KERK EN ZENDING
WER
J. VAN 'T LAND
PALTHE
KING pepermunt
HOKCHKER. GfiTZEH CO.
waar
VRIJDAG Ï5 JANUARI 1937
DERDE BLAD PAG
Ds S. KAMPER
De ongesteldheid van Ds S. Kamper, pre
dikant der GerefKerk van Meerkerk en
redacteur van „Om Sions wil", is niet van
langen duur geweest. Ds. Kamper heeft zijn
ambtswerk reeds hervat.
Ds J. SCHRIJVER
Naar wij vernemen is Ds J. Schrijver, oud
predikant-directeur van Neerbosch en
thans wonende te Apeldoorn, ernstig ziek.
In verband met zijn hoogen leeftijd 75
jaar wordt het verloop van een opgekomen
longontsteking met groote zorg aangezien.
De patiënt wordt verpleegd ten huize van
zijn schoonzoon, Ds. J. G. Steenibeek te Dene-
kamp.
CAND. 7. C. STREEFKERK
Na enkele jaren de Geref. Kerk van
D j o c j a als hulpprediker te hebben
diend, is Cand. C. J. Streefkerk van Delft
thans weer in ons land teruggekeerd, kan hij
de kerken weer dienen en een beroep in
overweging nemen. Zijn adres is Poortland-
laan 13, D e 1 f t.
JUBILEUM K. VAN RIET
Het gouden jubileum van den organist van
de Geref. Nieuwe Westerkerk te Rotter
dam, den heer K. van Riet, was niet
alleen voor de bezoekers der kerk, maar ook
voor de zeer velen uit den lande, die op
eenigerlei vergadering in die kerk aanwezig
zijn geweest, een verheugend feit. Gister
avond is de jubilaris gehuldigd en hebben
Dr. A. Kuyper, de heer A. G. Corbeth, Dr.
H. J. Olthuis. de heer Struyk van Bergen en
Ds. N. Buffinga woorden van hulde gespro
ken. Namens de huldigingscommissie bood de
heer T. Snoek een enveloppe met inhoud aan.
De organist Jan Zwart uit Amsterdam en
de Chr. Mannenzangver .„Concordia" hebben
het samenzijn opgeluisterd.
CRITIEK OP DE ZENDING
Een waardige afwijzing
In het A1 g. Zendingsblad (Oegst-
geest) beantwoordt Zendeling H. J. Trom
mel, thans te Babo (W. N.-Guinea) sommi
ge aanvallen op de Zendingspraktijk van de
zen tijd gedaan. De door hem bedoelde cri-
jtiek komt dan in hoofdzaak hierop neer, dat
«de tegenwoordige zendeling te ver van de 'be-
ivolking af staat. Hij zoekt veel te weinig
contact met de bevolking en laat het meeste
werk aan de goeroes over. Hij zit te veel op
zijn kantoor (of in zijn huiskamer) en ook
als hij op reis gaat, is zijn aanraking met
'de bevolking van slechts oppervlakkigen
aard.
Wij willen gelooven, aldus de heer Trom
mel. dat zij eerlijk bedoeld is en daarom
trachten er een antwoord op te geven, al ia
het ook, dat wij ons verbazen over de ge
makkelijkheid, waarop velen hun oordeel
over godsdienstigen arbeid uitspreken. Op
ialle terreinen der wetenschap schijnt men
als leek geen recht van spreken te hebben,
behalve op dat van den godsdienst. Op dit
jterrein schijnt een ieder autoriteit te zijn.
'doet tenminste alsof, en spreekt met een ge
makkelijkheid en een zekerheid, die je, om
het maar zoo zacht mogelijk te zeggen, ver
steld doet staan. Wat meer aarzeling en
schuchterheid op dit gebied was heuschniet
loverbodig.
„Allereerst dan de critiek op de zendelin-
pen zelf. De bezwaren tegen een zeer opper
vlakkige aanraking met de bevolking, zijn
'door henzelf reeds veel eerder geuit. Dat
doen zij niet uit gemakzucht maar uit nood
zaak. Dat is juist wat de meesten als een
pijnlijk gemis in hun arbeid voelen: het niet
dichter en niet valeer met de menschen in
aanraking te kunnen komen. Maar de groote
Uitgebreidheid der ressorten maakt dit on
mogelijk. Dat was vroeger anders. Toen had
de zendeling eigenlijk nog geen ressort.
