is het
geheim van. zijn opleidings-methode ge
weest?
Wij vroegen?
„Het was meer de onderwijzer 'dag Het
Onderwijs, die uw liefde had?"-
Federatiedag der N.G.S.V.
Prof. Adolf Keller aan het woord
Op Woudschoten te Zeist had dit weekend
de jaarlijksche Federatiedag van de Ned.
Christenstudentenvereeniging plaats, die door
een driehonderd studenten van alle afdee-
lingen werd bijgewoond.
Zaterdagavond sprak, nadat de voorzitter
der N.C.S.V., de heer J. L. ten Kate, den
Federatiedag had geopend, prof. dr. Adolf
Keller, secretaris van den Wereldbond der
kerken, van Genève, over het onderwerp
Einde en wedergeboorte der Kerk
De Kerk aldus prof. Keiler, wordt heden
ten dage bedreigd, gelijk zij nog nooit be
dreigd is. Daartoe werken diverse factoren
samen.
In de eerste plaats de enorme ver
arming ,die voor alle kerken is ingetre
den, zoodat in Amerika de kerk 43 pet. van
haar inkomen mist, 4000 zendelingen niet
kunnen worden uitgezonden en duizenden
kerken ten plattelande leeg staan.
De laatste kerk in Rusland, in Odessa,
moest om financieele redenen gesloten
worden, in Steyr gaat met de industrie
de heele kerk te gronde, het laatste
Luthersche seminarie in Moskou moest
worden gesloten.
Zoo wordt de kerk opgelost in gemeenten,
de gemeente in enkelingen. Kan men daar
nog van Kerk spreken? Is het einde voor de
Kerk gekomen?
Een tweede factor van dreiging is de
macht van den Staat. In de geschiede
nis zijn reeds heele kerken van het tooneel
verdwenen, de groote Nestorianen-kerk, die
tot in China reikte, de kerk in Noord-Afrika,
de Evangelische kerk in Spanje, ze zijn van
de kaart uitgeveegd.
In dit verband kan men vragen, wat tot
het existentie-minimum van een kerk be
hoort. Zeker niet haar economische, of socia
le of aesthetische structuur.
Maar de mïndmum-eischen voor de
existentie der kerk blijven in dezen tijd:
de Bijbel, de prediking van het Evangelie
in vrijheid, de zending, uitwendig en in
wendig, en de Christelijke opvoeding.
Waar de Staat deze verhindert, is daar
niet het einde van de kerk gekomen?
Een derde, nog grooter gevaar is de
Staat als verzoeking voor de
Kerk, bij wier bescherming zij leeft, onder
wier voogdij zij staat. Het is de religieuze
mimicry, die in Rusland de groote vijand
van de Kerk is, waar alle requisieten van
de Kerk verschijnen als requisieten van den
Staat, waar als in Duitschland een verabso
luteering van den mensch als staatstheologie
optreedt.
Opnieuw bedreigt het humanisme
daar in den vorm van den Rosenberg-
schen mythos en van een hypostase van
den mensch via een religiositeit, die den
mensch van nature eigen is, de Kerk.
Waar deze vlam opslaat en Christus valt,
sterft een Kerk.
Heden ten dage sterven kerken, de een
aan grenzenlooze armoede, de ander aan
staatsliefde of aan immanentie of aan ker
kelijkheid. Misschien moeten wij zeggen:
nog veel moet sterven. Het is nog zoo veilig
in de Hollandsche en Engelsche ke "en. In
Duitschland heeft men op 't oogenblik niets
meer over dan het geloof, niets meer waar
men anders de kerk op kan bouwen: Voor 't
eerst sinds langen tijd wil daar niet meer de
Kerk op de krukken van den Staat gaan, of
een cultuur bouwen, maar alleen leven uit
het geloof, dat Jezus Christus Heer der Kerk
is.
Daar is één troost bij al wat wij empirisch
zien sterven. Christus behoudt Zijn macht
over menschen en over theologieën. Hij ver
heft Zich boven de Kerken.
KORTE BERICHTEN
Wij ontvingen het Jaarhoekje 1937 der
Geref. Kerk van Enschedé, voorzien
van alle gegevens over kerk en aangren-
zenden arbeid, ook een volledige lijst van
alle leden, zoowel alfabetisch als naar de
wijken gerangschikt.
