Jliruwf CriïtsrtK (Courant Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken e voorstellen der Staats commissie abonnementsprijs: Per kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is f 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dagelijksche zending550 'es bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7ct Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar NO. 5984 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 WOENSDAG 13 JANUARI 1937 Sitóertentieprfóen: Van I tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer022' Ingezonden Mededeelinge. van 1—5 regels 2.30 Elke regel meer0.45 Voor het bevragen aan 't bureau V. wordt berekend 0.10 16e Jaargang Gedenknummer gratis voor nieuwe lezers Nog steeds blijven de aanvragen binnenloopen voor ons Gedenknummer, hetwelk zoozeer in den smaak viel. Nieuwe lezers kunnen nog een exemplaar gratis ontvangen- Hieraan zij toegevoegd, dat de Premie-aanbieding voor het aanbrengen van nieuwe lezers nog eenigen tijd blijft ge handhaafd. Wie dus een lezer aanbrengt voor minstens één jaar ontvangt zelf, zoomede de aangebrachte abonné, gratis: De Vetlovings-Huwelijkslepel. AFDEELING PROPAGANDA SaVoor de concentratie bijzondere lagere scholen I 0p ons verzoek ontvingen wij van geachte lijde een tweetal verklarende artikelen =^iver het belangrijke onderwerp, dat in de titel genoemd wordt. Wij plaatsen ze gaarne: Met opzet noemen wij aldus de Staats- pommissie, welke bij Koninklijk Besluit van 11 Februari 1936, no. 15 ,werd inge steld, en waarin onzerzijds de heeren Schouten en Terpstra zitting hadden. Im mers, hoewel de Commissie ook voorstel- lèn had te doen betreffende de z.g.n, Stop wet van 4 Augustus 1933, Stbl. 414, is zij jsllereerst met het oog op de gedwongen Jeoncentratie van bijzondere scholen in het -leven geroepen, i Het verslag der Staatscommissie bespre- willen wij daarom allereerst nagaan. (vat de Commissie ten aanzien van die ge- concentratie voorstelt. Daarna zal |ér sprake komen, welke bepalingen in oojVerband hiermede voor het openbaar on- heflerwijs zijn ontworpen. e"i' Zooals men weet, stelde de Regeering haar bekende paragraaf 12 v< zontoinimum-aantal leerlingen, dat een b;j- t dfcondere school moet tellen om aanspraak ...te behouden op de vergoedingen van Rijk gStn Gemeente, met Yi verhoogen. D.w.z.: in een gemeente met minder dan 25.000 ^ingezetenen werd dit minimum verhoogd jjfvan 40 tot 50, in de grootere gemeenten ecpavénant; zoo werd bijv. in de gemeenten ihaimet meer dan 100.000 ingezetenen het ^minimum van 100 op 125 gebracht. Met verhooging met 25 pCt, had de Regee- ruflring eerst later genoegen genomen; het aan vankelijk voorstel van Minister Marchant •beoogde een verzwaring van den eisch met 50 pCt.; later werd dit gehalveerd. ole Tegen dit voorstel tot verhooging van het "f|minimiim niet slechts voor de nog te sticli- ten, maar ook voor de reeds bestaande en uargesubsidieerde bijzondere scholen, rees bij •j (de voorstanders van het bijzonder onderwijs ^ernstig verzet. Aan 260 bestaande Christelijke 66en R.K. scholen zou hierdoor het recht op ...-Jsubsidie ontnomen worden. Zij zouden de iaDivergoeding slechts bij wijze van gunst aan ;rpden Minister van Onderwijs mogen vragen, all Dit nu werd in strijd geaoht met artikel 195 trinjder Grondwet, dat bepaalt, dat het bijzonder 8 f lager onderwijs, dat aan de bij de wet te V'; stellen voorwaarden voldoet, recht heeft op ^bekostiging uit de Overheidskas. Als zulk 0t! een bij de wet te stellen voorwaarde kon men niet beschouwen de subjectieve beslis sing van den Minister, of de vergoeding ver- kvfleend zou worden, ja ofte neen. Ook werd n. gewezen op het betrekkelijk gering bedrag, dat bezuinigd zou worden (men stelt zich j daarvan soms groote sommen voor, die op [niets dan fantasie berusten; immers raakt Imen bij opheffing van een school de kinde- 355ren niet kwijt!); en op den toestand bij het 94.