NIEUWE WAALBRUG BIJ NIJMEGEN HEDEN GEOPEND
H.M. de Koningin verricht
de openings-plechtigheid
DE OFFICIEELE OPENING
DINSDAG 16 JUNI 1936
w TWEEDE BLAD PAG. 5
De eerste gierpont der wereld na 279
jaar door de grootste boogbrug van
Europa vervangen
Een rede van Minister van Lidt de Jeude
Nijmegen in feestroes
De oude gierpont
Zoover we terug kunnen gaan in de ge
schiedenis van ons land, telkens weer
komen we Nijmegen tegen.
Op de Romeinsehe wegenkaart, de Tabula
Pentingeriana (die we de vorige week af
drukten in het eerste artikel over de Wie-
ringenneerpoldcr) kómt Nijmegen reeds
voor en wel als Noviomagi. Het heeft op
deze kaart zelfs een bijzonder toeken, als
bewijs, dat liet een belangrijke plaats was.
Nog meer dan toen reeds is het later
steeds meer geworden een zeer belangrijk
knooppunt van het verkeer tusschen Noord-
Nederland en Zuidelijk gelegen landen
waar de Waal wel een verkeersobstakel
was, doch ook weer de oorzaak, dat juist
daar, bij Nijmegen, de verkeerswegen van
Noord en Zuid bijeen kwamen.
Geen wonder dan ook, dat de vraag boe
zoo snel mogelijk van de eene oever naai
de andere te komen, reeds eeuwen een be
langrijk punt van overweging bij de Nij-
megenaars is geweest. En ook bij anderen,
die belanghebbend waren bij snelle over
tocht. Toch was ook weer het verkeers
obstakel een belangrijke zaak voor ons land,
dat in vorige eeuwen meermalen het too-
neel van oorlogen was. Een al tc gemak
kelijke overgang over de rivieren kon ouge-
wenschtè gevolgen hebben, als deze over-
gang tenminste'niet krachtig verdedigd kon
worden. Wat natuurlijk meer kosten mee
bracht. Zoo is het thans nog, al heeft de
techniek ook in dit opzicht groote verande
ringen gebracht.
Het vraagstuk der oeververbinding
was van groote beteekenis Mat wel
blijkt uit het feit. dat hierover in de
loop der eeuwen heel wat wrijving is
geweest. En altijd weer was het dat de
strategie zich. kantte tegén de verlan
gens van handel en verkeer.
Maar toch gevoelde ook do groote
strateeg uit onze meest bekende oor
log, Prins Maurits, veel voor een
snellere oeververbinding dan toen mo
gelijk was. Hij kwam zelfs met een
voorstel om een brug te Nijmegen te
bouwen.
Ei5 kwamen nl. veel klachten in hij de
Overheid, naar aanleiding van de moeilijk
heden die te Nijmegen werden ondervonden.
Het overzetten moest met roei- en zeilbooten
geschieden en heel veel schippers waren er
die bij het drukke verkeer aldaar een be
staan vonden in dit overzetten. De stroom
was er sterk (reden waarom ook later geen
schipbrug, zooals Arnhem had, dienst kon
doen), de booten werden sterk stroom
afwaarts gevoerd, en hadden dan weer
groote moeite om tot het punt van afvaart,
ferug te keeren. Daarbij kwam, dat de
schippers, die alles deden om elkaar een
yrachtje te ontfutselen, er vaak ook niet
tegen opzagen om de passagiers af te per
sen, als ze midden op de rivier waren en
daarbij met allerlei dreigementen kwamen.
Het voorstel van Prins Maurits, gevolg
van de vele klachten, werd echter om zui
nigheidsredenen verworpen.
In 1618 kwam de bouw van de brug weer
in de vergadering van de vroedschap ter
sprake, doch nu dorst men het niet aan om
technische redenen.
