Jlirutur gelïisrijr GTmtraiit
VREESELIJKE SCHEEPSRAMP IN INDIË
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
De K. P. M.-stoomer „Van der
Wijck" vergaan
11 Europeanen en drie kinderen
alsmede 59 inlanders vermist
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 235
Franco per post 235 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending430
Bij dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/> Ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
NO. 5914
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
DINSDAG 20 OCTOBER 1936
a&berttntieprijjïii:
Van I tot 5 regels 1.171/»
Elke regel meerf 0.22'I»
thgezonden Mededeelingen
f van 1-5 regels 2-30
Elke regel meer0l45
Voor het bevragen aan 'l bureau
V wordt berekend 0.10
16e Jaargang
ONSCHRIFTUURLIJKE BEGIN
SELEN
Er zijn verschillende organisaties, wier
rbeid en streven wij met belangstelling en
ndi|faak sympathie volgen, maar waarin een
Mo «danige geest heerscht, dat wij het lid-
!ei aatschap moeten afwijzen.
Tot deze organisaties behoort ook de Ned.
^au Dnd tot bestrijding van de Vivisectie.
De vraag of vivisectie ai dan niet geoor-
ofd is, kan voor het oogenblik blijven
sten hoe interessant ze ook op zich zelt
Misschien valt het wel te betreuren, dat
in onze kring zoo weinig naar voren
jmt Want het is heusch wel van belang
mcek te gaan of de vergunning, welke God
I in mensch gaf om het. dier dienstbaar te
vin't a'ien aan z^n welzijn, ook daartop strekt,
2n 0 it men allerlei pijnlijke proeven op dat
10. hepsel Gods mag toepassen, om daaruit
et eenige schijn van recht de verwoes-
l OiQde krachten van vergiften- en bacillen
te leiden. Wij zijn er waarlijk niet zoo
aoe ker van, dat; men hierdoor niet in strijd
rke 'int met de waarheid, dat is het bevel der
hrift: de rechtvaardige kent het leven
0 Pjner beesten.
In elk geval: wij staan niet önsympa-
jek tegenover de Bond tot bestrijding der
peetje.
Maar nu zien wc het maandschrift
ze bond door en we stooten daarbij tel-
ns op motieven,, welke do onze niet mo-
ifn zijn, omdat ze ingaan tegen wat de
hrift ons leert. Zoo troffen ons in het
das itobcr-nummer uitspraken als deze:
Meer en meer rijzen er ethische bezwaren
tjjd] jen 't gebruiken van 't dier op zoodanige
jze, dat het daarvan leed ondervindt;
men is tot de eenvoudige erkenning ge
komen, dat het dier recht heeft op een
plaatsje naast den mensch, al matigt die
zich de opperheerschappij aan.
;*%at laatste getuigt van een ongeloovige
jest: de mensch heeft zich de opperheer
schappij over het dier niet aangematigd,
3teVar is daarmee van Godswege bij Schep-,
Sén! tigsordina.ntic bekleed. Wat natuurlijk
jét\enszins het machtsmisbruik geoorloofd
ontyaaüt-
ietsjOp een andere plaats in hetzelfde num-
iaar. -r lczei1 we een critiek op het circus.
larmee we het, wat de strekking betreft,
ijwel eens zijn. Al willen we niet alle
cus-dressuur veroordeelen en b.v. slechts
wondering hebben voor den man, die op
Beurs van de Dameskroniek „voorstel-
igen" gaf met gedresseerde parkieten. En
Pusrvoor geldt niet wat het maandblad
ireef:
De armzalige indruk, die vele gedres
seerde dieren op het kind maken, zal
zeker niet de gedachte bevorderen, dat
een dier een schepsel is van eigen soort,
een schepsel dat op een eigen plaats
recht heeft naast den mensch. Integen
deel: de schijnbare overmacht van den
mensch op het dier, moet leiden tot een
minderwaardige opvatting omtrent de
beteekenis van het dier, zijn wezen, zijn
zielelcven, zijn karakter.