- openbaar lager onderwijs, waar, indien de- yJ'J zelfde eisch gesteld werd, niet 260, maar wel 05 k 650 scholen beneden de maat zouden blijven. In het Verslag der Staatscommissie treft 24.fi men over de te verwachten bezuiniging geen beschouwingen aan. Het zou wel eens inte- 75-ressant kunnen zijn, te vernemen, of de Com- g] jj missie de onzerzijds hiervoor genoemde so- cijfers onderzocht heeft en welk het resul- taat van dit onderzoek geweest is. Zij had 25- hierdoor de publieke opinie kunnen voor- ■■I lichten. oi.ni Ten aanzien van de gedwongen concentra- 53 Jj tie van bijzondere scholen stelt de Commis- oo,- sie voor, evenals paragraaf 12 dit '~nd, om jjj'a de minimum getallen, voor de ir .dhou- ding van de bestaande bijzondere scholen ro,"[ vereisoht, met 25 pCt, te verhoogen. Is dit het overeenkomstige, daarnaast bestaan er drie belangrijke verschilpunten met die paragraaf. De eerste afwijking van paragraaf 12 is, dat de Staatscommissie alle bijzondere scho len, die vóór 1920 opgericht zijn, van dien verzwaarden eisch wil vrijstellen. Dit is zeer belangrijk. Op 19 December 1935 werd in de Tweede Kamer medegedeeld, dat van de 174 scholen met den Bijbel, die door paragraaf 12 werden bedreigd, er meer dan 110, dat is dus veel meer dan de helft, reeds vóór 1920 bestonden. Deze scholen blijven derhalve volgens de vooretellen der Commis sie geheel buiten schot. De tweede belangrijke afwijking van para graaf 12 is de volgende: indien een na 1919 opgerichte bijzondere lagere school door de verzwaring van den eisch van het minimum aantal leerlingen haar recht op subsidie zou verliezen, kan het schoolbestuur den Minis ter om ontheffing vragen. Deze ontheffing moet door den Minister verleend worden, indien voor ten minste 25 leerlingen der school binnen vier kilometer van hun woning geen plaatsruimte beschikbaar is in de voor hen bestemde klasse van andere lagere sohool, waar het door de ouders dier kinderen gewenschte onderwijs wordt gegeven. Als scholen, waar het ge wenschte onderwijs wordt gegeven, worden beschouwd alle bijzonoere scholen, binnen dien afstand van vier kilometer van woning gelegen, ten aanzien waarvan de ouders niet schriftelijk hebben verklaard, dat en waarom zij tegen de richting van het daar gegeven onderwijs overwegend bezwaar hebben. afwijking is, behalve van practische vooral principieel van groot belang. Immers blijkt uit de gekozen formu leering en ae Staatscommissie legt daarop, blijkens bladz. 20 van haar verslag, den vollen nadruk dat deze verklaring der ouders zonder meer door de Overheid moet worden aanvaard; de Overheid mag m.a.w. de gegrondheid van het genoemde bezwaar niet toetsen; zij oordeelt niet over richtings verschillen. Er zijn de laatste jaren, ook van de zijde der Regeering, wel eens andere klanken vernomen. De Staatscommissie wijst do keur over de richting onvoorwaarde lijk af. Het derde verschilpunt met paragraaf 12 is, dat het verzoek van het sohoolbestuur om ontheffing en de beslissing daarop van den Minister slechts éénmaal gedaan behoeft te worden, n.l. vóór 1 Februari van het jaar, volgende op dat, waarin