KERK EN ZENDING
Bij Griep Dampo. Doos 30 t>*
MEUBELEN E-
y DRENTSCHE EXPORTSLACHTERIJ
VAN DEN BRiEL EN VERSTER
„CERAPULVIN"
Al
ZATERDAG 16 JANUARI 1937
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Maastricht, P. Kuylman,
jeugdpredikant te Den Haag. Te Kralingen
(vac. v. d. Valk), G. van Veldhuizen te
Hantum.
Aangenomen: Naar Asch, K. Luyen-
dijk, cand. te De Lier.
Bedankt: Voor Rottum en Stitswerd
(toez.), S. L. Hoogebrink, hulppred. te
Vorden.
OUD GEREF. GEMEENTE
Bedankt: Vcor Nieuw-Beijerland, C. v.
d. Gruiter te Oostburg.
Ps J. J. C. KARRES
10 Maart a s. hoopt Ds J. J. C. Karres,
predikant der Ned. Herv. gemeente te Apel
doorn en Het Loo zijn 25-jarig ambtsju
bileum te herdenken.
Ds D. P. KOOPMANS
Tegen 1 April as. heeft eervol emeritaat
aangevraagd Ds D. P. Koopmans, predikant
der GerefKerk te Beetsterzwaag.
Ds Koopmans is 18 October 1863 te Dong-
jum geboren en studeerde aan de Theologi
sche school te Kampen. In 1890 aanvaardde
hij zijn ambt te Langerak en hij stond ver
volgens te Ee (Fr.) en van 1899 tot 1931 te
Sneek. Bij zijn 40-jarige ambtsjubileum ver
trok hij naar Beetsterzwaag.
Ds Kcopmans heeft tal van jaren in Fries
land een vooraanstaande plaats ingenomen.
Hij maakte van 1911 tot 1933 geregeld deel
uit van de Generale Synode: hij was be
stuurslid van de Friesche Gereformeerde Pre
dikanten-conferentie, curator van de Theolo
gische School te Kampen en lid van de par
ticuliere zoowel als de zendingssynode van
Friesland.
Ds. Koopmans is ridder in de orde van
Oranje-Nassau.
Hij gaat zich metterwoon te Me pp el
vestigen.
Ds J. WERKMAN t
Na een kortstondige ongesteldheid is te
Einge (Gron.) overleden Ds J. Werkman,
predikant bij de Ned. Herv. Gem. aldaar.
KERKINSTITUEERING
Door de classis Arnhem van de Geref.
Kerken is een commissie benoemd, bestaande
uit de predikanten Ds. Douma te Arnhem,
Dr. Keizer te de Steeg, Ds Hajer te Ede, Ds
van Loon te Wolfheze en Ouderling Crum te
Renkum, om te overwegen of de mogelijk
heid bestaat te Doorwerth te komen tot
kerkinstitueering. Doorwerth behoort thans
kerkelijk tot Oosterbeek.
KERKELIJK HUWELIJK IN ROUWTUD
Naar wij in het officieel verslag van de
vergadering van den kerkeraad der Geref.
Kerk van A a 11 e n, in de „Aaltensche Kerk
bode" lezen kwam bij den kerkeraad een
aanvrage in om bevestiging van een tweede
huwelijk dat gesloten zal worden vóór een
rouwjaar om is. De kerkeraad besloot na
ernstige besprekingen op een tweetal kerke-
raadsvergaderingen, bij uitzondering aan het
verzoek te voldoen. De kerkeraad besloot
tevens uitdrukkelijk bekend te maken dat
hij wenscht vast te houden aan de oude ker
kelijke usantie, volgens welke een tweede
huwelijk in het algemeen niet eerder tot
stand kome dan nadat een rouwjaar is voor-
VAN LINKS NAAR RECHTS
In de Evang. Luth. Kerk zijn in één jaar
tijds drie gemeenten, die sedert vele jaren
vrijzinnige predikanten beriepen, overgegaan
tot het beroepen van een rechtzinnig predi
kant. Eerst beriep de gemeente van Bodegra
ven cand. C. Pol, daarna die van Bergen op
Zoom Ds J. N. Bieger en thans die
Winschoten Mej. Da. L. C. Dufour, predikan
te te Groede (Z.).
