Tlirtuur ^Hitsrijr (üuurant
w
4
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
DE CHRISTELIJKE ZEDE
Abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agenlschap gevesligd is 235
Franco per post 235 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijkscbe
zending4.50
Bij dagelijkschc zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
NO. 5954 ZATERDAG 5 DECEMBER 1936 16e Jaargang
1ïirt)trtattteprtj?tn:
Van I tot 5 regels
Elke regel meer 0.22'/i
fhgezonden Mededeelingen
van 1—5 regels230
Elke regel meer045
Voor het bevragen aan 't bureau
V wordt berekend0.10
IE zich heden voor één jaar op ons
blad abonneert, ontvangt de tot 1 Jan.
a s. verschijnende nummers, met inbegrip
van de Zondagsbladen en het uitge- t;
breide nummer voor de Christelijke
Feestdagen, in deze maand gratis.
Wie een,lezer aanbrengt, heeft recht
op de
JULI AN A-VERLOVINGS LEPEL
In elk Chr. gezin een Christelijk dagblad
zij de leuze. AFD. PROPAGANDA.
Zie nadere mededeeling in ons blad van
Maandag.
En de roeping der Overheid
Het derde punt van het anti-revolu
tionaire verkiezingsmanifest handelt
over de Christelijke zede in het open
bare leven en vraagt de versterking van
het Christelijk huwelijks- en gezins
leven? de handhaving van de publieke
eerbaarheid; de bescherming en ver-
aj betering van de Zondagsrust.
Wat de inhoud betreft, wijkt deze
paragraaf niets af van de overeenkom-
M stige in het manifest van 1933; toen
was het echter het eerste punt, waarin
iets uitvoeriger, doch met bijkans de
zelfde woórdeii gezegd werd
„Aan de geestelijke en zedelijke be
langen van ons volk worde voortdurend
aandacht geschonkenmet name worde
opgekomen voor-bevordering der Zon-
[J dagsrust, voor handhaving der publieke
eerbaarheid en voorts voor alles wat
het Christelijk gezinsleven, en wat
daarmee verband houdt, bevestigen
kan."
I Zooals men ziet, is er eenig verschil
H in woordkeus, maar noemenswaard is
het onderscheid niet. Wel valt er op te
wijzen, dat deze paragraaf in 1933 ge-
1 heel voorop ging, terwijl'ze thans pas
JJ in de derde plaats komt (gelijk ook in
nel 1931 het geval was), omdat Gezag en
e| Vrij hei J "voorop geschoven zijn. Dit "is
I natuurlijk niet toevallig; doch na.het-
*1 geen we in vorige artikelen schreven
behoeven we er thans niet weer pp in
te gaan.
Anderzijds moeten we er echter voor
waken om te meenen, dat zoo'n para
graaf natuurlijk altijd past in een ver
kiezingsmanifest van één der christe
lijke partijen en dus ook thans niet
achterwege mocht blijven, al was er
ditmaal misschien geen bizondere reden
voor.
Het spreekt vanzelf, dat in het be
ginselprogram een zoodanige paragraaf
nooit mag ontbreken, en ze komt dan
ook van meetaf in Kuypers „Ons Pro
gram" voor; doch ook Dr. Schaepman
schreef reeds in 1883 in zijn „Proeve
yan een Program"
„De overheid bevordert de ware op
lossing der maatschappelijke vraag
stukken
door het handhaven der Zondags-
rust
door het vrijhouden der Christelijke
Charitas (liefdadigheid) van alle be
lemmering
en door, ook ten opzichte van het
kerkelijk huwelijk, het beginsel der vrij
heid zoo in het Burgerlijk Wetboek als
in het Strafrecht te huldigen."
Wij citeeren deze Roomsch-Katho-
lieke beginselverklaring niet alleen,
omdat zoo duidelijk de overeenkomst
met de programs der andere Christe
lijke partijen blijkt, maar vooral, omdat
hierin de zaak zoo zuiver wordt gesteld.
Het gaat hier n.l. niet over de inacht
neming van de Wet des Heeren in het
persoonlijke leven, maar over de hand
having der Christelijke zede in de
maatschappij en dus door de Overheid.
