KERK EN ZENDING
De Wieringermeerpolder
DONDERDAG 11 JUNI 1936
NED. HERV. KERK
Drietal: Te Rotterdam (vac. Dr. J. R.
Callenbach), M. J. C. Visser te Leeuwarden,
M. N. W. Smit te Kerkrade en M. Groenen-
berg te Vlaardingen.
Beroepen: Te Ridderkerk, Th. G. Volle-
bregt te Hoornaar. Te Doornspijk, D. Th.
Keek te Staphorst. Te Doeveren, P. I.
Hage. em. pred. te Maartensdijk.
Aangenomen: Naar Langerak bez. de
Lek. cand. J. Slok te Delft.
Bedankt: Voor Arnemuiden, cand. J.
Slok te Delft.
CAND. TOT DEN HEILIGEN DIENST
Op de lijsten van candidaten tot den H.
Dienst, 9 Juni j.l. geplaatst, is van de Theol.
School te Kampen te schrappen de naam van
den heer T. de Haan te Buitenpost en aan
de Vrije Universiteit bij te voegen de heer
D. A. Zij ls tra, Mathen. laan 370a, Rotter
dam.
AFSCHEID, BEVESTIGING EN INTREDE
Candidaat G. J. de G e u s te Nijmegen hoopt
5 Juli a.s. zijn intrede te doen in de Ned. Herv.
Gemeente te Beuningen des namiddags
om 2.30 uur, na des morgens te 10 uur beves
tigd te zyn door dr. R. B. Evenhuis van Sche-
veningen.
CLASSIC ALE ZENDINGSDAG
De Classicale Zendingsvereeniging van de
classis Dordrecht der Ned. Herv. Kerk houdt
Zaterdagmiddag 13 Juni te Klaaswaal
een Zendingsmiddag met als sprekers: Ds. A.
J. van Rennes te Strijen (opening), zende
ling A. J. de Neef, Ds. J. J. H. van der Ree
te Mijnsheerenland en Ds. G. W. K. Hugen-
holtz te Klaaswaal (sluiting).
CLASS. ZENDINGSDAG APELDOORN
De jaarlijksche zendingsdag van de clas
sis Apeldoorn der Chr. Geref. Kerk zal Don
derdag 2ö Juni a.s. in „Berg en Bosch-' te
Apeldoorn worden gehouden. Als sprekers
zullen optreden de heeren Ds. J. Jongeleen,
Chr. Geref. predikant te Apeldoorn, Ds. J. L.
de Vries van Deventer, ds. W. Kremer van
Leeuw arden, ds. J. Thijmes van Nunspeet ec
Prof. J. J. van de Schuit te Apeldoorn.
MORGENLANDZENDING
Jaarvergadering van het Zeeuwsch Comité
Gister werd te Goes de 9e jaarvergadering
gehouden van het Zeeuwsch Comité voor
den arbeid onder de Armeensche Christenen
in Syrië. De medewerksters en collectanten
Uit de verschillende deelen van Zeeland wa
ren tegenwoordig. De presidente verwelkom
de in het bijzonder den voorzitter en de sec
retaresse van het hoofdcomité, resp. den heer
G. L. Baron van Boetzelaer en mej. C. de
JVitte te Utrecht.
Ds. A. Burger van N. en St. Joosland sprak
een wijdingswoord en beantwoordde daarin
drie vragen, nl. hoe we Zending drijven, hoe
we werken en geven en hoe we bidden.
Uit het jaarverslag van de secretaresse,
mej. M. S. v. d. Bosch te Goes, bleek, dat het
aantal afdeelingen in Zeeland 77 bedraagt,
terwijl op 44 scholen giften worden ingeza
meld. Niettegenstaande de opbrengst der
scholen vermindert, is het totaal bedrag uit
Zeeland nog iets gestegen, dank zij het wer
ken met busjes. Velen verbinden zich in de
zen tijd niet meer tot een vaste jaarlijksche
bijdrage, maar in een busje geeft men wel
wat.
