Rotterdam in 1936
Terugblik op de
Residentie
MAANDAG 28 DECEMBER 1938
J
Ten besluite een enkel woord overl
kerkelijke en politieke leven. We verlat,
wijlen Ds. W. van 't Sant (predikant M
Geref. Kerk van Den Haag-West) en wijl
Ds. J. Jeronimus (predikant der Baptir
gemeente) en raken straks ook nog Drl
Dijk kwijt (predikant der Geref. Kerk J
den Haag-West) die zijn benoeming tot hu
leeraar te Kampen aanvaardde. p
Eén predikant kregen we gelukkig al \jT]
terug in den persoon van Ds. G. Bos uit
demsvaart, die de vacature van wijlen I
C Ferguson (predikant der Ned. Herv. u
meente) kwam vervullen. In de Duits J
Evang. Gemeente had verder een muti)l
plaats, doordat Pastor F. Herbst tot een
dere taak werd geroepen om opgevolgd
worden door Pfarrer Kaetzke uit Haarl
Twee nieuwe kerkgebouwen werden
jaar in gebruik genomen, t.w. de Jeruzali
kerk der Chr. Geref. Gemeente van I
Haag-West. op het PomonapLein, en een
bouw der Vrijzinnig Hervormden aan
Beeklaan.
Op het terrein van het A.R. politieke le^i
viel een lofwaardige activiteit waar te
men die culmineerde in den grooten Lagi<
dag op 15 September op Houtrust. De AJF<
propaganda-club .Mobiel", die het leeuw*
aandeel in de voorbereiding daarvan h e
kon haar eerste lustrum hierdoor met dfc
bele vreugde vieren.
Met het splitsen van kiesvereenigin)
werd voortgegaan Weer kwamen er j
doende twee bij, hetgeen een gunstigen
vloed had op de ledenwerving. De secret*
der Centrale Kiesver. de heer J. A. Schai
ma, die zooveel jaren als een trouwe diei
knecht de partij had gediend, ging op
lauweren rusten, om zijn werkzaamha
te zien voortzetten door Dr. F. L. v. M
winkel.
We zijn dit summiere overzicht bpgoni
met ons Vorstenhuis We willen daar
mee eindigen. En daarom releveeren wc n
hoe uit dankbaarheid voor koningin Eni
■een fraai gelijkend monument werd op
richt in het Rosarium.
Mogen wij allen ons in het komende ja
het Huis van Oranje ten voorbeeld steil
tn ieder opzicht, dan kan het niet andi
of de donkere wolken zullen eenmaal
den weggevaagd om plaats te maken vo
een stralende welvaartszon!
AULEEN DEZE VLUCHTHEUVELS
□groen Alleen vluchtheuvels met
groen lichtgevende verkeers-
nrsjg zuilen mag men links of rechts
voorbijrijden; alle andere
JJgroen altijd ter rechterzijde.
LIMK5 OF RECkré PA5&É ERÊTTfl
Interessante dingen over
de Spoorwegen
Zuinig en veilig.
Exploitatie-kosten in 15 Jaar tot de helft
teruggebracht
In het Tijdschrift „Spoor- en Tramweg
worden verschillende mtoressante 'in*
verteld over de Ned. Spoorwegen. We lal
ze hieronder volgen:
Het blad vraagt: wist u wel, dat
er in de laatste jaren intensief bezuin
is? De exploitatie-kosten werden van
millioen gulden in 1921 tot f 96.000 000
1935, dus tot de helft, teruggebracht.
de Nederlandsche Spoorwegen in G
laatste tijd bezig zajn verschillende statia
ingrijpend te verbouwen? Denkt u eens aj<
de verandering van de stations Beurs 1
Delftsche Poort te Rotterdam, lie d<x
lichte kleuren en moderne architeotijj
heel wat aantrekkelijker zijn gemaakt.
