'mm
Mechanisatie in de sigaren-
industrie
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1936
DERDE BLAD PAG. 9
Eerste Kamer
Hei ontwerp wordt met
algemeene stemmen aangenomen
Rijtijdenregeling stuit op
principieel verzet
Vergadering van 4 Nov. 193G.
Overzicht
De Eerste Kamer had nog twee wetsont
werpen op haar agenda staan: dat betref
fende liet nemen van tijdelijke maatregelen,
t a.v. mechanisatie in de sigarenindustrie,
terwijl het tweede bepalingen inhoudt welke
het tegengaan van oververmoeidheid van
•bestuurders van motorrijtuigen beoogen.
Aan het eerstgenoemde ontwerp zijn de
morgenuren besteed.
De hoofdtrekken van deze regeling zijn,
dat liet, na haar inwerkingtreding, niet
meer zal zijn toegestaan bepaalde machines
voorhanden te hebben, indien deze daar niet
op 26 Mei 1936 aanwezig waren. De minister
van economische zaken wordt echter ge
machtigd van dit algemeene verbod onthef
fing te verleencn, al dan niet onder het stel
len van voorwaarden. Deze regeling zal, vol
gens liet ontwerp, tot 1 Januari 1939 gelden.
Er waren er wien het ontwerp niet ver
genoeg ging: het woord „ordening" zat hun
dwars. Anderen'konden er zich mee ver-
cenigcn zonder de beteekenis van de rege
ling te overschatten. Weer anderen zouden
eenigc meerdere uitbreiding op prijs heb
ben gesteld, terwijl ten slotte de voorstan
ders van den autoritairen staat toonden de
zaak niet tc begrijpen, mede door hun or.-
nederiandsch beroep op het buitenland, dat
kant noch wal raakte.
Minister Gelissen gaf iedere heer alle eer.
nam dc heeren van de N.S.B. er geducht
tusschcn en zag ten slotte hot ontwerp met
algemeene stemmen aangenomen. De N'.S.B.
had geen gelegenheid er tegen tc stemmen.
Tegen het ontwerp-rijtijdenwet, dat een
algemeene machtiging voor de ministers
van Waterstaat en van Sociale Zaken in
houdt om een rijtij denregeling voor motor
rijtuigbestuurders te maken, bleken in de
Kamer principieele bezwaren te leven.
Niet dat men een regeling ten aanzien
van overmatigen arbeidstijd voor chauffeurs
niet wenschtc. maar de bedenkingen golden
voornamelijk de algemeene machtiging,
waardoor bet parlement in een belangrijk
deel van bet verkeersvraagstuk alle zeg
gingschap verliest.
Ministerieele besluiten zullen alles rege
len en zelfs over dc algemeene begrenzing
der materie heeft de Volksvertegenwoordi
ging niets in te brengen. Deze verzwakking
van de positie van het Parlement werd uit
den boozc geacht.
Men zal zich herinneren dat ook in de
Tweede Kamer tegen deze machtigingswet
ernstige stommen zijn opgegaan. Maar deze
Kamer slikte ten slotte het voorstel, hoewel
zij bij and,ere gelegenheden denk aan 't
Bezuinigingsontwerp zich tegen macnti-
gingen van veel minder verre strekking
krachtig had.teweer gesteld cn niet zon
der resultaat.
't Kon daar verkeeren!
In de Eerste Kamer waren de heeren Krop
man en v. Citters de welsprekende tolken
van het verzet tegen deze delegatie-wetge
ving; waardiglijk werden ze geflankeerd
door de heeren v. Asch v. Wijck, Jansen de
Limpens en ter Haar.
Het leek ons. dat het verzet den minister
van Waterstaat ietwat onverwacht kwam.
We zullen moeten afwachten of hij door
toezeggingen den storm zal kunnen bezwe
ren. Toch komt het ons voor, dat hij daar
mee niet allen zal kunnen bevredigen, die-
hun woord van protest deden hooren. Daar
mede is intusschen nog niet gezegd, dat het
ontwerp gevaar loopt, al zal de Regeering
in dit debat misschien wel een ernstige
waarschuwing hebben te zien. Een waar
schuwing. die o.i. niet te onpas mag heeten.
