De Koninklijke Nederlandsche
Grofsmederij bestaat 100 jaar
EN TOCH...
ZWARTE JAPON
EN MANTEL
G. TH. BREEEAART
ZOON
VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1936
TWEEDE BLAD PAG. P.
BOLL& DUNLOP
3.75 SCHIEDAM
PER UTERKRUlk
De ups en downs van een groot bedrijf
Wereldvermaard nationale industrie
Het bedrijf ook thans nog levenskracht
Maandag 31 Augustus a.s. bestaat
de Koninklijke Nederlandsche Grof
smederij hier ter stede 100 jaar. Bij
Kon. besluit van 15 Juli 1836 werd
aan W. A. Bake c.s. te Leiden vergun
ning verleend „tot het oprigten eener
Grofsmederij met ijzeren kamers en
pletrollen, gedreven door één of twee
stoomwerktuigen" en op 31 Aug. a.s.
d.a.v. werd die oplichting een feit.
Bij de wieg aan de Grofsmederij stonden
blijkens de acte van oprichting, behalve no
taris A. B. Barkey Nz., de burgemeester van
Leiden Jhr. Mr. J. G. de Mey, Jhr. D. F. van
Alphen, lid der Tweede Kamer, Luitenant-
kclonel W. A. Bake, voorts de heer B. Al-
berdingk te Amsterdam, Minister J. Baron
v. d. Bosch, Minister H. J. Baron v. Doorn
en een aantal andere comparanten, die met
elkaar hadden aangegaan een naamlooze
Maatschappij, gevestigd te Leiden, tot het
versmeden van oud ijzer en het vervaardigen
van zwaar ijzerwerk.
Het kapitaal werd bepaald op f 200.000,
verdeeld in twee honderd aandeelen van
f 1000.elk en waarin Z. M. de Koning
der Nederlanden deelnam voor twaalf aan
deelen. Ten tijde van het verlijden der
acte van oprichting werd reeds voor een
bedrag van f 181.000.— aan aandeelen ge
plaatst en op 18 Dec. van hetzelfde jaar
was het geheele kapitaal bijeen. Het bestuur
der „Sociëteit" werd opgedragen aan vier
commissarissen, te weten de heeren A. Har-
tevelt Jzn., C. Leembruggen, A. L. Lezwijn
en mr. J. C. Bucaille en aan de Directie,
tezamen vormende den Raad van Admi
nistratie.
De directie werd toevertrouwd aan den
heer W. A. Bake en diens zoon H. A. Bake
als adjunct-directeur. m
In de vergadering van „deelhebberen" d.d.
4 Sept. 1839 werd besloten het aandeelen
kapitaal tot 300.000.uit te breiden; Z. M.
de Koning gaf wederom blijk van zijn goede
gezindheid jegens de Nederlandsche industrie
door voor eigen rekening in het nieuwe ka
pitaal voor f 25.000 deel te nemen en er Zijn
goedkeuring aan te hechten, dat de restee-
rende f 75.000.werden verstrekt uit het
Fonds tot aanmoediging der Nationale Nij
verheid. Een gedeelte dier aandeelen is nog
in het bezit der Koninklijke Familie.
Op 15 Sept. 1836 werd in „het lo
gement aan den Bergh" publiek aan
besteed het maken van een gebouw,
benoodigd tot het oprigten eener Grof
smederij, op een terrein, gelegen op de
Vestwalle tusschen de Zeyl- en Hoo-
gewoerdspoorten". De bouw werd voor
f 23.000.opgedragen aan den aan
nemer Karei Blansjaar Jr.; de levering
van een 40 P.K. stoommachine voor
f 17.000 aan de firma Bögel en Din-
nendahl te Ysselbosch.
Einde 1837 kon de directeur mededeelen,
dat het bedrijf eerdaags in werking kon
worden gesteld en op 12 Juni van 't vol
gende jaar kwam het college van Burge
meester en Wethouders de fabriek bezich
tigen.
Contact met de Marine en Koninklijke
belangstelling
Vanaf de eerste jaren werd contact ver
kregen met de Nederlandsche Marine en dat
contact is nimmer verbroken geweest. Nog
geen tien jaar na de oprichting werd met
het Ministerie van Marine een overeenkomst
gesloten voor den aanmaak van benoodigd
ijzerwerk ten bedrage van minstens f 20.000
's jaars. Tot dat ijzerwerk behoorden ankers
en in latere jaren ook klokbakenboeien, ter
wijl in opdracht van het Departement van
Koloniën ook „ligters" werden vervaardigd.