de Netlerlandsche Spoorwegen 1121 stoq
locomotieven in dienst hebben, die samt
64 millioen kilometer per jaar aflegge»
Iedere locomotief rijdt dus per jaar and&
half maal om de aarde.
behalve de 1100 stoomlocomotieven j
Nederlandsche Spoorwegen 52 benzine-lo)
motieven, 12 diesel-electrische locomoiorg
2 diesel-electrische locomotieven, dan ru
3 benzine-motorrijtuigen en 40 diesel-eb
trische treinstellen bezitten?
de Nederlandsche Spoorwegen sind9 ko
een gestroomlijnde locomotief bezitten. N
derland is dus in het geheel niet achterlij
want slechts Engeland, Amerika,
rijk en Nederland hebben een
lijnde locomotief in actieve
gedurenu de jaren 1931—1935
die per trein reisde, gedood werd?
bij een dergelijk groot vervoer als de
landsche Spoorwegen dagelijks
Spoorwegvervoer is
de Nederlandsche
mate
hebben, waaraan zij
lioenen ten koste leggen?
minder dan 3000 verkeersagenten die
veer 7500 armseinen bedienen.
In de steigers
Het herstel begonnen
Een jaar, dat hoop geeft
voor de toekomst
De oade St. Laarenstoren staat in de
steigers.
Te voren in z'n fiere kracht zinnebeeld
van de zich in der jaren wenteling voort
stuwende Maasstad, is de grauwe reus
geworden tot een vervallen grootheid,
waar men wat medelijdend naar kijkt
werkverschaffingsobject.
Maar is de toren gekneusde en ge
zwachtelde held ook in dezen vorm
niet gebleven het zinnebeeld van het Rot
terdam. dat gebeukt en geschonden door
de crisis-stormen, wel tot verval scheen te
zijn gekomen
Goed. maar houden we dan voor 1936
het symbolische beeld vast. dan mogen we
dankbaar constateeren: waar stei
gers zij n, daar is herstel en dat
herstel, al gaat het dan zooals bij alle res
tauratiewerk langzaam, is onmiskenbaar.
Waar en hoe het herstel is aangevangen
ïs moeilijk aan te geven.
Wij zouden meenen, dat het bij scheep
vaart en scheepsbouw is begonnen.
Hier gold de oude spreuk onzer vaderen:
Navigart necesse est vivee non
est necesse. De oude HollandAmen-
ka-Lijn, eens het symbool van Rotterdams
moed en volharding, was langzaam-aan ver
vallen tot een maatschappij, die het uiter
lijk gaf meer te vegeteeren dan te leven.
Maar toen een interne saneering was tot
6tand gekomen en de mogelijkheid van nieu
we opbouw zich opende, mits een nieuw
groot mailschip op stapel werd gezet, toen
werd ook doorgetast en, met de zeer ge
waardeerde hulp van de landsregeering, kon
in het begin van dit jaar begonnen worden
met den bouw van Neerlands grootste pas
sagiersschip,,- de „Nieuw-Amsterdam
Het leggen van de kiel van dit schip
scheen wel de wekstem te zijn geweest om
de neergeslagen scheepswerven, waar men
nauwelijks een kern van het vaste perso
neel had kunnen aanhouden, tot nieuw le
ven te roepen.
Nog in de eerste maanden van het jaar
kwamen verschillende scheepsbouw-orders
los, die het vroolijk gedaver van de hydrau
lische klinkmaahines weer over Maas en
Waterweg deden weerklinken; de kruiser
„De Ruyter" werd toen al staag an afge
bouwd en het mailschip van de H.A.L. bleef
in toenemende mate aan tal van handen
werk en brood geven; ook de Lloyd bestelde
een schip.