ejHier is een overdrijving aan bet woord,
'erd like wij niet deelen; maar de beschou-
ng ademt bovendien al wordt het niet
ït zooveel woorden gezegd een geest,
lke de onze niet mag zijn.
ko De Spreukendichter moge in moedeloos-
id vragen: Wie merkt het, dat de adem
r dierennederwaarts gaat. en de adem
8 menschen wederkeert tot God, die hem
,1 maakt heeft; de Schrift leert ons dui-
II lijk. dat wij zijn van Gods geslacht en
<J ar- Zijn beeldgeschapen; en daarom
g het wezensverschil tusschen mensch
dier nimmer verdoezeld worden.
h'zeiBij deze dingen openbaart zich telkens
t verschil in levensbeschouwing; een
tithese, welke scheidslijnen trekt, al vol-
n wij velerlei arbeid ook met sympa-
ieke
por=
TRAGISCH OPTIMISME
1918 was de wereld er eigenlijk van
ertuigd, dat de „noóit-meer-oorlög" leuze
ofetie eener toekomst van blijvende vrede
u zijn. Het duurde echter niet lang of de
enschheid stemde bewust of onbewust
de waarheid van,het Schriftwoord toe,
lt er tot de jongste, dag oorlogen en ge-
chten van oorlogen op aarde zullen zijn.
j, de algemeene opinie is thans, dat over
et lange tijd een nieuwe krijg zal uitbar-
waarbij die van 1914—1918 slechts
j tiderspel was.
Aan dit fatalisme mogen Christenen niet
egeven; zij behooren sterk te staan in het
loof, dat God de oorlog keeren kan ook
j de felste dreiging. Want Hij houdt het
er der geschiedenis.
Gansch verwerpelijk is echter de mee-
ng, dat de menschheid wel eens wijzer en
»ter zal worden en zelf zal beslissen: nü
hebben we de laatste oorlog gehad.
Waarschijnlijk is er op dit oogenblik nie-
and, die deze Ijdele illusie koestert. Maar
de mensch, die alleen redeneert en op
gen verstand bouwt, zich blijft paaien met
eze hersenschim, blijkt wel uit een rede,
Oorzaak van de ramp onbekend
Uitgebreide reddingsmaatregelen
Hedennacht is op Java's Noordkust het K.P.M.-schip „Van
der Wijck" door tot nu toe onbekende oorzaak gekapseisd.
Hoewel onmiddellijk de meest uitgebreide reddingsmaatregelen
genomen zijn en een groot deel der opvarenden gered kon worden
zijn waarschijnlijk bij deze ramp zeer veel menschenlevens te
betreuren.
Vanuit Soerabaja vertrokken onmiddellijk na het bekend wor
den der ramp verschillende marine-vaartuigen en een aantal
Dornier-vliegbooten. Ter plaatse van het onheil was niets meer
te zien van het schip, dat in enkele oogenblikken in het ruim
20 meter diepe water gezonken was.
De opvarenden dreven hulpeloos in de zee rond, zich vastklem
mend aan reddingsboeien, tafels, stoelen en al wat maar drijven
kon, in doodsangst wachtend op redding. Velen van hen werden
inderdaad van een droeve dood in de golven gered, maar een deel
der schipbreukelingen vond een verschrikkelijk einde in de zee
Vannacht seinde Aneta uit S o e r a b a j a
De commandant van de marine ont
ving hedennacht te 2 uur een radiosein
van de „Van der Wijck" van de K.PJÖ.
dat dit schip zwaar overhelde.
De marine nam onmiddellijk maat
regelen. Men berekende, dat het schip,
dat 21.00 uur uit Soerabaja naar Sema-
rang was vertrokken, ter hoogte van
Tandjong Oedjoeng Banka moest zijn.