Hierna sprak mej. C. de Witte over: „Alle
dag-problemen te Aleppo".
Zij schetste hierin de vele en groote moei
lijkheden waarmee men heeft te worstelen
bij het Zendingswerk in Syrië. De ellende
onder de Armeniërs is nog steeds groot.
Baron van Boetzelaer sprak het slotwoord,
waarin hij zijn blijdschap en dankbaarheid
uitsprak pver hetgeen Zeeland voor dezen
arbeid jaarlijks bijdraagt.
Generale Synode der
Geref. Kerken
De afvaardiging
De Prov. Synode der Geref. Kerken van
Overijssel heeft benoemd tot afgevaar
digden als primi de predikanten Ds. W. L.
Milo te Almelo en Dr. J. Thys te Zwolle en
de ouderlingen J. J. Beukenkamp te den
Ham en R. Mosma te Rijssen en als secundi
de predikanten Ds. H. Meulink te Enschedé
en H. A. Munnik te Zwolle en de ouderlin
gen H. v. d. Vinne te de Krim en H. de
Vries te Nijverdal.
De Prov. Synode van Gelderland
vaardigde af als primi de predikanten Ds. J.
Douma te A-nhem en Dr. G. Keizer te
Rheden (de Steeg) en de ouderlingen W. H.
H. v. d. Born te Zwartebroek en J. v. d.
Waals te Nijkerk en als secundi de predikan
ten P. C. de Bruyn te Apeldoorn en D. Ch.
Karssen te Hattem en de ouderlingen J.
Dijk te Anhem en A. Veefkind te Putten.
Door de Prov. Synode der Geref. Ker
ken van Zuid-Holland (Z.) zijn be
noemd tot afgevaardigden de predikanten:
W. W. Meijnen van Dordrecht, F. C. Meijster
van Rotterdam en de ouderlingen J. Manni
van Rotterdam, C. Zwaan van Mechelen en
tot secundi de predikanten: N. Buffinga van
Rotterdam. E. D. Kraan van VIaardingen en
de ouderlingen J. Baoihard van Heerjans-
dam en J. Diepenhorst van Strijen.
De Prov. Synode van Noor d-H o 1-
1 a n d koos als primi de predikanten Ds. J.
L. Schouten te Amsterdam en D. Hoek te
Enkhuizen en de ouderlingen J. H. Linscho-
ten te Amsterdam en G. A. y. d. Heuvel te
Heemstede en als secundi de predikanten A.
Schweitzer te Amsterdam-Noord en H. S.
Bouma te Amsterdam-Zuid en de ouderlin
gen G. v. d. Steen te Amsterdam-West en F.
H. Bos te Halfweg.
CONFERENTIE VAN GEREFOR
MEERDE PREDIKANTEN
Uit Noord- en Zuid-Holland en Utrecht
Gelijk men zich herinnert, benoemde de
conferentie van predikanten der Geref. Ker
ken uit Noord-Holland. Zuid-Holland en
Utrecht, op 17 Maart j.l. te Amsterdam ge
houden. een commissie, die verdere conferen
ties over actueele theologische onderwerpen
zou hebben voor te bereiden. Deze commis
sie bestaat uit Ds. D. Hoek, van Enkhuizen,
Ds. H. J. Heida. van Vlaardingen en Ds. P.
N. Kruyswijk, van HilverSum.
Deze commissie heeft nu Gereformeerde
predikanten uit deze provincies uitgenoodigd
tot een conferentie, wederom te houden in
de theologische faculteitszaal der Vrije Uni
versiteit, op Dinsdag 16 Juni, 's morgens 10
uur.
Na afdoening van huishoudelijke zaken,
hoopt Prof. Dr. F. W. Grosheide te spre
ken over: Theologische Exegese.
Ook Gereformeerde emeriti-predikanten
en candidaten in de theologie, in deee pro
vinciën woonachtig, hebben tot deze confe
rentie toegang.