Was er aanvankelijk in de soheepsbouw-
orders een zekere eenzijdigheid, omdat het
.voornamelijk gold de vernieuwing en uit
breiding van de tankvloot, in den loop
,van het jaar zou blijken, dat de zee-scheep
vaart als geheel ging profiteeren van de op
leving in den wereldhandel, die in Amerika
was ingezet en die zóó doorzette, dat spoe
dig het getal der binnen de haven en in de
Oude Maas opgelegde schepen smolt als
sneeuw voor de zon.
Momenteel is er niet een opgelegd schip
meer in de Rotterdamsóhe haven, wanneer
men ten minste de Slamat, het reserveschip
van de Rotterdamsche Lloyd, dat er af en
itoe uit komt rusten, uitzondert
Betere vrachtprijzen en meer vervoer leid-
Öen er toe, dat enkele diensten moesten
worden uitgebreid en een enkele maatschap
pij al in time-charter moest laten varen.
Het spreekt wel hoost wm zelf. Üat de lang
zame opleving in de wereldhandel, die ooit
tot uitdrukking kwam tn een wat opgewek
ter bcursleven, haar weerslag zou moeten
den geroelen in het verkeer op de haven van
Rotterdam.
Ten gevolge van de onnatuurlijke maat
regelen van buitenlandsche havens om het
verkeer tot zich te trekken dreigde echter
dit natuurlijke voordeel, dat als gevolg van
haar gunstige ligging mocht worden ver
wacht, aan Rotterdam te ontgaan, vooral
omdat de devaluatie in Belaië aan Antwer
pen een voorsprong gaf, die niet was in te
halen.
Met voldoening mag worden gewezen op
het feit, dat de regeering getoond heeft het
belang van Rotterdam als nationale haven
in te zien, door niet alleen de loodsgelden
aanzienlijk te verlagen, doch ook door een
compensatietoeslag op de haventarieven te
verleenen, welke het mogelijk maakte de
concurrentie met Antwerpen vol te houden.
De landsoverheid wist ook de juiste vorm
te vinden tot het psychologisch stimuleeren
door rul te verlangen, dat de particuliere
ondernemers eveneens een korting op hun
tarieven toepasten.
Eind April kwam de heugelijke meded.ee-
ling van het Haagsehe besluit binnen en
reeds per 1 Juli kon de verlaging ran de
havengelden ingaan
Aanvankelijk was het moeilijk om aan
invloed daarvan na te gaan. omdat juist
in dezen zomer in de Belgische havenstad
een wilde staking uitbrak, doch allengs
kwam toch wel vast te staan, dat de tariefs
verlaging onmiskenbaar de cijfers gunstig
beïnvloedde. Beeds op 7 November kwam dit
maal het 10.000ste sehip binnen, vijf d les
weken eerder dan vorig jaar.
Het was echter te voorzien, dat dit alles
Rotterdam nop; niet tot haar oude bloei zou
kunnen terugbrengen. Vier factoren remden
en remmen nu nog in sterke mate de ont
wikkeling van de grootste havenstad van
nest-Europa: de verarming en handelsver
starring van het Duitsche achterland; de ta
riefmuren, die overal In de wereld nog hoog
zijn opgetrokken; het geforceerde premie
stelsel, dat genabuurde landen ter bevorde
ring van hun havens hebben ingevoerd en
ten slotte de monetaire onzekerheid.
Het spreekt wel vanzelf, dat het gedwon
gen loslaten van den gouden standaard aan
het eind van September ook in Rotterdam
invloed heeft gehad. Hoe vèr die strekt, is
zelfs nu nog niet te overzien, doch wel mag
worden gezegd, dat de moeilijke positie van
-het alléén-staan en het zich voortdurend
verdedigen tegen de devaluatielanden, een
strijd, die op den duur afmattend begon te
worden, nu kon worden opgegeven. De voor
afgaande aanpassingspolitiek heeft het gun
stig gevolg gehad, dat aan Rotterdam de
heftige schokken zijn bespaard, die in België
de bevolking te hoop hebben doen loopen en
die óok elders tot telkens nieuwe sociale
conflicten heeft geleid.
