^l;l
li
Algem. Nederl. Zendings-Conferentie
PONTIER &KARREMAN
IN LAURA te EYGELSHOVEN
DONDERDAG 29 OCTOBER 1936
DERDE BLAD PAG. 11L
Kerk en Zending
In het Koloniaal Instituut te Amsterdam
Belangrijke referaten van Ds A POS
en Dr H. KRAEMER
Een ernstige oproep aan Christelijk Nederland
om de Zending krachtig te steunen.
In het Koloniaal Instituut te Am
sterdam is de 49e Algemeen© Neder-
landsche Zendingscoofarentie gehou
den.
De opening
De voorzitter van het Comité, dat deze
conferentie heeft samengeroepen, de heer
C W, Th. baron van Boetzelaer
van Dubbeldam, heeft d© vergadering
Een bijzonder welkomstwoord richtte de
president tot Jhr. Six, den vertegenwoor
diger van den Minister van Koloniën; tot
Mr. v. d. Bruggen, die namens den
Commissaris der Koningin in Noord-Hoi-
land aanwezig was; tot wethouder G.
Baas Kzn., den afgevaardigde van' het Ge
meentebestuur, en verder tot de vertegen
woordigers van Kerken en corporaties.
Spr. sprak d«e blijdschap der vergadering
uit, dat ook door het werk der Zending,
Gods Koninkrijk in de wereld komt en de
Naam Gods wordt uitgedragen. De voor
zitter verheugde zich verder over de aan
wezigheid van vele zendingsarbeiders en
begroette onder hen de oud-strijders van
bet zendingsveld.
Spr. herdacht den overleden zendings
vriend Ds P. Groote en richtte zich ten
slotte met een korte toespraak tot den
Missions-Inspektor Lie. E. Deliu6, uit
Bannen, die het woord voerde over het 75-
jarig bestaan der Batak-zending.
Na deze voordracht vertoonde Dr A. J. C.
Krafft van der Laar, leeraar aan de
A-M.S. te Bandoeng, enkel© lichtbeelden,
door hem gemaakt eten paar maanden ge
leden op een reis door de Bataklanden.
Vergadering van gister
Gistermorgen is de ZendSngsconferentie
voortgezet.
In deze zitting heeft Ds Joh. Rauws,
Zjcndingsdarector te Oegstgeest, uitgebracht
het Jaaroverzicht der Zending
waarin allereerst aandacht wordt gewijd
aan de internationale verhoudingen. De
Nederlandsche Zending gevoelt zich als
deel van het groote wereldgeheel. Alle
aandacht wordt thans geconcentreerd op
de weréld-conferentie, die in 1938 te
Hangchow in China zal worden gehouden.
In d© inernationale organisatie heeft ook
Nederland zijn aandeel. En uit die ervarin
gen, elders opgedaan, valt veel te leeren
voor ons eigen zendingswerk. De organi
saties van algemeenen aard worden nu
achtereenvolgens besproken.
Met het zendingswerk is men een nieu
we periode ingetredten, die van de zelf
standige imheemsChe kerken. Vroeger dacht
men met het zendingswerk klaar te zijn,
als op eenig terrein het Evangelie werd
gepredikt Later kwam men door meer er
varing tot beter inzicht De zending is pas
klaar ais op een zendingstearein een zelf
standige kerk tot stand i6 gekomen. De
opbloei dier iriheemsch© kerken trekt thans
in bijzondere mate de aandacht Overal is
weer perspectief gekomen en de arbeids-
menigte is toegenomen.
In Nederland; denken vele Chris
tenen, dat de bemoeiingen van Ne
derland zullen1 verminderen, als die
kerken zelfstandig worden, maar het
tegendeel is waar. De taak der zen
delingen is een andere geworden,
maar zij is niet minder zwaar. Het
adviseurschap brengt mee een groote
mate van zielszorg. Deze persoonlijke
zielszorg is trouwens een van die
dingen, waarin het Christendom van
alle andere godsdiensten verschilt
In het jaaroverzioht wordt elk zendings-
veld afzonderlijk besproken. Bijzondere aan
dacht wordt ook gewijd aan Celebes, dat in
zijn geheel binnen enkele jaren een geker
stend land zal wezen. Verder aan de toe
neming der Chr. kerk in de Molukken en
de Groote Oost Het aantal Christenen in
Indsë heeft de twee miWioen overschreden.
Er blijft echter nog een groot werk te
(kien.