CR. NAT. ZENDINGSFEEST
Op het Chr. Nationaal Zen&ngsfeesfc, dat
Woensdag 1 Juli op Raaphorst onder Wasse
naar wordt gehouden zullen verschillende per
sonen, die pas van de Zendingsvelden terug
keerden, het woord voeren. Zoo o.m. de heeren
H. M. Bielke, praeees van de Zending der
jBroeder-gemeente in Suriname, K. A. Bot, zen
deling te Tobelo op Halmahera, F. Eigenbrod,
zendeling te Balige, Bataklanden op Sumatra,
ds. J. Hofker, predikant der Indische Kerk te
Bandoeng, P. Middelkoop, hulpprediker te Ka-
pan op Timor, W. F. Schroder, zendeling op
Poelau Tello ten Westen van Sumatra. Verder
worden voorgesteld de uitgaande zendelingen
L. H. Put, J. F. Storm en W. B. de Weerdl
De Theologische-School-dag te Kampen zal
gelijk we reeds kort gemeld hebben, op Don
derdag IS Juni worden gehouden. Des
avonds te voren zal te 7 uur in de Burgwal-
kerk een bidstond worden gehouden, waarin
hoopt voor te gaan Ds. F. C Meijster van
Rotterdam. Na afloop zullen do bezoekers
van buiten worden ontvangen in de Aula der
Theologische School.
De vergaderingen van den 18en zullen in
de Burgwalkerk worden gehouden, onder lei
ding van prof. dr S. Greydanus.
De morgenvergadering zal aanvangen te
kwart voor tien precies cn omstreeks 12 uur
eindigen. Het openingswaard zal worden ge
sproken door den rector prof. ór K. Schilder.
Daarna zal Ds C. B. Bavinck (Amersfoort)
een rede houden over het onderwerp: „Be
staat er een Schriftuurlijke en Gereformeer
de prediking van kenmerken der genade?"
De middagvergadering zal aanvangen te
twee uur. Hier hopen op te treden Ds H.
Veldkamp van Sn eek (onderwerp: Möttlin-
gen) en Ds A. S. Timmer, van Bedum (on
derwerp: 0Leven uit het geloof alleen").
Met de Spoorwegen is een overeenkomst
gesloten, waardoor men resp. 33 en 40
reductie krijgt op één- en tweedaagsohe
retours.
HOENDERLOO
Te Amsterdam heeft de leiding der
stichting Hoenderloo haar jaarvergadering
gehouden onder voorzitterschap van Mr. H.
de Bie van Rotterdam. Deze deelde in zijn
openingswoord mede, dat de stichting kern
gezond is. Niet alleen wat het uiterfijk be
treft. door de vergevorderde ontginningen,
die de heide tot een gaarde hebben gemaakt,
maar ook innerlijk. In de samenstelling van
het personeel komt steeds minder verande
ring voor, de leiders zijn thuis in hun werk,
wat tezamen de opvoeding verbetert.
Het verslag van den penningmeester, den
heer H. L. v. Eeghen, wees uit, dat de to
taal-telling -van de exploitatierekening over
1935 f 180.000 bedroeg, tegenover '34 f 187.000.
De verplegingskosten per jongen en per dar
waren f 1,80 tegen f 1,90 over 1934. Voor de
jongens in de gezinsverpleging waren deze
cijfers onderscheidenlijk f 0.62 en f 0,54. In
de cijfers der giften en contributies was een
deling merkbpar.