Hedenmorgen bleek het schip te zijn
vergaan op vijftien mijl ten Noorden
van Tandjong Pakis. De Dornier-vlieg-
tnigen, die uit Soerabaja derwaarts ge
zonden zijn hebben vele drenkelingen
waargenomen. De „Reaal", eveneens van
de Paketvaart, is in de omgeving.
Te 530 ls de mijnenlegger „Rigol" nit
Soerabaja naar de plaats van het on
heil vertrokken, evenals alle andere
mijnenvegers alsmede de „Banckert" en
zeven Dorniors henevens twee T-vlieg-
tulgen.
Tweehonderd-vijftig menschen
aan boord
Nader deelt de directie van de Paket-
aart mede, dat aan boord van de „Van der
Wijck", inclusief de bemanning, tweehon
derdvijftig zielen zijn. Berichten over het
opvisschen van drenkelingen ontbreken nog
steeds. Het eenige radiosein van de „Van
der Wijck" luidde: „S.O.S., zware helling",
waarna niets meer werd gehoord.
welke de hooggeleerde professor Goudriaan
de vorige week te Breda hield. Men weet,
dat deze gewezen sociaal-democraat onlangs
het economische nut van oorlogstoeberei
ding betoogde en blijkbaar in terugslag
daarop eindigt een verslag van zijn rede
aldus:
Volgens prof. Goudriaan zou een we
reldoorlog vermoedelijk nog wel moeten
uitbreken,, voordat het inz.icht en de er
varing do middelen aan de hand doen
om langs de weg van conjunctuurbeheer-
schiiig en -stimuleering op andere wijze
dan door opvoering der bewapening eco
nomische welvaart te verzekeren. Maar
dat een beter inzicht in deze baan breekt
en dat vooral Roosevelt op dit gebied
experimenteeren durft, geeft hem de
moed tot een optimisme, dat over een
volgende oorlog heen kan zien in het
vertrouwen, dat het menschelijk intellect
eens de feiten de baas zal worden.
Ziedaar een optimisme, een bouwen op
menschelijke cultuur, welke na de nu te
venvachten oorlog een vrederijk ziet komen.
Het is erger dan pessimisme, dit tragisch
optimisme.
De reddingspogingen
Vanmorgen vroeg werd ons gemeld:
Drie-en veertig personen van de „Van der
Wijck" zijn door marinevliegbooten opge
pikt en veilig te Soerabaja aan land ge
bracht. Acht Europeanen en een-en-dertig
inlanders zijn te Brombrong aan wal gezet
(waarschijnlijk is hier de plaats Broem-
boeng bedoeld, niet ver van Sema rang
gelegen). Deze redding geschiedde door
visschersbooten.
Verder zijn twee-en-twintig pei^onen ge
zien in een sloep. Men trof nog velen aan,
die op zee dreven, terwijl zij zich boven
water hielden door zich vast te houden aan
stoelen en tafels. Alle schepen, welke ter
redding zijn toegesneld, bevinden zich op de
plaats van het onheil.
Aan boord van de „Van der Wijck" be
vonden zich 22 volwassen Europeesche pas
sagiers met vijf kinderen, alsmede ongeveer
100 imandsche dek-passagiers. De beman
ning bestond uit den gezagvoerder, elf offi
cieren, de marconist, de hofmeester, vijf
klerken en 80 man inlandsch personeel.
Tot twaalf uur vanmiddag (Java-tijd)
was bekend, dat gered waren 14 Euro
peesche passagiers, 2 kinderen, de ge
zagvoerder, alle officieren, de hofmees
ter, 3 klerken en 121 inlanders (passa
giers en bemanning). Derhalve worden
nog vermist 8 Europeanen (passagiers),
3 kinderen, de marconist, 2 klerken en
ongeveer 59 inlanders.
De pogingen tot redding der vermisten
worden met onverminderde energie voort
gezet. Momenteel kunnen nog geen namen
worden opgegeven van de geredden en ver
misten.
Wie vermist worden
Van de opvarende passagiers worden
op het oogenblik nog vermist: het echt
paar G. P. Carli, de heer S. Raaff,
de heer E x 1 e y, mevr. Wisse en baby,
de heer J. v a n E g m o n d en het echt
paar Matatita met twee kinderen.