Ook van Suriname wordt eien overzicht
gegeven, van de Crealenkerk, de Bosch-
land-Zending, het werk onder de Britscb-
Indiërs en Javanen.
Spr. eindigt met een woord van Gustav
Warn eek: Alle werken Gods dragen twee
kenmerken: zij zijn klein, in het begin en
gaan door het lijden heen. Spr. uit den
wensoh, dat al het Nederlandsche zendings
werk zioh op die wijze als werk Gods moge
legitimceren.
Bespreking
Aan de discussie op het Jaaroverzicht
is deelgenomen door de heeren Dr
J. R. Callenbach, L. J. van Wijk, Ds. D. E.
Boeke en F. P. de Haan, die allen meer in
terne zendingsaangelegenheden tersprake
brachten.
Ds. W. Breukelaar, Santpoort, bracht
onder de aandacht van de vergadering do
psalmberijming van Ds. K. van Dijk, te
Wonosobo. Dit is geen vertaling, zooals
Ds. Rauws meende.
Ds. W. van Limburgh, Amsterdam,
wees op de groote beteekenis van de kerke
lijke zending. In de classis Amsterdam der
Ned. Herv. Kerk wordt deze gedachte reeds
30 jaar gehuldigd en vooral in dezen tijd
wint zij veld, omdat hierin de levensvoor
waarde van de zending wordt gezien. Ver
der informeerde spr. naar de juistheid van
de persberichten betreffende de catastro-
phale verlaging van de traktementen der
zendingsarbeiders. Deze berichten hebben
groote beroering gewekt
In zijn antwoord heeft Ds. Rauws o.m.
opgemerkt dat het onderwerp „Kerkelijke
zending" vooral behandeld zal worden op
de oecumenische zendingsconferentie van
1938. Over de door Ds. van Limburgh ge
maakte opmerkingen betreffende de kortin
gen op de uitgaven der Zending vanwege
Oegstgeest zeide hij, dat deze noodig waren
omdat een tekort van drie ton dreigt. De
korting geldt alleen nog voor dit jaar, om
dat gehoopt wordt op het binnenkomen
van voldoende gelden, waardoor deze maat
regel dan zou kunnen worden teruggeno
men.
Hierna verkreeg Ds. A. Pos, docent aan
de Theologische Opleidingsschool der Geref.
Kerken te Djokjakarta, het woord over het
onderwerp:
In een inleidend woord zeide spr. op zijn
terugreis naar Holland diep getroffen te
zijn door de vele kerkgebouwen Lu de Ba
taklanden, waarvan het kruis op den top
telkens heenwijst naar Jezus Christus als
den eenigen Zaligmaker. Deze uiterlijke
bloei, dien spr. ook in het vaderland heelt
waargenomen in vele steden en dorpen, is
evenwel niet altijd het bewijs van een
krachtig geestelijk leven.
Van de jonge inlandsche kerken niet al
leen in onze koloniën, maar ook in Korea
en elders zeide spr. veel goeds en schoons
te kunnen melden. Men moet den arbeid
dezer kerken hier te lande geenszins o n-
d e r schatten. Voor over schatting is ech
ter ook geen reden, want ook onder deze
kerken zijn er, die de vermaning, gericht
tot de kerk van Laodicéa, noodig hebben.
Het is daarom verkeerd van de jonge Oos-
tersche kerken te verwachten een verfris-
sching van het leven der oude kerken in
het Westen.
De weg tusschen over- en onderschatting
is, zei spr., die des gel.oofs. Zooals het
was in den tijd van Paulus, die mot hot
oog des geloofs bezag de gemeente Gods.
waarin nog veel zonde heerschte, zoo is het
thans nog. In de jonge inlandsche kerken
zijn menschen van gelijke beweging als wij.
Ook daar is alleen wie in Christus Jezus is
een nieuw schepsel.
De oude kerken mogen met blijde ver
bazing constateeren, dat in dc jonge ker
ken herleeft de Apostolische kerk; in haar
zien wij de frischbeid van don lentemorgen
en de mogelijkheid voor de toekomst. De
jonge kerken hebben aan de oude kerken
te leeren, dat alleen de aloude tijding van
het Evangelie der genade de wereld kan
redden. Het is één Christus voor alle tijden
en één Evangelie in de eerste en in de
twintigste eeuw, dat zich niet behoeft te
acclimatiseeren, maar altijd en overal
nieuw is. Dat is de groote verwondering en
blijdschap, die door de jonge kerken vaart
en die hen de algenoegzaamheid van Chris
tus doet zien tegenover heidendom en Is
lam. Het zijn ontzaglijke dingen, die het
Evangelie biedt en deze zijn bet die de
jonge kerken toonen aan de oude kerken,
waar men hieraan is gewoon geraakt.