De heer A. I e m h o f f, directeur dei-
stichting. deelde mede, dat op het einde van
1935 256 jongens op de stichting waren tegen
246 op het einde van 1934; 87 jongens waren
in buitenverpleging. In 1935 werden totaal
71 jongens op de stichting opgenomen en 66
in betrekkingen geplaatst
In de plaats van ir. C. Beets, die aan de
beurt van aftreden en niet herkiesbaar was,
werd ir. F. J. A. den Tex te Amsterdam, in
het bestuur benoemd. Als nieuwe commissa
rissen werden benoemd de heeren mr. F. J.
van Beeck Calkoen. S de Clërcq, H. van Wic-
kevoort Crommelin van Berkenrode, D. Lij-
berse. mr. F. S. K. J. graaf Van Randwijck,
mr. dr. H. H. Sillevis Smitt, mr. G. J. Schol
ten, J. Vriesendorp van Renesse en jonkvr.
J. J. baronesse Mackay.
DE MODERNE PELGRIM
Arahië is bezig snel te moderniseeren, doch
dat gaat niet zonder ernstige schokken. Oude
tradities vallen; zoo heeft men in het heilig
dom te Mekka electrisehe verlichting aange
bracht en de mannen die in opeenvolging van
eeuwen bij het onderhoud der tallooze olie
lampen werkzaam waren zijn werkloos gewor
den. Automobielen transporteeren de pelgrims
van en naar Mekka en Medina; de duizenden
kameelen en hun begeleiders zyn niet 'meer
noodig; het gouvernement van de Hedjaz
heeft 300 autobussen in exploitatie gébracht
en koning Ibn Saoüd zelve, bezit er 150. An
derzijds is de toevloed van pelgrims zeer ver
minderd hetgeen vele duizenden werkloos
maakt. Medina, dat vóór' den oorlog 80.000 in
woners had, telt er thans slechte S00O,
KORTE BERICHTEN
Het adres van den heer A. Sybran
dy, theol. cand., is nu weer: Claee Bockes
Bockes Balckstr. 35, Leeuwarden.
De nieuwe on
derzeeboot „O
16", die dezer
dagen haar
■proeftochten be
ëindigde. Het
schip is ge
bouwd. naar het
ontwerp van
afd. Scheeps
bouw van het
Departement
van Defensie
door de Kon.
Mij „De Schel
de" te Vlissin-
gen.
KERKBOUW
Voor de Geref. Gem. te Akkrum (Fr.)
zal op een terrein aan den Radioweg aldaar
een kerk worden gebouwd, waarvan de kos
ten zullen bedragen 8800.
KERKORGEL
Het kerkorgel in de Ned. Hervormde Kerk
te Strijen zal een voorloopige restauratie
ondergaan. In verband met de te verwachten
restauratie van de kerk, werd besloten een
groote restauratie van het kerkorgel eenigen
■tijd uit te stellen. Het werk werd opgedra
gen aap de firma Sommer te Gorinchem,
afdeeling Kerkorgelbouw.
In de nieuwe Kerk der Ned. Herv. Gemeen
te te Ransdorp (gemeente Amsterdam) is
in gebruik genomen 't geheel verbouwde pijp
orgel. Bij de oplevering bleek het instrument,
naar men ons schrijft, aan de hoogste eischen
te voldoen, en een bewjje te zijn van prima af
levering. De werkzaamheden werden uitge
voerd door de orgelbouwers A. S. J. D e k ke r
te Goes.
ONDERWIJS
EN OPVOEDING
Theol. Studenten op excursie
Bezoek aan „Veldwijk"
Van het bezoek, door dé leden van het stu
dentencorps F.Q.I. der Theol. School te
Kampen aan „Veldwijk" gebracht, konden
we gister door plaatsgebrek slechts enkele
regelen opnemen. Hier volgt de nadere be
schrijving. Na de verwelkoming der bezoe
kers heeft Drs. Hamer het woord gevoerd
en eraan herinnerd, hoe men in het begin,
toen wijlen toen wijlen Prof. Lindeboom het
initiatief tot dit werk nam, voor moeilijke
vragen stond, als: heeft de kerk hier geen
1-oeping; terwijl de autoriteiten aanvankelijk
een vrij gereserveerde houding aannamen te
genover dit werk. Desniettemin werd dit
werk bijzonder gezegend. Op deze stichting
is het eerst begonnen met het z.g. paviljoen-
stelsel, wat wel veel duurder, maar beter
voor de patiënten is. Zij hebben, doordat
mer^ hen zooveel mogelijk in huiselijke sfeer
Véfplfegt, Piet den Indruk in 'n gesticht te
zjja opgenomen. Daarmee in verband staat
de 'arbeidstherapie, die de menschen aan het
werk zet, zoodat hun de gedachte van tot
niets meer van nut te zijn wordt ontnomen.