het aantal leerlingen voor het eerst beneden het nieuwe vereischte aantal is gedaald. Is de ontheffing één keer door den Minister verleend, dan blijft zij voor goed doorloopen; zij behoeft niet opnieuw aangevraagd te worden. Zulk een bijzondere school blijft dus niet „op den schopstoel zitten". Voor het geval tengevolge van deze bepa lingen een bijzondere sohool zou worden opgeheven, ontvangt het schoolbestuur óf de waarborgsom terug, óf een regeling wordt getroffen voor de schulden. In een slotartikel zullen wij nagaan, wat de Staatscommissie in verband met het voorgaande voor het openbaar lager onder wijs voorstelt. „ZICH NOEMEND EN SCHRIJ VEND" Een belangrijke aangelegenheid trok in de laatste dagen onze aandacht; maar door bekende oorzaken konden wij daarvoor noch tijd i noch plaats vinden. Het betreft de economische samenwerking tusschen Neder land en Indië en in verband daarmee de houding van het Verbond van Ned. Werk gevers. De noodzakelijkheid van die samenwer king is reeds geruimen tijd aan de orde; de instelling van de Staatscommissie-Rut- gers bewijst, dat de Regeering ook volle aandacht aan deze ernstige aangelegenheid schenkt. Bovendien heeft de Nijverheids- raad, waarin de drie centrale werkgevers organisaties zijn vertegenwoordigd, deze zo mer het vraagstuk in studie genomén en daarover enkele maanden geleden aan den Minister van Handel, Nijverheid en Scheepvaart rapport uitgebracht. Deze medewerking was voor het Verbond in Ned. Werkgevers blijkbaar niet vol doende (of, moeten we aan concurrentie denken?) want hangende deze besprekingen besloot het Verbond tot de uitzending van een hoofdvertegenwoordiger van het Ver bond naar Ned. Indië, wiens taak het zal zijn „de economische samenwerking met Indië op organisatorische wijze te verbree- den en te intensiveeren en bovendien de in dustrie hier te lande omtrent verhoudingen en mogelijkheden in het overzeescho afzet gebied op practische wijze van dienst tp zijn". Natuurlijk betwist niemand het Verbond het goed recht om dit te doen; maar niet in orde is, dat het orgaan van het Verbond deze taak als volgt omschrijft: „Daarbij heeft het Verbond zich steeds op het standpunt gesteld dat het hier gaat om een algemeene vertegenwoordiging van de industrie, zich desgewenscht dus ook uit strekkende tot de ondernemingen, die niet als zoodanig in het Verbond georganiseerd zijn" Aan deze omschrijving van het karaktei dezer vertegenwoordiging hebben zich de R.K. en de Chr. Werkgevers-organisatie laten we het maar gerust zeggen ge er g e r d. Met welk recht pretendeert des organisatie welke voor het minst liberaal georiënteerd is om als algemeene ver tegenwoordiging op te treden?. Na behoor lijk overleg met de andere vereenigingen ware samenwerking mogelijk geweest; nu ging de heer Koster slechts als afgezant van één organisatie. Nadat hierop gewezen was, heeft de Ned. Werkgever geantwoord, dat d» uitgezondene vertegenwoordiger is van het Verbond van Ned. Werkgevers en van geen enkele andere organisatie, maar dat het Verbond zich in besprekingen met de be trokken departementen heeft bereid ver klaard, „den heer Koster ook vrijheid te geven zich ten dienste te stellen van niet leden". Maar men moet wel begrijpen, laat de Ned. Werkgever hierop volgen, „dat zulks een welwillendheid onzerzijds is". Hoe de andere organisaties die nederbui gende goedheid opnemen, zullen we niet trachten onder woorden te brengen; evenmin zullen we er naar raden, welke houding de Regeering en het Indische gouvernemenl