Kort daarna kwam de meester van
het schippersgilde te Nijmegen, zekere
Hendrik Ilueck met een geheel eenige
vinding, welke hij 28 Februari 1637
mededeelde aan een commissie uit de
raad. Dit was in de eerste plaats het
naast elkaar leggen van twee schui
ten en deze met planken te verbinden
wat veel meer ruimte voor have, vee
en menschen gaf. En in 'de tweede
plaats benutte hij de stroom voor de
overvaart heen en terug door de pont
aan een kabel te leggen die een eind
stroomopwaarts midden in de rivier
was vastgemaakt.
Zijn plan werd uitgevoerd, en 30 April
1657 gleed.de eerste gierpont over de Waal.
Zoowel in ons land als ver daarbuiten
is deze vinding van Ilueck later toegepast
en wordt ze nog gebruikt. Eigenaardig, dat
ze overal gedoemd wordt: vliegende brug.
(Flying Bridge, Pont volant, Fliegende
Brïfckc).
Voor den vinder was het geen voordeel,
hij stierf arm en vergeten, doch voor de
stad gaf het véél voordeel. In 1665 al 2500
gulden en thans in de laatste jaren meer
dan 150.0,00 gulden per jaar.
Deze geldelijke "voordeelen hebben natuur
lijk ook als argumenten gediend om de.
bouw van. een -brug, als thans tot stand'
kwam, tegen te houden. Maar het was niet
meer te houden. De moderne tijd eischt
sneller overtocht dan met de gierpont mo
gelijk is, al was deze laatsto dan ook de
beste, wellcc er van dien aard bestond.
Op 9 September 1931, een belang-
r ij k e d a g voor N ij m e g e n. kwam
het voorstel van den Minister
van Waterstaat inzake Waal
overbrugging in stemming en
werd het pleit, dat eeuwenlang
in geding geweest was beslecht:
Nijmegen zou een brug over de
Waal krijgen.
Met groote spoed werd hierop het werk
begonnen. Reeds op 2S September 1931, wer
den de eerste materialen door de Hollahd-
sclie Beton Maatschappij .aangevoerd voor
liet proefheien en sedert is aan het werk
met alle kracht gearbeid, zoodat nu, nog
geen vijf jaar nadat het besluit genomen
werd, de brug Officieel geopend kan worden
Maar in die vier en een half jaar is dan
ook heel nat werk. verzet en kwam tot
stand een brug, die de grootste boogbrug
van Europa is. De lengte is tusschen de
landhoofden 640.10 M. De middenoverspan
ning is 224.10 M. lang en 32.25 M. boven de
rijvloer hoog. De hoogte van de onderkant
van de brug is 24 boven A.P. dat is 11 M.
hooger dan de hoogste waterstand, die ooit
in Nijmegen voorkwam. De breedte van het
rijdek is 13 Meter. Ter weerszijden hiervan
zijn paden van 4 Meter breedte voor rij
wielen en voetgangers bestemd. Aan beide
oevers zijn nog twee overspanningen ge
maakt resp. 95 en 72 Meter lang.
Alleen aan ijzer is gebruikt 7.500.000 K.G
En wil men nog enkele cijfers: voor de
fundeering gingen er 11610 M. palen de
rivierbodem in. Voor de pijlers, die van ge
wapend beton opgetrokken werden, werden
nog bijna duizend M3 ruw behakt graniet
verwerkt, om deze pijlers tegen de stroom
te beschermen. Voor al het ijzerwerk in de
brugspanien zijn 900.000 klinknagels noodig
gen eest om het ijzer aaneen te hechten.
Alles bij elkaar genomen kostte het werk
ongeveer 5.000 000 gulden.
Dit zijn maar enkele cijfers, die slechts
iets vaags zeggen over het grootsch bouw
werk dat heden in gebruik wordt genomen.
De foto zegt meer en wekt ook gedachten
aan wat verouderde, wat verdween ten be
hoeve van dit verkeersobject.