Hier is in geding, wat de Overheid kan
doen om het maatschappelijk leven te
verheffen; om de invloed van de Chris
telijke levensovertuiging in de maat
schappelijke verhoudingen niet te be
lemmeren maar te bevorderen.
Dit is feitelijk een der kardinale
punten, waarover het gaat bij dit on
derwerp, doch dat voor alle tijden geldt
en niet speciaal voor een bepaalde ver
kiezingsperiode.
In „Ons Program" zegt D'r. Kuyper
duidelijk, dat de Overheid ten aanzien
der publieke eerbaarheid en wat daar
mee in verband staat, een dure roeping
heeft te vervullen, maar „met dien
verstande, dat ze zich bij elke maat
regel, welke uit deze verplichting voort
vloeit, stiptelijk verre houde van wat
tot het terrein des huiselyken levens
behoort".
Dezelfde gedachtengang vindt men
ook bij het onderwerp Zondagsrust.
Daar heeft de Overheid ook een taak,
maar zij is wederom beperkt. „Zij be
hoort, zegt „Ons Program", tér vrij
lating van de dag des Heeren, en alzoo
mede in 's volks belang, zelve zooveel
doenlijk in al .haar vertakkingen op die
dag te rusten en de Zondagswet in ge
lijke richting te herzien; terwijl zij
voorts het recht heeft bizonderlijk in
haar arbeidswetgeving als in haar con-
cessiën geheele of gedeeltelijke stil
stand van zaken voor die dag te bedin
gen".
Het zal den aandachtigen lezer op
vallen, dat het woord Zondagsheiliging
wordt gemeden; omdat „heiliging" van
den Sabbat een zaak van persoonlijk
geloof en belijdenis is. Het sticht daar
om dan ook verwarring, dat de Staat
kundig Gereformeerden, die bij de sa
menstelling van hun beginselprogram
veelszins, zoo wat inhoud als woord
keus betrëft, een dankbaar gebruik van
„Ons Program" hebben gemaakt, ten
aanzien van de Zondag een andere for
muleering kozen en zeggen, dat „de
Overheid geroepen is de ontheiliging
van Gods Naam en dag strafbaar te
stellen"; en zij vragen zulks zonder
eenige beperking. Hier wordt echter
iets aan de Overheid opgedrongen,
waartoe zij noch praktisch noch prin
cipieel in staat is. Zij kan slechts door
bevordering van de Zondagsrust de
heiliging van 's Heeren dag mogelijk
maken. Men doet beter van de Overheid
te vergen, dat zij de ontluistering en
openbare ontwijding van de Zondag
zooveel het kan, tegen zal gaan, dan
haar op te dragen de ontheiliging straf
baar te stellen. Zelfs onder regiem van
een Christelijke dictatuur (stel dat
deze toelaatbaar en mogelijk zou zijn)
zou de Overheid niet in staat zijn deze
verplichting na te komen. De geschie
denis d?r Wederdoopers en dergelijke
extremisten bewijst zulks voldoende.
Dit wil natuurlijk niet zeggen, dat
de Overheid op dit terrein werkeloos
zou mogen blijven. Die stelling wordt
in onze kring niet verkondigd. En voor
activiteit is in onze dagen meer reden
dan ooit te voren.
Wie daaraan mocht twijfelen sla
slechts de dagbladen op en hij zal, als
hij de Wet Gods liefheeft, ontroeren.
Wat de Zondagsrust betreft kan het
Maandagochtendblad hem duidelijk ma
ken, waarvoor de dag des Heeren door
de groote massa misbruikt wordt. Ja,
er staat ook wel eens in, waar een
vorst ter kerk ging, maar de belang
stelling gaat toch naar spel. vermaak
en wat de Zondag kan ontwijden, uit.
En de ongelukken op de weg bewijzen,
hoe velen hun Zondag besteden aan
genot en ontspanning.
Wat het Christelijk huwelijksleven
betreft: het drama in Engeland is niet,
dat een koning een morganatisch hu
welijk wil aangaan, maar dat er een
vrouw in het spel is, die zooals de
pers het vermeldt haar eersten man
verliet, omdat ze van een vroolijk
society-leven in de uitgaande wereld
hield (ze kan zeer goed dansen!) en
die bezig is zich te laten scheiden van
haar tweeden man om nog tot „hooger"
staat des levens te komen.