Ja! De kweekschool is altijd mijn
ideaal geweest. En vergeet, u niet: zelf heb
ik geen kweekschool-opleiding gekend. Dat
ging vroeger zoo heel anders. Drillen! Les
sen opzeggen! Ik zeg wat vaak tegen do
kweekelingen: wat al voorrechten in dezen
tijd. Maar toen! Ik heb mijn opleiding, als
u het zoo noemen wilt, gehad bij mijnheer
Fransen in Mijnsheerenland
1 „Waar u ook geboren is?"
„Ja. Ik ben al heel jong allengs in de
richting van het onderwijs gekomen en toen
ik 12 jaar was begon de vorming. D.w.z.,
overdag kweekeiing in de klas twee klas
sen van 40 kinderen elk naast elkaar en
als meester dan even weg liep, had ik ze
alleenEn 's avonds lessen, lessen. Voor
de bovenmeesters zat er wel muziek in, on
derwijzers te kweeken, want als de acte ge
haald werd, kregen zij van C.N.S. een pre
mie, ik meen van 150 gulden. Literatuur
voor de opleiding was er niet; zelf zochten
we maar boekjes te bemachtigen met exa
menopgaven, en dan maar opzeggen! Eén
ding was toen beter dan nu: de lioofdvak-
NED. BIJBELGENOOTSCHAP
Afdeeling Zuid-Holland
Onder voorzitterschap van den heer J. F.
Westermann heeft te 's-Gravenhage de
jaarlijksche vergadering der afdeelingen
van het Ned. Bijbelgenootschap in Zuid-
Holland plaats gehad.
Uit het jaarverslag van den secretaris, jhr.
mr. J. M. M. van Asch van Wijck,
blijkt, dat in het afgeloopen jaar 12 nieuwe
afdeelingen zijn opgericht, zoodat er thans
in het geheel 68 afdeelingen zijn, waardoor
Zuid-Holland van alle provincies de meeste
afdeelingen heeft.
Ds D. E. B o e k e deed verschillende mede-
deelingen omtrent de plannen van het hoofd
bestuur ten opzichte van de herdenking van
het 300-jarig bestaan van de Statenvertaling.
Het ligt in de bedoeling de jaarlijk
sche vergadering op 16 Juni te Am
sterdam, in het teeken te doen staan
van deze herdenking; aan den voor
avond daarvan zal een ontvangst
plaats hebben in het Bijbelhuis.
Tevens zal men in die dagen gelegenheid
hebben, de bijbeltentoonstelling te bezichti
gen, welke vanwege het Ned. Bijbelgenoot
schap in het museum Fodor wordt gehouden,
GEREF. KERK TE HILBURG
De door den kerkeraad van de Geref. Kerk
te Tilburg benoemde hulpprediker cand. D.
C. van Lonkhuyzen van Amersfoort
heeft thans zijn arbeid te O is ter wijk
aanvaard. Ds J. de Vries van Tilburg
heeft hem in het kerkgebouw-Kievitslaan
daartoe ingeleid. Hiermee is een reeds lang
gekoesterde wensch der in Oisterwijk wo
nende Geref. vervuld.
Kerk en Staat in Duitschland
De datum der Kerkelijke verkiezingen
Volgens het D. N. B. zullen de verkiezin
gen voor de Constitueerende Synode ver
moedelijk begin April worden gehouden. Er
zullen dan drie of vier kerkelijk-politieke
groepen tegenover elkaar staan, n.l. de Be-
lijdeniskerk, de bij den Lutherschen raad
aangesloten landskerken, de „Duitsche
Christenen" en de bond voor het Duitsche
Christendom, ook genaamd1 „Thüringsche
richting". De publicatie van de kiesbepalin-
gen wordt een der volgende weken verwacht,
waarmede de deelneming van den staat aan
de kerkelijke verkiezingen zal zijn geëindigd,
daar, naar vernomen wordt, staat en partij
besloten zijn zich te onthouden van elke
directe of indirecte medewerking of influen-
ceering.
Kerrl dreigt met afzetting
Volgens een Rehter-bericht uit Berlijn
heeft Rijksminister Kerrl in een toespraak
voor de provinciale gecommitteerden van de
Evangelische Kerken aangekondigd, dat de
Evangelische predikanten, die „tegen den
staat werken" zullen, worden afgezet.