Of het mogelijk zal zijn, om den ban van
het premiestelsel te brekendoor zelf tot
invoering van Rijnvaartpremies over te
gaan, moet worden afgewacht; jammer ge
noeg is Rotterdam wel gedwongen telkens
opnieuw op deze zwakke stêe in haar econo
mische verdediging te wijzen.
De afsluiting van Duitschland als zich-
zelf-voedend land heeft er uiteraard toe ge
leid, dat met name de Rijnvaart een nog
weinig rooskleurig aspect biedt.
Hebben wij nu In den polsslag van Rot
terdam eenige meerdere toestrooming van
het hartebloed der stad opgemerkt, de stad
als gemeenschap van menschen, als zidh uit
bouwend organisme, vraagt evenzeer
aandacht.
Voor het gemeentebeheer ls het Jaar
wel zeer bewogen geweest.
De bestuurswisseling ten vorigen jare was
hier van invloed.
Terwijl een vorig college van B. en W. op
krachtige, zij het soms noodzakelijk hard
handige wijze, de gemeentelijke uitgaven,
voor zoover dat mogelijk was, richtte naar
de sterk gedaalde inkomsten, bleken de
nieuwe s.d. wethouders aanvankelijk niet
van zins om den sluitsteen aan den bezui-
niging&arbeid aan te brengen. Zij namen
een houding van verzet aan tegenover de
WiBt&p - t* Morltf
Regeering, uit welker hand Rotterdam als
het ware tijdelijk moest eten.
Die verzet-houding heeft de stad veel
kwaad gedaan: de zoo noodzakelijke R<_
ringshulp voor dat elementaire belang van
Rotterdam de haven moest wachten op
het tegenstribbelen van wethouders, die wel
wilden uitvoeren wat hun nauwkeurig werd
voorgeschreven, doch die recalcitrant wei
gerden de bestuursplicht op zich te nemen,
zelf de hand aan den ploeg te slaan.
Het kwam zoover, dat de Regeering
gerde Rotterdam verder van kasgeld t»
voorzien, indien het niet besloot z'n begroo
ting in orde te brengen. Na een tegemoet
komende houding ten aanzien van de boe-
-king van allerlei begrootingsposten bleek er
tenslotte nog een tekort te bestaan van 4.3
millioen, waarvan de Regeering eischte, dat
nog 2 millioen bruto zou worden gevonden.
Het nieuwe college heeft tenslotte de vraag
van het hooger bestuur, of het nog wel In
staat was de aan B. en W. bij de Gemeente
wet opgedragen taak te vervullen, goed ver-
stAan en is met een nota van wijzigingen
gekomen, die stellig niet zou zijn aangeno
men, indien men niet ten volle voor de ver
antwoordelijkheid was geplaatst
Het conflict met de Regeering heeft maan
denlang het bestuursleven van Rotterdam
gestagneerd en doet tot op dit oogenblik zijn
invloed gelden.
Nadat de operatie op financieel gdbled
was gelukt, bleek het voor Rotterdam mo
gelijk om aan de credietverstarring te ont
snappen.
Dank zij een willige geldmarkt en het
prijsgeven van een deel der rechten, die Rot
terdam in het collarleening-proces meende
te kunnen verdedigen, kan m de laatste
maanden van het jaar weer op de vrije
markt geld worden opgenomen ter consoli
datie van de vlottende schuld.
De wethouder voor de financiën, die als de
man met de strop om de hals had rondge-
loopen, kan zich nu weer wat vrijer bewe
gen.
Op het gebied van groots werken fs dit
jaar maar heel weinig tot stand gekomen.