In 1839 ontstond een conflict tusschen com
missarissen en directie, hetgeen ertoe leidde,
dat eerst de adjunct-directeur en het vol
gende jaar ook de directeur aftrad.
Zij werden opgevolgd door den heer W.
.Wolters, voordien boekhouder.
Op 1 Juni 1840 genoot de fabriek de
eer van het persoonlijk bezoek van
Z. M. Koning Willem I, Die bij deze
gelegenheid Zijn beschermende mede
werking toezegde.
Een rechtstreeksch gevolg van dat be
zoek was wellicht Zijn opdracht tot het
vervaardigen van een ijzeren orangerie
in zijn Paleis voor de somma van
f 30.000 en van de ijzeren kribben voor
de in aanbouw zijnde kazerne te Den
Haag.
Hoezeer het Koninklijk Huis de ont
wikkeling van het bedrijf met belang
stelling gadesloeg, bleek ook weer in
1850, toen aan de Grofsmederij op
aanvraag het praedicaat „Koninklijke"
werd verleend.
Het eerste dividend
Over het boekjaar 1850 werd een winst
behaald van bijna f 13.000, welk resultaat
aan commissarissen vrijheid gaf om aan de
vergadering van aandeelhouders voor te stel
len de eerste dividend-uitkeering ad 2 pet.
te verrichten.
In de daarop volgende jaren groeide dit
dividend geleidelijk tot gemiddeld 7 pet. De
vermeerdering der werkzaamheden maakte
een uitbreiding van het fabrieksterrein
noodzakelijk, welke werd verkregen door
van de gemeente 900 vierkante ellen gronds
aan den Stadsvestwal aan te koopen. Het
debiet, dat in 1851 nog f 159.000 bedroeg,
was in 1860 reeds tot f 300.000 gestegen,
met een winstcijfer van f 28.000.
Na den dood van den directeur, den heer
Wolters in 1861 bleek, dat de inventaris
ongeveer f 100.000 te hoog op de balans
voorkwam, zoodat besloten werd geen divi
dend uit te keeren alvorens het verlies was
ingehaald.
Dank zij de voortvarende en buitenge
woon bekwame leiding van den nieuwen
directeur, den heer D. L. Wolfson, voordien
kapitein-luitenant ter zee bij het Indische
Zeewezen en laatstelijk directeur van de
fabriek voor de Marine en het Stoomwezen
te Soerabaja, was dat reeds na slechts twee
jaren het geval, zoodat in 1863 weer 2J^ pet.
dividend kon worden uitgekeerd en het vol
gend jaar zelfs 8 pet.
Onder zijn leiding kwamen verscheidene
groote uitbreidingen tot stand en beleefde
de Grofsmederij een tijdperk van grooten
bloei.
Tot groot leedwezen van commissarissen
werd de heer Wolfson in 1867 benoemd tot
directeur der Nederlandsche Stoombootmaat
schappij te Rotterdam.
Tot zijn opvolger aan de K.N.G. werd
benoemd de heer ir. P. van Bleiswijk Ris,
die ook den heer Wolfson in Soerabaja was
opgevolgd.
Toen deze zijn directoriaat aanvaardde
bleek het hoogtepunt bereikt.
Magere jaren
De vette jaren werden door magere
gevolgd en het boekjaar 1872 toonde
zelfs een verliescijfer van f 10.600,
welk nadeelig saldo voornamelijk was
ontstaan door de slechte uitkomsten
van de „stafijzerfabricaadje".
Zulks leidde zelfs tot de benoeming
uit de actionarissen van een commissie
ad hoe, welke lot taak had de wen-
schelijkheid van voortzetting of liqui
datie van het bedrijf te onderzoeken.
In de algemeene vergadering van 31 Mei
Mei 1873 werd met 23 tegen 9 stemmen be
sloten de fabriek bij wijze van proef gedu
rende de jaren '73 en '74 gaande te houden,
met deze restrictie, dat in die jaren geen
stafijzer zou worden geproduceerd.
In het voorjaar van 1875 werd de be
slissing verdaagd tot het volgende jaar en
toen werd, nadat de voorgaande jaren alle
een bescheiden winstsaldo hadden opge
leverd, met algemeene stemmen tot voort
zetting besloten. Het balanstekort was toen
teruggebracht tot f 49.000 en in 1877 geheel
verdwenen.
Zelfs kon een schuld ad f 48.000 aan den
boedel van Koning Willem II worden afge
lost.