tegenover deze „zich noemende en schrij vende" zaakgelastigde van het geheele Ne derlandsche «bedrijfsleven zal aannemen, maar wij gelooven met het orgaan der Christelijke werkgevers, dat de liberale or ganisatie hoog spel speelt". En ook blijkt wel heel duidelijk dat er alle reden is om juist in dezo dagen ac tieve propaganda te voeren voor de ver sterking der Chr. Werkgeversorganisatie. Immers, op hetzelfde oogenblik dat het „neutrale" Verbond het uitspreekt, meer dan tot heden geplaatst te zullen worden voor het sociale probleem, „waarbij we, krachtens onze traditie, naar samen werking met de arbeiders zullen streven"; op datzelfde oogenblik probeert het de werkgeversorganisaties van andere geeste lijke richting te negeeren. Dat is óók merk waardig. Hr. Ms. kruiser „De Ruyter'' is gistermiddag naar de Oost vertrokken. Boven staande foto werd genomen bij 't vertrek uit de haven van Nieuwediep. In het kanton Leeuwarden: mr J. P. Hoog land advocaat en procureur te Leeuwarden; mr D. Okma, advocaat en proc. te Leeuwarden. Benoemd ie tot kantonrecliter-plaatsverv. in het kanton Gorlnchem, mr dr A. den Dekker ^Idem^n het kanton Den Helder: mr D. B. A Franken te Willelmsoord; G. J. Lovinli, bur gemeester van Anna-Paulowna. LEGER EN VLOOT Benoemd en aangesteld zijn bi) het res.-pers. der landmacht, bü het wapen der hun tegei .-egiment: C. H. Laboucher de res.-rltm. K. G W baron es.-lult-kol. ot res.-maj. Wasaenaor. DE HUWELIJKSREIS VAN HET PRINSELIJK PAAR Poolsche regeering stelt villa beschikbaar Uit Krynica wordt gemeld, dat de Poolsche regeering aan H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard, die aldaar als Graaf en Gravin van Sterren- berg hun intrek hebben genomen in hotel Patria, voor hun verder verblijf de particuliere villa te Krynica, welke de Poolsche staatspresident en maar schalk Smigly Rydz ook reeds hebben bewoond, heeft aangeboden. Deze villa is in een afgesloten park gelegen. Men acht het zeer wel mogelijk, dat H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard reeds vandaag de villa zul len betrekken. De Poolsche regeering wil voorkomen, dat ons prinselijk paar welks incognito niet langer bewaard kon blijven, over last zou ondervinden van film-opera- teure en journalisten en als gevolg daarvan niet ten volle van zijn witte broodsweken zou kunnen genieten. Minister Colijn met vacantie Tien dagen naar het buitenland Minister-president Dr. H. Colijn zal Vrij dag a.s. met vacantie gaan. Tien dagen zal hij in het buitenland rust nemen. Nederlartdscb publicist in Spanje gearresteerd Na onderzoek vrij gel aten. Uit Madrid wordt gemeld: Naar th°ns be kend is geworden is op 7 dezer de Neder» landsche publicist Dr J. Brouwer op be schuldiging van spionnage te Valencia gear resteerd en naar Madrid overgebracht. De Spaansche regeering is bij onderzoek geble ken, dat deze gevangenneming is geschied op grond van valsche geruchten. Bij besluit van den oppersten verdedigingsraad van Madrid is Dr Brouwer op transport gesteld naar Valencia, vanwaar hij op eigen ge legenheid naar het vador'and kan ver trekken. AARDVERSCHUIVING OP OOST-JA VA Vermoedelijk 21 dooden BUITENZORG, 13 Jan. (Anela) OIH- cieel wordt gemeld dat tengevolge van zware regens in het district Kalisat (Oost-Java) in de dessa's Ardjasa, Ro- wohsarie en Randoengagoeng, aardver schuivingen hebben plaats gegrepen, waarbij vermoedelijk 21 menschen zijn omgekomen. Tien lijken zijn reeds geborgen. Van Bedadoeng wordt een zware overstroo ming gemeld, waarbij de weg