Hoogstens een paar kampongs en daarom
kon hij voortdurend met de menschen spre
ken en alleen het werk doen. Nu zijn het de
goeroes die het eigenlijke zendingswerk ver
richten en de zendeling is de leider van het
geheel. Door de goeroes heen moet hij nu
trachten tot de menschen te blijven spreken
jen dat doet hij dan door enkele keeren per
jaar een conferentie met hen te houden om
Samen de verschillende moeilijkheden te be
spreken en aan hun arbeid richting te ge-
Ven. Het oordeel over den zendeling staat
jflus wel terdege in verband met de veran
derde situatie op het zendingsveld, al blijft
daarnaast het verschil in houding en karak
ter natuurlijk bestaan, ik bedoel, dat de
Vene zendeling zich gemakkelijker geeft
)dan de andere en dus ook daardoor meer of
minder contact met de bevolking zal hebben.
Maar dit laatste argument neemt in dit ver
band slechts een zeer ondergeschikte
plaats in.
„Dat de Zending minder aan de andere
dan aan de geestelijke behoeften der bevol
king doet, vloeit ten eerste voort uit de taak,
'die zij heeft en ten tweede uit het gebrek
aan voldoende middelen daartoe. Zij heeft
«de van God gegeven opdracht het Evangelie
Ite verkondigen en hiermee staat of valt zij.
Zij is dienst aan God en niet aan men-
fcchelijke behoeften of belangen, hoe groot en
belangrijk die op zichzelf ook wezen mogen.
!Zij is en blijft dienst aan God, ook daar
Waar zij allerlei nood tracht te lenigen en
Zij zou dit, indien het haar mogelijk was nog
tveel meer en beter willen doen. als zij maar
tneer middelen tot haar beschikking had".
«GIFTEN EN LEGATEN
De Diaconie der Ned. Herv. Gem. te
Groot-Ammers ontving een legaat groot
duizend gulden van wijlen den heer J. de
Kouwer aldaar.
DE TAAK DER ZENDING
Buitengewone classicale
vergadering
De classis 's-Gravenhage der Ned.
Herv. Kerk heeft gisteren een buitengewone
vergadering gehouden in het wijkgebouw
der Zuiderkerk. De samenkomst stond on
der leiding van Ds H. IJsbrant van Ter
Heyde; als spreker was uitgenoodigd Z.Exc.
Prof. Dr J. R. Slotemaker de Bruine.
Deze zag zich twee vragen ter beantwoor
ding gesteld, welke door de Zendingsreor-
ganisatiecommissie ter bespreking waren
voorgedragen:
1. Welke plaats behoort, naar het Evan
gelie, de Zending in de Christelijke Kerk
te hebben, terwille dier Kerk zelf en ter-
wille der wereld?
2. Welke is de beteekenis der Zending
in de huidige wereldsituatie?
Nadat de spreker gewezen had op de in
eenstorting van het animistische heiden
dom ten govolge van de aanraking met
het Westen, en op de kentering in de niet-
animistische wereld, zoodat een gistings
proces van religieus gehalte is ontstaan,
stelt hij de vraag: wat zal, «nu het Oosten
ontwaakt, straks het stempel der Oostersche
samenleving zijn, óf saeculari9tisch óf Mo
hammedaansch óf Boeddhistisch óf Christe
lijk? Het Christendom heeft, een beduiden
den voorsprong, sociaal en economisch. Is
de zending dan niet iets geweldigs in de
Oostersche wereld?
Goed moet echter begrepen worden,
dait het Christendom en het Westen
niet onlosmakelijk verbonden zijn.
De ziendelingen moeten niet aangezien
worden voor vertegenwoordigers van
het imperialisme der blanken; het
Evangelie moet zich aansluiten bij
den eigen aard van het Oosten.
D'e Westerlingen willen zich op het Oos
tersche zendingsterrein terug trekken, zoo-
dra dit mogelijk is. Vandaar de formatie
van zelfstandige zendingskerken op Oost-
Java, West-Java, de Bataklanden, enz.
Kerkelijke Zending
Komende tot de vraag, wat Kerkelijke
Zending is, antwoordt spr.: Zending, geleid
door de ambtelijke organen der Kerk.
Zal er waarlijk kerkelijke zending
komen, dan moet reorganisatie der
kerk voorafgaan. Ten aanzien van de
zoo gewenschte reorganisatie vermeldt
spreker niet, dat hij geen optimist is.