Ook op de geestdrift en de hoop, die de
jonge kerken als gevolg van de komst des
Evangelies bezielen, op de dynamiek
van dit Evangelie wees spr. Wat heeft God
geen wonderen gedaan in de 19e en met
name in de 20e eeuw door het werk der
Zending en hoe krachtig beeft het ontwa
kend Christelijk leven hier gereageerd
tegen het heidendom.
In deze jonge kerken leeft de
zekerheid des geloofs in jong enthou
siasme. Zij zijn haarden van activi
teit, men offert met blijdschap.
k,Nooit kan 't geloof te veel ver
wachten" is de les van de jonge ker
ken aan de oude kerken. Wij hebben
ons te veel er bij neergelegd, zei spr.,
dat Rusland in de handen der god-
looze bolsjewisten is en andere deelen
van Europa overheerscht worden
door fascistisch heidensche denkbeel
den.
De jonge kerken roepen ons tot het
geestdriftig getuigenis, dat God wonderen
doet.
Te veel zijn de oude kerken vertrouwd
geraakt met de overweging, dat zij óók
•n plaats in de wereld beslaan.
Onder de jonge kerken leeft ook krachtig
de gedachte van kruis, zelfverloo-
Eeniqe sprekers op de 'Algem. Ned. Zendings-Conferentie. Van links naar rechts: Dr C.
W. Th. baron van Boetzelaer van Dubbeldam, Ds Joh. Rauws, Ds J. P. van Bruggen
cn Ds II. A. C. Hildering.
chening en offer, en in het zacht
moedig leven van vele Javanen lieeft spr.
de Geest van Christus gezien.
Deze jonge kerken ontwikkelen
minder actie op wetenschappelijk ge
bied en in het staatkundig en maat
schappelijk leven, zooals deze van de
oude kerken uitgaat, maar er
heerscht daar stellig meer geloofs
leven. Er is minder handelen, maar
meer verdragen en dulden. Deze be
reidheid tot zelfverloochening cn
offer moeten de oude kerken van de
jonge kerken leeren. Naast dogma
tisch inzicht en zuiverheid in kerk-
regeering moet de geest van zelfver
loochening meer in de kerken van
het Westen heerschei
Juist omdat de jonge kerken het offer
kennen, heeft spr. bij hen gezien het heroïs
me van het martelaarschap. Deze jonge
kerken, die het lijden kennen, roepen de
oude kerken, die deels ook tot lijden geroe
pen worden, toe de vermaning van Christus
aan de Kerk van Smyrna: ,,Zijt getrouw tot
den dood en Ik zal u geven de Kroon des
levens".
Onder deze jonge kerken leeft voorts
een krachtig g em eenschapsleven
en een groot verlangen naar eenheid
met allen, die het Evangelie belijden. Zij
voelen zich één met alle kinderen Gods en
verstaan onze verschillen niet, omdat zij
er nog niet aan toe zijn en nog niet heb
ben afgelegd hetgeen eens kinds is.
Daar is bij hen een spontaan aanvaarden
van den Bijbel als Gods Woord en overal
honger naar dat Woord, een blijmoedig
aanvaarden van het geloof in Christus.
Verdeeldheid onder de Christenen breekt
den ernst van de Evangelieboodschap,
want zij maakt op den Inlander den in
druk, dat er nog belangrijker dingen zijn
dan de kracht des Evangelies. Spr. schetste
in dit verband enkele onvolkomenheden en
moeilijkheden in het leven der jonge ker
ken en bij hare leden persoonlijk, die het
harstochtelijk verlangen naar eenheid
duidelijk maken.
Derhalve gaat van de jonge ker
ken ook een boodschap uit tot een
heid. Laten de oude kerken, besloot
spr., alles nalaten wat het ver
langen naar eenheid bij de jonge ker
ken kan hinderen, en alles doen ora
te zoeken de ware eenheid in
Christus
Van de gelegenheid tot discussie stelde
dr. J. R. Callenbach voor., geen ge-
bruik te maken. Hij feliciteerde de Geref.
Kerken met een zendingsarbeider als ds.