We zeggen dit, ook al zijn we ten volle
overtuigd, dat een teeengaan van overver
moeidheid bij motorrijtuigbestuurders nood
zakelijk is en voor een belangrijke categorie
van chauffeurs ook zeer urgent.
De indruk, dat het departement zijn vin
geren onnoodig ver zal willen uitstrekken,
is evenwel niet geheel ongegrond. Wordt dit
gevaar afgewend, dan zal vat in de rege
ling essentieel noodig is, er tc meer popu
lair door kunnen worden cn zeer zeker ook
worden gewaardeerd.
lieden wordt de discussie over dit onder
werp voorgezet.
Verslag
mechanisatie in de sigarenindustrie
De heer ANDRIESSEN (r.k.) had gaar
In ieder geval zal
blüve aan dit bedrih zün aan-
satlc en mechanisatie ztJn voor
n ook bezwaren verbonden met
king tot dei^
■eie°ongeschoolde ai
dacht wUden.
b-drijfsle'
beid
•eldverlioudlnger
laag
dei
volw
arbeid bi
de schaduwzlid./n zijn ook onmiskenbaar,
al vit zedelijk
irktüd dient t
verkregen?
rderd
/li hier den bedrüfsor-
De heer DE LA BELLA fs.d.) acht het ont-
crp van weinig practisch belang, maar onder-
•liat geenszins de principieele
an. Ingrijpen in I
bedrUfslev«
Juicht hij toe,
akelijk. Tegcno
lisatie so
erkloosheld.
Vrijwel elke beteekenis Is aai
itnomen door de aanneming va
ent v. d. Put*. Misschien kan
lasting op een deel van de mach
esultaat lelden.
KNOTTENBELT (lib.) acht de be
un het wetsontwerp goed, maar het
len bedrjjfsraad all
De begrafenis van den brandweercommandant C. Nieuwenhuysen. die bij het red
dingswerk bij de ontploffingsramp te Schiedamhet leven verloor, had gisteren in
allen eenvoud plaats. Het vertrek van den stoet van het woonhuis
Do<
aanwjjzey
Dc bedUjfsi
slechts de heirt
liet getal der arbeidi
De heer de M
(n.s.b.) zegt, da
een gewoon veri
land en Zwitserland is di
het i
de
hUnsel In dit land. In Dul
De mechanisatie leidt tot verschuiving in
dc productieverhoudingen. De kapitaals-
factor wordt sterker ten koste van den
loonfactor. Daarin ligt een natuurlijke rem
wat betreft dc elasticiteit van het bedrijf-
Bil versterking van den kapttaalsfactor ver
mindert de mogelijkheid van bedrijfsaanpas-
slng inzake kostpriizen. Want kapitaals-
Intensivlteit beteckcnt verhooging vaa
vaste lasten.
Voor de productie heeft de mechanisatie voo
iltgang gebracht. Ook voor de consumenten e
oor den export. Dit laatste is van beteekenis
in onze buitenlandsche handel de tendens va
oeneming heeft.
Rationalisatie In het eene bedrUf gaat nic
larallel met compensatie in andere bedrijver
De door rationalisatie ultgestooten arbeider
reholper
ril-
:n, die geen bestaan
De werktijdverkorting !s echter mede af
hankelijk van het internationale bedrijfsle
ren. Dat moet men ook ln Genève bcden-
voudlg ls dal
•orgesteld. Maar t
RegeeringsIngriJpen op economisch gebied
waarvan de minister niet wars is, moet ech
ter tot den geringst mogelijken omvang
worden beperkt.
werken. Voorzlchtlghe!
goede ordening. Met
woord „ordening" ls mi
«rde rich-
ls hier noodig.
ïgsmaniak: hU wil
;t uitspreker
i niet klaar.
■erp heeft vooral een preventieve
zün ven
zjjn echter toe;
e status quo van Mei 1935 is practis
el behouden.
De bcdrijfsraad Is een advlseercnd
it hier ingeschakeld kan worden, ook
"drijfsraad In de sigarenindustrie nle
Treden de ontbreke
"ïen toch
De werkloosheid in de sigarenindustrie,
een beschut bedrijf, werd verontrustend en
daarom is de maatregel tegen machanisatlo
voorgesteld, toen onze fabrikanten, do ma
chines. die in Duitschland werden verbo
den. gingen koopen en toepassen. Een tij
delijk verbod van machines, als de heer de
Jong wilde, zou te ver gaan, ook met het
oog op kostprijzen en verkoopsmogelükhe-
den.