Wij kunnen vandaag een geweldigen
stap doen, los van de reorganisatie. Spre
ker zou dit willen noemen: de Kerkelijke
Zending van vandaag.
Er moet verband gelegd worden
tussohen een deel van de Kerk
em, een deel van de zending.
Eén bepaalde classis interesseert zich
voor één of meer bepaalde aendings-
posten. We moeten bekommerd zijn
over een 6tuk der zending. Bekom
mernis over heel Nederlandsch-Indiö
is onvruchtbaar.
Spreker beveelt tenslotte den rondgang
van de leden der Classicale Zendingscom
missie door de kerkeraden der classis ten
zeerste aan, opdat ook de kerkeraden, né
deze buitengewone classicale vergadering,
geconfronteerd wórden met hun Zendings-
Op de met groote aandacht beluisterde
rede van den Minister, volgde een breede
discussie, waarop Z.Exc. nog eenige
lichtingen gaf.
G.E.O.S. VEREENIGD MET
'T ANKER
Op een gemeenschappelijke verga
dering van G.E.O.S. en 't Anker gehou
den te Amersfoort op 30 Nov.
1936 is besloten met ingang van 1 Jan.
1937 G.E.O.S. en 't Anker samen te
vereenigen tot een organisatie, die zich
noemen zal Stichting G.E.O.S. waarin
opgenomen 't Anker.
Deze stichting bedoelt den Gereformeerden
Evangelisatiearbeid onder schippers, zooals
die tot dusver door beide organisaties ge
dreven werd en naar in de practijk is ge
bleken ook van veel beteekenis is als bewa
rend werk voor leden der Gereformeerde
Kerken, voort te zetten zoo mogelijk uit te
breiden.
Op een vergadering van de vereenigde be
sturen van G.E.O.S. en 't Anker op 11 Jan.
1937 te Amsterdam gehouden, is bovenge
noemde beslissing definitief uitgevoerd.
Voor hen, die dit werk steunden en lief
hadden, zal dit een voldoening geven, temeer
daar pogingen worden gedaan heel de arbeid
nog meer in kerkelijke banen te leiden.
Er was reeds lang nauwe saamwerking,
zoodat voor de propaganda het terrein was
verdeeld en beider blad voor een groot deel
vereenigd was. Thans wordt dit geheel een,
het blad G.E.O.S. verschijnt voortaan onder
de naam 't Anker, terwijl verder alle actie
wordt gecentraliseerd.
Als bestuur treedt rp de vereenigde beide
besturen t.w. Ds H. Knoop, Delfshaven,
Ds H. v. A n d e 1, Katendrecht, A. Vonk,
Feijenoord, G. v. Bockel, Hillegersberg, Ds
F. C. Meyster, Rotterdam, Ds. C. Kap-
t e i n, Amsterdam, Ds. J. D ij k s t r a, Hoorn,
J. Salomons te Gasselternijeveen, Ds. v.
D ij k, Groningen, Voorzitter en P. J. M a-
1 a d e Hzn, Oostdijk 25, IJsselmonde.
Leider van het werk blijft ds. J. Ver
st e e g t, N. Loosdrecbt.
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
GEREF. SCHOOLVERBAND
De algemeene vergadering
De algemeene vergadering van Geref.
Schoolverband zal Woensdag 5 Mei a.s. te
Utrecht onder presidium van Dr C.
Bouma van 's-Gravenhage te Utrecht wor
den gehouden. Aan de beurt van aftreding
van de commissie van uitvoering is ditmaal
heer B. Visser te Garijp (Fr.).
Dr N. WESTENDORP BOERMA
Naar wij vernemen heeft dr. N. Westen
dorp Boerma, Ned. Herv. predikant te Budel
(Br.), sedert 1935 lector in de zedeleer
het Doopsgez. Seminarium te Amsterdam,
eervol emeritaat aangevraagd teneinde zich
geheel aan zijn taak als lector te kunnen
wijden.
DE SCHOOLRAAD
De 48e algemeene vergadering
Naar wij vernemen zal de 48e jaarlijksche
algemeene vergadering van den Schoolraad
voor de Scholen met den Bijbel Woensdag 31
Maart a.s. in K. en W. te Utrecht onder
presidium van Ds J. Barbas, Ned. Herv.
predikant te Hengelo (G.) worden gehouden.