Pos en sprak den wensch uit, dat diens re
feraat biddend zal worden overdacht.
De conferentie betuigde met deze. woor
den haar instemming, waarna de ochtend
zitting gesloten werd.
De middagzitting
In de middagzitting heeft dr. H. Krao-
mer, taalgeleerde van het Ned. Bijbelge
nootschap in Oost-Indië, gerefereerd ovei
het onderwerp
Spreker vangt aan met een herinnering
aan zijn toespraak van het vorige jaar
over „Christendom., Nederland, Indië",
daar zijn spreken van thans hiermede in
innig verband staat De toespraak van ver
leden jaar was een getuigenis, djt als
thema had: het belangrijke werk der
Zending is in de Ned. Herv. Kerk en in
eenige andere kerken geen levensnood
zakelijkheid, maar een weg te denken
mogelijkheid.
Dit getuigenis vond gehoor, hetgeen den
spreker tot twee conclusies bracht. Ten
eerste dat er klankbodem was voor het
appèl om de Zending een natuurlijker
plaats te geven. Ten tweede, dat dc aan
wezigheid van den klankbodem in zich
sloot de verplichting oin tot daden
over te gaan. Deze daden konden geen
andere zijn dan te trachten de oogen van
velen te openen voor den toestand der
Zending in liet Kerkelijk en Christelijk le
ven van Nederland, zooals die in werke
lijkheid is, voor de plaats, zooals die moet
zijn en zooals die kan zijn. Spr. legt er na
druk op, dat hij in zijn rede op het oog
heeft de genootschappelijke zending van
wege „Oegstgeest".
De toestand zooals die i s wordt voor
namelijk gekarakteriseerd door twee ken
merken. Hoeveel dankbaar te erkennen en
te aanvaarden activiteit voor de Zendinr
er ook is, als geestelijk verschijnsel
neemt zij een positie in. gelegen aan den
buitenkant van liet kerkelijk cn Christe
lijk leven in Nederland; als organisa
torisch geheel is het zóó met liaar ge
steld, dat. die organisatie niet op bevredi
gende wijze kan voorzien in de eischen,
die het werk in Indië thans stelt. Het werk
in Indië heeft dringend noodig: een dieper
geestelijke basis en een effectiever organi
satorische basis in Nederland.
De toestand, zooals die moet zijn,
kan het eenvoudigst aldus omschre
ven worden: het inzicht moet door
dringen, dat Zending een primaire en
integreerende uiting is van het
Christelijk leven en daarom ook van
een Christelijke Kerk. Zending is
niet iets, dat men kan doen, maar ook
kan laten. Het is een niet anders
kunnen,
Zooals de toestand der Zending moet
zijn, zoo kan die ook zijn. Dat eischt ech
ter onverbiddelijk een systematische eis
olhardendc actie van eenige jaren om de
Kerk en de groote georganiseerde Christe
lijke verbanden te doordringen van den
kijk, dat de Zending zoowel een levensbe
lang als een onmisbare levensuiting is van
alle normaal Christelijk leven, cn dat wij
daarom in groote en kleine steden en op
het platteland de wegen en de vormen
moeten 'zoeken waarlangs cn waardoor
men door medeleven en bijdragen concre
te uiting kan geven aan deze Christelijke
levensnoodzakeiijkheid.
De urgentie van dit alles wordt
wel zeer schel belicht door de on
langs gepubliceerde berichten, dat de
Zending van „.Oegstgeest" 50 pet. op
alle salarissen en uitgaven moet kor-
NED. HERV. KERK
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
De classis Groningen der Geref. Kerken
heeft peremptoir geëxamineerd en toegelaten
tot den Dienst des Woords en der Sacramen
ten den heer J. v. Harmeien te 's-Gravenhage
cand. aan de Vrije Universiteit en beroepen
predikant bij de kerk van Harkstede.
De Classis Assen der Geref. Kerken heeft
na praeparatoir examen beroepbaar ver
klaard den heer H. G. Schaafsma, cand.
van de Theol. Hoogeschool te Kampen. Hij
zal gaarne de kerken des Zondags dienen en
een eventueel beroep op hem uitgebracht ter
stond in overweging nemen. Adres: Geref.
Pastorie, Gasselternijeveen.
AFSCHEID. BEVESTIGING, INTREDE
Het afscheid van Ds. T. Visser, Ned.