CHR. WIJKVERPLEGING IN NED. INDIE
Bestaat 10 jaar
Het zal dit jaar juist een decennium ge
leden zijn, dat men van Prot. Chr. zijde in
Ned. Indië met het wijkwerk begon. In 1927
ving zuster Hulsebos dezen arbeid aan te
Malang door polikliniek en huisbezoek. In
Malang nam het werk zulk een uitbreiding
dat in 1932 een grooter gebouw met consulta
tiebureau in gebruik moest genomen worden.
In 1931 begon zuster Schuurman dit
werk in Soerabaja. Een jaar later volgde
Batavia, waar zuster Feldsieper in de
wijk Paser Senen begon, niet lang geleden
nagevolgd ook in andere deelen van Batavia
waar een nieuw wijkgebouw geopend werd.
HERVORMD EN GEREFORMEERD
Over toenadering tusschen Hervormd en
Gereformeerd schrijft dr J. Ch. Kromsigt,
eindredacteur van „Het Hervormd Weekblad
De Gereformeerde kerk" o.m. het volgende:
„Wil er echter een „gezonde" toenadering
zijn, dan moet de Hervormde den Gerefor
meerde en de Gereformeerde den Hervormde
kunnen en willen aanvaarden als „een
vriend, die mij mijn feilen toont." Laten wij
„Hervormden" het dan ter harte nemen, wan
neer van Gereformeerde zijde gewaarschuwd
wordt tegen het groote gevaar van ontrouw
ten opzichte van den Christus Gods. het
hoofd der kerk, waar een „synodale hiërar
chie" een beletsel is voor de openbaring van
zijn koningschap en de belijdenis van zijn
alleen zaligmakenden naam. Laten dan ech
ter ook de „Gereformeerden" het ter harte
nemen, a!s van onze zijde gewaarschuwd
wordt tegen het óók groote gevaar van steeds
voortgaande kerkverscheuring wanneer men
een gebonden nationale kerk als een valsche
kerk brandmerkt, haar aan den nood harer
banden en aan hen, die wederrechtelijk bin
nen de muyi der gebondene indrongen,
overgeeft de volkskerk, de volksschool, de
volksschare, die „de wet niet kent" prijs
geeft aan ontchristelijking, terwijl men zich
met zijn Christendom in een veilige partü-
hoek terugtrekt, des Heilands ontferming
over de schare „de kudde zonder herders"
niet deelt en in verkeerde politieke neutra-
liteitsleer zijn koningsgezag over de Over
heid in haar ambt feitelijk ontkent.
„Uit den aard der zaak hebben wij als Her
vormden in het bovenstaande breeder onze
bezwaren tegen de Gereformeerden genoemd,
ons gedurig aandringen op kerkherstel is
toch wel het bewiis, dat onze ooren voor hun
bezwaren open zijn. Het gaat ten slotte niet
om de triumf van de kerk der „Hervormden"
noch die der „Gereformeerden", maar om de
triumf van de F«~k des Heeren. in welke
alle kerken in zelfverloochening moeten op
en ondergaan."
De opleidingsschool te Solo
De opleidingsschool voor inheemsche
zendingsonderwijzers op Midden-Java
Een Geref. zendingsmedewerker schrijft
ons het volgende:
Nadat in 1934 de Keucheniusschool tenge
volge van de bezuiningsmaatregelen der re
geering moest worden gesloten, werd zeer
spoedig de dringende behoefte gevoeld aan
een opleidingsschool voor inheemsche zen
dingsonderwijzers op Midden-Java.
Deze zeer belangrijke zaak werd gebracht
ter generale synode van de Gereformeerde
kerken die onlangs te Amsterdam is gehou
den. Deze besloot: a. in beginsel te aanvaar
den het voorstel van de algemeene vergade
ring op Java tot stichting van een nieuwe
opleidingsschool voor inlandsche onderwij
zers; b. aan de te benoemen deputaten voor
de zending op te dragen met de algemeene
vergadering nog nader in overleg te treden
omtrent de financieele consequenties en hen
te machtigen, wanneer naar hun oordeel deze
zaak finantieel uitvoerbaar is, tot de oprich
ting dezer school over te gaan en alles te
doen, wat in verband daarmee noodig is.
De depulaten der generale synode zijn
overeenkomstig deze opdracht, zoo spoedig
als mogelijk was in nadere correspondentie
getreden met de algemeene vergadering op
Java.
Thans kan gemeld worden, dat de
plannen tot oprichting dezer school een
vasten vorm hebben verkregen, die
finantieel uitvoerbaar is. De school zal
voorloopig gevestigd worden te Solo.