Ten slotte, om ook het derde punt uit
deze paragraaf slechts aan te duiden:
het drama, dat zich in den Haag af
speelt, is niet, dat zich enkele indivi
duen aan onzedelijkheid schuldig ma
ken, maar dat de publieke eerbaarheid
door het plegen van allerlei en gruwe
lijke ontucht in de meest voorname
kringen in gevaar kwam, zoodat het
een publiek schandaal dreigde te wor
den, waartegen de Overheid krasse
maatregelen moest nemen.
Het ergste van alles is misschien wel,
dat de volksconsciëntie steeds zwakker
op dergelijke schending van Gods
Wet in het maatschappelijk leven rea
geert en dat steeds meerderen optreden
om zulke roepende zonden zoo al niet te
verdedigen, dan toch te vergoelijken.
Daarom is handhaving van paragra
3 niet alleen noodzakelijk in het Begin
selprogram, maar is er alle oorzaak om
op de roeping der Overheid ten aanzien
van deze dingen in onze dagen bizon
dere nadruk te leggen.
Ook hierbij geldt: in het onderhou
den van Gods geboden is groot loon.
REORGANISATIE R.T.M.
Inschakeling van motorverkeer en
verbetering van veerdiensten
Rijk neemt drie jaar exploitatie
verlies voor zijn rekening
In de Memorie van Antwoord aan
de Tweede Kamer over de begrooting
van Waterstaat deelt de Minister
mede, dat de R.T.M. in hoofdzaak heeft
toegestemd te zullen voldoen aan den
wensch der Regeering tot belangrijke
vermindering van haar vaste lasten, tot
geleidelijke iiisc" akeling van motor-
verkeer en tot verbetering van veer
diensten. Tevens is de verplichting op
gelegd omtrent eenige grieven van het
personeel tot overeenstemming te ge
raken. De plannen worden thans nader
uitgewerkt. Overleg is gaande met de
provinciale besturen over de voorge
stelde reorganisatie. Aangezien de kas-
positie van de Mij. zeer ongunstig is,
wordt het wenschelijk geacht thans
reeds bij nota van wijziging art. 26 met
75000.te verhoogen. De Minister
heeft zich bereid verklaard mits over
eenstemming wordt bereikt, dat het
bedrijf gedurende 3 jaren wordt ge
steund met subsidie tot dekking van
het exploitatieverlies, waarvan neven-
bedrijven, die afzonderlijk worden be
heerd, uitgesloten zijn.
Collectieve
arbeidsovereenkomsten
Wetsontwerp bij de Tweede
Kamer ingediend
Bindend en onverbindend verklaring vai
bepalingen, dia op het loon
betrekking hebben
Bij de Tweede Kamer is ingediend
een wetsontwerp tot het algemeen ver
bindend en onverbindend verklaren van
bepalingen van collectieve arbeidsover
eenkomsten.
De Minister van Sociale Zaken heeft," zoo
wordt in de Memorie van Toelichting op
gemerkt, aanvankelijk gemeend, bij het
treffen van een regeling'op het gebied van
de verbindendverklaring van .collectieve, ar
beidsovereenkomsten zioh in zooverre te moe
ten beperken, dat niet de loonen, maar wel
andere bepalingen van collectieve arbeids
overeenkomsten zouden kunmen worden
verbindend verklaard. Hij heeft zich hier
over nader beradlen en is tot de overtuiging
gekomen, dat op deze wijze een oplossing,
welke voldoenden steun biedt aan het insti
tuut van de, collectieve arbeidsovereenkomst
niet verkregen kan worden. In het thans
aangeboden wetsontwerp is daarom de mo
gelijkheid tot verbindendverklaring van be
palingen, welke op de loonen betrekking
hebben, ndet uitgesloten.