Verschillende bedrijven gaan beter in de laat
te maanden. De heer de Marchant was er weei
aast, toen hij het tegendeel beweerde.
Een gesloten volkshuishouding als In
Duitschland, kunnen wij niet hebben, wil
len we ons welvaartspeil handhaven. We
hebben noodig bij onze passieve handels
balans een actieve dienstenbalans. Onze be
talingsbalans sluit thans weer nagenoeg.
Het beroep op
logelijkheid vi
t onder
neraal gcbri
de heer de Marchant
in ieder geval l
lieer de Marchant
omvang werkloosheid i
•erktiidverkorting.
heeft plaats gehad en het r.
Een wachtgeldfonds instellen beteckent
nieuwe lasten voor de bedrüven. De moge
lijkheid voor zoo'n wachtgeldregeling be
staat echter; willen de bedrijven die, dan
steunt de Begeering in gevallen, waarin
zoo'n regeling gerechtvaardigd ls.
de mogelijkheid i
t van gen.
Z.h.s. werd het v
goede regel in
eid zal hebben
Na de pauze is a
Ook van een p
sich niets voor
in het prestige
Lrdt- de regelln;
lotorisch verke
elsreizigers behc
cn beperkt in hun aroma,
uisknecht blüve onnoodigc
chterwege. omdat^men er
Oververmoeidheid vormt ir
ig gevallen de oorzaak van
Veel van wat de minister
Dc heer KROPMAN' (r.k.)
willen regelen. Hai
schriften
Wc wet
maatregel
ke groepe
hoofdliinen
lornemens zl
nog 53 bezt
iclfs ls onbekend t
Jr is op buitensporige wijze gedelegeerd,
arvoor geen enkele gegronde reden is
[gegeven. Dat beteekent verzwakking
i den invloed van het parlement.
niet uit.
Een al
bijschiet.
liere chi
rüders c
iets wa
lang is.
Gemee
ing van
i den arbeidstijd van chauffeurs
minister voere echter zijn ver-
memen omtrent de heerrijders
tendc regeling zal het doel voor
leiden tot ontslag van particu-
s en tot tegenzin bü de I"
zal de heer Kropman zün
heeft
Wel zal dc
r van profi-
Voor de vrachtautobussen ware
ing van 48 uur werktüd billük gew
:tin de werktüden van dc chauffeurs
De
:role is inderdaad een moeilijkheid,
moet overheen worden gestapt,
rjiders wiide ook
heer Moltma-
geling laten.
De heer v. ASCH v. WIJCK (a.r.) is met het
intwerp geenszins ingenomen. De regeling der
•usttijden is te aanvaarden, maar de omvang-
-ijke delegatie van bevoegdheden ls van be-
dcnkelüken aard.
Een ander bezwaar Is het ontbreken van een
edelüke begrenzing van wat in den alg;
-egel
legdlieden krachtens hel
:al kpmen: de be-
twerp zün ongcli-
ïiteerd. Dat i
cm inlster ic
do heevrijdei
Wordt het ontwerp aangenomen dan
geeft de Volksvertegenwoordiging haar
r,echt van meespreken prijs. Daarin ligt
niets goeds tenzjj voor hen, die de po
sitie van het parlement willen verzwakken
-- en daarom kan de heer v. Asch v. Wück
niet ln zien hoe hü zün stem aan het ont
werp zon kunnen geven.
De heer DROOGLEEVER FORTUYN (llb.I
sprak van een „merkwaardig" wetsontwerp:
een machtiging met regeling van de strafpro-
gellng noodig
de invoering e
itegorieön?
De heerrü'de
rden belemr
dat differentiatie ln de
ook verschil in tempo voor
-n naar de onderscheiden ca-
moeten zoo weinig mogelük
CITTERS (ar.) meent, dat het
De hi
ontwerp niet behoi
Regeling van den arbo derstü'd. die noodig is.
leldsT
t te geschieden.
gedr»
SCHIEDAM-ROUWSTAD
Bloemen, treurmuziek en
tromgeroffel
De doffe stap der politie-deputaties, nu en
doorbroken door een gebroken roffel op
de omfloerste trommende tragische
..Marche Funêbre" van Chopin en dan die
lange, lange hij van zwarte mannen, zwar
te paarden, zwarte koetsenhet gaf
Schiedam gister het signatuur van de
rouwstad. die het door de ramp op de
roote scheepswerf is geworden.