Aan de Beursbouw kon gedurende het laat
ste half jaar krachtig worden doorgewerkt;
in het eerste halfjaar hebben credietmoei-
lijkheden het nog langen tijd onzeker ge
maakt of de gunning van het bouwwerk
wel zou kunnen geschieden. Van de zijde
der gemeente is rechtstreeks niets van betee
ken ls tot stand gekomen. ïn werkverschaf
fing werd langzaam doorgewerkt aan het
Noorderkanaal, in werkverschaffing werd
voortgebouwd aan het Zuider Zieken
huis, in werkverschaffing werd nog wat ge
knutseld aan don Kralinger Hout.
Kademuren werden hersteld omdat ze in
stortten en slechts in het Timmerhuis werd
wat van beteekenls getimmerd. Verder
heerschte er rust
Van particuliere zijde kwam het grooto
Stadion in Zuid tot stand; er was wat ru
moer over de vraag, wie de toegangswegen
en de parkeergelegenheid zou financieren en
daardoor werd de opening van ait sport
centrum uitgesteld.
De stadion-bouw leidde er toe, dat de Ned.
Spoorwegen een staticmsemplacement sticht
ten, dat nu binnenkort met de bewoonde
wereld zal worden verbonden door
luchtbrug.
Rondom de nieuwe Petroleumhaven onder
Pernis heeft zich snel een belangrijk indus
trieel centrum ontwikkeld; de oude petro-
leum-terreinen in het centrum van het ha
vengebied konden in de>n loop van het jaar
worden ontruimd.
Rondom het driehavengebied werd de
outillage vcor den overslag van stukgoede-
uitgebouwd.
Kwam van de zijde der gemeente al
weinig of niets tot stand waaraan
de crediet-crisis niet vreemd was
wel werd op de teekenkamers gewerkt
aan toekomstplannen.
Na een periode van rust kwam op
nieuw een Hofplein-plan op de prop
pen, waarbij zonoer dure onteigenin
gen een naar het oordeel van den
Teohnischen Dienst nuttige verkeers-
oplossing kan worden verkregen.
De uitvoering van dit werk werd
echter naar 1937 versohoven.
De kwestie van de tweede oeverver
binding, zoo noodzakelijk in aanslui
ting op de totstandkoming van de
nieuwe Moerdijkbrug en straks van de
brug bij Dordt, stond in bet centrum
der belangstelling.
De strijd tusschen brug of tunnel
sóhijnt aanvankelijk te zijn beslecht
ten gunste van een vierbanige ver-
keerstunnel, waarvan twee banen wor
den gebruikt voor het autoverkeer. De
resultaten van de proef-aahbesteding
schijnen de oeververbindingscommissie
een oplossing in deze richting te heb
ben aangewezen. Evenwel: een beslis
sing is nog niet gevallen en Den Haag
zal, zooals in zooveel dingen, ook hier
in wel het laatste en beslissende woord
spreken. Dit geldt ook voor de be
raamde verplaatsing van het vliegveld
naar Zestienhoven.
Aan het eind van het jaar viel na een
langdurige periode van stilstand weer
eenige opleving te constateeren in de bouw
nijverheid. Terwijl maanden lang geen en
kel nieuw bouwblok van beteekenis werd
opgezet, is er nu zoowel in het Zuiden als
in Oud-Mathenesse en Blij dorp een groote
opleving. De laatste wijk hoopt men zelfs in
1937 geheel „uit te geven".
In het voorjaar bleek bij een inschrijving
op bouwgrond in Oud Mathenesse geen
hoogere prijs voor de gemeente te kunnen
worden verkregen dan f 17 k t 18 per vier
kante meter, een abnormaal laag beo rag
voor grond aan den Rechter Maasoever. Ook
voor de particuliere bouwnijverheid was
echter langen tijd het arediet bevroren en
het overcompleet van mid denstands wonin
gen remde eveneens de bouwnijverheid.