De morgenvergadering is gewijd aa
behandeling van diverse huishoudelijke zaken
en rapporten. In de middagvergadering zal
als referent optreden Mr H. de Bie te Rot
terdam, met het onderwerp: „Het tuchtrech'
van den onderwijzer".
DE UNIE
„EEN SCHOOL MET DEN BIJBEL"
De 59e algemeene rergadering
Naar wij vernemen zal de 59e algemeene
vergadering van de Unie „Een School met
den Bijbel" Dinsdag 30 Maart a.s. in I
W. te Utrecht onder presidium van Prof.
Dr. K. D ij k worden gehouden.
De mot'genjvergadering is gewijd aa:
behandeling van huishoudelijke zaken. In de
middagvergadering zal als referent optreden
Prof. dr. J. Waterink, hoogleeraar aan de
Vrije Universiteit, met het onderwerp: „Hoe
kan de school in dienst staan van de karak
tervorming van het kind?"
CHR. MIDDELB. ONDERWIJS
De Ver. van Leeraren bij het Chr. Middelb.
Onderwijs hoopt 24 en 25 Maart teArnhem
haar jaarvergadering te houden.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Hengelo (G.). Chr. school Raadhuis
straat. Tot onderwijzeres: Mej. G. Schip
per, onderw. Chr. school te Elim.
R e n k u m. Herv. School. Tot kw. m.a.
Mej. J. T. Engelsma te Wagening^n.
BELASTINGEXAMENS EN SPELLING
De Minister van Finantiën heeft bepaald
dat de termijn voor het gebruik van de spel
ling de Vries en te Winkel op de te houden
dienst-examens bij de belastingen alsnog
verlengd, is tot 1 Jan. 1938.
VREEMDELINGEN EN SCHOOLJEUGD
De leerlingen der drie hoogste klassen
van de openbare school in de gemeente
K 1 o e t i n g e hebben zich, naar de Zeeuw
meldt, vereenigd met het doel om in den
besten zin des woords het „Weest welkom
vreemdeling" in toepassing te brengen. Het
is den Iaatsten tijd al meermalen voorgeko
men, dat ter plaatse minder goede bekende
automobilisten of op een andere wijze rei
zende personen, die de aandacht trokken
door hun weifelende houding over de rich
ting waar zij heen wilden, aangesproken
werden door één der jongens, getooid met
een K.L.M.-insigne, door die maatschappij
voor de jongens beschikbaar gesteld, met de
woorden: „Kan ik u van dienst zijn?" De
jongens hebben zich tot doel gesteld deze
vraag te stellen als zij daartoe aanleiding
vinden en bij een bevestigend antwoord dan
den gevraagden dienst te bewijzen naar hun
beste weten, maar iedere belooning daarvoor
absoluut te weigeren.
Kerk en Staat in Duitschland
Duitsche kerkstrijd
.Ook in Oldenburg moeilijkheden
Het Duitsch-Ohristelijk kerkbestuur van
Oldenburg heeft een kerkelijk proces aan
hangig gemaakt tegen ds. Kloppenburg
«te Rüstringen, Geref. voorman der belijdenis-
beweging aldaar, met het doel om hem uit
zijn ambt te ontzetten. Ook hier heeft de
rijkskerkcommissie de zijde van ds. Kloppen
burg gekozen gelijk te Lübeck.
In eenige landen waar de Duitsche Chris
tenen in de kerk het heft in handen hebben,
Lübeck, Oldenburg, Bremen, Mecklenburg,
Thuringen, staat men thans in scherp con
flict tegenover de rijkskerkcommissie. Ook in
iWürtemberg, waar het kerkbestuur een
Duitsch-Christelijk predikant uit zijn ambt
ontzette doch de staat hem toen de slotkerk
te Stuttgart gaf, is dit conflict acuut. De
Duitsche Christenen hebben thans overal den
steun van staatsautoriteiten: niettegenstaande
de rijksverordening, die de neutraliteit in alle
rijksinstanties in kerkelijke aangelegenheden
Vaststelde.