Het dividend in de jaren '80'85 va
rieerde van 11 Yz14H pet.
Met ingang van 1 Mei 1886 vroeg en ver
kreeg ir. Van Bleiswijk Ris eervol ontslag
als directeur en werd opgevolgd door den
heer C. Bonger, sedert 1871 als ingenieur
aan het bedrijf verbonden, die in dat
laatste jaar ir. Plemp als zoodanig was op
gevolgd.
In 1889 bezocht de minister van Marine
andermaal de Grofsmederij en in hetzelfde
jaar werd ook begonnen met de fabrieken
z.g.n. stoklocze ankers volgens een vjn-
ding van den d.recteur. Blijkbaar groei Jen
dezen laatsten de werkzaamheden over het
hoofd, want in datzelfde jaar werd in*. A.
M. Touw als ingenieur aan net bedrijf ver
bonden.
In het jaar 1897 werd de record-omzet van
f 900.000 behaald, hetgeen een dividenduit-
keering van 10 pet. en zeer belangrijke af
schrijvingen en reserveeringen mogelijk
maakte.
De kettingfabriek wordt gebouwd
Bovendien werd in dat jaar overgegaan
tot den aankoop van een groot fabrieks
terrein te Leiderdorp met de bedoeling hier
een fabriek te stichten voor den aanmaak
kettingen volgens een Amerikaansch
systeem.
De kosten van den bouw der kettingfa
briek bedroegen in totaal f 302.791, waarvan
de technische installatie f 126.811 vorderde.
Gelijktijdig werd aanbesteed de bouw
m nieuwe directie- en constructiegebou
wen op het oude terrein der K.N.G., welk
werk voor f 71.000 werd gegund. Om een
ander te kunnen financieren werd een
geldleening van 300.000 gesloten.
De bedrijfsuitkomsten wettigden dergelijke
uitgaven volkomen
Immers over 1897 werd een winst
behaald van 175.000, over 1898
150.000 en over 1899 120.000 en nog
altijd stroomden de orders binnen.
Het contract met de Marine werd op
nog gunstiger voorwaarden dan voor
heen verlengd tot wederopzegging;
met Koloniën werd op dezelfde basis
een overeenkomst gesloten.
Uragay, Argentinië en China ver
strekten groote orders en in het jaar
1906 overschreed het het bedrag der
bestellingen voor het eerst sedert de
oprichting het bedrag van 1.000.000.
Dit bedrag steeg in het volgende jaar zelfs
tot 1.300.000. In dat jaar was er zóóveel
werk, dat op verschillende belangrijke
vragen niet kon worden ingegaan.
Daarna volgde een tijdelijke inzinking:
voor het eerst lazen wij in de notulen van
1910, dat 80 a 90 man (het personeel om
vatte toen bijna 450 man!) wegens slapte in
het bedrijf moesten worden ontslagen. Voor
al de kettingfabriek leed daaronder.
Ondanks dat alles bedroeg het dividend
over 1910 nog 8 pet.
Gelukkig bleek, zooals gezegd, de
teruggang slechts van tijdelijken aard:
in 1911 nam het aantal orders weer
aanzienlijk toe en werd overgegaan
tot den aankoop van een groot fa
brieksterrein aan het Buiten-Spaarne
nabij Haarlem, alwaar een montage-
werf werd ingericht.
In 1912 werd het omzetpeil van 1909 weer
behaald en in de eerste maanden van 1914
lag zóóveel werk op uitvoering te wachten
(voor ruim 500.000!) dat er geen sprake
kon zijn van het aanvaarden van nieuwe
drachten met redelijken levertijd.
Gouden tijden
Na een bijna 19-jarig directoraat werd met
ingang van 1 Mei 1920 eervol ontslag ver
leend aan den heer Haitink, wiens pl
werd ingenomen door ing. A. M. Touw, sinds
31 jaar als ingenieur aan het bedrijf verbon
den, als technisch directeur en door den heer
N. C. F. van Ginkel, procuratiehouder en
chef der administratie en reeds gedurende 23
jaar bij de K.N.G. werkzaam, als commer
cieel directeur.
Onder hun leiding ging het bedrijf een
nieuw tijdperk van verhoogden bloei tege
moet.
Nadat in de beide voorgaande jaren een
crisisreserve was gevormd van 100.00,
bleef in 1919, na een dividend-uitkeering
12 pet., een bedrag van 100.000 aan onver
deelde winst over, welke bedragen werden
bestemd voor de vorming van een vern
wingsfonds van 200.000, terwijl bovendien
een bedrag van 190.000 onverdeelde winst
bleef ter nadere bestemming van de aandeel
houders.