Zoo eenigszins mogelijk zal zij onder
gebracht worden in een gehuurd ge
bouw. Voor deze school verleent de re
geering geen subsidie, voorloopig
althans niet. Zij is daarom geheel vrij
en mag ingericht worden, zooals men
dit het meest gewenscht acht
Het is de bedoeling haar zoo in te richten,
dat de door haar gegeven opleiding zich
geheel schikt naar de behoefte der inlandsche
bevolking en niet naar Westersch model. Ge
tracht wordt de school reeds 1 Februari
te openen. In elk geval staat de opening
spoedig te verwachten. Er hebben zich vol
doende sollicitanten aangemeld, zoodat het
wel waarschijnlijk is, dat daaronder een ge
schikte kracht voor het hoofdschap der
school gevonden zal kunnen worden. Het aan
tal leerlingen dat zich heeft aangemeld, is
ook meer dan voldoende.
Door de terreinen zullen voorloopig
de volgende aantallen leerlingen naar
de school worden gezonden: Banjoe-
mas 3, Keboemen 4, Poerworedjo 5,
Magelang 4, Djokjakarta 5, Solo 8 en
Salatiga Zending 6, totaal 35. Er zal
dus een behoorlijke klas kunnen wor
den gevormd. Deze school zal ook leer
lingen van andere zendingen opleiden.
De Salatiga-zending stelde reeds 6
leerlingen aan.
Ook zal deze nieuwe school niet uitsluitend
onderwijzers opleiden voor de volksscholen.
Het is de bedoeling een driejarige opleiding
te geven en de leerlingen zoo te vormen, dat
zij later ook onderwijs kunnen geven aan de
vervolgscholen. Stellig is de oprichting der
opleidingsscholen voor inheemsche zendings
onderwijzers één van de belangrijkste din
gen, die de Gereformeerde zending in 1937
denkt te beginnen.
DE O. L. VROUWEKERK TE BREDA
Gelijk te verwachten viel, heeft het dezer
agen door „De Tijd" gelanceerde bericht
over mogelijke terugkeer van de O. L. Vrou-
wekerk te Breda (de Groote Kerk der Ned.
Herv. Gemeente) in R.K. handen, spoedig en
afdoende afwijzing gevonden. Kerkeraad en
Kerkvoogdij hebben het met de meeste be
slistheid tegengesproken. „Noch kerkeraad,
noch kerkvoogdij denken er aan, het bezit,
dat aan de Ned. Herv. Gemeente door de
historie is opgelegd, nu of in de toekomst uit
handen te geven, en zij zijn er van overtuigd
dat in dezen de geheele gemeente achter
hen staat".
Ook de meening, dat de kleine Herv. ge
meente van Breda geen raad zou weten met
het groote gebouw, wordt weersproken. En
met daden. Want plannen zijn gemaakt, dat
de gewone kerkdiensten alleen in het schip
der kerk worden gehouden, waarbij de kan
sel tegen een der pilaren zal worden aange
bracht. Het koor, achter het prachtige koor
hek, wordt ingericht voor Avondmaalsvie
ringen en voor kleine diensten als huwelijks
inzegeningen enz. waarbij de fraai gebeeld
houwde Prinsenbank als kansel zal worden
gebruikt
Op deze wijze wordt een geheel verkregen,
dat bijzonder geschikt is voor den protes-
tantschen eeredienst en waarbij ook bijzon
dere liturgische diensten volkomen tot htm
recht komen.
„MOEDER INDIE"
Gandhi heeft te Benares, de heilige stad
der Hindoes, een tempel ingewijd, die zelfs
voor Indië, het land van vele tempels, bij
zonder is. In den tempel bevindt zich nl.
geen beeld der godheid, maar een groote
kaart van Britsch-Indië in marmerrelief. De
voor een zeer hoog bedrag gebouwde tempel
is gelijkelijk voor Hindoes, Boeddhisten. Mo
hammedanen en leden van andere religieuse
gemeenschappen bestemd. Naar Gandhi's
woord zal de tempel „een platform zijn voor
alle religies, kasten en geloofsbelijdenissen
om de religieuse eenheid, den vrede en de
liefde in het land te bevorderen". Hij zal al
len dienen, die „moeder Indië aanbidden
willen".
VRAAGBAAK
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
V ertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen. Sanatoria, instellingen, lehuizen.