Herv. predikant te Amsterdam is bepaald
op Zondag 17 Januari 1937 's avonds in de
Westerkerk aldaar. De bevestiging te Apel
doorn zal plaats hebben op Zondag 24
Januai'i 's avonds 6 uur in de Groote Kerk
aan de Loolaan door zijn vader Ds J.
Visser Kz. van Enkhuizen. Intrede in de
zelfde kerk op Woensdag 27 Januari 's avonds.
Cand. J. v. Harmeien te 's-Graven
hage is voornemens Zondag 29 Nov. as. zijn
intrede te doen bij de Geref. Kerk van
Harkstede (Gron.), na vooraf te zün be
vestigd door zijn voorganger Ds C. Veen-
hof. thans te Haarlem.
C. TEVIS f
Op de stichting Hoenderloo is in 60-jarigen
ouderdom overleden de hoofdambtenaar de
heer C. Tims, die 37 jaren lang aan Hoen
derloo zijn zeer gewaardeerde krachten
gewijd heeft. Zaterdagmiddag zal men zijn
stoffelijk hulsel begraven op het kerkhof van
Hoenderloo.
HET WERK TE DIEPPE
De Vereeniging van Geref. Zeekerken
„Bethsaida" (voorzitter Ds. G. W. Akker
huis te Maassluis, seer. Ds. J. G. F e e n-
s t r a te Sohe veningen en penningm. Ds. H.
J. He id a te Vlaai-dingen, postrekening
137327) zal ook dit jaar weer predikanten
uitzenden naar D i e p p e, ter gelegenheid
vam het verblijf van de Hollandsche vissehers
aldaar, teneinde hun geestelijke verzorging te
bieden. Een zestal predikanten zal dit jaarj
uitgaan die er elk een week ruim blijven zul
len en een Zondag het Woord bedienen. Zon
dag 15 Nov. zal Ds. H. J. H e i d a te Vlaar-
dingen te Dieppe zijn, Zondag 22 Nov. Ds.
Joh. H. Rietberg te Maassluis, Zondag 29
Nov. Dl". E. D. Kraan te Vlaardingen, Zon
dag 6 Dec. Ds. C. W. K e u r te Scheveningen,
Zondag 13 Dec. Ds. H. Ph. Ingwersen te
Katwijk aan Zee, Zondag 20 Dec. een van de
beide Geref. predikanten van IJmuiden, ter
wijl de Kerstdagen en Zondag 27 Dec. te
Dieppe zullen vertoeven Mr A. J. L. van
Beeck Calkoen, chef van de afd. Hooger
Onderwijs aan het Dept. van Onderwijs, die
reeds tal van jaren zijn Kerstdagen aan dit
werk heeft gegeven en ditmaal vergezeld
wordt van Cand. H. J. Spier, benoemd
hulppred. der Ger. Kerk van den Haag-W.
Ook gaat wederom een verpleegster mede
teneinde de vissehers zoonoodig hulp te ver-
leenen. Zeer waarschijnlijk zal dit wee
zuster Verheul zijn.
GODSDIENSTONDERWIJZER
Het Classicaal Bestuur van Breda der Ned.
Herv. Kerk heeft de akte Godsdienstonder
wijs uitgereikt aan de heeren L. Gebraad
te Nieuwe-Tonge en D. D. Konings te
Middelharnis.
PROTESTANTISME EN VRIJHEIDSZIN
Uit een rede van Prof. Kernkamp
In een gisteravond te Utrecht gehouden
wijdingssamenkomst, voorafgaande aan de
heden gehouden jaarvergadering van den
Ned. Protestantenbond heeft Prof. Dr. G. W.
Kernkamp gesproken over het onderwerp
„Protestantisme en vrijheidszin". Uit zijn
rede citeeren wij deze zinsneden:
In onze dagen, wordt de vrijheidsidee ge
smaad en de geestelijke vrijheid spr. zal
in dit milieu niet over de bedreiging van de
staatkundige vrijheid spreken tot een
aanfluiting gemaakt. Het zwijgen wordt op
gelegd aan elke meening, die aan het heer-
schend gezag niet welgevallig is. Wij zien
dit gebeuren buiten onze grenzen, maar de
geestesgesteldheid, waaruit het voortvloeit,
begint ook ten onzent te woekeren.
De meesten onzer hebben nooit voor de
geestelijke vrijheid behoeven te strijden. Zij
hebben die aanvaard als een hun in den
schoot geworpen erfdeel.