Het jaar 1920 werd voor de K.N.G.
een record; de bestellingen beliepen in
dat jaar het kapitale bedrag van
f 3.166.000; het winstsaldo was
425.000.
De crisis komt
Kort daarna deden zich echter symptonen
voor, welke wezen op een kentering. Reeds
1923 deelde de directie mede, „dat het er
met de werkzaamheden treurig uitzag". Ten
einde niet tot ontslag te moeten overgaan,
werd besloten tot den bouw van een grooteri
baggermolen, waardoor 6 a 7 maanden werk
verzekerd was en welke eerst in 1927 werd
verkocht. Daarna werden nog meerdere mo
lens op risico gebouwd en na verloop van
korteren of langeren tijd afgeleverd.
Speciaal de baggermolens der K.N.
G., waarvan er ook een aantal heeft
dienst gedaan bij de inpoldering van
de Zuiderzee, mogen zich over de ge
heele wereld in een goeden roep ver
heugen.
In 1926 klaagde de directie in de verga
dering van commissarissen andermaal over
het gering aantal bestellingen tegen zeer
prijzen, waaraan de buitenlandsche con
currentie niet vreemd was.
Het volgende jaarverslag gewaagde al
weer van minder gunstige resultaten en nog
slechtere vooruitzichten; alleen aan de ket
tingfabriek was nog volop werk, maar gelei
delijk namen de orders af en de bouw van
een zeesleepboot voor rekening der Argen-
tijnsche regeering was een van de belang
rijkste bestellingen der laatste jaren. Bij het
steeds toenemend aantal schepen, dat uit de
vaart werd genomen, kan dit geen verwon
dering wekken, dat de omzet, welke in 1930
1.509.000 bedroeg met een winstcijfer van
34.000, in het afgeloopen boekjaar 1935 was
ingekrompen tot 578.000 en een nadeelig
exploitatiesaldo van 63.000.
Dividend-uitkeering heeft sinds 1931
niet plaats gevonden, terwijl de mon-
tagewerf te Haarlem reeds verschei
dene jaren buiten bedrijf is.
Rest nog te vermelden, dat ir. A. M. Touw
op 1 Januari 1931, na een ruim 40-jarigen,
eervollen staat van dienst, uit de directie
trad, welke van dat tijdstip af alleen wordt
gevoerd door den heer N. C. F. van Ginkel.
terwijl met ingang van denzelfden datum ir.
F. C. Rauwenhoff als hoofdingenieur zijn
intrede deed.
Deze bleef aan de fabriek verbonden tot
1 Mei 1936. Thans wordt de positie van hoofd
ingenieur ingenomen door ir. M. C. de Jong.
De personeelsterkte, welke in de goede ja
ren tot circa 600 steeg, en in 1930 nog 500
bedroeg, is onder den druk der algemeene
tijdsomstandigheden teruggeloopen tot onge
veer 250 op 1 Juli j.l.
Nog allerminst hopeloos
De toestand van de Kon. Ned. Grofsmede
Ovcrzicht van de gebouwen en terreinen van de Kon. Ncd. Grofsmederij, die Maandag a.s.
100 jaar. bestaaat^Luchtfoto k.l.m.)
rij is momenteel dus niet rooskleurig, maar
hij is toch allerminst hopeloos. De laatste
maanden zijn er teekenen van opleving. Het
bedrijf heeft zich aan den tijd aangepast en
is in staat elke verbetering die zich in het
economisch leven voordoet, direct op te van
gen. En nog zeer onlangs zijn met succes be
kroonde proeven genomen met het electrisch
lasschen van ankerkettingen. Moge het eer
ste eeuwfeest voor dit echte nationale bedrijf
met zijn internationale vermaardheid een
tijdperk van nieuwen bloei inluiden.
De viering
Hoewel de viering in verband met de tijds
omstandigheden slechts een bescheiden ka
rakter zal dragen, hebben commissarissen en
directie gemeend het 100-jarig bestaan toch
niet geheel onopgemerkt te moeten laten
voorbijgaan.
Aanvankelijk was bepaald, dat op 28
Augustus aan het personeel een feestavond
zou worden aangeboden, terwijl op 1 Sep
tember commissarissen en directie een recep
tie zouden houden.
In verband met een den directeur overko
men ongeval, moesten deze feestelijkheden
evenwel tot een nader te bepalen datum
'worden uitgesteld.