MODDERKOLK DIJS
TEL.No 2 WADDINXVEEN
FABRICEERT SEDERT 1898
voor
EN ANDERE INRICHTINGEN
(LEVE-INo VIA WEDERV RIOOP)
ASSEN TELElOON 10
prima Grove Metworst
(Gerookt of ongerookt) en
Grove Snijworst
Vraagt oiferte of reizigersbezoek
VALCKRiVAN KOUTEREMiC?
ft 90^91-93 UTELCP. 53733
ROTTERDAM™™.
E iHPiCHTIHO
DE 0K DERLINGE BRANDWAARBORG
MAATSCHAPPIJ
Oirecti. De Jong Co
Keizersgracht 583
AMSTERDAM
Tel 41913; 44901;44 01
BRAND-. INBRAAK-, SlORM en
ANDERE VARIA-VERZEKtRlNG
N.V. Linnenfabrieken - Eindhoven
Leidend sinds 1847 op hel gebied van:
HUWELIJKSUITZETTEN en
AANVULLING LINNENKAST In
Linnen, Halflinnen en Katoen
Stalen, Monsters en Reizlgersbez. gratis
Levering direct aan Particulieren I
De Coöp. Zuivelfabriek
HOOGEVEEN
Rgfltvcraacier Hofleverancier v. H M. de Koningin
i» groot-producente van: Roomboter.Geconden-
seerde melk. Melkpoeder ep Consumptie-melk
producten Hare producten hebben al sinds
meer dan 40 jaren een wereldreputatle. Dit
modern geoutilleerde bedrijf verwerkt per jaar
meer dan 20 millioen kilo's melk.
C. LI ND ZOON
Keizersgracht 563 Centrum
Tel 41154-31369 Amsterdam
Alle Effectenzaken. Adminisbatie
van Vermogens. Verzekeringen.
Fa. H. M. GELISSEN
DORDRECHT TELEFOON 3756
Is fabrikante van
het groene veegpoeder
speciaal voor linoleum en
parketvloeren bereid met
WOLTER DROS N.V.
Ingenieursbureau Opgericht 1875
Amersfoort Van Perseynstraat 25
CENTRALE VERWARMING
volgens alle systemen
Automatische olie- en kolenstokers
Complete senitaire installaties
Indien U doorslaande i
„VOCHTEX"
abso'uut afdoende en geheel kleur
loos Op aanvrage zenden wij U
gratis en franco ons prospectus.
Verkoopkantoor „V o c h t e x"
Dubbeldam Telefoon 6073
DE ZAAK SNETHLAGE-BOERS
Ofschoon in zekeren zin dankbaar voor
het resultaat der aan Dr. Snethlage betee-
kende berisping, vraagt (Dr.) J. Ch. K(rom-
sigt) in „De Geref. Kerk" zich af:
„Is hier nu behoorlijk tucht geoefend?
„Behoeft de kerk zich niet te bekommeren
over de philosophic van S., alleen over zijn
communisme. Is het behoorlijke oefening
kerkelijke tucht, terwijl daarbij niet tot
zijn recht kwam, wat Gods Woord zoowel
tot Snethlage en Boers, als ook door deze
zaaktot de kerk zelve b.v. omtrent mam
mondienst en de openbaring van gemeen
schap der heiligen enz. enz. te zeggen heeft?
Hier blijkt wel duidelijk, hoe de bestuurs
organisatie rechte tuchtoefening belemmert
ook waar bestuursleden in deze van goeden
wille zijn. Zoo bewijst het verloop dezer zaak
niet de overbodigheid, maar de dringende
noodzakelijkheid van reorganisatie".
De door de Generale Synode 1936 benoem
de deputaten hebben zich als volgt gecon
stitueerd:
Dr. K. Dijk te 's-Gravenhage, Praeses. Dr.
W. G. Harrenstein te Santpoort, Pinellaan
10, 1ste Scriba. G. M. A. I.aernoes, Koude-
kerkscheweg 59, Vlissingen, '2dn Scriba. Mr.
H. Bos Kzn., Parklaan 20, Rotterdam. Pen
ningmeester.
HET HAAGSCHE ZEDENDELICT
En de gevaren van den lediggang
In „De Geref. Kerk" schrijft Ds. H.