Langs den weg ontblootten de duizenden
het hoofd toen de lange rouwstoet van den
agent Hoek de algemeene begraafplaats be
reikte.
Een stille groep van mannen met
een Zuidelijk gelaatstype stond bij het
hek te wachten: het waren opvarenden
van het doodenschip, de „Petrakis No-
mikos" die de laatste eer kwamen be
wijzen aan een van hun redders
Langzaam werden bloemen op de
haar geschikt: een kleine tuil witte
chrysanten met het opschrift: „Rust
zacht, lieve papa", lag vooraan. Stram
salueerden roode kruismannen toen de
haar passeerde; de politie-harmonie „Her
mandad" zette, toen het graf werd be
reikt, het weemoedige „lk had een wa
penbroeder, ik heb hem nu niet meer"
in. Toen schaarde de treurende familie
groep met de echtgenoote van het slacht
offer en het ongeveer 10-jarig zoontje
zich het dichtst om de groeve, daar
achter ^telden zich de vele politle-
deputaties oplangzaam, werd de
kist in het graf neergelaten, terwijl ve
len hun tranen niet konden bedwin
gen. De vaandels neigden.
De dirigent van de Politiemannenzang-
vereeniging „Hermandad", de heer W. J
van Santwijk, gaf daarop een teeken en
plechtig klonk het „Ecce quomodo moritur".
Toen de stilte weer gevallen was trad
de burgemeester van Schiedam, Mr. Dr.
van Haare-n, naar voren. Na zijn innige
deelneming te hebben betuigd, zeide spr.
dat de overledene nauwelijks een jaar in
hei Schiedamsche corps dienst deed, doch
in dien korten tijd was geweest een voor
beeld van de ijver, orde, eerlijkheid en
trouw die een goed politie-beambte moe
ten sieren.
Helaas heeft de harde, meedoogenlooze
dood ook dut leven niet gespaard. Terwijl
hij zich wijdde aan zijn plicht en anderen
wilde redden viel hij en laat een leegte
achter. Droefheid en rouw vervullen thans
het gemeentebe6tuurr, de politie, maar voor
al ook de familie. Bij de vele blijken van
belangstelling, waaronder van H. M. de
Koningin en den zaakgelastigde van Grie
kenland en zoovele andere hooge autoriteiten
wilde spr. ook als hoofd van de stad en vau
het politiecorps de zijne voegen. De her
innering van dezen wakkere zal, zoo zegt
spr. in eere blijven. Zoekt steun, aldus spr,
in dc gedachte, dat God alle goede daden
ten volle recht zal doen wedervaren en gq
kinderen, houdt het voorbeeld van uw
dapperen vader steeds voor oogen.
Na deze toespraak van hei hoofd der
gemeente volgde die van den corpschef;
vrienden uit het Amsterdamsche corps
waarvan de overledene 10 jaar deel uit
maakte, vaD zijn poiitiesportorganisatie en
van den A.N.PJB. volgden; Ir. Tes<?h-
maeher sprak een sober woord namen»
Wilton-Fijenoord; een vriend sprak ontroer
de woorden en onverstaanbaar voor ons
ook daarin nog treffend, uitte ook do
marconist van het Grieksche schip in zijn
landstaal enkele deelnemende en waardee
rende zinnen.
Toen sprak een broer heW dankwoord
namens de weduwe, kinderen en familie,
een dankwoord aan H. M. de Koningin
den burgemeester en den commissaris en
alle andere autoriteiten en verdere belang
stellenden. En tot zijn broeder zeide hij
„Als een held ben je gestorven en vo
trots kunnen je kinderen zeggen: dat was
mijn vader. Voor oons ben je verloren
maar niet vergeten. Rust zacht!"
Toen werd de doodenakker verlaten. De
muziek speelde: „Nun danket alle Gott'
ting van regeeren met besluiten,
rdt een zioh stellen door de Staten-
il onder de voogdü van een of meer
rs. We zakken op deze wijze af naar
locialisme. De heer v. Braambeek
heeft zelfs
Minister va
Arbeid ten
ning.
keurige voc
Ministei
keni
i Wal
gegeven, dat de
een voortreffelük
het Plan van den
de verkeersorde-
t men, dat dit ont-
riften van Ministers,
n als schoone bloem
roos stond, kan morgen een distel groeien.