Zoo moest de uitmonding van „het
Moertje" verlegd worden. Oorspronke
lijk mondde dit uit. kort bij het Valk
hof en is nu na maandenlang werken
verlegd naar de z.g. stadsweide." Do
Lentsche kolk aan de overzijde
moest worden gedicht, de Waalban-
dijk verlegd. Het dorp Lent is wel
grondig veranderd. De bloeiende boom
gaarden zal men er niet meer aantref
fen. Daar ligt thans de toegangsweg
tot dé brug. Dé "Oud Ubbergsche weg
bij Nijmegen verdwenen' gedeeltelijk,
de bekende Huitncrweg geheel. De
glooiing van de Hoenderberg, waar
volgens de sage-een gouden engel in
Vandaag hebben H. M. de Koningin
en H. K. H. Prinses Juliana een officieel
bezoek gebracht aan Arnhem en Nijme
gen in verband met het gereedkomen
en ingebruik nemen van de vaste oever
verbindingen over de Rijn en de Waal.
Een lang gekoesterde wcnsch is in
beide steden met de totstandkoming
van de beide vaste bruggen in vervul
ling gegaan. De misère met Schipbrug
en pontveer is voorbij. Het verkeer van
noord naar zuid kan onafgebroken
doorgang vinden.
Het Koninklijk bezoek is in beide ste
den gepaard gegaan met spontane
huldebetuigingen aan de Vorstelijke
bezoeksters, die overal met groot enthou
siasme werden begroet.
Om 10 uur van het Loo vertrokken, arri
veerden H. M. de Koningin en II. K. H.
Prinses Juliana te omstreeks half elf uur
per auto te Arnhem.
Na door den Burgemeester van Arnhem,
den heer H. P. J. Bloemers en enkele
andere autoriteiten aan de grens der ge
meente ontvangen te zijn, werd eerst een
rijtoer door de stad gemaakt. Overal waar
de Koningin en Prinses passeerden, ston
den de menschen rijen dik en weerklonken
luide toejuichingen. Op verschillende pun
ten werden de hooge gasten bloemen aan
geboden.
Voordat de Groote Markt werd bereikt,
inspecteerde de Koningin de troepen van
het Amhemsche garnizoen. Op het Velper-
plein brachten vervolgens 4000 schoolkinde
ren aan de Vorstelijke Vrouwen een zang-
hulde., die ongeveer: een kwartier duurde.
verborgen lag, verdween. De gouden
engel was zeker reeds op de vlucht
geslagen, althans hij werd niet gevon
den. Verdwenen zijn de hooge iepen
bij het I-Junncrpark, verdwenen de
- „knuppeltjesbrug", verdwenen het
ronde fonteinenparkje met de goud-
visschen.
Wie Nijmegen in de laatste drie of vier
iaar niet zag zal het niet terugkennen op
de hier genoemde plaatsen. I-Ict moge hem
even weemoedig stemmen, evenals het altijd
weemoedig stemt als herinneringen plaats
moeten maken voor werkelijkheden, toch
zal ieder Nijmegen gelukkig prijzen met
deze ingrijpende verandering van dat ge
deelte. Er is een grootsch modern verkeers
terrein gekomen. En over eenige jaren als
de in aanleg zijnde of daar nog aan te leg
gen stadsparken tot volle ontwikkeling ko
men zal men het nieuwe prijzen boven het
oude, dat verdween.
Zooals we reeds opmerkten, is er geduren
de vier en een half jaar aan de totstand
koming van deze brug gewerkt.
De hoofdleiding berustte bij Ir. W. J. II.
Harmson, Directeur van het bruggenbouw-
bureau te Don 1-Iaag. De betondekken zijn
ontworpen door Ir. C. F. van Bergen, de
toeritten door Ir. G. B. R. de Greef, de bo
venbouw door Ir. A. Roggeveen en de on
derbouw door Ir. J. E. Boonstra. De alge
meen architectonische leiding had Ir. van
der Steur.
N ij m e g e n zal o n g e t w ij f e 1 d
trotsch zij n op deze nieuwe brug
en dankbaar bl ij ven gedenken
tot in verre nageslachten wat
haar burgemeester, deheerJ. A. H.
