P I L S U D S K I
VAN
Maarschalk Pilsudski
Polen was een volk met groote aanleg en prachtigo
mogelijkheden. Vanaf de tweede helft der 10e eeuw
leeft het achthonderd jaar lang zijn leven als
eigen, zelfstandig volk.
Helaas is Polens kracht langzaam ondermijnd
door allerlei ontbindende krachten van binnen en
allerlei buitenlandsche intrigues en complotten.
Speciaal in de 18e eeuw merken wij ook in Polens
vorsten op 't streven naar persoonlijke grootheid
en dynastieke verheffing ten koste van 's lands
welvaart. We denken bijv. aan August den Sterke,
die in de conflicten tusschen Zweden en Rusland
zoo'n groote rol heeft gespeeld.
De innerlijke kracht van Polen verzwakte boven
dien door de onpractische staatsinrichting en de
inwendige verdeeldheid. De 18e eeuw heeft ten
slotte het eind gebracht van Polens zelfstandig
heid: het werd door drie deelingcn bij de grooto
nabuurlanden Rusland, Pruisen en Oostenrijk
ingelijfd.
Echter: al verloren de Polen hun staatseenheid,
hun nationaliteit bleven ze trouw, met name door
het handhaven van hun taal en hun godsdienst.
En de taktiek der onderscheiden regeeringen om
de Russische Polen te russificeeren en de Duit*
sche Polen te germaniseeren hebben tenslotte
al werden ze nog zoo hardhandig doorgezet
schipbreuk geleden.
Hardhandig was met name de Russische taktiek,
de nieuwe onderdanen hun nationaal gevoel to
ontnemen. Rusland aarzelde niet op de grofsto
wijze de Poolsche taal en volksaard te onderdruk
ken en trachtte „de naam Polen uit zijn eigen
herinnering en ook uit üie van het Poolsche volk
te bannen".
Maar het was gelukkig! tevergeefs! De vree-
selijke krenkingen leidden niet tot vernietiging,
maar integendeel tot herleving. Wij Nederlanders
weten maar al te goed, wat het bcteekent als een
tyran de volksaard tracht om te zetten en een
volk probeert gelijk te schakelen aan zij n eigen
cultuur en belangen. We weten echter ook, hoe
juist daardoor verborgen krachten in actie komen
DE GROOTE MAARSCHALK
en liefde ontstaat, waar tevoren onverschilligheid
scheen te bestaan. Elke keer weer hebben do
Polen de wapenen gegrepen, om 't gehate Russi
sche juk af te schudden. De Poolsche grond is
doordrenkt van het bloed van de besten, die ver
geefs him leven voor Polens vrijmaking hebben
gegeven.
En toch eindelijk zouden ook al die offers
vrucht dragen. Het wachten was alleen op do
juiste gelegenheid en den juisten man.
De juiste gelegenheid kwam met het uitbreken
van de wereldoorlog. De juiste man werd geboren
in het jaar 1867 te Zulow bij Wilna. Hij heetto
Josef Pilsudski.
In het door Dr Lipinskj geschreven en door Prof.
Dr. H. Brugmans in onze taal uitgegeven boek
over Pilsudski rijst de imponeerendc gestalte
van den grooten maarschalk in al zijn grootheid
voor ons op.
Eerst zien we Pilsudski als de organisator
der verdrukten. Pilsudski maakte als jon
geling mee het Russisch schrikbewind onder
Murawjeff, die elk spoor van Poolsche invloed
en kracht trachtte te vernietigen. Het deed in
Pilsudski's hart geboren worden een onuitroeibare
haat tegen de onderdrukkers. Hen te bestrijden
werd zijn levensdoel. Om dit te effectiever te kun
nen doen, sloot Pilsudski zich aan bij de Poolsche
Socialistische partij, die de stichting van een on
afhankelijk Polen als eerste doel nastreefde.
Spoedig wordt Pilsudski leider. Zijn aangeboren
leiderstalent gaf hem van meet af over zijn om
geving een natuurlijk, maar klemmend overwicht.
„Deze man zegt dr. Lipinski oefent op de
menschen om hem heen een wonderlijken invloed
uit. Hij heeft een groote, persoonlijke charme, is
zeer beminnelijk en eenvoudig, tegelijk echter
boezemen zijn staalgrijze oogen eerbied in, waar
aan niemand, hetzij ouder of jonger dan hij, zich
kan onttrekken."