De vergadering werd verdaagd tot heden
Officieele Berichten
LEGER EN VLOOT
Benoemd en aangesteld is tot off. va
zondh. 2e kl„ de heer J. v den Hoorn,
Den gepensionn. kap. der Inf.. A H L
is eervol ontslag verleend als statlonscoi
dant; hem is de titulaire rang van luit.-kol.
toegekend. Eervol ontslag ls verleend aan de
res.-2e-luit. A. G de Roop en H W Polderman
A. G. de Rooli voornoemd is -oenoemd tot lui
ter zee 3e kl. bü de Kon. Marine-res.
NOTARIAAT
Bepaald is dat de vacature van notaris te
Ooltgensplaat neit zal worden vervuld.
P. T. T.
Aan den referendaris 2e kl. J Dük Is
vol ontslag verleend.
VRIJDAG 6 NOVEMBER
HILVERSUM I 1875 M. Algem. Progxamm».
verzorgd door de NCRV. 8.00 Schriftk
zing. 8.15—9.30 Gram.pl. 10.30 Merger-
dienst door Ds F. E. Hoekstra, Geref. pre
dikant te Zwartebroek. 11.0012.00 Ce o
en piano. 12.15 Gram.pl. 12.30 EnsemI e
v. d. Horst. 2.00 Gram.pl. 2.30 Chr. Le -
tuur. 3.003.45 Sopraan en piano. 4X0
Orgelspel. 5.00 Voordracht en grampl. 6.30
Tuinbouwpraatje. 7.00 Berichten. 7.15 L.-
teraire causerie. 7.45 Reportage. 8.00 Be
richten ANP. 8.15 NCRV-Harmonic -
orkest. 9.00 „De ontwikkeling van het
radiiotelegraaf- en telefoonverkeer tusschca
Nederland en Indië, causerie door V".
Dogter om, directeur Telegraafkantoor te
Rotterdam. 9.30 NCRV-Orkest. (Om 10.0(1
Berichten ANP.). 10.30—11.30 Gram.pl.
Hierna schriftlezing.
HILVERSUM II 301 M. 8.00 VARA. lt-Cd
AVRO. 4.00 VARA. 8.00 VPRO. 11X<»
VARA. 8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijd^ J
VPRO. 10.15 Voordracht. 10.35 „Melo:
Circle". 11.00 Vervolg voordracht. 11.39
„De Flierefluiters" en zang. 12.00 Gr.pl.
12.30 „De Minstreels en orgelspel. 2.10
Kniples. 2.30 Gram.pl. en pianorecitr 1.
4.00 Gram.pl. 5.00 Kinderuurtje. 5.30 Or
gelspel. 6.30 Politiek radiojournaal. 6.30
Gram.pl. 7.20 Gram.pl. 7.50 Berichten
ANP. 8.00 Berichten V.G.P. 8.05 „W; -
dunkt U van den mensch", causerie. 8.39
Pianorecital. 9.00 Causerie over Italiaan-
sche schilderkunst". 9.30 Vervolg concert*
10.00 „Het werk van den predikant in
Indië", causerie. 10.30 Gram.pl. 10.40
Avondwijding. 11.00 Berichten ANP.
DROITWICH 1500 M. 11.40—11.50 Piporec -
tal. 12.10 Orgelconcert. 1.35 Strijkorkest
en cello. 4.20 BBC-orkest. 5.35 De „Con
tinentals" en zang. 6.45 PianorecitaL 8.29
Revueprogramma. 10.00 Orgelspel. 10.35
BBC-orkest en zang.
RADIO PARIS 1648 M. 1.35 Zang. 4.20 Kwrr
tet. 5.50 Orkestconcert. 8.20 Zang cn
piano. 9.05 Operette-uitzending. 11.20—
1.05 Orkestconcert.
KEULEN 456 M. 5.50 Orkestconcert 11.29
Kamerorkest. 3.20 Lezingen en gram.pL
5.20 Omroepkleinorkest en solisten, 7.39
Voor soldaten. 10.20 Orkestconcert.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 Kleln-
orkest. 1.30 Salonorkest. 5.20, 6.50 en 7.20
Omroeporkest. 8.23 Operette-uitzending.