•Steinweg gedaan heeft om dit
groote en voor Nijmegen zoo be-
teekenisvol werk tot stand te
brengen en hoe hij de raad ertoe
b e iv o o g goedkeuring te hechten
aan het voorstel om deze brug te
bouwen. Een nieuwe toekomst
opent zich voor de oude Keizer
stad.
waarvoor de Vorstelijke Vrouwen minzaam
dankten.
Onder geestdriftige toejuichingen der
schooljeugd en der toeschouwers nam het
gezelschap na afloop der zanghulde weder
"cm in de auto's plaats, om via don Velper-
hinncnsingel naar den oprit van de nieuwe
Rijnbrug te rijden.
Bij het begin van de brug stapten de
Vorstelijke bezoeksters wederom uit, om
zich te voet over de brug te begeven.
Op de brug had zich opgesteld de Mi
nister,, van Waterstaat Jhr. Ir. O. C. A.
van Lidth de Jeude, die de Koningin en
de Prinses verwelkomde en haar ver
volgens naar de overzijde leidde, waar
men zich in de auto's begaf, om over
de nieuwe straatweg naar Nijmegen te
rijden.
De opening van de Waalbrug
Het was ongeveer kwart voor twaalf toen
de Koninklijke auto op de Waalbrug te Nij
megen arriveerde. Allereerst werd de brug
geïnspecteerd, waarna ongeveer halverwege
de brug, waar het grondgebied der gemeen
te Nijmegen aanvangt, de Burgemeester
van Nijmegen, de heer J. A. II. Stein
weg, zijn opwachting maakte. Vervolgens
namen dc Vorstinnen plaats op een podium
dat aan de Nijmeegsche zijde van de brug
was opgesteld. 1-Iier hadden zich tal van
autoriteiten en genoodigden verzameld.
Openingsrede van den Minister
Na een groot aantal historische bijzonder
heden over de wording van de brug ver
meld te hebben, betoogde spr., dat de con-
structievorm van deze brug een unicum
hier te lande is. Zij heeft 5 ovei'spanningeri,
waarvan de middelste een wijdte heeft van
244.10 M., ter weerszijden waarvan 2 over
spanningen van 95 M. en 72 M. De over
spanning van 241 M. overschrijdt de tot
dusver uitgevoerde overspanningen, waar
van de grootste is die van de onlangs vol
tooide brug over de Lek bij Vianen van
160 M. Deze overspanning is tevens de
grootste boogbrug in Europa, alleen de
hangbrug te Keulen heeft een grootere
wijdte. Spr. zeide dat de Rijkswaterstaat
het zich de .allerhoogste eer achtte, dat II
M. de Koningin door Haar aanwezigheid de
kroon wil zetten op het werk, waaraan zoo
vele jaren met taaie volharding is gearbeid
Spr. hoopte ten slotte dat het nageslacht
dankbaar zal terugzien op deze blijde dag
van inwijding
De opening van de brug
H. M. de Koningin, begeleid door den
Minister van Waterstaat, begaf zich
daarna weer op de brug. Een dochtertje
van den hoofdingenieur-directeur van
den rijkswaterstaat Ir. W. J. M. Harm-
sen bood de Vorstin de zilveren schaar
aan om het koord, dat de overgang
over het nieuwe bouwwerk afsloot, door
te knippen.
H. M. de Koningin keerde na deze
handeling verricht te hebben terug naar
de genoodigden, waar eerst de Commis
saris van de Koningin in de provincie
Gelderland. Mr. S. baron van Heemstra
een rede hield.
Mr. S. Baron van Heemstra begon met
zijn eerbiedigen dank uit te spreken aan
H. M. de Koningin, dat zij de brug voor hei
verkeer onen heeft willen stellen.
Binnen een cirkel met een straal van on
geveer 7 K.M. zijn thans een vijftal groote
bruggen opgericht, Maarvan er vier dienst
moeten doen voor de verbinding van Arn
hem en Nijmegen. Daarvan zijn er twee be
stemd voor het spoorwegvervoer, de twee
jongste bruggen voor het algemeen verkeer.