Indien de tijd mooht aanbreken, dat
men ze ook ten onzent zou aantasten,
moge het protestantsche beginsel van
de geestelijke vrijheid ons tot krach
tige tegenweer aansporen. Wy zullen
dan opnieuw de eigenschappen, waar
door zij vroeger bevochten is, moeten
toonen, willen wij ons in het bezit er
van blijven verheugen.
VRAAGBAAK
voor
CHRISTELIJKE INSTELLINGEN
Vertrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen. Sanatoria. Instellingen. Tehuizen.
Electrisch - automa
tische koelkasten
Vraagt prospectus bij de
Nederl. Siemens Mij. N V.
SIEMENS Der, Ha.g
NI TRIJST- EN nun
voor Kerken, Scholen en Instellingen
van Weldadigheid in Nederland
'sGravenhage, Javasiraat 58
Controleeren van Administraties
van Kerken, Scholen en Instel
lingen van Weldadigheid
V,«,t m leverancier TafelZUren,
Mosterd, PiccaJilly, Peekoffie
H.V. WED. MATTHEEUSSEHS t ZONEN
Ossendrecht (Holland)
NED. VEREENIGING VOOR ISRAëL
De Nederlandsche Vereeniging voor Israël,
wier zendingshuis gevestigd is te Amster
dam, Andrieszkade 3, zal op 25 November
hear 75-jarig bestaan herdenken. Een eere-
comité, waarin tal van zendingsvrienden ge
zeten zijn, heeft zich reeds gevormd.
Tal van Joden zijn in deze vijf en zeventig
jaren tot erkentenis van waarheid in
ten. Men bcseffe in Nederland goed,
dat dit de eerste stap is tot afbraak.
Wanneer geen krachtige maatrege
len genomen worden om dezen eer
sten stap ongedaan te maken, wordt
het onvermijdelijk dc inleiding tot de
definitieve afbraak. Een fundamen-
teele actie tot geestelijke en organi
satorische her-oricntatic der Zending
is daarom onmisbaar.
De Conferentie heeft met het. referaat
van dr. Kraemer haar hartelijke instem
ming betuigd.
AVONDBIJEENKOMST
Gisteravond is in de Luthersche Kerk op
het Spui nog een openbare zendingssamen
komst gehouden, waarin hebben gespro
ken ds. J. P. van Heest, Evang. Luth. pre
dikant; ds. H. A. C, Hildering, zendeling
onder de Chineezen te Soerabaja; zende
ling H. D. Woortman. voorzitter van de
Conferentie van Zendelingen op West-
Java, en ds. J. P. van Bruggen^ Ned. Herv.
I predikant.
Hiermede werd de druk-bezochte Zen-
dingsconferentie beëindigd.
MAKELAARS
IN 'ASSURANTIËN
GELDERSCHE KADE 21
ROTTERDAM
TELEFOON UI 87/8
VRAAGT PREMIES/CONDITIES
STOOMWASSCHERIJ
„DE PAUW"
FIRMA FRANS DE WIT
OUDEWATER TEL. No. 39
Het adres voer een heldere watch,
geringe.slijtage, concurreerênde prijs.
Vraagt inlichtingen of persoonlijk bezoek
Voor inrichtingen sterk verminderde prijzen
Do moderne CENTRALE VERWARMING
wordt niet met cokes doch met
KLEINE NOOTJESKOLEN
gestookt De KOLEN van de
zijn daarvoor buitengewoon geschikt
Vleeschwaren en Conserven? Natuurlijk van
DENGERINK MEPPEL
Onze heerlijke Erwtensoep i/Litersblik met worst
en drie kluifjes24 ct. p/blik
Geldersche rookworst
1e soort vm/loodje) 75 ct. per K.G.
Gekookte ham
(gerold en apparaat) 11.— per K.G.
Prijzen vrijblijvend
Gebr. Dengerink Vleeschconservenfabriek
Meppel Telefoon 2121
Christus gekomen, mede door den arbeid der
Vereeniging. Een werkcomité tot de. om
nood der tijden, sobere herdenking bijeen
gekomen en waarvan voorzitter is de heer
N. Hobma, secretaris vam het hoofdbestuur
der Ned. Ver. v. Israël, Penningmeester Zen-
geling Hirsch Blum, Andrieszkade 3,
Amsterdam, giro: 250840, poogt giften te ver
zamelen tot bestrijding der kosten niet alleen
maar ook tot stijving van den arbeid d'ie
mede lijdt onder den druk der tijden. Een
gedenkschrift zal eerlang worden uit
gegeven, waarin tal van mannen en vrouwen
van naam hun oordeel over dezen arbeid en
over de noodzakelijkheid ervan zullen betoo-
gen. De herdenkingssamenkomst, waarin Dr
W. J. de Wilde, Ned. Herv. Pred. te Den
Haag de gedachtenisrede zal uitspreken
waarin de voorzitter der Vereeniging, Ds G.