Van de bemanning worden nog ver
mist: do marconist M. J. üytermerk,
do ladingklerk I. J. M. H e n g s t, de
leerling-ladingklerk J. Latupcrissa.
Voorts worden van de bemanning en
dekpassagiers nog 59 inlanders vermist,
wier namen nog niet bekend zijn.
De geredden
Van de passagiers werden gered: de heer
M. Franken, het echtpaar R. H. Kamer, de
heer A. Cranen, mevr. S. Raaff, de heer N.
Langelaar Meertens, de heer E. C. Hudson,
de heer Rochester, het echtpaar D. Polsky,
de heer A. M. Schoevers, de heer G. G.
Gerdingh, mevr. Hartman met twee kinde
ren én mevr. Brandes.
Van de bemanning werden gered: de ge
zagvoerder B. C. Akkerman, de stuurlieden
H. J. M. Hermsen, C. Harder, H. C. Verse-
put en J. F. Stada, de werktuigkundigen
G. A Weyhenke, Chr. van Oversteeg, H. G.
Geysen, J. H. Bax, A. L. Goossens, A. F. G.
Smeets en P. Lolkema.
Voorts zijn van de bemanning en dek
passagiers gered 121 inlanders, waarvan de
namen nog niet bekend zijn.
Het weer was goed
De kantoren van alle scheepvaartmaat
schappijen hcschen na het bekend worden
van de ramp de vlaggen halfstok.
Weersomstandigheden kunnen in geen ge
val oorzaak van de ramp geweest zijn. Het
weer was goed en de wind was matig. Ter
plaatse waar de ramp geschiedde, stond
22 meter water.
Bijzonderheden over het schip
De „Van der Wijck" werd in 1921 als
stoomschroefschip gebouwd, voor rekening
van de Koninklijke Paketvaart Maatschap
pij. Het schip meet 2633 bruto en 1512 netto
register ton.
Het schip werd 21 September in het dok
te Tandjong Priok opgenomen voor
algeheele schoonmaak en voor inspectie.
12 October kon do „Van der Wijck" weer
uit het dok gaan en nam het den dienst
van de „Ophir' over. Op 13 October ver
trok de „Van der Wijck" naar Makassar, na
dat het schip door den havenmeester op
rcddingsmatcriaal was geïnspecteerd en na
dat een nieuw passagierscertificaat was
uitgereikt
De „Van der Wijck" stond bekend als
een stabiel, goed schip, waarmede nooit
eenig ongeluk was gebeurd. Gezagvoerder
was de heer B. C. Akkerman, die tot de vier
oudste gezagvoerders bij de K. P. M. be
hoort De kapitein had 31 Juli te Soerabaja
zijn zilveren dienstjubileum gevierd, waar
mee hij door den agent naméns de directie
was gelukgewenscht
De toedracht
In den afgeloopen nacht kreeg het
„Van der Wijck", tijdens gunstig weer,
eenige uren na het vertrek uit Soerabaja
naar Semarang, zware slagzij, waardoor het
schip binnen enkele minuten zonk. nadat
nog het noodsein „S. O. S. zware helling"
was uitgezonden. Het schip voer in den
sneldienst van de K. P. M.
Van de 226 opvarenden zijn tot dus-
Verre 154 gered, terwijl 72 worden ver
mist onder wie acht Europeesche passa
giers. drie Europeesche kinderen en drie
Europeesche leden van de bemanning.
De overigen behooren tot de inlandsche
bemanning en de inheemsche passa
giers.
De mijnenvegers terug
Uit Soerabaja meldt men: De mijnvegers
keerden terug, terwijl de „Banckert", het
gouvernementsvaartuig „Rigel" en het K.