484 M.: 12.50 Salonorkest 1.30 Klein*
orkest. 1.50 Zang. 5.20 Accordeonmuziek.
6.50 Pianorecital. 7.35 Zang. 8.20 Sympho-
nieconcert en zang. 10.4511.20 Harmo-
nicamuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 RL 7.30 Gev.
programma. 9.50 CembalorecitaL
branden buitengewoon cu1nt%
(8 7 nuttige warmte).
Sierlijke modellen Jn prijzen
van ft 37.50 «I.
De opcenten op het
registratierecht
Herstel van de markt van onroerende
goederen wordt tegengehouden
De contact-commissie, welk is samengr-
steld door de volgende vereenigimgen: d
Ver. vatn dir. van hypotheekbanken, do
Ne<L Ver. tb.v.h. levenszekeringsweaen, do
Ned. Spaarbankbond, de Broederschap der
Notarissen in Nederland, d« Ned. bond ian.
huis- en grondeigenaren en bouwonderne
mers en de Ned. Bond van bouwonderne
mers, lveteft naar aanleiding van de voor
gestelde bestendiging voor de jaren 19:37
en 1938 van de heffing vatn 20 opoemen ook
op de rechten vam registratie, een adres aan
dien minister van financiën gezonden, waai -
in er op wordt gewezen, dat de heffing vau
20 opoe riten op het reeds zoo drukkend1©
registratierecht, dat bij transport van cm-
roerende goederen wordt geheven, een her
stel van de nog zoo zeer ontwrichte markt
van onroerende goedünen tegenhoudt,
Dat zulk een herstel voor de geheeJe be
volking van het grootste belang is, behoeft
volgens adressante geen nader betoog, wes
halve zaj dan ook verzoekt de verlenging
der opoentenheffing te doen vervallen ten
aanzien van het bij de overdracht van on
roerende zaken geheven recht van regia»
tratieu
t FEUILLETON
0
GESCHIEDENIS VAN fST4-iOLLANDSOH-
AMERIKAANSCHEN MILLIONAIR
DOOR K. JONKHEID
(50
XXXVII
De vertegenwoordiger van het Holland-Californië Syn
dicaat, geïmponeerd reeds door de onmetelijke korenvelden,,
is overweldigd, wanneer hij de fruittuinen ziet.
Hij praat met de boeren, die hem trotsch de resultaten van
hun arbeid toonen, hij praat met Huug en maakt kennis met
Van Werve, belooft de gunstigste rapporten, maar koopt geen
grond. Daartoe mist hij de bevoegdheid.
Verschillende koopers zijn reeds gearriveerd, maar van de
pachters van het Syndicaat nog geen enkele. De eersten
komen, als hij juist vertrokken is
Er komt meer vraag. Briefschrijvers uit Holland vragen in
lichtingen en prijs. De compagnons antwoorden uitvoerig,
dringen aan op spoed en verwijzen voor informaties naar de
Zuid-Hollandsche Bank. De directeur van de Bank, tevens
voorzitter van het Syndicaat, geeft gunstige adviezen en be
spreekt met zijn medebestuursleden het rapport van hun ver
tegenwoordiger onder vermelding van het aantal zelfstandige
reflectanten, dat informaties vroeg. Het bestuur besluit, nog
drieduizend acres te koopen tegen vijf en twintig dollar.
De compagnons zijn druk in de weer. Van Werve heeft
voortdurend bij gekocht en bij elke volgende inschrijving
nemen ze zoo veel mogelijk.
Ze hebben de laatste tijd ook veel verkocht, zoowel aan
particulieren als aan het Syndicaat, zoodat het crediet van
driehonderd duizend dollar bij de Bank van San Francisco
niet noodig blijkt. Dat is ook beter.
Maar hun werk begint minder gewenschte aandacht te
trekken. Huug is nu twee jaar uit Holland terug, de ontgin
ningen zijn geweldig uitgebreid, meerendeels boomgaarden.
Vooral voor het kweeken van olijven blijkt de bodem bijzon
der geschikt.
Nu gaan and^en hun systeem navolgen. Er wordt een
nieuwe Maatschappij opgericht. Die zal het anders doen dan
zij en nog veel beter.