Een werk van groote beteekenis is tot
stand gekomen en het Prov. Bestuur maakt
dan ook van deze gelegenheid gaarne ge
bruik zijn gevoelens van groote erkentelijk
heid uit te spreken jegens den Minister van
Waterstaat voor het tot stand komen van
dit groote bouwwerk.
Dank bracht spr. voorts aan allen die aan
de totstandkoming van de brug op eeniger-
lei M'ijze hebben medegewerkt.
Ten slotte richtte spr. zich andermaal
tot H. M. de Koningin. „Majesteit", al
dus besloot spr., „de tijden zijn ernstig
en de gezichtseinder is door nevels ver
duisterd, voorspellingen over de toe
komst van deze brug moge ik achter
wege laten, maar ik bid God, dat Hij
ons volk bij voortduring Zijn genade
bewijze door het te vergunnen, in vrede
en vrijheid de vruchten te plukken van
deze nieuwe verbinding tusschen twee
aan uwe Majesteit en haar huis innig
verknochte steden.
Rede van den Burgemeester
Ten slotte hield de Burgemeester van
Nijmegen, dc heer J. A. II. Steinweg,
een korte rede, waarin hij aan H. M. de
Koningin en 11. K. II. Prinses Juliana na
mens liet gemeentebestuur van Nijmegen
nis herinnering aan deze historische dag
de zilveren legpenning aanbood, die de
Commissie Waalbrug 1936 heeft lalen slaan
ten einde daarmede vast te leggen, de groo
te beteekenis, ook voor Nijmegen, van de
ononderbroken verbinding van het noorden
naar bet zuiden des lands.
Na afloop der openingsplechtigheid ver
trokken H. M. de Koningin en H. K. II.
Prinses Juliana met gevolg per auto, ter
wijl de aanwezigen spontaan het Wilhel
mus zongen, langs de nieuw aangelegde
parken naar het station, waar het Konink
lijk rijtuig gereed stond en de lunch werd
gebruikt.
De brug in gebruik
Nadat de hooge gasten de brug hadden
verlaten bet was ruim half twee geM'or-
den legde „het verkeer" beslag op de
brug. Van de Lentsche zijde verscheen een
stroom verkeersmiddelen, optrekkende in
vier colonnes, gevormd door de deelnemers
aan dc sterrit van de A.N.W.B. De honder
den auto's en motorrijwielen, gevolgd door
de wielrijders, wandelaars en ruiters, trok
ken in triomf over de nieuwe oeververbin
ding de stad binnen en verspreidden zich
daar naar de controleposten om hun her
innen ngsdiploma te ontvangen.
's Middags om half 3 vertrokken de Ko
ningin en Prinses voor een rijtoer door de
stad. Overal waar de beide Vorstinnen
voorbij reden M-aren de straten rijk met
vlaggen en oranje versierd. Voor de vele
eerebogen bad vooral het sierlijke model
der nieuwe brug als motief gediend. De
Nijmeegsche bevolking gaf enthousiast'
uiting aan haar dankbaarheid voor het
hooge bezoek en juichte de Koninklijke fa
milie luide toe. Voor de kazernes van het
11e en het 15e regiment infanterie en van
de koloniale reserve stonden de manschap
pen opgesteld, die aan II. M. bij het passee-
ren het eeresaluut brachten.
Bijzonder hartelijk was telkens de be
groeting van de Koningin en de Prinses
door de inwonenden van de drie ge
stichten voor Ouden van Dagen, welke
de stoet op haar weg voorbij kwam: het
Oud Burgeren gasthuis, het St. Anna-
gesticht en het Chr. Tehuis voor oude
lieden „LeVensavond",
DE NIEUWE BRUG O.VER DE WAAU BIJ NIJMEGEN. DIE HEDEN DOOR H.M. DE KONINGIN OFFICIEEL! GEOPEND WERD