Mansveit, Em. Pred. van Amsterdam, de
leiding zal hebben, zal plaats hebben in den
avond van 25 November a.s. in de Wester
kerk te Amsterdam. Een zang- en fanfare
corps zal zijn medewerking verleenen.
„BLIJF GEZOND"
Het Zendingsbureau te Oegstgeest vraagt
ons plaats voor het volgende:
Ondier dezen titel, dien wij in het Ne-
clerlandsoh hierboven zetten, is in het
Mekonggaasch een cursus samengesteld
door Mevrouw Van der Klif tS n ij-
der, die ten doel heeft een voorlichting
te zijn op hygiënisch gebied. Hygiënische
propaganda is op Zuid-Oost-Celebes, waar
Mevrouw Van der Klift naast haar man in
het zendingswerk staat, even dringend noo
dig als in well deel ook van den Indischen
Archipel. Niet alleen is zij noodig om de
bevolking te leeren gezond te blijven en
dus om ziekten te voorkomen, maar zij is
ook onmisbaar om haar voorbereidend ka
rakter. Immers bij het uitbreken van een
epidemie, als van miltvuur, malaria, dy
senterie zaJ de bevolking, die in hygiëne i6
onderwezen, de hulo der doktoren niet ont
wijken of bemoeilijken, maar zal zij de ge
boden hulp dankbaar aanvaarden en de
verschillende voorschriften nakomen, omdat
zij hun beteekenis heeft leeren begrijpen.
fed:
DE HERVORMING
IN DENEMARKEN
Herdenking op 30 October
Hans Tausen
en Johannes Bugenhagen
Tusschen 1520 en 153G ligt het tijdperfë^
aarin Denemarken zich van Rome losuhn
maakt heeft. Dc 30e October 1536 sloot
tijdperk af en deze datum zal de Ev. T
thersche Kerk van Denemarken waai
97% der bevolking behoort, plechtig hei'deP*
ken te Roskildc terwijl vandaag in het
heele land de klokken geluid worden v^gC
F
Zeven jaren nadat de eerste voorloopoL
>r Hp.rvnrminrr hot T>pf*n.«f»>ip. iriwnrlcrnhiJ'
45 uur.
der Hervorming het Deensche grondgebif
bereikt hadden, werd de Luthersche GodP I
dienst gelijkwaardig met de R.K. erkenlrz
Drie jaren later, in 1530, werd door 21 Deejfo
sclie predikanten aan den Rijksdag overa..
legd de Confesso Hafnica, die voornameljp"
was opgesteld onder den invloed van HatTf
Tausen, den reformator van Denemarken
Deze Tausen was toen 36 jaar oud. Op 25-jLj
rige leeftijd was hij opgenomen in de orf*
der kruisbroeders van Sint Johannes, f
1519 werd hij, na builenlandsche slud
magister te Rostock.
Vier jaren later kwam hij te WittenbeJ,.
in aanraking met Luther en Melanchtc
Prediker te Antoorskoo geworden, heeft I
daar op den Goeden Vrijdag openlijk de l
ginselen der Reformatie beleden. Het I
grijpelijk gevolg was, dat dc prior hem u.
vangen zette. In 1525 werd hij naar Wibojt
overgebracht, waar de prior desgeijks deejT
Maar op den duur werd de bewaking slake
per en Tausen mocht af en toe preekejL
waarbij hij in het volk een toegewijd gehor*
had. En zoo naderde de tijd, dat hij het oiv*
kleed aflegde en allengs meer vrijheid om k-
preeken kreeg, totdat koning Christiaan IL
die een overtuigd aanhanger der HervJ,
ming was, hem tot hofkapelaan benoemdF"
zoodat hij ook in Wiborg het Evangelie \i
prediken mocht.