De collectieve arbeidsovereenkomsten
zijn, naar het oordeel van de regeerihg,
voor den behoorlijken gang van het be
drijfsleven, het bevorderen van de sa
menwerking tusschen werkgevers en
arbeiders en bet scheppen van redelijke
arbeidsvoorwaarden van zoo groote be
teekenis gebleken, dat het wegruimen
van belemmeringen, die haar verdere
ontwikkeling i>n den weg 6taan, van
groot maatschappelijk nut is te achten.
Het wetsontwerp sluit in hoofdzaak aan
bij het voorontwerp van wet betreffende de
verbindendverklaring van collectieve ar
beidsovereenkomsten, dat in 1925 bij den
hoogen raad van arbeid aanhangig is ge
maakt.
Waaruit het Nationaal
Huwelijksgeschenk zal bestaan
Motorjacht voor de binnenwateren
Moderniseering, verbouwing en inrichting
paleis Soestdijk
Het uitvoerend comité voor het nationaal huwelijksgeschenk
heeft op h dezer een verga/Lering gehouden, waarin definitieve
r besluiten konden worden genomen, nadat volledige goedkeu
ring van en instemming met de voorloopige plannen was ver
kregen van Hare Majesteit de Koningin en van H.K.H.
Prinses Juliana en Z.D.H. Prins Bemhard.
In de eerste plaats werd besloten zoo spoedig mogelijk aan te vangen
met den bouw van het prinselijk jacht voor de binnenwateren.
Plannen, die geheel zullen voldoen aan de wenschen van Prinses en
Prins, en kostenraming zullen binnen eenige dagen ter beschikking
zyn. Het ligt in het voornemen een jacht te bouwen van omstreeks
31 meter lengte, 5% meter breedte en een diepgang van 1.70 meter.
Dit jacht zal de Zeeuwsche stroomen, het IJsselmeer, de Friesche
meren en de andere, grootere wateren van Nederland kunnen
bevaren. Het zal een motorjacht zijn en aan alle moderne, te stellen
eischen van bouw en inrichting voldoen. Het zal in het aanstaande
voorjaar voor gebruik gereed zijn.
Daarnaast is het definitieve plan voor modemiseering, verbouwing
en inrichting van den door het prinselijk paar te bewonen vleugel
van het paleis Soestdijk goedgekeurd. Met den meesten spoed wordt
thans aan het bestek gearbeid, waarna de aanbesteding zal plaats
vinden. Het betreft hier een omvangrijk werk, dat, naar verwach-
x:ng, uiterlijk tegen 't eind van den volgenden zomer gereed zal zijn.
'Aan de achterzijde van het paleis zal een groot terras worden
aangebouwd, waarop de aan die zijde gelegen zitkamers en
andere vertrekken, die gedeeltelijk vergroot zullen worden
uitkomen. Het geheel zal worden voorzien van centrale ver
verwarming, terwijl voorts tennisbanen in het park zullen
worden aangelegd.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
en het Zondagsblad
Waaruit het Nationaal Huwelijksge
schenk zal bestaan.
De tweede delegatie uit Nederl. Indië*
die het vorstelijk huwelijk zal bijwonen,
is in Den Haag aangekomen.
Prins Bernhard is benoemd in verschil-»
lende functies bij leger en vloot.
Ingediend is een wetsontwerp tot hét
algemeen verbindend en onverbindend
verklaren van bepalingen van collectieve
arbeidsovereenkomsten.
De Tweede Kamer heeft de begrooting
van Onderwijs goedgekeurd.
Verschenen is de Memorie van An£*
woord aan de Tweede Kamer over de be*
grooting van het Verkeersfonds.
Het bedrijf van de Rotterd. Tramweg*
Maatschappij zal ingrijpend worden ge*
reorganiseerd.
De karteeringsexpeditle op Nieuw*
Guinea is voor zeven tiende met haar
werk gereed gekomen.
De nieuwe brug over het Hollandsch
Diep.
De verdere behandeling van de Ni jen*
rode-zaak.
Financieel Weekoverzicht,
Een morganatisch huwelijk ïri En
geland onmogelijkaldus verklaart
Baldwin in het Lagerhuis.
Delbos heeft een overzicht gegeven vatf
Frankrijks buitenlandsche politiek.
De bombardementen van Madrid du*
*n onverminderd voort.