HET KERKELIJK
JAAR 1936
V*) (Slot)
Het buitenland
Des Heilands voorzegging tot Zijn jonge
nen: „In de wereld zult gij verdrukking
hebben", is in den loop der eeuweij ook van
toepassing geweest op Zijn Kerk, en tot de
tijdperken, waarin dit pijnlijk duideliji
i, behoort het onze. Wij behoeven daar
toe niet te wijzen op Rusland, waar in het
afgesloten jaar de uitroeiing der zichtbare
Kerk bijna voltooid werd; ook niet op
Duitschland, waar de Kerk tegen de supre
matie van den Staat zich teweer moest stel
len; eA'enmin- op Spanje, waar de door Gode
vijandige machten gemaakte kerk-ru
gevolgd zijn door die van den burgeroorlog.
Neen, aan de verdrukking, die in velerlei
haar uitwendige zijde heeft, ligt een
geestesgesteldheid ten grondslag, welke in
alle landen en ook in de nieuwe wereld
ontstaan, deels uit de ontwriching der fun
damenten van het zieleleven na den groo-
ten oorlog, deels uit wat men gemakshalve
den t ij d geest noemt, doph niets anders is
dan de optelsom van de millioenen zonden
der emancipatie van Gods geboden.
De doorwerking dezer geestesgesteldheid
wordt niet geremd; wat afvalt van den hoo
gen God, meet vallen en wij mogen, al
heeft ook óns volk deel in deze beschamen
de waarheid, wel eens met groote dank
baarheid vastleggen, dat in andere landen
minder weerstand aanwezig i6. En
da» richt zich het oog onwillekeurig op
wat buitenlanders noemen de Nediarland-
sche bestendigheid. O zeker, voor Frankrijk
zijn we te zwaar maar wat is er van de
Protestantsohe Kerk in Frankrijk nog over?
En voor Duitschland zijn we te belijnd
maar hoe zucht het belijdende Christendom
er onder de vaagheid van de fascistische
schijnreligie- Voor Engeland zijn we te
star, maar was het niet de aartsbisschop
der Engelsche Kerk, die zijn volk opriep
tot terugkeer naar religie? En voor Rus
land zijn we een volk van hopeloos ach
terlijken maar wij huiveren bij den voor
uitgang naar Moskousch recept
Zoowel om den langen duur als om de
pijnlijke lessen, eraan verbonden, vraagt
opnieuw de Duitsche Kerkstrijd
onze eerste aandacht. Zou men den stani
van zaken op 1 Januari en die op 31 Decem
ber zonder meer vergelijken, dan ware ds
indruk: niets veranderd. Een onjuiste in
druk echter. Er waren in 1936 drie verschijo
selen waar te nemen, welke erop wijzen,
dat dit proces geen oogenblik stilstaat; het
ligt trouwens in zijn wezen, dat het een
oplossing, welke dan ook, afdwingt. Eer
stens waren er in de laatste maand van
het jaar kenteek/enen, dat men van Regee-
rinigszijde naar milder houding tastte; twee.
dens was er het toenemend isolement der
rechtsche, en derdens de toenemende soe
pelheid der linksche groepen van de Beiij-
deniskerken. In deze drie verschijnselen'is
een onafwendbare drang naar een oplossing
IV stond in ons blad van 12 Januari.
kenbaar maar verder kwam het nog niet.
Zoo is 1936 begonnen, zoo is het geëindigd.
Nog geen twee weken was het jaar oud,
toen te'Berlijn van de kansels der bij den
Broedierraad aangesloten Belijdeniskerken
voorgelezen werd het manifest der afwij
zing van de inmenging van het Rijksmi
nisterie voor Kerkelijke Zaken (Minister
Kerrl). De „practisch reeds bereikte" kerk-
vrede werd volkomen ontkend en te
recht. Er was nog niets reëels bereikt, om
het vredestractaat op t-e bouwen. In het be
gin van Februari maakten 600 Beiersche
predikanten (dus een niet-radicale groep)
den voorzitter der Rijkskerkcommissie
(Zoellner) duidelijk, dat het met de ontwik
keling der kerkeklijke aangelegenheden den
verkeerden kant opging. Toen Kerl
eenige dagen later met de Roomsohe kerk
leiding in onderhandeliog was (want ook
Rome doorziet, welke consequenties een ac-
coord in nat.-soc. formaat zou meebrengen)
brak het gesprek af, omdat de bisschoppen
pas definitief wilden (en konden) besluiten
na ruggespraak met het Vaticaan. Nog in
dezelfde maand wees de (Geref.) Synode
van Oeynhausen de samenwerking met
Rijks- en Landskerkcommissies af,
Ma.andenlang bleef het stil. Dan, midden
Juli, wordt het protest van de Belijdenis-
kerken bekend, dat tot Hitier gericht was
om hem te wijzen op de nog altijd bestaan
de concentratiekampen, het optreden der
Gestapo t.o.v. de Kerk, enz. Het antwoord
was niet bemoedigend: de onderteekenaars
(Niemöller c.s.) die zich „voorloopige lei
ding der Duitsch-Ev. Kerk" noemden, wer
den als illegale organisatie door de Rijks
regeering afgewezen.