Koning Christiaan heeft in 1536 nog
andere wijze uiting gegeven aan zijn gevoL,
lens. Hij liet n.1. alle R.K. bisschoppen o..
vangen nemen, dwong hen, rechtten en tf11'
zittingen prijs te geven, en eischte van he|k
dat zij de Reformatie niet meer zouden ttri
genwerken. In hetzelfde jaar nog werd fki
Luthersche Godsdienst in Denemarken tiet
Staatsgodsdienst verklaard, waarmee (feil
Roomsche Kerk tot .verkwijning gedoer£n
was' Ie
Bugenhagen naar Denemarken
Intusschen was deze koninklijke me<*€:
werking niet voldoende, en de vorst heefin
dat ook begrepen. Hij liet in 1537 naar Doe
nemarken komen den toen 52-jarigen Joha^-o
nes Bugenhagen (Pommcranus), die L
Wittenberg prediker van de stadskerk wL,
en met Luther in nauwe samenwerking Lp1
doorvoering der Reformatie georganiseer^
had. Nadat dit te Wittenberg en de omli
gende gemeenten geschied was, ging BeiC
genhagen in 1528 naar Bronswijk, waar zT®1
organiseerend talent niet minder vrucWW
baar werkte dan in Hamburg en in Liibe&w
(in de laatste plaats heeft hij met behrfrai
van vier burgers het Oude Téstament 'le«
het plat-Duitsch vertaald). iq,-
In 1533 naar Wittenberg teruggekeei£e
werd Bugenhagen een jaar later naar Pod®*
meren geroepen. In 1537 volgde de oproi®<
van den Deenschen koning om naar Detfio
marken te komen. Daar heeft de krachtiia
en bezonnen Hervormer den koning en {oi
koningin gekroond, de kerkorde herzien, I j
zingen gehouden aan de Universiteit en L(
organisatie der kerkregeering geregeld, i
1538 werd hij rector van de Universiteit 4
kon daardoor grooten invloed oefenen <rr
den theologischen onderbouw van het joPa
ge Hervormde leven in Denemarken. F1
it!
De doorwerking der reformatorische be
ginselen in Denemarken is zóó volledig a.
weest dat in 1683 een nieuwe Grondwet t{^
stand kwam, die voorschreef, dat de konilPi
gen tot de Luthersche Kerk moesten b|ri
hooren. Vrijheid van Godsdienst was er fte1
leen voor hen, die den Bijbel, de drie oecjei
menische symbolen, de Augsburgsche Cnj
fessie en den kleinen Catechismus
Luther onderschreven.
In 1849 heeft de gewijzigde Grondwj
milder bepalingen gegeven, zoodat ook
Gereformeerde, de Roomsche, de Method^
tische en de Joodsche Godsdienst
Staatswege erkend werden. De Lutherscrf
Kerk bleef echter Staatskerk, en in
openbare scholen wordt Luthersch GbdjU
dienstonderwijs gegeven.
Het is dus alleszins begrijpelijk, dat
datum van 30 October in Denemarken
volle aandacht heeft en het geheeie laii
deelen zal in de 400-jarige herdenking dC
Hervorming. Een merkwaardige samenleef
is, dat het thans 100 jaren geleden iê, dr
de Diaconie als factor van kerkelijke lier6
dadigheid haar intrede in Denemarkef
deed. Ook dit feit zal plechtig lierdacip
worden.
VROUWEN-ZENDINGSBOND
Onder presidium van Mej. H. Cromm|e
lin heeft de Vrouwen-Zendingsbond te j
sterdam zijn 8e jaarvergadering gehoudeje
Minister Slotemaker de Bruine hee(
de vergadering toegesproken, waarna Me^,
v. d. Horst-v. d. Meulen mededeeTir
deed over het terrein der Doopsgezinde Zer£
ding en Mevr. W oor tm a n-W age n a
over den arbeid van vrouwen en meisjes i
de Zending op West-Java. Het eere-lid freul^l
E1 o u t heeft de vergadering met dankgetx
gesloten.
BOND VAN EVANG. GEMEENTEN
In het kerklokaal Bethel te U.trech
heeft dezer dagen de afvaardiging plaai
gehad van drie Evangelisten van den Bo?
van Evang. Gemeenten. De dienst stonj
onder leiding van Ds. H. Siegers. De thaa
geopende Zendingsposten zijn BeverwijJ
Giessendam en Baarn: te Tiel is onlangs
een Evangelist geplaatst. Thans werden af£=
gevaandigd de heeren R. A. E v e i
Oranjewoud, A. S n e e p te Driebergen ejl®
H. van Tricht te Doorn.
De witste tanden,
indien U poetst met wat goeds, dus m4
Tube 60 en 40 ct Doos 20 ct IVOROL