Bakker naar aanleiding van wat het vo
rige jaar Den Haag en het land deed op
schrikken:
„Het is niet genoeg door sensationeele
krantberichten opgeschrikt te worden in
zijn zoeten dommel. Het is evenmin vol
doende te weten welke tijdzonden rondwan
delen in het donker van den nacht, tot zelfs
jn de hoogste kringen. Het is noodzakelijk,
dat alwie nog vasthoudt aan de waarheid
der H. Schrift en terugdeinst voor de zonde
der menschelijke natuur, waakzaam is.
„Onze dagen zijn vooral ook voor jonge,
flinke menschen die talent en kracht van
God hebben ontvantren, maar door de crisis
tot werkloosheid gedoemd zijn, zwaar en...
gevaarlijk. Waartoe heeft lediggang den ko
ninklijken zanger van het Oude Testament
niet gebracht? Verstaat de duivel niet de
kunst om het goud te laten schitteren voor
't oog van een die het moeilijk heeft? Maar
een knieval, en al deze heerlijkheid voor u!
Intusschen is de prijs dien men daarvoor
geeft, bloedgeld. Men betaalt met de ver
scheuring van eigen zieleleven; men zal nog
na jaren er de lasten van hebben te dragen.
Dit zijn dingen, die ik u met voorbeelden uit
de praktijk kon bevestigen. Dit zijn geen
dikke woorden.
„Waken en bidden, dat Is het door den
Heiland aangewezen middel om verre te
blijven van de werken der duisternis.
„Goddank, dat er in onzen tijd van werk
loosheid met onze jongeren gewaakt wordt;
dat men ze leiding poogt te geven in allerlei
clubs, vereenigingen en kampen. Ze hebben
't noodig.
„Het zijn kostelijke middelen om hen te
beschermen tegen den dienst der zonde.
„Maar bij de waakzaamheid het gebed!
„Want het Haagsche voorbeeld laat ons
zien, dat ondanks overvloed van werk aan
den winkel, de zielen toch in den modder
der zonde verzinken. Werk op zichzelf
is de schutsengel nog niet, wan
neer het niet gemengd en gedra
gen wordt door het gebed".
IEL 15T87-ÜTRECHT
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
ONDER WIJSBENOEMINGEN
's-Gravenhage. Prins Willemschool.
tot hoofd (vac.-Lens), H. de Boer, hoofd
der Prins Mauritsschool aldaar.
Prins Mauritsschool. Tot hoofd: de heer F.
Burger, hoofd der Chr. school te Betkel-
Rodenrijs.
Nij verdal. Geref. UL.O.-school. Tot
tjjdel. onderwijzer: de heer J. Gelder
mans te Scheveningen.
Ruim een jaar geleden werd besloten, dat
de gehuwde onderwijzeres, niet-kostwinster,
uit de school moest verdwijnen. Uit referen
tie voor de dames was haar een uitstel ver
leend. Maar 1 Januari 1937 was dan de fa
tale datum aangebroken.
In „De School met den Bijbel" beziet J.
N. te A. de resultaten, nadat de dames uit
stel gepleit hadden. Van de 710 gehuwde
onderwijzeressen hebben er 438 dispensatie
gekregen, terwijl slechts 272 moeten ver
dwijnen.
„Dat is stellig wel een weinig bevredigend
resultaat en een erge tegenvaller. Natuurlijk
niet voor die 438. Maar voor zoo heel veel
jonge menschen, bedoel
„De Minister van Onderwijs heeft er dan
ook op gewezen, „dat het soms hard is als
een huishouden eenmaal op dubbel inkomen
is ingesteld en als dan de vrouw liaar be
trekking moet prijsgeven
„Inderdaad Excellentie, dat is wel hard.
Dat kunnen we na onze herhaalde salaris
verlagingen volkomen begrijpen en be
amen. Maarhet wil ons toch voorko
men. dat dit nog niets beteek ent in vergelij
king met de hardheid, die het inhoudt tegen
over een jongen onderwijzer, die heelemaal
geen inkomen heeft en die de plaats had
kunnen innemen van Mevrouw-de-gehuwde-
ondervvijzeres, wier man toch ook nog een
betrekking heeft".
Examens
Lelden. Bevorderd tot doctor in de lette
ren en wijsbegeerte, op proefschrift getiteld:
Preasant uprising in Japan of the Tokugawa
period, de heer H. B o r t o n, geboren te Moore-
stown. N.J.