De heer P. J. Verhoog
ten grave gedragen
Velen namen een laatste afscheid
Gistermiddag te 1 uur heeft onder groote
belangstelling, vooral van de zijde van per
sonen, die in betrekking staan tot de
brandweer, de begrafenis plaats gehad
van het stoffelijk overschot van wijlen
den heer P. J. Verhoog, in leven oud
commandant der Leidsche Vrijwillige Brand
weer.
Onder de talrijke aanwezigen merkten
we o. m. op don heer J. Splinter Gzn., wet
houder en loco-burgemeester dezer ge
meente, den heer W. G. Weijers, w.n. com
missaris van politie en w.n. commandant
van de politiebrandweer, den heer W. A
Couzy, inspecaeur bij de brandweer, de
heeren J. J. de Cler, W. G. Neuteboom en
M. Ziegelaar, resp. voorzitter en secretaris
en penningmeester der Leidsche Vrijwillige
Brandweer, den heer D. van L!th, oud-on-
dercommandant der L. V. B., de hoeren Kee-
man en Kruys, resp. voorz. en secretaris
van den Zuid-Hol landschen Brandweer-
bond, den heer A. M. de Blauw, directeur
van Gemeentewerken en den heer J. H.
de Jong, directeur van den Gem. Reini
gingsdienst, den 'lieer Jac. J. P. de Graaf,
oud-voorz. van het college van kaderleden
der Leidsche Vrijw. Brandweer, den heer
G. J. v. d. Mark, oud-commandant der
Vrijw. Brandweer te Wassenaar, den heer
J. v. d. Voet, oud-commandant der Vrijw.
Brandweer te Oegstgeest, de heeren D. J.
Brink en A. J. Turion, commandant en
onder-commandant der Brandweer te Voor
schoten, Dr. E. J. J. G. Renaud, voorzitter
der Eerste Leidsche E. H. B. O.-Brigade,
den heer C. J. v. Spall, adj.-directeur der
Leidsche Duinwater Maatschappij, den heer
•Jac. Wilbrink, lid van den gemeenteraad,
personeel van de vaste brandweer, oud-
brandmeesters en oud-spuitgasten, benevens
tal van andere belangstellenden. In den
stoet kwam voorts nog mede de heer K. F.
van Hicle, oud-administrateur van de L. V.
B., toen de heer Verhoog commandant daar
van was.
i. Toen de kist (met het stoffelijk overschot
in de groeve was neergelaten sprak do heer
K. van Hiele eenige woorden van af
scheid tot hem, met wien hij 17 jaar lang
had samengewerkt. Hij schetste het ka
rakter \an den heer Verhoog als dat van
iemand, die met onverzettelijken wil den
weg ging, dien hij dacht te moeten bewan
delen. En dat deed hij met groote plichts
betrachting en opoffering van zich zei ven.
Spr. wilde hier zijn waardeering uiten
\oor dat vele werk, wijl die vvaardeering
hem van andere zijde werd onthouden. De
rust, welke hij elders tevergeefs heeft ge
zocht, zal de overledene hier thans vinden.
De heer J. A. Verhoog, oud-hoofdopzich-
tër van gemeentewerken en broer van den
overledene, hierna het woord nemend, zeide
getroffen te zijn bij zijn gang naar dit graf
door een opschrift op een der graven: „De
inensoh wikt, God beschikt". Dat is ook bij
dit heengaan van toepassing.
Spr. schetste vervolgens hoe zijn over
leden broeder een man van geloof was, die
met vertrouwen voor Gods aanschijn mag
verschijnen.
De heer Keeman sprak namens den Z.-H.
Brandweerbond zijn waardeering uit voor
den overledene, die de belangen van het
vak steeds had gediend en voor wiens
waardevolle adviezen men in den Bond
steeds open oog en oor heeft gehad.
Hij was bovendien een uitstekend ka
meraad en een goed vriend, die voor zijn
taak berekend was. Allen, die met hem
omgingen, zullen een eerlijke herinnering
aan hem bewaren.
Hierna sprak ten slotte nog de Leer J.
J. de Cler, die een laatsten groet bracht
namens de kaderleden der L. V. B. en er
aan herinnerde hoe hij veertig jaar met
den heer Verhoog heeft mogen samen
werken.
Hierna werden bloemen in het graf ge
strooid.
Hooglandsche Kerkgracht
wordt versierd
Uit de bewoners man de Hooglandsche
Kerkgracht is een commissie gevormd om
die mooie oude s'iraat op Koninginnedag een
feestelijk aanzien te geven.