Pilsudski strijdt met de middelen, die in Rusland
in 't begin dezer eeuw bij de revolutionnajrpn ge
bruikelijk waren. Hij maakt dan vanzelf ook ken
nis met de middelen, die de Russische regeering
te baat nam, om haar gezag te handhaven.
In 1904 ziet Piteudski de kans schoon voor ©en
Poolsche opstano en treedt dan op als leider
der revolutionnairen. Van Japan tracht
hij wapens te krijgen. Maar zijn stoutmocdigo
tocht is tevergeefs en de opstand verloopt, zonder
dat hij hot arme, gemartelde volk de vrijheid
heeft gebracht.
„Overal in het land verrijzen de galgen, waaraan
de soldaten van Pilsuoski met de strijdkreet:
„Leve het vrije Polen!" op de lippen voor hun
ideaal sterven."
Pilsudski wijkt uit en vestigt zich in Galiciü.
Daar wordt hij de stichter van het oor-
logskad er.
„Wij moeten" schreef de Poolsche nationalo
leider in die dagen „tegenover de georgani
seerde macht onzer vijanden, die steunt op de ba
jonetten der soldaten de macht der Poolsche
volksmassa stellen."
Maar om deze onder zijn invloed te krijgen,
stichtte Pilsudski krijgsscholen, waar hij de in
structeurs opleidde, die bestemd waren aan 't hoofd
te staan van de toekomstige volkstroepen.
Vanaf 1908 wordt aldus in Galicië een .strijdhond",
een Poolsche strijdmacht gereed gemaakt, welko
Pilsudski zal kunnen gebruiken op het moment,
dat hij dit noodig zal oordeelen. De leider is over
tuigd, dat er eerlang tusschen Duitschland en
Rusland een botsing zal plaats vinden en dat dezo
A. W. Sijtlhoff, Leiden.
Exterieur van de Wawel-kathedraal tc Krakau,
waar het stoffelijk overchot van Pilsudski rust.
strijd ten deele zal uitgevochten worden op
Poolsch gebied. In dat geval zal elk dor strijdenae
partijen gaarne de gevormde Poolsche macht aan
zijn zijde zien. Maar dan zal Pisudski ook van
die mogendheid, wier zijde hij kiezen zal, groote
concessies kunnen bedingen ten gunste van zijn
zoo geliefd vaderland.
Men moet de genialiteit van dit plan bewonderen.
Pilsudski is een soldaat zonder vader
land, maar weet desondanks een klein leger te
vormen van ruim 10.000 officieren en onderofficie
ren, goed onderlegd, doch wat veel meer zegt: al
len met een blind vertrouwen in hun leider.
Want „hij is voor hen het symbool van het strij
dende Polen, hij is de geliefde leider, op wiens
bevel zij zonder aarzelen den dood tegemoet
gaan".
Daar i s h e t moment. De strijd tusschen Rusland
en Duitschland breekt uit. En Pilsudski kiest
snel en beslist. Togen Rusland. Natuurlijk. Niet
uit overwegingen van persoonlijke haat. Maar
uit een juist begrip van de militaire en politieke
verhoudingen. Van de drie landen die stukken vun
het oude koninkrijk hebben geannexeerd, wordt
Rusland door de Polen het hevigst gehaat en om
zijn laaghartige tactiek 't diepst veracht. Een strijd
tegen Rusland zal Pilsudski du9 de moreelc en
daadwerkelijke steun bezorgen van de moest©
Polen. Ook rekent Pilsudski er op, dat de Russi
sche kolos de schok van deze strijd wel niet zal
kunnen doorstaan
Wij volgen thans niet de krijgsverrichtingen van
don maarschalk aan de zijoe der Centralen, maar
'volstaan met de conclusie, waartoe zijn biograaf
op grond van zijn uitvoerig materiaal komt, nl.
deze, dat Pilsudski een veldheer is gebleken vun
zeldzame kwaliteiten die door zijn persoonlijko
moed, enorme wilskracht, stalen zenuwen en stra
tegische bekwaamheden, bij zijn soldaten onbe
grensd vertrouwen heeft weten te wekken, een
-„hartstochtelijke vereering en liefde, die een uni
cum is in de geschiedenis van Polen".