Bovendien wordt door het verschillende werk
(vóór mannen: in kleermakerijen, schilders
werkplaats, mattenmakerij, etc., en voor het
grootste deel buiten: ontginning, aanleg van
een voetbalveld; voor vrouwen: in de keuken,
naaikamer, linnenkamer, etc.) de rust zoo
wel overdag als 's nachts bevorderd, waar
door ook hun gedachten worden afgeleid.
Van dit prachtige werk in verschillende
gebouwen, die zijn gegroepeerd rondom de
kerk, werd in twee groepen onder leiding
v'an Drs. Hamer en Drs. Haverkade kennis
genomen.
Middags gaf Ds. A. Ringnalda een cau
serie over den psychologischen kant van het
werk. Hij begon met te zeggen, dat men niet
moet vergeten, dat de patiënt, die thuis niet
meer kan verpleegd worden, niet alleen
noodig heeft een maatschappij, maar vooral
ook een kerk, de gemeenschap der heiligen.
Daarin heeft ieder, die onder de geesteszie
ken op deze stichting werkt, zijn taak te zien.
Maar laat ook de kerk meer denken aan de
stichtingen van barmhartigheid, en voor dit
werk bidden. Bij waarachtige zielszorg is het
niet voldoende het evangelie te verkondigen
en dan „weg te gaan". Neen, men moet
weten, welk woord men te brengen heeft. En
daarvoor is noodig kennis te nemen van de
psychologie van den mensch. Geldt dit voor
eiken zielszorger, in het bijzonder voor den
zielszorger van geesteszieken. De wijsheid,
die van God geschonken moet warden, moet
ook practisch worden beoefend. De ziels
zorger moet letten op de veelvuldige een
zijdigheid, op de bepaalde eischen bij een be
paalden leeftijd, verschil in temperament,
etc. En daarvoor vindt hij leeringen in de
Bijbel: Jezus en de Samaritaansche vrouw,
Jezus en de Kananeesche vrouw, etc. en na
dat men de zoo vaak gesloten ziel van den
mensch heeft doen opengaan, kan de ziels
zorger het juiste woord gaan verkondigen.
Naar aanleiding van wat aldus werd ver
teld, ontstonden nog verschillende vragen op
de wandeling der middags, die al wandelend
werden beantwoord en besproken. Toen had
den de aanleg van het voetbalveld, de moes
tuin, de ontginning, etc, de belangstelling.
En verder nog de z.g. vrije woning.
Het is een belangrijk werk, dat hier wordt
gedaan, dat ieders belangstelling niet alleen,
maar ook ieders gebed zeer noodig heeft.
ONDER WIJ SBENOEMIN GEN
Gouda. Ambachtsschool voor Gouda en
omstr. Tot directeur (vac. Goddijn): de heer
S. S w a n e v e 1 d, leeraar aan de Ambachts
school te Dordrecht.
Hardenberg C. N. School. Tot kw. m.
a.: de heer H. H. Veldhuizen aldaar.
Hilversum: Ghr. Inst. Groen v. Prinste-
rer. Tot onderwijzer: de heer Jac. Schep
te Lopik.
Veenendaal. Chr. ULO school. Tot
hoofd (vac. Prins): de heer J. G. Thoo
rn es, onderw. Chr. ULO-school te Amster-
dam-'s-Gravezandeplein.