De door de Olympische Spelen ter wille
der buitenlandsche gasten ingezette pauze
was nauwelijks een week ten einde, of de
Belijdeniskerken, ditmaal ook de linksche
groepen, gaven door middel van voorlezing
van de kansels op 23 Augustus in een scherp
manifest te kennen, dat h.i. de geest,
waarin de Regeering de Kerk wil opsmel-
ten, vijandig is aan het wezien des geloofs
en dat der Kerk. Tevens werd de inmen
ging van den Staat, de annexatie van de
jeugd c.d. in duidelijke bewoordingen ge
laakt.
Een antwoord bleef uil En het werd op-
ieuvv stil, nu tot begin November. Daar
kwam onverwacht de tijding, dat Hitler zelf
was begonnen met het verkennen der si
tuatie; kardinaal Faulhaber was bij hem
op bezoek geweest en al is het resultaat
blijkens de laatste berichten ver van gun
stig geweest, het feit van deze samenspre-
king is hoopgevend. Hetgeen men ook kan
zeggen van de mildere inzichten, door den
jeugdleider Baldur von Schirach ten beste
gegeven over de bejegening der jeugd, die
uit Kerkelijke (Prot. en R.K.) kringen stamt.
Met dezen schijn van hoop moesten we 193G
verlaten. Dat wij een jaar geleden precies
dezelfde woorden moesten gebruiken, be
wijst voldoende, dat de Duitsche Kerkstrijd
welke nu het vijfde jaar intreedt, nog on
verminderd voortduurt. Dat is een weemoe
dige lof voor hen, die door Gods genade
staande gebleven zijn in de verdediging van
fret recht der Kerken. Het is ook een vinger
wijzing voor degenen, die vergeten, dat
Christus aan Zijn voorzegging van de ver-
In onderscheiding van Duitschland, waar
Prot. en R.K. Kerken in een zelfde worste
ling betrokken zij», staan zij In Oost
rijk tegenover elkaar. De voortgaande
oriënteering naar Rome der regeering blijft
remmend werken op de vervulling der be
loften, door haar aan de Prot. Kerken ge
daan. Men herinnert zich wellicht, wat wij
ten deze medegedeeld hebben uit het
mens de Oostenr. Kerk te Zürich uitgegeven
boek met documenten, en waarin
Heinszelmann, de superintendent der
Prot. Kerken, uiteenzet, dat en hoe deze
moeten lijdien onder de gegeven verhoudin
gen. Nog altijd toeven de wettelijk erkende
vrijheden. Niettemin is ook de R.K. Kerk
in Oostenrijk onbevredigd; wij denken aan
den vastenbrief van kardinaal I n n i t z e r
waarin hij klaagde over achteruitgang in
den aanvoer van priester-studenten, mede
ten gevolge van de anti-Duitsche politiek
der regeering.
In Polen heeft zich in 1936 een (be
houdens nationale verhoudingen) soortge
lijk proces ontwikkeld als in Duitschland.
De nieuwe wetsontwerpen op de verhouding
van Kerk en Staat voorspellen een supre
matie van de laatste over de eerste, waar
bij de Kerk zich niet neerleggen kan en
mag. Ondanks het protest van het Duitsche
deel der Prot. Kerk wil de Regeering haar
plannen doorzetten, ook «nadat de vertegen
woordigers van die kerkgroep zich uit de
voorbereidende commissie hebben terugge
trokken. Dan gaan we zonder hen door, al
dus de Regcering, en achten de gebleven
commissieleden de vertegenwoordiging der
geheele Kerk.