Kerrl voegde hier aan toe, dat pogingen
moeten worden gedaan om uniformiteit te
brengen in het denken in kerkelijke aange
legenheden en dat, de kerk de idealen van
het nationaal-socialistische geloof moet eer
biedigen.
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
Promotie Dr. D. C. S. du Preez
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
zal op 27 dezer promoveeren tot Doctor in
de letteren en wijsbegeerte op een proef
schrift, getiteld: .Die Individual-Psigologia
en sij pedagogiese heskouinge"; de heer
D. C. S. du Preez, geboren te Heide!-
berg (Transvaal) Zuid-Afrika.
In het voorwoord van de dissertatie wordt
dank gebracht aan den promotor, Prof. Dr.
J. Waterink, aan Prof. Dr. D H. Th. Vollen
hoven, aan de hoogleeraren aan de Univer
siteit te Witwatersrand, in het bijzonder
de Professoren MacCrone en Murray, aan
het Transvaalsche Departement van On
derwijs enz.
Na de inleiding wordt in het eerste
hoofdstuk een overzicht geboden van do
psychologische richtingen tot op de Indivi-
dual-psychologie. In het volgend hoofdstuk
worden het ontstaan en de bouw van do
theorie der Individual-psychologie bespro
ken lezen, schrijven en rekenen kregen den
vollen tijd. Mooi lezen och, wat vind je
dat tegenwoordig weinig meer; mooi schrij
ven, wel, waarom, als ze maar. kunnen tik
ken. En dan zingen; 't is net of ze niet meer
durven tegenwoordig. Dan in Duitschland;
wel, daar kwam zoo maar een jongen uil
de bank naar me toe: „Meneer, mag ik wat
voor u zingen?" 't Klonk als een klok!"
„U lijkt me geen bewonderaar van het
huidig systeem."
„Neen. Het wordt almeer opjagen voor
parate kennis. Kijkt u maar eens naar
't M.U.L.O. En hoe weinig op de levensprac-
tijk gericht. We hebben nu. bijv. in sectie
III van de Herv. Vereen, voor Geestelijke
Volksgezondheid een opleiding van meisjes
voor het huisgezin. Iets, wat u in Scandi
navië, in Amerika, nu ook in Engeland,
aantreft. In die richting ware, ook voor de
jongens veel meer te doen. Maar ja, tegen
woordig is er maar één doel: het examen.
En van hooger af dwingen Gvm en H.B.S.
het middelbare, en het middelbare dwingt
het lagere".
„Hoe lang duurde uw vorming?"
„Tot het 18e jaar. Toen terstond in de
praktijk, naar de school van mijnheer Jans
sen in de Oppert. Nu, een luxueus gebouw
was het niet. Alle lokalen op een rij, geen
gang. Daglicht van boven en dus meestal
gaslicht vleermuizen erbij. De kleeren
aan de wanden van het leslokaal. En klas
sen van zoo even 70 leerlingen. Ik was in
tern, ben er vijf jaar op één kamer geweest
met Dr. Murk Jansen, den beroemden Leid-
schen dokter, die een der vier zoons van
m'n baas was. Zoowel den zoon als den
vader heb ik zeer hoog geacht."
„U was al heel jong hoofd, meen ik?"
„Na nog een paar jaren te Charlois on
derwijzer te zijn geweest, werd ik op 26-
jarigen leeftijd hoofd te Pernis. Pernis was
toen nog zoo heel anders dan nu: een dorp
van tuinders en visschers er waren 13
sloepen met 13 man elk. Ik vond het er
wel een beetje héél dorpsch en veel was er
ook niet bij te verdienen twee jongens
2 kwartjes per uur, dat was al. Maar ik
was ook voorlezer in de Herv. kerk en dat
leek me, u weet, mooi lezen vind ik een
kunst." -
ken. Het derde hoofdstuk beziet deze psy
chologie in verband met enkele vraag
stukken der opvoeding, en het vijfde hoofd
stuk in verhand met de paedagogischo
psychologie. In een slothoofdstuk wordt de
verhouding nagegaan tusschen de Indivi
dual-psychologie en de gegevens van do
paedologie.
Van de 15 bijgevoegde stellingen vermel
den we do volgende
I Wanner Adler die gcmecnskapsgevoel
die enigste veilige maatstaf noem vir dio
beoox-deling van onsself en ander ken hy
daar 'n veels te grote waarde aan toe.