GESCHIEDENIS VERTELLEN
Oók een kunst. En geen kleine. Van menig
onderwjjzer(es) staat en valt het „getapt" zijn
met hun vertel-talent. Een model van ver
tellen is niet te geven, eer een lijst van voor
beelden, hoe het niet moet. Maar een heel
goed staal van goed vertellen is toch wel de
overdruk uit „De School met den Bijbel", een
vertelling van den Paaschmorgen door den be
kenden paedagoog, den heer H. J. v. W ij 1 e n.
Wie zóó Bybelsche Geschiedenis navertellen
kan, brengt haar tot vlak bij het kinderge
moed en draagt haar over van de gewijde ge
beurtenis naar de heiligende werking in het
zoo ontvankelijke kinderhart.
Deze vertelling ie door Oosterbaan en
le Oointre te Goes als boekje uitgegeven.
VAC ANTIECURSUS BINNENVAART
Naar wij vernemen, zal de Vacantiecursua
van directeuren en leeraren der Binnenvaart»
scholen van het Onderwijsfonds voor de
Scheepvaart dit jaar gehouden worden van
29 Juli tot en met 1 Aug. De cursus zal wor
den gehouden aan boord van het Instructie-
vaartuig „Prinses Juliana", onder leiding
den heer G. de Jong, directeur van het
Onder wij sTonds voor de Scheepvaart.
De „Prinses Juliana" zal met de cursisten
een tocht maken over het IJsselmeer naar
Zwolle en Lemmer.
EXAMEN RADIO-AMATEUR
Op 7 Juli a.s. en zoo noodig op volgende
dagen zal examen worden gehouden tot het
verkrijgen van een amateur-radiozendmach
tiging of van een verklaring van bevoegd
heid tot het bedienen van een amateur-
radiozendinrichting.
Het examen zal worden gehouden in het
gebouw Scheveningscheweg 6 te 's-Graven-
liage en te 19 uur aanvangen. Aanmelding
dient te geschieden uiterlijk Zaterdag 27 Juni.
Zij, die aan dit examen wenschen deel te
nemen, moeten hun verzoek om een zend
vergunning richten aan den Minister van'
Binnenlandsche Zaken, of, om een verkla
ring van bevoegdheid, aan den Directeur»
Generaal der P.T.T.
ACADEMISCHE EXAMBSS
lampen. Theol. School. Gesl.ï Thi
d.ex.. de heer C. Spek, Breda,
iden. Gesl.: Geneeskund'
tinchem en de heeren A- W. J. Groothui*. Maas*
en A. de Vries, Leeuwarden en gcslaAgtf
het le gedeelte van het artsexamen da
J. C. Tummers, Bandoeng,
ilft. Cand. mijningenieur: de he<
Arkel. D. Burger, K. SIderiu*.
Geslaagd voor mijningenieur: de he<
F. J. Dermout, B. E. Dieperiok. K.
r. H. van Eek (met lof), J. A. van
A.aaüSar
der Kl(
inzing, W. van Noord.
Sopers en W. A. C. i
Geslaagd B. de Boer, IJsbrechtum,
A. E. H. Boogh. Apeldoorn, R. Botterweg, Ha*
nc-kate. A. C. Budelman, Apeldoorn; S. R. Cap*
pel. Vugt.
mej. J. Imthorn, Ooatvooxne en mej. N. Vei'*
honst, Plershil en de heeren P. R. Berkhout,
Nieuw.Helvoet, J. Hazelbag, Rockanje en M,
Langbroeit, Middelharnis.
Zierikaee. Rijkskweekschool! de daji
C. Catsman, te Brouwershaven: J. Mol,
Dreisöhor en de heer A. J« Brav«nboeru
Noordgouwe.
Utrecht. Ned. Herv. Kweekschool Jan va*
Nassa/u: de dames J. M. de Haas te Veer
boer, J. P. Leeflang en E. J. Soeian, allen té
Utrecht.