Er is uiteraard, nu de gruwelijke burger
oorlog de berichtgeving tot object van
twijfel gemaakt heeft, over de positie der
Kerken in Spanje niet veel vast te stel
len. Zeker is, dat in de R.K. Kerk zware
bressen geschoten zijn; men schat het aan
tal verwoeste kerken nu op 20.000 en het
cijfer der gedoode geestelijken op 14.000
Daarentegen werd juist einde 1936 bekend,
dat slechts één Protestantsoh geestelijke
d00d £ebracht- Maar, gelijk bekend,
de Prot. Kerk in Spanje beteakent heel
weinig en zij heeft door den burgeroorlog
ook te lijden. fa
Hoewel over de Kerk in Rusland al
bijna niet meer gesproken kan worden als
een bestaande werkelijkheid, moet toch uil
het afgeloopen jaar nog even herinnerd
worden aan den schijn van vermeerderde
Godsdienstvrijheid, door de nieuwe Grond
wet gewekt. In werkelijkheid is er inper
king van diie vrijheid gekomen. Zeker, de
wet erkent de vrijheid van den eeredienst,
maar onder prediking verstaat zijpro
paganda. Onnoodig te hetoogen, dat de Kerk,
toch al gedecimeerd tot een amechtig
groepje, in Rusland in haar zichtbare ge
daante althans, niets meer te hopen
heeft van hen, die er een eer in stellen
God-loos te heeten.
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
Vertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid, Zieken
huizen, Sanatoria, Instellingen. Tehuizen.
Fijne
Vleeschwaren Conserven
Worstsoorten
Fabrikaat»
HOFLEVERANCIERS
ACCOUNTANT GRONINGEN
LID VAN DE VER. VAN
GEM. ACCOUNTANTS
Controles
Kerkelijke Administraties
G. STEL-UTRECHT
HEERENSTRAAT 33 - TELEF. 15690
LAK- EN VERFFABRIKANT
MIKADOL RELIEFVERF
JAPANLAK, STANDVERF. ENZ.
nolens 150.-. Automatisch»
s. mesdlam. 360 m m. I 250.-.
300 m.m. I 110.—. Dezelfdo
- Snelwegers «105.-. Electr.
110.- Kleiner model I 80
pakken van alle Broodsoorten 1400.Electr Aardappel en
Wortelschllmachlnes. 5 versch modellen vanol I 100.-.'
zen op aanvrage. Ned.Fabr Lange gerande. Afl. Franco huls
Klutsmachines m. molor voor de Lichtleiding f 110
Machinefabriek „Finis" N.V. - Ulft
fabriceert Stoeien, fauteuil* t
andere Zitmeubelen
In elk yewenecht medel
N.V. AIMELOSCHE VERVERIJ
EN CHEMISCHE WASSCHERU
STICHTINGEN 10 o/o KORTING op da
prijzen van CHEMISCH REINIGEN EN
VERVEN van huishoudelijke goederen zoo
als Gordijnen, Meubelstoffén, Dekens enz.
Elke dag
Elke dag fit
ROTTERDAMSCHE
BOAZ BANK N.V.
POMPENBURGSINGEL 13
ROTTERDAM
biedt aan: 4'/,% e" 4% OBLIGATIES van
Protest. Kerken, Scholen en Chr. Philantr.
Inrichtingen, in coupures van I 1000.- f500.-
en t 100.-
Centrale Verwarming
Ingenieursbureau
RUNAU en KNOPPERS
Groningen
Tuinbouwstraat 118
Telefoon 1750
Ook Oliestook-lnrichtingen
Alle Assurantie-adviezen zoowel voor
U persoonlijk, als voor Uw bedrijf
AMSTERDAM-C
KEIZERSGRACHT No 523
TELEF.: 47755 - 47756 - 47757
De Bijbel op de Openbare School
nTat de h«er van Veen {men zie ook de
Ond e j- vvijskron i ek-1936 dezer dagen) hpt
antwoord niet schuldig zou blijven op de
Gronmger motie, via welke de Bond van
Ned. Onderw. hel vraagstuk der bijbel
kennis op de Opcnb. school heef! terzijde
geschoven, is te begrijpen. Hij schrijft nu
in het Hbld., dat hij er onmogelijk eet
reele nederlaag in kan zien. „Ik zie t
een Pyrrhus-overwi-nning en een ve
fend gemis aan sportiviteit bij den
dat zich binnen enkele jaren in oc
verzet tegen zijn dictatoriale methode:
wreken. Ik deelde al eens mede, h:
persoonlijk op een volkomen onwil b:
Bondsbestnur ben gestuit, om deze kw
commissoriaal te maken. Een uitc
ging mijnerzijds tot een conferenti'
zake te Amersfoort heeft het Bondsbe
(als eenling) volkomen genegeerd. Vai
rede, die ik voor de Dordtsclie Bob
deeling hield over deze kwestie, moi
'e bondsleden niets lezen. Ik, die op J
van veeljarige ervaring den bonds
ken, wist dus al van te voren, dat
aan een verwerping „zonder discussii
onder applaus" werd gewerkt.. Het feit
de redactie van „Het Volk" zich vóór b
kennis uitsprak, dat de Gentrale Comn
van het Vrijz. Protestantisme, het
Onderwijzers Genootschap, de Ned. Oj
raad de zaak aan de orde hebben gej
kon de Bond geen oogenblik van zün
tieve tactiek afbrengen. En nu: Ronii
cuta, causa finita? Zou het waar zijn
zouden de Bondsleiders zich voor dt
veelste maal in den Nederlandschen ij
geest vengissen? Of zouden er misst
nog ouders zijn in Nederland, die
woordje wenschen mee te sprt
Ouders, die zich niet geschapen voelen
achter den Bond aan te loopen, die;
eer, zooals Engelsche ouders, haddenl
wacht, dat de Bond zich eenigszins g.'