II. Die tugopvatting van die Individual-
psigologie hang saam met sy opvatting van
die natuurlike goedheid van die mens en
om die rede werk dit verslapping van dio
tug in die hand.
V. Die bewering van Cr. Bühler dat
die hou van dagboeke „eine spezifische
Leistung des Reifealters" is, is in sy alge
meenheid nie te handhaaf nie.
VI. Die psigotegniese ondersoek op skool
moet in die algemeen gesien word as een
van die onmisbare .hulpmiddels om te kom
tot 'n noukeurige anaüse ook van die moei
likhede wat hullu kan voordoen by die
leerlinge.
VII. Deur die instel van psigotegniese
ondersoek op die skool bevorder 'n mens
dio vroegtijdige herken van moontlike af
wijking bij die kin dors en kom 'n mens
makliker tot 'n juiste diagnose daarvan.
Op hkrelie manier benader 'n mens so dig
moontlik die ideaal van individuele behan
deling in die klas.
VIII. I.iggaamlike tugtiging ls as straf
middel principieel vereis.
X. Seksuele voorligting kan alleen gegee
word door hulle wat in staat is om d:e hele
persoonlikheidsontplooiing van die kind te
oorsiem
XIII. Die geskiedenisonderwijs moet ook
in Zuidafrika so gegee word dat die ont
wikkeling van die eie volksbestaan dui-
del ik gesien word.
XIV. Die godsdienstige opvoeding van
die kind moet rekening hou met die tempo
van sy ontwikkeling.
XV. Die strewe na die gelijkstelling tus
sen blank en swart in Suidafrika is 'n
uitvloeisel van die Revo usie en die segre-
gasic op maatskaplik, kerklik en staat
kundige terrein is die vrug van die Cal
vinisme.
Uitwisseling van Nederlandsche
en buitenlandsche studenten
Wij vernemen dat de Minister van
Ondexavijs. Kunsten en Wetenschappen,
een even belangrijke als verblijdende
baslissing heeft genomen ten aanzien
van de uitwisseling van Nederlandsche
en buitenlandsche sfdenten voor de
wederzijdsche bestudeering van de
onderscheidene yolken en talen in
Europa,
Dezer dagen heeft het Nederlandsche
Bureau voor Buitenlandsche Studenten
betrekkingen, Breestraat 41, Leiden, van
genoemden Minister een schrijven ontvan
gen, waarin werd medegedeeld dat het
denkbeeld om te geraken tot uitwisseling
van ingeschreven studenten der Neder
landsche Rijks-Universiteiten met inge
(i&phrtwep, studeghax van buitenlandsche
AUniversiteiteh Óp' de basis van reciproci
teit wat hét betalen van collegegelden be
treft op de volledige instemmng van dien
Minister van O., K. en W. mag rekenen.
Zijne Excellentie verklaarde zich Be
reid aan een regeling mede te werken
door studenten van buitenlandsche uni
versiteiten krachtens art. 101 der Hoo
ger Onderwijswet aan te wijzen. Hun
aantal zal afhangen van het aantal Ne
derlandsche studenten, die zonder beta
ling van collegegelden de studie zullen
kunnen volgen aan universiteiten in 't
buitenland.
De Minister meende tenslotte te dezen
opzichte geen bindend besluit te moeten
nemen t.a.v. alle universiteiten en van
alle studenten, doch elk geval zal op zich
zelf worden behandeld.
Iedere Nederlandsche student (e) die plan
nen heeft gemaakt om voor 1 Jan. 1938 in
het buitenland te gaan studeeren wordt
verzocht dit aan den .heer J. C. de Jongh
alg. secretaris van het N.B.B.S. te Leiden,
afd. Uitwisseling, te melden, opdat vandaar
uit de noodige stappen gedaan kunnen
worden.
„En toen kwam u weer in Rotterdam
terug?"
„Ja, eerst hoofd van de Duitsche school
aan de Nieuwe Haven. 'Maar al spoedig
bleek, dat ik eigenlijk maar le stuurman
was want de baas werd rector Heller.
Nu, dat was me een rector; zijn tucht zat
in de rotting en die gebruikte hij zóó druk,
dat de vezels van het eene eind tot een
kwastje uitgerafeld waren. Die sloeg er
maar op, niet.zelden tot bloedens toe.