Bevorderd tot doctor ln de geneeskunde, op
proefsohrift getiteld: de gonadotrope functie
van de rattenhypophyse tijdens de iwanger-
schap en onder Invloed van hormonen, de heer
J. G. H. Boks lag, geboren te C&ub/a Rhein.
op proefschrift getiteld: „Cessie of overdracht
van schuldvorderingen op naam naar Neder-
landsoh bu/rgerl|jk recht" Mr. J. Wlarda, geb.
te Dordrecht.
lische Examens
L. G. J. Rees
gedeelte: de heer H. M.
d. Meer.
Bevorderd tot arts de heer»
F. P. C. Prud'homme van Reinen en P. van
Rossem.
Amsterdam. Doet. geneeskunde, de hee
ren E. J. A. M. Blomjous, Th. J. van Santé en
C. KwlkkeL
Gerlach, J. v. d. Goot.
Cand. veeartsenijkunde: mej. S. M. Endert,
P. Koopmans, R. E. de Maar, W. J. C. Reiningh,
B. de Vlas.
Theor. tandheelk. Ie ged.: Chlan Tee Su.
Theor. tandheelk., 2e ged.: C. J. C- A. Croon.
Machinisten. Den Haag. Gesl.: voor dlpl. B
de heeren M. Akkerdaas. Domburg; B. A. Heu
velhorst. Rotterdam: J. Herman, Vlissingen;
voor het theor. ged. van dlpl. B: P. Smit. Vlis
singen: M. Jonkman, Rotterdam: A. R. Zand-
;tra. Den Helder.
BINNENLAND
NATIONAAL FONDS VOOR
BIJZONDERE NOODEN
Uitslag van de radio-
'uisterwedstrijd
Het Nationaal Fonds voor Bijzondere
Nooden deelt mede, dat de hoofdprijs van
de radio-luisterwedstrijd, zijnde 'n Chre-
vrolet Tudor Coach 1937, beschikbaar ge
steld door General Motors Continental
S.A. te Antwerpen, is gewonnen doorJG
heer M. Goettsch, Mengelberg
57, Utrecht C
•el
Een week in den Zwitscrschen wini
schikbaar gesteld door het Zwitserse
keersbureau, Koningsplein 11, Amst
gewonnen door mevr. C. P. Or
naar te Utrecht.
Een Philips Ontvangtoestel no. 79,
wonnen door M. M. J. de Kruii
Franeker.
Een haard, beschikbaar gesteld d>.
Koninklijke Haardenfabriek E. M. Jjij c
te Hilversum, gewonnen door me> he
Vlak geb. Faber, te Utrecht. enii
Een Kuppersbusch Gasfornuis ge*nd
door J. C. Noordove r te Wassel
Een Telefunken Radiotoestel, ge» d<
door Mr. J. V. M. van Koot te Utrger
Een reis ter waarde van f 100, beschfen,
gesteld door de American Express Q V:
te Rotterdam, gewonnen door A. Ba h
te P u 11 e n. ?t t
Goederen ter waarde van f 100.— Ier:
Bijenkorf .gewonnen door J. Kolfhir
Hilversum. et
Een zilveren Theeservies, vervaiovi
door de N. V. J. Steltman te 's-Gi v;
hage, gewonnen door mej. R. R onlief
Eindhoven.
Een volledige lijst van prijzen en v<
naars zal tegen betaling van tien cenvai
den verkrijgbaar gesteld vanaf 1 Feï^P
1937, op aanvraag bij het Secreta>riaJzi;
het Nationaal Fonds voor Bijym den d<
den. Prinsessegracht 28, 's-Gravenhalp
Beg
in nu
bij den aanvang van een nieuwjp
jaargang de losse nummers van ujrig
Zondagsblad zorgvuldig te bewf»
ren. Want een complete jaargang
gebonden in eenvoudigen band
voorzien van uitvoerig registqou
is een prachtwerk. i r
edl
Het Zondagsblad van deze wet di
bevat o.m. de volgende artikeltje
Het Kasteel „Groot-Poelgeei
een herinnering aan eeuwen
strijd en onrust.
Oranjefeestelijkheden in vroegt"
tijd. door T. v. d. Kooy Dzn. d
Het Schilderboek van Carel vya
Mander, besproken door Dr. j,t
Karsemeijer.
Kinderlijk denken, door P. v^*"
Duyvendijk.
Verder de gewone rubrleker
Meditatie, Binnen- en Buitel
landsch overzicht, Vervolgverhat
en Kort Verhaal, Schaakrubrie!