Met den bouw van goedkoope arbeiders
woningen kon nog steeds niet worden be
gonnen; ce intrekking van de huurtoeslag,
die aanvankelijk eenige beroering wekte,
werd op andere wijze weer ongedaan ge
maakt, waardoor echter een sterke prikkel,
om tot den goedkoopen volkswoningbouw
te komen, is vervallen.
Bleef het geheele Jaar 'door het groote
aantal der werkloozen zorg baren, de laat
st» maanden is er eenige, zij het nog niet
overtuigende verbetering op te merken.
Met een cijfer van om en nabij de 50.000
blijft de toestand echter voor Rotterdam
benauwend en velen vragen „Wie zal ons 't
goede eog doeö üml" Moge althans een^
Donkere economische
schaduwen; maar de
lichtrand is er
De vorstelijke verloving
en ondertrouw doen de
Hofstad opveeren
GravenhageTweede Kerstdag
Uren. dagen, maanden, jaren
Wéér is het Kerstmis en opnieuw
zien we ons voor de taak gesteld, een
terugblik te werpen op de Residentie:
een taak. die om meer dan één reden
gemakkelijker valt dan in de dagen
toen 1935 werd uitgeluid. Want hoe
donker de economische schaduwen
aan het einde van dit jaar nog mogen
zijn. de lichtrand is er zij het ook
een ijle) waarbij voorts komt. dat
1936 een zóó trillend •blijde mare
bracht, dat het heele Haagsehe leven
er als 't ware van opveerde.
Op 8 September toch bereikte ons
van den Regeeringspersdienst het
lang verwachtedoch niettemin totaal
verrassende bericht over de verloving
van HJC.H. Prinses Juliana: en niet
lang daarna vernamen we. dat 19 De
cember en 7 Januari resp. als data van
ondertrouw en huwelijk waren be
stemd!
Ofschoon we zeer goed weten, dat
deze dingen het gansche land van
vreugde deden schallen, men zal ons
niet van chauvinisme beschuldigen,
wanneer we er aan herinneren, dat
het per saldo de Hofstad was. waar
de zoo zeer verslapte polsslag de
sterkste impuls ontving.
Wat de algemeene toestand van Den Haag
betreft, we kunnen geen betere barometer
raadplegen dan de werkloosheidscijfers. En
die cijfers hebben voor het eerst sinds vele
jaren een lichte verbetering te zien gege
ven. Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelde kortgeleden n!. mede. dat het aantal
volledig werkloozen eijid October 25.081 per
sonen omvatte, terwijl een maand tevoren
nog 25.433 menschen als zoodanig od de
beidsbeurs stonden Ingeschreven.
Deze daling is stellig gering en wordt, ook
ih, procenten, door Amsterdam en Rotter
dam niet onbelangrijk overtroffen. Men ge
lieve echter te bedenken, dat waar deze ste
den in een veel sneller tempo den weg berg
afwaarts moesten afleggen, het geen ver
wondering behoeft te wekken, wanneer zij
op den terugtocht een voorsprong hebben
Centra van handel, industrie en scheepvaart
zijn nu eenmaal ook gevoeliger voor een
algemeene oplevende tendenz dan een
stad als Den Haag, die haar relatief luxe
leventje pas leiden kan als er elders ver
diend wordt
Een relatief hixe leventje
Want we weten wel dat er in Den Haag
ook nog harde werkers wonen, die bepaalde
takken van nijverheid vertegenwoordigen.
Daar is dan altereerst Scheveningen met
zijn groote visscherijbedrijven, die. dank zij
onverwachte transacties met Rusland, vrij
goede zaken hebben gedaan. Dezer dagen
kon men vernemen, dat het aan dat land
verkochte aantal Schotsche tonnen haring,
zoo ongeveer de 100.000 nadert. En de prij
zen waren beter dan een jaar geleden, toen
er heel wat van het zeebanket in de koel
huizen moest worden opgeslagen, wat uiter
mate deprimeerend op de besommingen
werkte.