Behalve dat een fleurige versiering wordt
aangebracht zullen dien dag ook kinder
spelen plaats hebben, terwijl bovendien voor
de noodige muziek zal worden gezorgd.
Kamer van Koophandel
Vergadert te Nieuwkoop
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
yor Rijnland zal ditm.aal vergaderen in het
Raadhuis te Nieuwkoop, op Woensdag
2 September a.s.
De agenda 'vermeldt o.m.: Verruiming van
den export naar Duitschland door wijziging
van de clearingregelmg Nederland-Duiitsch-
land. Ordening in de vleesohconserven-
industrie. Causerie van den lieer Groe
nendijk, secretaris van de gemeente Nieuw
koop, over het ontginningsbedrijf der ge-
■rneen.te.
BURGERLIJKE STAND
BEVALLEN: A Juch—Wildschut d N Over-
dpkde Vink d S J KarpersBakker d G
in der BomOnvlee d MM van den Broek
-Kriek d
OVERLEDEN: J Geertsma, 73 j.
GEHUWD: J Wiethoff en J G J Schoers
ONDERTROUWD: D Kuipers 77 jr en LA
FUi£Po 24 j. W. Koolstra en B A van Rhijn
Zeer ernstig bedrijfsongeval
Ilr '«nimopgen te half 11 is op het terrein
van de Hollandsche Constructiewerkplaats
aan den Zoeterwoudscheweg alhier een
emst.i" ongeluk gebeurd, waarbij de 28-jarige
electrische lasscher A. D u b b e 1 d e.m.a.n
zeer ernstig werd gewond, zoodat men
vreest voor 'zijn leven.
Het slachtoffer was in een der gebouwen
der constructie-werk plaatsen aan den arbeid,
zittende od een balk op een hoogte van 6
meter boven den beganen grond te zamen
met nog een anderen werkman.
Het voorschrift luidt, dat bij een dergelijk
geval de electrische hoofdschakelaar, waar
door de loopkraan in beweging kan worden
gesteld, wordt uitgeschakeld. Het slachtoffer
had dit echter verzuimd, zoodat de machinist
van de kraan meende, dat er niemand aan
het werk was en de kraan in werking had
gesteld.
Door het groote lawaai, dat in de werk
plaats heerscht bemerkte hij het gevaar eerst
toen '"e kraan hem al raakte.
Hij raakte bekneld tusschen de kraan en
een balk waartegen hij leunde.
De kraan werd toen onmiddellijk stop ge
zet.
De eerste hulpdienst verscheen §poedng ter
plaatse en voorzichtig werd de man uit zijn
benarde positie bevrijd.
Hij is net zware inwendige kneuzingen
naar het St. Elizabets-«ziekenhuis vervoerd.
Zijn toestand is zorgwekkend.
De Leidsche Winkelstand
Banketbakkerij W. F. van der Refjden Jr.
De banketbakkerszaak van de firma W.
F. van der Reijden Jr., Nieuwe Rijn 43,
heeft een grondige restauratie ondergaan,
waardoor vooral het interieur zeer veel
fraaier en aantrekkelijker is geworden. De
stijlvolle eiken betimmering levert een rus
tig en voornaam effect op en de keurige vi
trines en uitstalkasten waarborgen niet al
leen een hygiënische behandeling der wa
ren, maar stellen deze ook zoo aantrekke
lijk mogelijk ten toon. Met de theesalon
vormt het interieur van de zaak thans een
ruim, royaal en aantrekkelijk geheel. De
banketbakkerij van de forma van der
Reijden. bestaat reeds vanaf 1S83. Men kan
er de fijnste waren, maar ook de eenvou
digste koekjes hekomen. Wij twijfelen, cr
niet aan of ook in deze verbeterde omge
ving, daarin juist te meer, zal de firma
haar goede reputatie handhaven.
Tuinfeest in Endegeest
Gisteren werd Op de terreinen van de ge
stichten Endegeest c.a. voor de patiënten
een tuinfeest gegeven ter gelegenheid van
het 25-jarig bestaan van de afd. Voorgeest.
Mede door de eensgézindë samenwerking
van het geheele personeel is dit feest, dat
door prachtig zomerweer werd begunstigd,
uitmuntend geslaagd.
Te half twee werden de patiënten door
het personeelsmuziekkorps W.I.K. van de
paviljoens afgehaald en trok men in op
tocht naar het achter liet Kasteel gelegen
feestterrein, voorafgegaan door twee pseu-
do politie-agenten op kunstpaarden, welke
door den kleermaker Tekamp zeer keurig
waren gemaakt. Naast tal van kraampjes
voor de gebruikelijke etenswaar, papieren
mutsen, toeters, enz., waren er tal van ver
makelijkheden, waarmede het technisch per
soneel onder leiding van den heer J. J. v.