„In 1899 volgde de benoeming tot hoofd
der school voor C.V.O. te Charlois. Die
school bloeide zoo, dat splitsing yoodig
bleek; men heeft toen meteen, in goede har-,
monie, het Herv. en het Geref. element ge
scheiden, zoodat er een school van Herv. en
een van Geref. zijde kwam. En zie, mijn
collega werdde heer Fransen, die mij
opgeleid had".
„En toen naderde de bereiking van uw
ideaal?"
„In 1907 werd in de Tuindersstraat een
Chr. kweekschool opgericht; het was een
heel groot huis met 14 lokalen, die ten deele
leeg stonden. Daarheen heeft men de nor
maallessen van de Kon. Wilhelminakweek-
school overgebracht en ik werd er leeraar.
De directeur, mijnheer Groenenberg, was
veel ziek en dan was ik waarnemend. Toen
hij stierf werd ik directeur en
„Toen was u in uw volle element Wat
trok u aan in de Kweekschool boven de
gewone?"
„Allereerst, dat alles op één doel gericht
is. In de school geven we les aan kinderen,
die alle kanten opgaan. Dan is de levens-
toon er mij meer naar 't hart; ernst en
degelijkheid, ook door het ouderlijk huis en
de soms sobere levensvoorwaarden bevor
derd, stempelen de sfeer. Voorts is opleiden
tot onderwijzer het doorgeven van geeste
lijken invloed. En zij is dus, wat ik van 't
hoogste belang acht: invloed te hebben op
het hart van hen, die wij voorbereiden
tot hun taak."
„Welke vakken waren u 't liefst?"
„Paedagogiek en Ned. taal- en letterkun
de. Maar dan de paedagogiek van toen. Die
van tegenwoordig gaat me te hoog. De man
nen van de wetenschap zijn knapper dan
ik. En dan die psychologische hooggeleerd
heid daar blijf ik maar liever van af."
„Er waren toen nog niet veel kweek
scholen?"
s. s. R.
Huishoudelijke vergadering
Onder leiding van den Uniepraeses den
heer C. M. Langeveld, heeft een huishoude
lijke vergadering plaats gehad van de Socie-
tas Studiosorum Reformatorum. Besloten
werd lid te blijven van de I.S.S. (Intern.
Students Service), hoewel men van haar be
staan niet veel bemerkt.
Met leedwezen werd uit het verslag
van den ab-actis vernomen, dat de po
gingen van het Uniebestuur, de Christe
lijke studentencorpora in Nederland in
één stichting te vereenigen, die het
werk van de huidige Calvin. Studenten
beweging zou kunnen overnemen, uit
en ombouwen, tot dusverre slechts dit
positieve resultaat hadden opgeleverd,
dat de discriminatie der verschillende
standpunten was bereikt.
Het orgaan „Libertas ex Veritate", neemt
toe in omvang en oplage. De gedenkboek
commissie werd, me' groote waardeering
voor haar welgeslaagden arbeid, ontbonden.
In verband met den groei van S.S.R. werd
een motie ingediend, waarin aangedrongen
wordt op de benoeming van een reorganisa
tie-commissie, welker taak zal zijn, na te
gaan, in hoeverre verandering in de admini
stratieve inrichting der S.S.R. wenschelijk
en mogelijk is, en eventueel te komen met
voorstellen, b.v. tot instelling van een
S. S. R.-b u re a u.
Inzake het al of niet voortzetten der S.S.R.
congressen zal een enquête worden ingesteld
naar de meening der leden.
Het nieuwe Unie-bestuur werd geïnstal
leerd. Het bestaat uit de heeren A. Keizer
(Rotterdam), praeses: J. van Muyden (Am
sterdam), ab-actis I, mej. E. Snoep (Amster
dam), ab-actis II; J. J. v. Herwijnen (Delft),
quastor; J. S. Bedet (Leiden), W. J. Lame-
ris (Wageningen), A. Schouten (Utrecht), A.
G. Westerbrink (Groningen), assessores.
Het adres van den nieuwen Unie-ab-actis
is voorloopig: P. C. Hooftstraat 127,
Amsterdam-Zuid. Het adres van den
Unie-quaestor is: Claes de Vrieselaan
4b, Ro 11 e r d a m.