Ging bet de visschersbevolking dus wat
meer naar den vleeze, de meedoogenlooze
najaarsstormen hebben helaas voor de .zwar
te bladzijden gezorgd. Eerst verging de
Sch. 68, waarbij vijf visschers een prooi der
golven werden en ongeveer tegelijkertijd
verdween de Sch. 179 in de diepte, waardoor
het aantal dooden tot 19 steeg. Het stoere
volk van den havenkant werd wèl zwaar
agen. Zij in dit verband nog gememo
reerd, dat de zoo geziene directeur van den
ruime medewerking van de regeering tot
uitvoering van wérkversohaffingsplaninen
hierin wat meer perspectief bieden.
Het cultureele- en gemeenschapsleven
heeft zich in het afgeloopen jaar onder
scheiden door enkele belangrijke feiten.
Boymans vroeg opnieuw de aandacht der
wereld voor de schitterende Jeroen Bosch-
tentoonstelling en ook de herdenking van
Desiderius Erasmus met een daartoe belegd
congres vroeg de aandacht
Rotterdam nam spontaan deel aan de
vreugd van Nederland over Oranje.
Een heithaald bezoek van H. M. de Ko
ningin en H.K.H. Prinses Juliana wekte
groote voldoening en op grootsche wijze
hebben stad en haven Prins Bernhard met
zijn a-s. Bruid in gezelschap van Hare Ko
ninklijke Moeder gehuldigd.
Het geestelijk leven van de stad is een
gebied, dat zich moeilijk voor ontleding leent
Op het randgebied van kunst en geestelijk
leven viel echter het opmerkelijk verschijnsel
waar te nemen van een overgTOote belang
stelling voor de Mattiheus Passion in de
Groote Kerk.
Besluiten wij ons jaaroverzicht met 'n her
innering aan twee belangrijke jubilea, die
verleden en toekomst van Rotterdam met el
kaar vereenigen: de herdenking van de sa
menvoeging van Rotterdam en Delfshaven
en de viering van het 70-jarig bestaan van
den Waterweg.
Gegrond in het verleden, geven beide feï-
n tegelijk de verbindingssohakel aan naar
v.» toekomst. Rotterdam, het is in de nu af
gesloten zesjarige periode van beproeving
wel gebleken, blijft een vitale stad, die de
elementen bevat voor nieuwe opbloei. Een
nieuwe toekomst wacht Zij het door de
gUflfite Gods eep goede toekomst.
WINTER
AVOND.
Vischafslag de heer P. Hoogenraad, dit
jaar eveneens van zijn post werd afgelost,
en dat de heer P. J. de Mos. als zijn op
volger werd aangesteld.
Het Scheveningen van plezier en vertier,
met als centrum 't Kurhaus, heeft het heel
erg tegen gezeten. Gaven de vorige zomers
weinig reden tot juichen, het laatste bad
seizoen was uitgesproken-slecht Zoo lang
zamerhand had de Mij. Zeebad, die verre
weg de meeste hotels aan de boulevard ex
ploiteert, er zich al mee vertrouwd gemaakt,
dat ze van de buitenlanders al heel weinig
meer verwachten mocht. De universeele cri
sis en als uitvloeisel daarvan allerlei rem
mende grensbepalingen, deden haar steeds
meer streven naar bevordering van het be
zoek van eigen landgenooten. Nu echter deze
zomer vrijwel van zonneschijn gespeend
bleef kon het niet anders, of de uitkomsten
moesten diep teleurstellend zijn.