P. M.-schip „Reaal" met zonsondergang wor
den terugverwacht
Momenteel wordt de zee rondom de plaats
van de ramp, met een zeer ruime straal,
zoowel te water als vanuit de lucht afge
zocht zoodat het practisch kan worden aan
genomen dat na dit zoeken geen verdere
drenkelingen kunnen worden aangetroffen.
De mogelijkheid is echter niet uitgesloten
dat nog hier of daar aan de kust door vis-
schersprauwtjes enkele overlevenden zijn
aangebracht.
De „Van der Wijck"
De „Van der Wijck" behooi-t tot de z.g.
witte schepen", dat wil zeggen de mooiste
schepen waarover de K.P.M. in Indië be
schikt. Iedere gezagvoerder rekent het zich
dan ook tot een eer, indien hij over een
dezer schepen het commando krijgt. Mo
menteel zijn er zeven van deze booten in
de vaart.
Het schip werd in 1921 op de werf van
Feijenoord te Rotterdam gebouwd. In de
lengte meet het 320 voet, in de breedte 44
voet en in de diepte 27.7 voet.
Men zal zich misschien herinneren dat in
dertijd tijdens de proeftocht voor Vlissingen
eigenaardig ongeluk gebeurde, waarbij
de tweede stuurman Weber in zijn boot per
ongeluk een revolver afschoot en daardoor
de vrouw van den administartcur doodelijk
verwondde.
De diensten van de K.PM.
Zoo men weet exploiteert de Kon. Paket-
vaartmaatschappij de scheepvaartverbin
dingen tusschen de eilanden van onze Indi
sche Archipel, terwijl ze ook lijnen heeft op
Zuid-Afrika, China en verschillende deelen
van Azië. Voor verschillende lijnen, die niet
rendabel zijn. geeft de regeering in Indië
subsidie ,om de exploitatie toch mogelijk
te maken.
Eenige jaren geleden bestond de vloot uit
132 schepen met een totaal-inhoud van
27SOOO v.—-tonnen;
PRIJSVERHOOGING DER
SPIJSVETTEN
Bakkers protesteeren
Door heffingsverlaging
ongedaan te maken
Door de groote leveranciers van
spijsvetten is de prijs van hun pro
duct plotseling met 4 cent per kg.
verhoogd.
De Nederlandsrihe bakkersoganisaties
hebben bij de regeering tegen deze verhoo
ging geprotesteerd.
Tevens verzochten zij de regeering ten
spoedigste maatregelen tegen deze prijs
opdrijving te treffen, aangezien door deze
verhooging de kostprijs van het brood
wordt verhoogd, hetgeen voor de bakkerij
wederom ernstige gevolgen heeft, aangezien
broodprijsverbooging niet mag worden
Nog werd onder de aandacht der regee
ring gebracht, dat deze prijsopdrijving
ongedaan zou kunnen worden gemaakt door
verlaging der heffingen op spijs vetten,
welke heden 40 ct per kg. bedragen.
FELLE BRAND
TE STEENWIJK
Verpleegden in veiligheid
gebracht
Zeer groote schade
Een zeer felle brand heeft in den afgeloo
pen nacht gewoed in een opslagplaats voor
glas en verfwaren van den heer P. Hollan
der te S t e e n w ij k.
Dit pakhuis vormde een onderdeel van
het gesticht van liefdadigheid aan den
Komputsingel, waarin zich ruim twintig
verpleegden, veelal ouderen, bevinden.-
Een der verpleegden werd wakker
door den vuurgloed. Hij wekte den va
der van het gesticht en daarna ook de
overige verpleegden. Een geweldige
schrik maakte zich aanvankelijk van
hen meester. Onder leiding van den huis
vader en de regenten werden de ver
pleegden, waaronder zich ook een
zieke bevond, in veiligheid gebracht.
Zij vonden bij buren een liefderijk on
derkomen.