Alles wordt grootsch opgezet. Deelnemers in Nederland
zijn heeren met klinkende namen uit de handels- en geld-
wereld, industrieëlen, bankiers en mannen van de Pers.
Bladen van aanzien bevelen aan. Later heeft de Maatschappij
haar eigen Maandblad.
Het gaat niet om de gewone boeren, niet om de pachters
en kleine ondernemers met gering kapitaal, maar om de meer
gegoeden, het jongere geslacht, dat middelbaar en hooger
vakonderwijs genoten heeft. Verder jongelui van goede
huize, die capaciteiten bezitten, doch in de Nede'rlandsche
maatschappij geen gelegenheid tot ontplooiing vinden. Het
zal een élite-kolonie worden, een model, ccn wereldvoorbeeld,
De heeren verstaan de kunst van reclame maken en zijn
vrijmoedig in het bezigen van klinkende woorden. Dit alles
komt tot uiting in de bescheiden(?) sommen, die ze vragen
voor hun land. Met onbewogen gezicht noemen ze prijzen van
honderdzestig tot tweehonderd dollar per acre. En ze krijgen
het!
Hoe is dat mogelijk? De reclame. Een der ondernemers be
reist Nederland en houdt lezingen in verscheidene plaatsen.
Met medewerking van de Hollandsche Maatschappij van
Landbouw wordt te Haarlem een tentoonstelling gehouden van
Californische vruchten. Een prachtige tros duiven, door een
der kolonisten gezonden en dadelijk op brandewijn geconser
veerd. doet dienst als voorbeeld van de resultaten eener eer
ste oogst. Later bleek die eerste oogst te hebben bestaan uit
deze eene behoorlijke tros plus eenige minderwaardige.
Ondanks de hooge landprijzen wordt de toeloop geweldig.
Tientallen melden zich aan het kantoor der Maatschappij te
Rotterdam, welk kantoor in later jaren „De Klepkooi" wordt
genoemd. Wie er binnen gaat, zit in de val.
Als eindelijk de eerste emigranten vertrekken, ontbreekt
het niet aan hoogdravende toespraken.
„Deze keurig gesoigneerde handen zullen ginds de ploeg
hanteeren, deze hagelwitte boorden zullen onder Californië's
hemel van het zweet des aanschijns doorweekt worden", ver
kondigt theatraal een der woordvoerders en hij roept zijn ont
roerde hoorders toe: „Eerbied voor deze mannen!"
Maar het zweet des aanschijns schijnt bij deze nieuwerwet-
sche boeren tamelijk vast te zitten.
De nieuwe Nederlandsche volksplanting krijgt een aardig
uiterlijk. Het wordt een gezellige boel, want in de eerste
plaats wordt gezorgd voor behoorlijke ontspanningsplaatsen
cn geriefelijke woningen, 't Zijn immers „intelligente cn wel
opgevoede lieden!"
De Nederlandsche Consul, de heer J. de Fremery, geeft wel
gunstige, doch zeer voorzichtige adviezen en spreekt van
„overleg en noeste ijver".
Er moet dus gewerkt worden. Goed. men gaat werken, het
wordt ernst. En de eerste jaren gaat het vrij goed.
Nog beter gaat het op het land van het Holland-Californië
Syndicaat. Daar wordt men niet geknepen door de veel te
hooge landprijzen.
De reclamecampagne, door de Maatschappij gevoerd, komt
ook ten goede aan het Syndicaat. Het kapitaal van vierhon
derdduizend gulden wordt volgestort en een obligatieleening
groot honderdduizend gulden geheel volteekend.
Van Werve en Waterman doen prachtige zaken.
Huug krijgt bericht, dat grootvader Willemse overleden is.
Grootvader Waterman leeft nog. Die man bereikt een hooge
leeftijd.
Huug zou graag naar Holland willen, maar hij kan niet
weg. Hij heeft zelfs geen tijd om een vrouw te zoeken. De
zaken nemen hem in beslag. Hij verdient tonnen. Tien ton is
een millioen. Hij heeft er meer verdiend dan tien. Hij is mil-
lionair.
Zijn moeder bericht hem, dat de lijnbaan verkocht Is, de
familie had geen opvolger.
Zoo verloopen nog twee jaar. Dan openbaart zich een
verschijnsel, dat een geweldige slag zal blijken.
(Wordt vervolgd)