En alsof dat nog niet voldoende was moet
ze thans nog met leede oogen aanschouwen
dat alle Haagsehe hotels zijn uitverkocht,
terwijl zij geen enkele kamer verhuren kan,
omdat in haar hotels een behoorlijke ver
warming ontbreekt
Dat de zooeven besproken werkloosheid
het gemeentebestuur veel hoofdbrekens be
zorgt ligt voor de hand. Van veel wat dier
baar was moest afstand worden gedaan en
het ziet er naar uit dat we nog wel meer
zullen moeten los laten. Met name op on
derwijs werd sterk bezuinigd. Toch achten
we het niet zonder bedenking, dat bepaal
de zaken blijven gehandhaafd en men de
eindjes aan elkaar wil knoopen met her
haalde verhooging van de belastingen
Steeds heeft de Residentie vrij vlot nieuwe
burgers tot zich getrokken, die tof de wel-
gestelden konden worden gereko, d. Daar
van profiteerde met name de kleine man,
die zich voor een schijntje vaste lasten zag
geplaatst. Het als maar aandraaien van de
belastingschroef heeft evenwel met name bij
de beter gesitueerden de schrik er in ge
bracht en het „Vestigt u in de Residentie"
gaat dan ook langzamerhand klinken als
de stem eens roependen in de woestijn. Het
is derhalve geen toeval dat een randge
meente als Voorburg eenigen tijd terug den
25 000sten inwoner boekte en de bevolking
van Den Haag verschillende maanden
steeds achteruit liep. We dreigen op zoo'n
manier in een vicieuse cirkel te geraken,
waar we niet zoo gemakkelijk uitkomen
Ondanks alles werden we „verrijkt" met
een nieuw, uiterst deftig ingericht bioscoop
paleis het Metropole Palace aan de Carnegie
laan en kregen we er een tweede Cineac bij
in de Lange Poten. Voorts verrees op den
hoek van de Javastraat en de Zeestraat een
kapitaal glazen gebouw van de Ned. Reis
vereeniging; in de Rijnstraat een nieuw ge
bouw van de Centrale Arbeidersverzekerings
en Depositobank; terwijl de Chr. Zangers
hond beslag legde op een eigen gebouw tn
de D° Perponcherstraat.
Verder kregen we een royale nieuwe brug
in de Laan van Meerdervoort (over het Ver-
verschingskanaal); werd begonnen aan een
uitbreiding van het ziekenhuis aan den Zuid
wal; werd lijn 20 doorgetrokken tot der.
Pioenweg; schafte de H.T.M. 12 nieuwe Die
selbussen aan; begon men aan een groote
zweminrichting, in 't Bezuidenhout, het z.g.
Boschbad dat bijna gereed is, werd de eerste
spade in den grond gestoken voor ■een per
manent tentoonstellingsgebouw op Houtrust;
werd het Heilige Geesthofje gerestaureerd;
werd aangevangen met de overkluizing van
de Vaillantlaan; werd besloten tot algemee
ne invoering van standaard-vuilnisbakken;
en werd voortgegraven voor de Binckhorst-
havens.
Toch was het stil in de bouwerij, omdat er
nog altijd ettelijke duizenden woningen te
huur staan, terwijl de H.T.M. eveneens van
stilte kon spreken in dien zin, dat zij on
danks tariefsverlaging veel te weinig klan
ten heeft om met de kosten op te kunnen
zeilen.
Ook was het heel stil in het landelijke deel
van Den Haag. het tuindersoord Loosduinen,
dat nog meer dan voorheen gehandicapt
werd ten gevolge van diverse maatregelen,
door Duitschland getroffen.
Tenslotte had de middenstand het hard te
verduren (waar de roemruchte Residentie-
week het hare nog toe bijdroeg) terwijl de
café- en hotelhouders heelemaal steen en
been klaagden. Alleen de bioscopen hadden
nog niet bepaald met gebrek aan belangstel
ling te worstelen hetgeen blijken moge uit
de haast constant gebleven opbrengst der
vermakelijkheidsbelasting. Toch begint 't nog
steeds stijgend aantal dezer theaters ook hier
de spoeling te verdunnen.
Dat „we", gezien met annexatie-oogen, een
vliegveld „Ypenburg" rijk werden, mag
voorts niet onvermeld blijven.