Het 'vuur in het pakhuis had intusschen
enorme afmetingen aangenomen en vond in
de groote hoeveelheid licht ontbrandbare
stoffen gretig voedsel. De brandweer, die
spoedig op het terrein van den brand aan
wezig was, gaf met aen groot aantal slangen
water. Tegen de vuurzee was echter niets
te beginnen en het pakhuis brandde dan
ook geheel uit. De brandweer-bepaalde zich
vervol trens tot het nathouden van het ge
sticht, dat intusschen reeds vlam had gevat
Dank zij den regenval was het vuur hiér
spoedig gebluscht. Het huis bekwam even
wel groote waterschade.
Omtrent de oorzaak van den brand is
biets bekend. De schade, welke in de dui
zenden loopt, wordt door verzekering ge
dekt
DE WET OP DE OPENBARE
MIDDELEN VAN VERVOER.
De Groningsche motorbrigade heeft, in
samenwerking met den ambtenaar van de
rijksverkeerinspecties, gisterenmorgen dne
ondernemers belet, passagiers te vervoeren
van Groningen naar buiten met personen
auto's, aangezien een en ander in strijd is
met de wet op de openbare middelen van
vervoer. De laatste tijd verschenen geregeld
advertenties in de dagbladen betreffende
goedkoope ritten van Groningen naar Noord
Holland. Proces-verbaal is opgemaakt.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
Vijftien mijl ten N. van Tandjong
Pakis in Indië is het schip „Van der
Wijck" van de K. P. M. vergaan. Een
groot aantal passagiers is vermist.
De ontvangst van Prinses Juliana op
Rcckenwalde.
De statistiek over de inkomens en ver-*
mogens in het belastingjaar 1935—1936,
De Westlandsche tentoonstelling Is
heden officieel geopend.
Ter herdenking van de stichtingsdag
der Vrije Universiteit heeft Professor
Waterink een rede gehouden.
Een paar indrukken van Noord-Amerika
Een onderhoud met Ds. H. Jansen.
Te Amsterdam is een vrouw levensge-^
vaarlijk gewond, doordat zij met een
petroleumvergasser in aanraking kwam.
Tusschen Abcoude en Duivendrecht fs
een auto in een sloot geduikeld; de inzit
tenden kwamen er vrij goed af.
Doordat een kabel in de Merwede on
klaar raakte is het telefoonverkeer met
het Zuiden gestremd geweest.
Te Almelo en Devènter zijn vergift
tigingsverschijnselen voorgevallen door
het eten van ondeugdelijke makkreel.
Een artikel naar aanleiding van het
pas verschenen jaarverslag van het
Philipsconcern.
De disconto-verlaging van de Neder-
landsche Bank,
De Spaansche nationalisten hebben op
nieuw een aantal dorpen bezet, tijdens hun
opmarsch naar Madrid.
Verwacht wordt, dat de non-interven
tie-commissie nog deze week te Londen
zal bijeenkomen.
De Italiaansche minister van buitenland-
sche zaken, Ciano, is naar Berlijn ver
trokken.
Wij bezorgen Uwe verzekeringen niet alleen,
doch verzorgen ze tevens.
P. DE KEYZER ZONEN
Makelaars in Assurantiën
ROTTERDAM, MOSSELTRAP 5
Telefoon 24294 (3 lijnen)
A ffv.J
HOTEL
CENTRAAL
I IEIDSCHE BOSCHJE A DAM
LOGIES MET ONTBSf E1SO
GRATIS ZWEMMEN
TROMPENBERG's
PALACE HOTEL
Hilversum, Telefoon 7941 (2lijnen)
Aangenaam verblijf voor najaar en winter
BILLIJKE PRIJZEN.
'n verband met het hooge water is onder de brug bij Zwijndrecht een telefoon-
kabel, welke het Internationale verkeer met België. Frankrijk en Engeland verbindt
onklaar geraakt en beschadigd. Vanaf Zondagnacht is men met man en macht
bezig de kabel te herstellen - De plaats waar de kabel beschadigd werd. Links de
heer Keuken. Electrotechmcus met toezicht op de internationale kabelrechts de
heer Ponsen, Chef-monteur, tijdens het onderzoek