HET BUITENGEWOON LAGER
ONDERWIJS EN DR VAN VOORTHUIJSEN
Een dag van propaganda cn van afscheid
Vertegenwoordigers van alle takken van
het buitengewoon lager onderwijs, omvatten
de het onderwijs aan zwakzinnigen, doof
stommen, blinden, slechthoorenden, psycho
paten, en lichamelijk gebrekkigen, hejjben
zich in een comité vereenigd ter huldiging
van dr. A. van Voorthuijsen, rijksinspecteur
van het B.L.O., die op 1 Maart a.s. wegens
het bereiken van den pensioengerechtigden
leeftijd deze functie zal neerleggen. In een
bijeenkomst op 6 Maart as. te houden in
de Dalton-H.B.S. te 's-Gravenhage, zullen de
Minister van Onderwijs (die met den Minis
ter van Sociale Zaken eere-voorzitter van
het comité is) en een vertegenwoordiger van
het buitengewoon lager onderwijs den schei
denden inspecteur toespreken.
In verband met dit afscheid heeft het
comité gemeend dr v. Voorthuijsen geen groo
ter genoegen te kunnen doen dan door hem
ten afscheid behalve een gedenkboek
te zijner eere samengesteld ook een album
aan te bieden, waarin verslagen van propa
gandistische manifestaties op het gebied van.
het buitengewoon lager onderwijs zijn op
genomen, welke op 24 Februari a.s. zullen
plaats vinden.
Op 24 Februari wordt ter gelegen
heid van dr. van Voorthuijsens
afscheid een buitengewoon-onderwijs-
dag gehouden. De bedoeling is, dat elke
school of instelling, waar dit onderwijs
gegeven wordt, dien dag een tentoon
stelling zal houden of door het geven
van een openbare les, van een school
feest, het houden van een lezing, het
vertoonen van een film, het openstel
len van de school voor belangstellen
den of op andere wijze de aandacht
van het groote publiek op zich zal
vestigen.
P. KORTEWEG t
Te Hilversum is na een langdurige
ziekte in den ouderdom van 56 jaar overle
den de heer P. Korteweg, onderwijzer aan de
Geref. Scholen voor L.O. en U.L.O. aldaar.
De teraardebestelling zal morgen plaats
hebben op de Nieuwe Algemeene Begraaf
plaats (Boschdrift) te Hilversum. Vertrek
van het sterfhuis 's middags te 2 uur.
„Mijn kans, om het ideaal te bereiken,
was gering. Je had toen alleen de Klokken-
berg, Zetten en Doetinchenu Maar do
kweekschool aan de Tuindersstraat ging
best; we hadden beneden een leerschool, en
die bloeide nu ook,, omdat de bovenverdie
ping meedeed. Later zijn we \crhuisd naar
't Haringvliet, waar heel dichtbij de heer
van Wijlen z'n kweekschool had. Wij heb
ben altijd goede vriendschap gehad, leerden
van elkaar en hebben elkaar nooit in de
wielen gereden, t Was er anders ver van
rustig les geven; onophoudelijk had je dat
gedaver van geloste ijzeren staven e. d. op
den wal vlak voor de school."
„In 1932 hebt u de taak beëindigd?"
„Ja. Je moet je tijd kennen. Ik kan nu
nog heel wat doen ben gelukkig gezond
maar als ik merk, dat 't tobben wordt,
dan leggen we de riemen binnen boord."
Nu, aan tobben schijnt de bijna 70-jarige
nog niet toe. Al overheerscht steeds een
trek van ernst bij 't spreken, het zilverwitte
haar omlijst nog een blozend gelaat en het
gesprek weerspiegelt nog warme belangstel
ling voor allerlei arbeid. Eerst echter moe-
ten we nog even weten:
„Uw pennevruchten?"
„Niet heel veel. Ik heb schoolboekjes ge
schreven maar die liggen nóg in de kast
als copy. Op onderwijsgebied: schetsen on
der den titel „Aangaande mij en mijn huis".
In het Paedag. Tijdschrift artikelen, maar
de tegenwoordige heeren zijn knapper dan
ik
„U hebt toch ook belletrie geschreven?"
„Nu ja, die bundel „Met het oor gehoord".
„Buiten het onderwijs heeft u, behalve in
het kerkelijk leven, nog andere belangstel
ling gehad?"
„In de politiek een beetje; ik ben hier
voorzitter van de C.H. Kiesvereeniging. In
Rotterdam ben ik ook nog tot Raadslid ge
kozen, maar kon geen zitting nemen, want
het was onvereenigbaar met mijn onder-
wijsbetrekking."