Ruilbeurs, Puzzle, enz.
Kinderkrant met Kleuterbijvoegi
is weer vol afwisseling o.m. e«M*l
aardig artikeltje „Hoe een Prir
sesje trouwde".
Niet één dagblad geeft een grat?e
wekelijksche bijlage als
o ns Zondag sb\j«
HET ONDERWIJS
IN 1936
Algemeene indrukken
I
De veerkracht van een levenskring wordt
niet het minst bepaald door de wijze waarin
hij reageert op een druk van buiten, welke
de essentieele voorwaarden van zijn bestaan
raakt Zoo gezien, was het jaar 1936 voor ons
onderwijs in zijn hoogere en lagere gelei
dingen, hoewel sober in groote gebeurtenis
sen, sterk in de handhaving van bovenge
noemde voorwaarden. Mogen wij het School
congres van eind October even terzijde laten
(ofschoon ook dit in zekeren zin een kracht
meting heeten mocht) dan mag een woord
van voldoening niet ontbreken over de mato
waarin het in verschillende opzichten ge
handicapte onderwijs resultaten afwierp.
Dit geldt zoowel het hooger als het middel
baar en het lager onderwijs. In getallen is
dit slechts ten deele uit te drukken.
Wanneer wij acht geven op de talrijke
promoties met proefschrift aan de Univer
siteiten, Rijks- en bijzondere, en op de re
sultaten der propaed. examens en we hou
den dan rekening met de sterk ingeperkte
uitgaven, aan de wetenschappelijke en tech
nische uitrusting der verschillende facultei
ten besteed; wanneer wij overzien de re
sultaten der examens hij het middelbaar on
derwijs en dan niet vergeten de remmende
factoren, welke ook deze ondiemvijs-instantie
drukken; wanneer wij voorts kennis nemen
van de resultaten der nijverheidsscholen
voor jon eens en meisjes beide, van het lager
en m.u.l.-onderwijs in hot algemeen en we
houden dan in 't oog, hoezeer de stand der
Rijks-financiën ook hier dwong tot maat
regelen van het onderwijspeal bedr&igen-
den aard. dan mag met blijdschap gec->n
stateerd worden dat bet onderwijs in Ne
derland, dat t.o.v. de Europeesche landen
een reputatie te verliezen heeft, zich niet
zondier succes inspant, dat niveau te behou
den. Dit is een bewijs van veerkracht, dat
temeer opvalt, naarmate de doorwerking der
bezuinigingsmaatregelen haar deprimeeren-
de invloed kon oefenen.
De beteekenis van dezen stand van zaken
mogen we niet onderschatten in een tijd
perk, waarin op verschillende wijzen de
volkskracht t.o.v. de cultureele en intellec-
tueele waarden in ons volksleven wordt
aangetast Zal er op Gods tijd radicale ver
betering in het maatschappelijke leven ko
men, dan is het van onberekenbare waarde
dat er 'n geslacht rijpt of rijpende wordt, dat
gereed staat om de bezittingen van kennis
ex. wetenschap uit een gekneusd yerle-
In meer beperkten geestelijken zin geldt
dit ook voor de resultaten, welke men van
het Nat. Chr. Schoolcongres ver
wacht Ook als wapenschouw van de belang
stelling in de kringen van het onderwijzend
personeel voor actueele vraagstukken was
het belangwekkend; wij herinneren ons een
stevige afstraffing in het orgaan van hei
Chr. M.O. over de betreurenswaardig ge
ringe opkomst der leeraren uit dien kring.
En waar het H.O. uiteraard ontbrak, is dit
Congres in hoofdzaak er een geweest voor
het Lager onderwijs.
Een bijzondere noot was de aanwezigheid
der buitenlanders, van welke de Duitschers
gezorgd hebben voor een belangwekkend
dispuut over het voor hen zoo brandende
vraagstuk der verhouding tusschen school
en overheid.
Ten opzichte van de hierboven gemaakte
opmerkingen over de handhaving van het
peil van ons onderwijs, in dit verband ook
doelende op die van het geestelijk bestand
in ons Chr. onderwijs, mag het welgeslaagde
school congres een schoone bladzijde in het
geschiedboek van 1936 heeten. Er moesten
naar verschillende kanten peilingen gedaan,
geesten beproefd en versterkingen aange
bracht worden en die alle hebben de refera
ten en discussies in meer of mindere mate
gebracht Er kon ook met dankbaarheid over
zien worden de uitgebreidheid van het ge
bied, waarop het Chr. onder-wijs direct en
indirect de toekomst vam «een groot deel van
ons volk beïnvloedt, en waarvan de grond
legging voor'het Chr. Buitengewoon Onder
wijs een bemoedigend voorbeeld was.