Ardjasa- Kalisat gedeeltelijk is weggeslagen en waardoor het verkeer vermoedelijk ge durende langen tijd gestremd zal zijn, het transport naar Banjoewangi kan echter via Djember worden geleid. Ver schillende sawah complexen zijn over stroomd doch de uitgestrektheden zijn niet van grooten omvang. De scheepswerf van Burgerhout Een nieuwe N.V. opgericht In aansluiting op het bericht omtrent Burgerhouts Machinefabriek en Scheeps werf, dat we Maandag publiceerden, kun nen we thans nog mededeelen, dat voor de exploitatie van de scheepsbouwafdeeling, niet verkocht is, een nieuwe Burger- hout-combinatie is opgericht onder den naam N.V. Industrieele Handelsonderne ming „Humabu". Bond van Chr. Zangvereen. „De drie Provinciën" Zaalconcours te Dordrecht Bovengenoemde Bond is voornemens op Woensdag 26 Mei 1937 te Dordrecht zijn jaarlijksche zaalconcours te houden. Naast de gelegenheid, die open wordt ge steld voor zangvereenigingen als gemengde koren, mannenkoren, dameskoren, kinder koren enz., zal dit jaar ook een solisten- concours worden gehouden. Tegen een ge ring inleggeld kunnen amateurs-solisten zich ter beoordeeling opgeven bij het secre tariaat van den Bond te A Imkerk (Tel 24). Bekwame musici uit den lande zullen de jury vormen. VOORNAAMSTE NIEUWS Dit nummer bestaat uit TWEE bladen Over het rapport inzake de concentra- tie van bijzondere lagere scholen. De ondernemersovereenkomst voor het bakkersbedrijf. De Memorie van Antwoord der Eerste Kamer over het ontwerp inzake het. octrooi van de Nederlandsche Bank. De Eerste Kamer heeft gisteravond een korte vergadering gehouden. Nieuwjaarsrede van Dr. F. H. Fente- ner van Vlissingen, in de Utrechtsche Kamer van Koophandel. Nieuwe 3 pet. Staatsleening op komst. De weekstaat van de Nederlandsche Te Gouda zijn arrestaties verricht in verband met verduistering. In Den Haag is een auto op twee Voet gangers ingereden. Malaga is door de rechtschen vanuit zee en uit de lucht zeer hevig gebom bardeerd. Roosevelt heeft verschillende maat regelen van bestuurshervorming voorge steld. In Noord-China moeten troepen der centrale regeering met muitende leger* benden zijn slaags geraakt. In een rede heeft Eden de economisch- politieke situatie aan een beschouwing onderworpen. Onze uitvoer in December vertoont enkele belangrijke stijgingen. UW INKOMEN hangt af van Uw be kwaamheid en van de WIJZE waarop Gij Uw bekwaamheid aanwendt Train Uw efficiency. Vraag ons gratis boekje No. 20. Pelman Instituut Damrak 68, Amsterdam (Adv.) De heer W. K. D1CKE. arts aan het Juliana-Kinder ziekenhuis te Den Haag. is benoemd tot directeur van dit zieken huis. CAFE TE D AA RLE UITGEBRAND Gisteravond laat is brand ontstaan in café „De Blauwe Arend", te Daarle, gemeente Hcllendoorn, eigendom van den heer F. Slot. De brand ontstond, doordat een vlam in een pan met vet sloeg. Het personeel tracht te met een emmer water het vuur te blus- schen. De brand nam echter weldra zulk een omvang aan, dat slechts een gedeelte van den inboedel gered kon worden. Met tastte het vuur aan met 6langon op d<S brandkraan der drinkwaterleiding. Het vee kon met moeite gered worden. Het geheele café gi.tc verloren. De schade wordt door verzekerin; Wielrijder door auto gegrepen Automobilist doorgereden Gisteravond om half acht is de wielrijder Balk, uit IJ s s e 1 s t e i n, op den Utrecht- schen Straatweg door een auto aangereden. B. kwam uit de richting Utrecht en werd achterop gereden door een auto. Tijdens het passeeren haalde de automobilist niet vol doende naar links