De Belgische senaat heeft de verlenging
van den diensttijd goedgekeurd.
Stort spoedig uw bijdrage,
indien ge het nog niet deed
In aansluiting op he,t bericht betreffende
het Nationaal Huwelijksgeschenk kunnen
we nog melden, dat reeds belangrijke be
dragen bij den algemeenen penningmeester
zijn binnengekomen. Toch is dit totaal nog
niet voldoende om de plannen in hun vol
len omvang ten uitvoer te leggen. Dit kan
geen verwondering wekken, daar in de pro
vincie het doelmatig bieden van de gelegen
heid tot bijdragen tijdroovend is.
Het comité wenscht intusschen wel meï
aandrang te verzoeken dat zij, die nog
niet aan hun wensch tot het geven van
een bijdrage hebben voTOaan, zulks als
nog ten spoedigste doen, opdat de prin
selijke woningen binnen den korst mo
gelijken tijd ter beschikking kan worden
gesteld. De blijde huwelijksdag nadert
snel en dus tevens het oogenbllik, waar
op het Nederlandsche volk zijn geschenk
zal aanbieden.
Tenslotte wenscht het comité te constatee-
ren, dat de indruk als zou, in tegenstelling
met den uitdrakkelijkem wensch van Prin
ses en Prins, een ernstige versnippering van
geschenken te vreezen staan, niet juist is.
We/1 zijn of worden afzonderlijke inzamelin
gen gehouden, doch de daarmede verkregen
gelden worden nagenoeg alle in overleg met
en onder .leiding van het Nationaal
Comité voor een onderdeel van een der boven
omschreven geschenken bestemd.
Nadere bijzonderheden over het te bouwen
jacht en de veranderingen, die aan het Pa
leis Soestdijk zullen worden aangebracht,
volgen binnen enkele dagen.
Stort uw bijdrage bij den penningmeester
van uw plaatselijk comité, of bij de dagbla
den, of op rekening van den algemeenen
penningmeester te Amsterdam, giro 2352S5
Aankomst van tweede delegatie
uit Ned. Indië
Met den D-trein, welke om 8.02 aan
heit Staatsspooistation arriveert, is gis
teravond de tweede deputatie uit Ned.-
Indië, afgevaardigd door Z.H. den
Sultan van Jogjakarta in verband met
het huwelijk van Prinses Juliana, in
de residentie aangekomen.
Van deze deputatie maken deel uit de
oudste dochter van den sultan, de Ratoe
Penbajoeng met haar echtgenoot Pangeran
Ario Pakiningrat en de zoon van den sultan
Ario Poeroebojo, kapitein bij den generalen
staf van het Kon. Ned.-Indische leger. Dit
gezelschap is. evenals dat van den Mang-
koe Negoro, met den Marnix van Batavia
naar Genua gereisd, maar heeft enkele
dagen aan de Riviera vertoefd.
Na enkele oogcnblikken in de wacht
kamer verwijld te hebben, begaf de depu
tatie, zich per auto naar haar tijdelijk
verblijf in Den Haag,
MILITAIRE RANGEN VOOR
PRINS BERNHARD
Bij Land-, Zeemacht
en Indisch Leger,
Luitenant ter zee iste klasse en
kapitein van de landmacht
a la suite
De Staatscourant bevatte gister de
.volgende Koninklijke besluiten:
Wij Wilhelmina, bij de gratie Gods,
Koningin der Nederlanden enz.,
hebben goedgevonden en verstaan:1
den aanstaanden gemaal van onze
beminde dochter Prinses Juliana,, Prins
Bernhard van Lippe-Biesterfeld, te be
noemen tot luitenant ter zee 1ste
klasse (kapitein) h la suite van de
Koninklijke Marine, en tot kapitein
(ritmeester) a la suite van de konin
klijke Landmacht.
Onze minister van defensie is belast
met de uitvoering van dit besluit,
waarvan akte zal worden gezonden
aan Z.D.H. voornoemd en dat voorts
in afschrift zal worden medegedeeld
aan den raad van State, aan de alge-
meene rekenkamer en aan den chef
van ons militaire huis.