Biemen zich zeer verdienstelijk heeft ge
maakt.
Des middags werden volksspelen gehou
den, als: ringrijdërij op versierde rijwielen,
waarbij zeer fraaie fietsen en costuums te
bewonderen waren, hinciernisloopen, zakloo-
pen, eierenloopen, blaastrappen. mastklhn-
men, hoepelen, steltloopen enz. enz.
Des avonds werd begonnen met een ge-
costumeerde voetbalwedstrijd van patiënten
en personeel. Er waren zeer grappige en
geestige costuums en de door den heer F.
Kouwenberg uit Leiden, geschminkte spe
lers waren onherkenbaar.
Voor de kinderen werd een poppenkast-
vertooning gegeven en vervolgens gaf een
veertigtal leden van het personeel op het
fraaie verlichte terrein, onder leiding van
mej. M. de Wekker, een alleraardigste en
zeer geslaagde boerendans ten bestCj welke
door den heer v d Velde met harmonica-
muziek werd begeleid,
werk.
Het feest werd besloten met een vuur
KAMER VAN KOOPHANDEL
W ij z i g i n g 27 Aug. N.V. Bouwgrondbe-
drijf „Cronestcin", Zocterwoude, Stadhou
derslaan F 66a. N.Comm.: A. Parmentier,
Leiden.
J. H. Winkeljohann, Alkemade, Wijk A
151, handel in manufacturen. Overl.E.: J. H.
Winkeljohann, d.d. 11 Aug. 1936.
N.V. Hollandsche Constructiewerkplaat
sen. Leiden, Zoeterwoudscheweg 1. De pro
curatie van C. M. Heijmans, is ingetrokken,
d.d. 1 Aug. 1936. N. procuratie verleend i
W. F. Pardoen, Leiden. (B.P.).
SPREEKUUR DIRECTEUR G.G.D.
Aan belanghebbenden deelen wij mede,
dat de Directeur van den Geneeskundigen
Dienst de volgende week spreekuur zal
houden op Dinsdagmiddag van 2—3.30 uur,
laats van op Maandagmiddag.
Zweminrichting „De Zijl"
Diploma-zwemmen
Gisteravond vond in de Zweminrichting
„De Zijl" het examen plaats voor geoefend
zwemmer(ster). Het diploma werd uitge
reikt aan de dames: C. A. Bouter-Vermeu-
lon. M. Vallentgoed-v. d. Reijden, C, v. Veg-
gel-Plezier, J. Beekman-v. Leeuwen, M. de
Koning-Descel, C. Lepelaar, Riek Singerling,
Jannie Hoorn, Beb de Groot, Annie Mosies,
Annie Trouwee, Aukje Zoethout, Coba van
Gils, Mien van Riet, Rika Verstraaten,
Gretha Vermeer, Adri Bavelaar, Riena Valk
en Nel Dekkers uit Voorschoten. Voorts aan
de heeren B. Broers, D. A. Franke, A. Bur-
gerjon, J. Arens, G. A. Trouwel, J. de Graaf,
R. Ramschoor Jr., W. A. v. Schayck en II.
v. Keppel,
RADIO
DISTRIBUTIE
ZATERDAG 29 AUGUSTUS
Programma 3: 8 Keulen; 8.45 Diversen; 10.20
Keulen; 11.20 ParUs R; 12é.20 Brussel VI; 14.20
idem Fr; 14.50 Parüs R; 15.20 Brussel VI; 16 20
Keulen: pï.m 22.15 Brussel VI; 22.30 Brussel Fr
22.50 Berlijn
Programma 4: 8 Brussel VI; 10.35 Londen R:
13.20 Droltwlch; 18.20 Diversen: 18.50 Droitwich
19.05 Londen R: 19.20 Droitwich; 20.20 Londen
Reg; 21.30 Droitwich; 22.50 Londen Reg.
UIT DEN OMTREK
ALPHEN a.d. RIJN
ADRES AAN B. EN W. INZAKE
DE STEUNREGELING
Gisteren werd aan B. en W. het volgen
de adres gezonden namens de R. K. Volks
bond (ook die van Aarlanderveen), de Chr-,
Besturenbond en de Alpheusohe Bestuur-
dersbond.