Maar Pilsudski was meer dan veldheer, hij was
ook staatsman. Daardoor is het hom mogelijk ge
weest, van de opofferingen der Poolsche logiocn-
Dc historische koningsburcht Wawel te Krakau,
soldaten, politiek profijt te trekken en te worden
do grondvester aer onafhankelijk-
li e i d.
Door gebruik te maken van de militaire verzwak
king der Centralen, dus van de wensohelijkheid
voor hen, steun te zoeken bij de Polen, heeft
Pilsudski de stichting van een onafhankelijk Po
len op 5 November 1916 weten te bewerkstelligen.
Pilsudski's levensbeschrijver stelt met nadruk vast
dat c.it manifest van 5 November, voor de toe
komst van het verscheurde land van zooveel be-
teekenis, omdat het een streep haalde door de be
slissingen van 1795, alleen verklaard kan worden
uit het feit, dat er werkelijk reeds Poolsche le
gioenen bestonden. Slechts omdat er een Pool
sche strijomaoht was, en haar leider Pilsudski
heette, waren Duitschland en Oostenrijk tot do
concessies aan Polen bereid.
<5
14 November 1918 wordt Pilsudski staatshoofd en
dictator. Nu wacht hem de taak, op te treden als
bouwmeester van den Staat, een taak
welke schier een bovenmenschelijke mag heeten.
Hij moet do Poolsche staat opbouwen van do
grond af. llij moet een reêeering 't leven roepen.
Hij moet een weermacht vormen. Hij moet ae te
genwerking overwinnen van de nationaal-demo-
cratisehe partij. Hij moet vechten met het bolsje
wistische Rusland. Hij moet onderhandelen met
Duitschland en Oostenrijk.
Vooral nadat de rooden met de contra-revolution-
naire leiders Denikin, Koltschak en Judenitsch
hebben afgerekend moet Polen het ontgelden.
Trotski bereidt het offensief tegen Polen voor.
„Het wezenlijke doel aldus Lipinski van de
zen overval was duidelijk: Polen moest vernietigd
worden opdat de Sovjets het door revolutionnaire
gisting in beroering gebrachte Duitschland do
hand zouden kunnen reiken en zoodoende het com
munisme in Europa zouden kunnen verbreiden".
De bolsjewistische opperbevelhebber formuleerde
liet doel aldus: „Over het verslagen Polen is de
weg tot den wereldbrand gebaand".
Pilsudski was in deze worsteling tusschen onge
lijke krachten Opperbevelhebber, maar
één die de volle zwaarte van de verantwoordelijk-
lieid op zich heeft genomen. Hij heeft g e w o n-
ii en en Europa mag den grooten maarschalk voor
die overwinning dankbaar wezen.
Eens, lang geloden, vormde Polen de voorhoed©
van het Christelijke Europa tegen de Aziatische
horden, in later tijd heeft het het Christendom
verdedigd tegen de Turken, na de wereldoorlog
Poolsche boerenkinderen uit Lowicz
redde het de Europeesche cultuur nog eens van
de aanslag van de Oosteuropeesche barbaarsche
mogendheid. Ziehier de ware beteekenis van
Josef Pilsudski voor ons werelddeel.
Wat Polen zelf betrof, heeft Pilsudski, nadat hij
vrede had bevochten, zich gegeven aan opbouw
en opvoeding.
Opvoeder van het v o lk is hij geweest door
huichelarij en haantjesjagerij, welke schaamteloos
do Poolsche politiek behcerschten, te bestrijden.
D e groote fout, waaraan Polen eenmaal onder
ging, en die zijn nationale kracht nog steeds ver
lamde, nl. deze. dat het partijbelang boven
alles ging, heeft hij met kracht aangetast Hij
deinsdo daarbij niet terug voor geweld, maar
streefde zoolang mogelijk naar overreding. Want
hij was van oordeel, dat de buitenlandsche vijand
moet worden overwonnen, maar 't eigen volk
moet worden overtuigd.
Pilsudski, vader des vaderlands.
L.