lig zou hebben getoond voor hunt
schen?"
Examens
Academ. Examens. Leiden. Taalkii
doet. Indologie de heer A. Stolk.
Utrecht. Doet. Indisch recht. Geslj
R. Sajid Soedarma.
Machinisten. 's-Gravenhage. Ges]
voor diploma B: de heeren A. Bravenho)
Dordrecht, A. Schoonhoven te Krimpen:
IJssel.
Voor het theoretisch gedeelte van dip;
B: de heeren B. D. Horsman te Hilver
A. E. Stam te Dordrecht en R. Bloei
IJmuiden.
RIOLEERING IN SANTPOORT
B. en W. van Velsen hebben aani
het leggen van 3300 Meter rioleeri:
Santpoort, Laagste inschrijver N.V.
Amsterdam voor 78972 (met 7500
uren). De gunning zal later bekend wc
WEGAANLEG IN ZEELAND
De hoofdingenieur-directeur van
Rijkswaterstaat te Middelburg
aanbesteed het maken van den aa
baan voor het nieuwe gedeelte tuss
KruiningeA en Goes tot Biezelinge, me
komende werken, zulks als werkverrui
Laagste inschrijfster N.V. Aanneming
Wegenbouwimaatschappij v/h. firma J.
mans, 's-Hertogenbosch voor ƒ61.640.
DE RIJKSWEG WESTERVOORT—
ZEVENAAR
Op 2 Februari a.s. zal door den
waterstaat te Arnhem worden aanbe
de aanleg van rijwielpaden van b<
tegels langs den Rijksweg no. 51 Arnh
Zevenaargrens op het wegvak
voortZevenaar ter lengte van
alsmede de levering van de daarvooi
noodigde
OVERBRUGGING WEG
AMSTERDAM—SASSENHEIM
Te Haarlem zal 5 Febr. a.s. worden I
besteed het maken eener overbrugging
behoeve van de kruising van den f!
weg, gedeelte Amsterdam-Sassenheiml
de Hoofdvaart van den Haarlemmerif
polder en daarlangs gelegen hoofdW
Raming i 148.000.
SCHEEPSBOUWOPDRACHTEN
Het Scheepsbouwbedrijf van de Ft
Haan en Oerlemans te H e u s d e n, I
andermaal opdracht gekregen voorl
bouw van een motorkustvaartuig, diti
voor rekening van Kapitein Joosi
Vlissingen. Het schip zal een draagvt
gen hebben van ongeveer 390 to:
41.15 M. lang en 7.35 breed.
De Scheepswerf „Waterhuizen"
J. Pattje, te Waterhuizen heeft van;
combinatie te Delfzijl opdracht gekn
tot het bouwen van twee motorscli|
met een draagvermogen van ca. 4001
elk.
WONINGEN TE AMERSFOORT
Op 22 Jan. a.s. zal te Amersfoort
aanbesteed het verbeteren van 174
gen in het Soesterkwartier.
'Rijden ope
rangsweg beteekent. dat
f u bij kruisingen ook v
hebt boven van rechts naderend
verkeer. HET BETEEKENT NIET. dat
als een wegdictator
moogt misdragen en
ter zoudt behoeve
uit te kijkenl