„Uw werkzaamheden zijn nu nog vele?"
„Och, er is nog wel een en ander te doen.
Ik ben nog bestuurslid van C.V.O., ook voor.
zitter van het college vpn inspecteurs van
C.V.O., zoodat ik nog een 30 scholen jaar
lijks bezoek ja, dat is toch wel mooi
GEDENKSTEEN S. ROOSJEN
Op de Noorderbegraafplaats te Groningen
had Zaterdagmiddag een intieme doch tref
fende huldiging plaats van de nagedachtenis
van wijlen den heer S. Roosjen, die op het
gebied van de Ned. Herv. Kerk en diaconie,
als voorman in de a.r. beweging en als
leeraar aan het Willem Lodewijk Gymnasium
zulk een breede plaats innam.
Een klein Comité, onder presidium van Ds
J. J. Knap Czn., had namens de verschil
lende organisaties waarin de heer Roosjen
zitting had een gedenksteen geplaatst op
diens graf om daarmee uiting te ge\en aan
haar dankbaarheid voor hetgeen God in den
heer Roosjen gaf.
Eigenlijk, aldus Ds Knap, was er geen ge-
denkteeken noodig. Hij heeft zichzelve een
gedenkteeken geplaatst in de harten zijner
vrienden. Het opschrift van de steen: „God
is mijn licht en mijn heil", was zijn levens
spreuk en stervensspreuk geworden. Het
moge ook de kracht zijn van zijn nabe*
staanden.
Namens de weduwe en de familie heeft
daarna de heer Roosjen te Amsterdam woor
den van dank gesproken tot het comité en
daarbij uiting gegeven aan zijn gevoelen dat
zijn broeder niet zoo had kunnen werken
indien hij niet in Groningen gevonden had
dé juiste voedingsbodem. Voor de vriend
schap en genegenheid zegde hij allen dank.
Daarmee was de plechtigheid die door een
breede vriendenkring werd bijgewoond ge
ëindigd,
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Heer Hu go waard. Chr. School. Tot
hoofd: de heer R. S t o u t h a m er, onderw,
te Badhoevedorp.
Rheeze (Ov.) Chr. school. Tot hoofd: d«
heer W. C. P i s u i s s e te Heemse.
Stellendam. Ned. Herv. School. Tot
onderwijzeres: Mej. J. E. v. d. Adel, tijdel,
onderw. Chr. school te Terschuur.
Werkendam. Rehobothstraat. Tot on
derwijzer: de heer A. van Houwelin-
gen, wachtg. te Rotterdam.
SCHOOLMUSEUM GRONINGEN
Men schrijft ons: Het Gron. Schoolmu
seum, stichting van den heer W i r t z, annex
het Bijbelsch Museum van wijlen Prof. Dr.
Van Veldhuizen, hield de jaarvergade
ring, onder leiding van den heer Lever
man, oud-inspecteur van het Lager Onder
wijs. Door Prof Dr Overdiep, geassisteerd
door Drs van Es werd een hoogst interes
sante en instructieve lezing gehouden over
Dialectstudie en Zinsklank, toegelicht met
lichtbeelden.
De Volksuniversiteit
Niet in dezelfde mate als de Openbare
Leeszaal heeft dc Volksuniversiteit in ons
land veld gewonnen. Maar het zijn er dan
toch 27. (Openbare en R.K.; de onderwijs-
statistiek van het Centraal Bureau heelt
de Chr. Volksuniversiteit te Roterdam over
't hoofd gezien), die =t 100.000 belangstel,
stellenden regelmatig of voor één keer
.hebben bezocht. Aan de cursussen, dus
reeksen van lessen, namen 33.427 personen
deel; aan de afzonderlijke voordrachten
67.797; aan excursies 1429.
Het zwaartepunt der belangstelling lag
in den .winter 1935/36 te Arnhem, Bussum
en Rotterdam, waar resp. 33.2, 33.2 en 21.0
deelnemers per 1000 inwoners werden ge
teld. Het aantal deelnemers per cursus lag
.echter anders verdeeld; daarvan hadden
het -leeuwendeel Arnhem, Amsterdam,
Bussum, Eindhoven, Den Haag, Hengelo,
Hilversum, Rotterdam, Tilburg en Utrecht.