Twee vraagstukken, het ecne omlijnd, het
andere vaag. nam 1936 van 1935 over en liet
het aan 1937 na, t.w. de concentratie van
bijz. scholen en de plaats van den Bijbel op
de openbare school. Het eerste uiterst lastige
probleem werd op 4 Februari door den Mi
nister aangesneden met een beroep op de
betrokken On derwijs-organisaties, verzoe
kende een lijstje van ter concentratie opge
schreven scholen. Maar aangezien dat lijstje
wel niet gemakkelijk ter wereld zou komen,
had de Minister nog een pittiger gerecht te
vuur gezet, dat op 11 Februari ter tafel
kwam als de instelling van een Staatscom
missie. opdracht hebbende een wettel ij kc
regeling te zoeken. Het heeft bijna een jaar
geduurd, eer de Commissie de oplossing ge
vonden had; althans men we" dat dezer
dagen zulk een regeling als wetswijziging is
voorgesteld Naar het zich laat aanzien, is er
veel kans, dat van deze wijziging wordt in
gezien, dat zij recht en billijkheid naar alle
zijden betracht en in dat geval zou de weg
naar doorgezette bezuiniging gebaJ£
het verzet tegen par 12 opgeheven zijn.
Terzake van „de bijbel op de Opel,,
school" zou men kunnen zeggen dat
volge vam het Ministerieele woord e
Mean, van Antw. op heit V.V. van 1e Tis.
Kamer over de begrooting 1936) dat,,
materie thans in geen geval rijp i%ri
dwingend geregeld te worden", de zajrrf
Staatsbemoeiing voorloopig heeft afgCn
leggen we daarnaast de uitspraak vitt
Bond van Ned. Onderwijzers en het 1 él
dit onderwerp bij Volksonderwijs beswn
was, dan kan wel ongeveer vastgestelfd;
den, dat het overigens eerbiedweö c
streven van den heer van Veen c.s.
hands niet tot concrete resultaten leidl e<
Dat dit streven opkwam en dat het ior
kwam, heeft, ons wel iets te zeggen f1'
mogen den geest, waaruit het opkwaij
onderschatten.
De gedwongen exodus der 60-j sg
schoolhoofden was niet een def§
genaamste hoofdstukken in de kronieil
1936; wij hebben toen (op 1 Maart, tri^l
„reglement der voorloopige pensionne^"
in werking) een beschouwing gewijd f
beteekenis, welke het pijnlijk afscheif
menig schoolhoofd -en menige school K
moest. Evenzeer was de opheffing'
eenige kweekscholen een dod
bladzijde. Op 19 Juni werd bekend, ijL
Minister 6 Rijks- en 12 bijz. kweeks®
wilde sluiten. Een lichtpunt was hieffj
energie, waarmee men bijv. te Leeuwp
's Ministers beslissing opving met eenlfc^
tig: dan zullen wij het zelf wel
Voor het Chr. Buitengewoot
d er wij s was 1936 het iaar van u«n eruv
aanpak: men wil èn door de oprichtinTa
speciale scholen èn door het bevorder»
schoolbezoek aan de scholen voor fX"
L.O. door afwijkende kinderen uit alle
pen, de positie van het afwijkende kin^n
zijn maatschappelijke toekomst vorstlp
Hiermee is tevens langs anderen wij
derbij gebracht, waaroD het onderwiilf
blinde en doofstommen kinderen iarf'1^
tevergeefs gewacht heeftrVerplicht ooih
het gebrekkige of abnormale kind. rij'
In den kring van het N ii v e r h e i d,
d e r w ij s was 7 April een das- der vm
immers werd toen de nieuwe Chr. Hui*3'
school te Rotterdam geonend of lniP
het nieuwe gebouw der r°eds 5 jarefcn
cfiondo school in eehni'k genomen. en
Over den onverwikkeliiken scbooldr,
Waddinxveen moge volstaan w
met den h art gron di gen wensch dat M
schiedenishoek van ons Christeliik onr'f
bewaard blijve voor dergelijke bladzijd!
(Slot vol