Bij Kon. Besluit van 4 December
1936 No. 17 is aan Z.D.H. Prins Bern
hard van Lippe-Biesterfeld de titulaire
rang verleend van kapitein (ritmeester)
bij het Kon. Ned.-Indische leger.
Levensmiddelen naar
Duitschland
Ten gerieve van hen, die met het oog op
de a.s. feestdagen levensmiddelen naar
Duitschland als geschenk willen zenden,
wordt mede gedeeld, dat gedurende Decem
ber de uitvoer van boter, kaas, spek, reu
zel en spijsolie tot een hoeveelheid van
maximum 5 kilo vrij zal kunnen plaats vin
den, d.w.z. geen uitvoercertificaat of uit-
voermachtiging zal behoeven te worden
overgelegd, noch zal eenige exportlieffing
worden ingevorderd.
Bij den invoer in Duitschland moeiten
echter wel de versohillende daar geldende
rechten worden betaald.
Opening nieuwe Moerdijkbrug
Do A.N.W.B.-stertocht
De Ned. Reisvereeniging heeft zich aan
gestoten bij de deelnemers aan den door
den Kon. NecL Toeristenbond A.N.W.B. uit
geschreven toeristische stertocht, ter ge
legenheid van de feestelijke opening der
nieuwe 'brug over het Hollandsch diep op
Zaterdag 12 December a.s.
Hierdoor is het aantal deelnemers
den A.N.W.B.-slertocht thans tot boven
4000 gestegen.
Stormschade verzeker i ng
Een specialiteit op het gebied van j
STORMSCHADE-VERZEKERING t 1
Algemeen Onderling Waarborg Genootschap
„RENOV&TO M"
te Amsterdam Spuistraat 219/21. Tel. 85628
Vraagt eens een prospectus aan!
Adv.)
Dikken Thijs
Amsterdam J
Vernieuwd Restaurant
Lunch f 1.25
Diner vanaf f 1.75
Zeeuwsche Hoek 12—2 uur
Speciale plats du Jour v.af 50 ct, Koffie 15 ct
(Adv.)
BETONHOUT KISTENHOUT
Houthandel „ALBLAS" N.V.
WADDINXVEEN
Opslaglaatsen te:
Rotterdam: Zwaanshals 119—121
's-Gravenhage: Fahrenheitstr. 343
TRirLEX Vraagt prijs LIJSTWERK
(Ado.)
KANALISATIE VAN
DEN IJSSEL
Een grondig onderzoek
wordt ingesteld
De tweede oeververbinding te Rotterdam
In de Memorie van Antwoord aan
de Tweede Kamer over de Waters taats -
begrooting deelt de Minister mede, dat
een grondig onderzoek wordt ingesteld
naar de te verwachten voor- en na-
deelen van de kanalisatie van den
IJssel en de daaraan verbonden kosten.
Voor zoover zulks van den Minister af
hangt, zal spoedige totstandkoming van de
tweede oeververbinding te Rotterdam zooveel
mogelijk worden bevorderd. Als deze ver
binding tot stand komt, kan de brug bij
IJsselmonde later worden gebouwd. Spoedige
bouw van de brug over den IJssel bij De
venter zal worden bevorderd.
SMOKKELAARS GEGREPEN
In den nacht van Woensdag op Donder
dag stootte een rijksambtenaar in de buurt
van het grenskantoor Locht-Kerkrade
op een smokkelaarsbende. Twee smokke
laars kon de beambte arresteeren, een wist
echter te vluchten. Den gearresteerden
smokkelaar, Van H. uit Kerkrade, was
het verblijf in het bewakingsgebied, we
gens smokkelarij, ontzegd. In beslag geno
men werden 119 KG. Belgische margarine
en een rijwiel. f
In een fabriek voor stoom- en andere
werktuigen aan de Groote Bickerstraat te
Amsterdam is een 46-jarige arbeider door
oen drijfriem gegrepen en bekneld geraakt
Ofschoon de machine onmiddellijk werd
stilgezet, bleek, dat een der armen van het
slachtoffer op verscheidene plaatsen gebro
ken was. De gewonde is in het Binnengast
huis opgenomen.