uit. met het gevolg, dat Balk door den wagen werd gegrepen. Het slachtoffer bekwam een hersenschuddingen verschillende verwondingen aan hoofd en beenen. Hij werd naar het ziekenhuis te IJs selstein overgebracht. De automobilist raad na de aanrijding door. De burgemeester van Jutphaas verzoekt in verband hiermede opsporing van een 4-per- soons, lage, donkergrijze wagen, met linnen kap, vermoedelijk letter M. Een wielnaafdop van het rechter voorwiel heeft men op de plaats van de aanrijding gevonden. Gemeente-ontvanger staat terecht Een jaar geëischt Voor de Utrechtsche Rechtbank heeft gisteren terecht gestaan de 62 jarige G. J. van D., oud-ontvanger van de gemeenten Montfoort en Willeskop, aan wien verduistering ten laste gelegd was. De ver dachte bekende volledig. Hij heeft in die- jaren 1933 tot en met 1936 waardepapieren en geldsbedragen verduisterd ten nadeeL van de beide gemeenten, welker ontvangc: hij was. Wanneer er kasopname was in Montfoort, dan vulde hij de-kas dier ge meente aan met de kas van Willeskop er. omgekeerd deed hij hetzelfde als er in Wil leskop kasopname was, met de kas var Montfoort. Voorts deed hij verschillende on juiste boekingen; hij boekte bedragen di> niet waren uitgegeven als uitgaafposten ei hij verzweeg ontvangsten in de boeken. Ten nadeele van Montfoort had hij op deze wijze f 3200 verduisterd en te nadeele van Willes kop f 1000. Als getuigen werden gehoord de burge meester van Montfoort en Willeskop en een ambtenaar van de Provinciale Griffie te Utrecht De Officier vroeg tegen den verdachte een jaar gevangenisstraf. De verdediger Mr. van Sasse van IJ s- s e 11 schetste den leivensloop van den ver dachte, wien alles tegenliep. Het gemeente bestuur van Montfoort heeft den man willen helpen en hem, toen hij zijn baantje bij de gasfabriek kwijtraakte, een andere betrek king willen geven en hem gemeente-ontvan ger gemaakt. Dit is voor den verdachte ech ter funest geweest, want hierdoor is hij op grooter voet gaan leven dan zijn middelen hem toe'ieten. PI. vroeg een voorwaardelijke veroordeeling. De uitspraak werd bepaald op 26 Jan. a s. OUD ZINK - OUD LOOD en alle andere oude metalen en metaal afvallen koopt tegen de allerhoogste prijzen: N.V. Metaalmaatschappij van S. A. VLES ZONEN (Adv.) Een album „gecorrigeerd'* Hei was niet van „roomsche smetten" vrij. Men schrijft ons uit M o e r c a p e 11 e: Aan de leerlingen der Chr. Nat. School alhier is behalve de dwaze rijmprent ook een feestalbum uitgereikt, getiteld „Oranje door alle tijden", toen echter de ongeveer 160 leerlingen met dit boekje thuis kwa men. zagen de ouders, dat hierin 5 regels met Oost-Indische inkt onleesbaar waren gemaakt. Bij onderzoek bleek ons, dat deze regels betrekking hadden op het Fransciscaner- klooster te Woerden en dat vijf leerlingen der hoogste klasse een geheele dag waren bezig geweest om ze onleesbaar te maken. Verschillende ouders waren zeer ontstemd over deae verknoeiing van een prachtig al bum. Ons is niet gebleken of het hoofd der school, die tot de S.G.P. behoort ai dan niet met medeweten van het schoolbestuur tot deze „correctie" is overgegaan. Officieele Berichten ONDERSCHEIDINGEN Aan G. van Akente Den Haas Is de zilveren eeremedaille In zilver, verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau. verleend. ALS GRIEP DREIGT! Neem reeds WYBERT. als Uw buurman griep heeft. WYBERT- TABLETTEN 50. 35 en 20 ct. WYBERT-SIROOP f 1 50 en 90 ct. H1EERT I 1 (Adv.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1937 | | pagina 1