Adressanten merken op:
dat zij door de publicatie van de wijzi
gingen, die in de steunregeling moeten wor
den aangebracht, zeer onaangenaam wer
den verrast;
dat zij met waardeering hebben kennis
genomen van die veranderingen, welke er
toe zullen leiden het bestaan der arbeiders
met lagere loonen en met de grootere ge
zinnen wat minder moeilijk te maken;
dat deze verbeteringen evenwel overscha
duwd dreigen te worden door de gevolgen,
welke voor tal van werkloozen zijn te vree
zen van de afschaffing van de huurbijslag
en het naar beneden brengen van de steun
voor langdurige werkloozen;
dat de Regeering van de afschaffing van
de huurbijslag weliswaar aanmerkelijke
verlaging der woninghuren verwacht, maar
dat dit, gezien de geringe voorraad van
goedkoope arbeiderswoningen een illusie
moet wordon genoemd, waarvan de onmo
gelijkheid om haar te verwezenlijken zwaar
op do betrokken werkloozen zal komen te
drukken:
dat de bereidverklaring tot medewerking
aan het bouwen van goedkoope arbeiders
woningen, gesteld dat deze in de practijk wat
zou gaan beteekenen, eerst na geruime tijd
eenige verlichting van de druk zou kun
nen veroorzaken, zoodat in elk geval min
stens gedurende die tijd de betrokken werk
loozen die druk zullen moeten ondervin
den;
da^ vooral ook de dreigende verlaging
voor langdurige werkloozen, voortvloeiend
uit de berekening van hun steunbedrag naar
de vastgestelde standaardloonen, voor dui
zenden een zeer willekeurige onbillijke mo-
reele en financieele slag zal beteekenen.
Met het oog op een en ander verzoeken
zij B. en W. wel te willen overwegen of
hunnerzijds bij de Regeering geen stappen
behooren te worden gedaan om te trachten
het voor vele werkloozen dreigende onheil
alsnog af te wenden.
AFSCHEIDSSAMENKOMST VAN
OUD-LEERLINGEN MET DEN HEER
A. MAASKANT
Zaterdagmiddag te half vier wordt in
het gymnastieklokaal van de school voor
Mulo aan de Stevinstraat een saminkomst
gehouden van oud-leerlingen .in verband
met het afscheid van hun oud-hoofd, den
heer A. Maaskant.
Deze samenkomst is belegd door het af-
soheirls-comité uit oud-leerlingen. Ongeveer
100 personen gaven zich op deze samen
komst te willen bijwonen.
In deze samenkomst zal o. m. het woord
voeren Ds. L .Blok te Brandwijk, een der
oud-leerlingen. Na afloop wordt een een
voudige koffietafel aangeboden.
POSTKANTOOR 31 AUGUSTUS
Op 31 Augustus a.s. zal het P.T.T.-kantoor
alhier voor den postdienst geopend zijn tot
13 uur en wel alleen voor zegel verkoop, aan
geteekende en expresse stukken. Spaarbank,
Rijksverzekeringsbank en Ouderdomsrente
en snoedzaken.
De openstelling voor den telegraaf- en
telefoondienst blijft ongewijzigd.
De avondbestelling en vierde buslichting
worden dien dag niet uitgevoerd.
HAZERSWOUDE
DE WERKLOOSHEID
Bij het correspondentschap voor Arbeids
bemiddeling staan alhier als werkloos inge
schreven 148 personen, waarvan 52 steun
trekkend, terwijl bij de gemeentelijke werk
verschaffing een 7-tal personen zijn te werk
gesteld.
ORANJE-FEEST-AVOND
Door de Christelijke Oranje-Vereeniging
zal op Dinsdag 1 September a.s. een samen
komst worden gehouden ter herdenking van
den verjaardag van H. M. de Koningin. De
vergadering wordt gehouden in het gym
nastieklokaal van de christelijke school en
zal aanvangen des avonds 7 uur (o.t.). Het
programma bevd: Opvoering van een ge
deelte uit het leven van Prins Maurits, ge
titeld „Jan Faessen". Ter afwisseling voor
drachten van den heer Siebesma te Rotter
dam. Het bestuur der Chr. Oranje-Vereen,
verzoekt vriendelijk op Maandag 31 Augus
tus de vlag uit te steken en oranje te willen
dragen.
VOOR EEN MOOIE
wil men bij ONS zijn.
WIJ GEVEN MEER DAN
50 JAAR LEIDING!
fW Ziet Et a 1 age
Vraagt Stalen
LEIDEN - MARE 92
TELEF. 544