Eenigermate, doch uiteraard zeer betrek
kelijk kan men de hoogtepunten der be
langstelling aflezen uit een verdeeling naar
de onderwerpen. Dan blijktschaken
bovenaan te staan vervolgens tooneel,
dans, film en muriek, afstammingsleer,
erfelijkheidsleer, land- en volkenkunde,
psychologie en opvoedkunde, letterkunde,
schilder-, teeken- en bouwkunst, populair»
geneeskunde, geestelijke wetenschappen
techniek. In de minderheid zijn: politiek,j
scheikunde, sterrenkunde, talen en gym- j
nastiek.
Promoties
Amsterdam. Gem. Univ. Bevorderd tot
dcotor in de Rechtsgeleerdheid op proefschrift
getiteld: „Privaatrechtelijke Instellingen ln i©
Uandbouw-crlsis-wetgevlng" Mr H. M. Zwart,
geb. te Rotterdam.
Academische Examens
Amsterdam. VrUe Universiteit-. Gesl.j
Rechten: cand.ex., de heer S. W. Visser, Am
sterdam.
Leiden. Gesl.: Rechten: doet. ex.. mej. R. J.
K. Moquette: cand.ex., mej. G. M. Keg.
Amsterdam. Gem. Univ. Gesl.: Rechtsge
leerdheid: doet. ex., de domes S. M. Eeftinck
Schattenkerk, T. Keppler en R. Andriesse;
doet. ex., de dames H. I. Wolff en A. M. P.
Mönnich.
Groningen. Gesl.: Godgeleerdheid: cand.-
ex., do heer C. G. Scheepstra.
werk, dan voel je je weer kweekschool
directeur en zie je oud-leerlingen van vroe
ger terug. Dan bestuurslid van de Unie
„Een school met dpn bijbel" ja, dat vin«lt)
u misschien vreemd: C.V.O. en de Unie.
Maar dat is m. i. niet vreemd: we zijn
leden van één gezin en dan is het best mo
gelijk, in volkomen harmonie beide te die
nen. Ik bén Hervormd, maar kan met de
Geref. best samenwerken. Ach, er is zooveel
onnoodige hostiliteit, die groote schade doet.
Daarom verheugt mij ook zoo de betere ver
houding tusschen C.V.O. en C.N.S., gevolg
waarvan we nu gezamenlijk richtlijnen heb
ben kunnen vaststellen voor onderwijs-
benoemingen en concentratie van scholen."
„Voor het buitengewpon L.O. hebt u op 't
oogenblik zeker veel te doen?"
„Ja, als voorzitter van de Ver. voor Chr.
B.L.O. hebben ze mij ook gedelegeerde in
den Schoolraad gemaakt ja, daar kun ie
toch niets aan doen nietwaar? en voor
het Chr- buitengewoon onderwijs maken we
nu mooie kansen, zooals u weet. Hier in
Voorburg ben ik nog voorzitter van 3 Chr.
schoolbesturen."
„Wie hebben er op uw leven den meesten
invloed gehad, mijnheer Stemerding?"
„Uit de onderwijzerswereld mijnheer Jan
sen van de school aan de Oppert. Maar bo
venal mijn vader, die, ofschoon geen school
man (tuinder), een paedagoog bij de grati»
Gods was. Klappen deelde hij niet uit; hij
keek je maar aan, met die sprekende oogen,
spiegels der ziel, waarin echte Godsvrucht
leefde. En nóg vraag ik mij wel eens af voor
deze of die beslissing: wat zou mijn vader
gezegd hebben. Ziet u, de meeste menschen
ken je alleen maar „gekleed", maar je vader
ken je „en négligé" en een vader als i k
had. voedt je nog op nd zijn dood."
Dit laatste èn mooiste moment van het
gesprek in de stille zondoorschenen kamer
van ,,'t Huuske", gaf mij een blik in do ziel
van dezen eenvoudigen Christen. Neen, een
Einspanner is de straks 70-jarige nooit ge
weest. Maar een middenman. Dat wil zeg
gen, ni-et een la Gencstet (Zóo'n midden
man, wat heb je d'r an?), maar een man des
vredes, die een zacht licht om zich heen
spreidt, nooit losmakend den band lussehen
hoofd èn hart. Een rustig zaaier in diepe
voren, welke hij zelf mee geploegd heeft.