Hoe moeten we vogels lokken
Mevr. G. te Z. U vraagt mij een aardige, goed
koop© manier om vogels te lokken in de onmid
dellijke omgeving van uw huis, opdat uw zieke
daardoor wat afleiding worde geschonken.
Ik wil hierbij aannemen, dat het u niet te doen
is om musschen en spreeuwen, die al dik genoeg
aijn, maar om het meer éléganter en aristocrati-
Scher vogelenheir als roodborstjes, meesjes e.d.g.
'Aan de buitenpost van uw raam (als het kan in
het midden) bevestigt u een lat of wel gebogen
stukje gaspijp en hangt daaraan een 57 cM. dik
herkestammetje van een 25 cM. lengte. In die
berkestam boort u een viertal gaten van 30 mM.
doorsnede, maar niet tot het einde door. Voor elk
gat wordt van onder een houten pen ingeslagen
tot stoun dienend van de uit dat gat pikkende
Vogeltjes. Neem nu een pannetje of blauw schaal
tje, zet dit op een theelichtje na er wat vet in
'te hohben gedaan. Er valt altijd wel eens wat
Vet in de keuken af, dat hiervoor te gebruiken
Is. Ontbolster wat olienootjes, die gemakkelijk in
twee helften vallen en roer die onder het gesmol
ten vet. Giet dit half bekoeld in de gaten van het
stammetje en hang dit op, zoodra het vet weer
stijf geworden is. Men kan ook nog uit een zaad-
handel „gemengd vogelzaad" er onder roeren. Het
is alleraardigst om te zien, hoe snel die vaak zoo
mooi gekleurde vogeltjes dat voederstammotje
weten te vinden en er op los pikken. Toen het
zoo heftig vroor, was er soms geen plaats meer
onbozet en waren de gevulde gaten al heel snel
leeg gegeten. Eens staken er twee tegelijk hun
kop in het gat en konden niet zoo gauw terug.
•Dat gaf een vermakelijk vleugelgeklepper. Ook is
een typisch gezicht, als er een uit de lucht op
eens op het dwarshoutje neerstrijkt, dat dan snel
gaat ronddraaien en daardoor een smakelijk pik
kend vogeltje er af laat tuimelen. Ook moet men
het beleid van die diertjes bewonderen, hoe ze bij
een aangeregen trosje olienootjes bij het naald-
gaatje beginnen en dat gaatje zoo groot maken,
dat zo het nootje er uit kunnen pikken.
Huize Mooiland. G. K. A. NONHEBEIi
Bezwaarschrift op rijm
Vondel en de „doode hand"
Evenals andere vereenigingen ontving de verccni-
ging „Het Vondel-Museum" een aangifte-biljet
voor de „Doodehand belasting". Bij de invulling
van dit stuk, dat in elk geval aan de belasting*
inspectie teruggezonden moest worden met op
gave van de boiastbare rijkdommen, welke de ver-
eeniging werd verondersteld te bezitten, voegde
'de secretaris, naar Dr J. F M. Sterck in het jaar
verslag van het museum meedeelt, het volgende
versje, waarin Vondel zelf spreekt:
Beboet, verguisd, vervolgd werd ik van alle kantenj
Voor Palamedes kreeg 'k driehonderd gulden straf;
Gijsbrecht en Lucifer bedreigd door predikanten;
Maria Stuarts boet' trof mij tot in haar graf.
Wat wonderlijk gerucht klink nu door
d' acthergolvcn!
En kwetst mijn geestelijk oor met wereldlijk geluid?
Herleeft weer dc oude Schout, die 6peurt en grijpt,
als wolven,
Die loeren op mijn vers, als waar 't een kostbre
buit!
Mijn poëzij geëerd, geborgen bij de schatten
Door de eeuwen voortgebracht in Letteren en
Kunst,
Word weer belast, als waar ze in „Doode Hand'"
te vatten,
Terwijl ze bloeiend leeft in Neerlands hoogste
gunst.
Ay, Fiscus, tracht nu niet mijn edel dicht te
treffen,
Gelijk uw voorzaat deed van kunstgevoel gespeend,
Mijn verzen blijven toch het Hollandsch hart
verheffen:
„Gij knaagt uw tanden stomp aan 't edelste
gebeent!"
/De gevreesde aanslag bleef achterwege.)
DE KONING DER DIEREN IN EEN BOOZE BUI
91