- - - - L.o. Amsterdam-
A. Cras. Best (N.-Br.).
hikers-assistent. Amsterdam. Mej. ,T,
a Krabbendam en de heer M. van Massel. feat*
den te Amsterdam.
ichlnlsten. Den Haag. Dipl. Al de he©*
P. H. Lerentsveld te Kinderdijk, C. Veen*
te Hengelo. H. Jongebloed te Delft, D"«
den Berg te Groningen; Th. "Weasels
Utrecht en P. Duijnstee t« Rotterdam.
Stuurlieden. Den Haag. Derde stut
groote stoomvaart de heeren H. Algerc
Tjaden. C. Swart en F. J. Nleuwenhuls.
man kleine stoomvaart de heer E. van Wage*
ningen.
Raden van Arbeid. Ami terdara, Dipl. de*
Ver. van Raden van Arbeid. Gesl. L. C. P. Poll
en D. S. Vlietstra, Amsterdam; J. Sch. Welf,
X.
b. J. Het schijnt dan toch, dat de Franschman gelijk had, die
beweerde, dat heel de wereld geschapen was, behalve Neder
land. want dat was door de Hollanders in het aanzijn ge
roepen.
Men moet dit natuurlijk nemen voor wat het is, nl. een lof
tuiting op de taaie volharding der Nederlanders, die steeds
weer, de eeuwen door. getracht hebben het water te ontne
men wat het water hen ontnam. Of ook wel te nemen wat de
zee niet eer genomen had.
Het is zoolang we in de geschiedenis kunnen terug gaan
altijd door de strijd van het water en tegen het water, die
we waarnemen op het plekje van de aardbol, dat we Neder»
land noemen. En in Nederland is het weer die op de wereld
kaart nauwelijks merkbare inbuiging van de kustlijn, de
Zuiderzee, waar in de laatste jaren wel een zeer zware strijd
is gevoerd, die naar het schijnt nu eens voorgoed door de
Nederlanders zal gewonnen zijn. De Zuiderzee is geen zee
maar is een meer geworden: het IJsselmeer.
Een stukje historie
Niemand kan zeggen hoe ons land er ïn den eersten tijd,
'dat hier menschen woonden zal hebben uitgezien. Kaarten
maken deed men toen nog niet. De oudste kaart, die bekend
is, is de Peutingeriana tabula, een soort wegenkaart der oude
Romeinen, die de wegen van het tegenwoordige Britsch-Indië
tot aan Spanje aangaf, Doch deze kaart is geen afbeelding
van het land, maar een af stand wijzer, zooals blijkt uit bij
gaande afbeelding, die het gedeelte van deze kaart dat op
ons land betrekking heeft weergeeft.
Peutingeriana Tabula
Wel zijn er verschillende kaarten verschenen, die een
beeld zouden geven van ons land bij het begin van onze jaar
telling, doch deze zijn enkel ontworpen naar gegevens, die
men meent dat op waarheid gegrond zijn, maar waarvan men
geen zekerheid heeft. Volgens enkele geschiedkundigen
moet omstreeks 100 v. Chr. ons land er uitgezien hebben als
bijgaande kaart laat zien.
De kustlijn is maar op enkele plaatsen doorbroken. In het
inidden ligt het meer Flevo, ongeveer op de plaats van het
tegenwoordige „Val van Urk".
Dit meer Flevo werd reeds genoemd door den Spaanschen
veel overeenkomst met elkaar vertoonen.
Ontstaan van de Zuiderzee
Volgens hen heeft men het ontstaan van de Zuiderzee ïn
drie tijdperken te denken. De eerste periode begint met een
doorbraak van de duinen ten zuiden van het tegenwoordige
Texel. Hierdoor ontstond het Marsdiep. Steeds meer stuk
ken grond spoelden weg, zoodat na verloop van tijd de
Texelstroom ontstond. Nog verder drong de zee Oostwaarts,
totdat eindelijk Texelstroom en Vlie, de uitmonding van het
meer Flevo. zich met elkaar vereenigden. Tegelijk, volgens
Ramaer zelfs al eerder ontstond een tweede uitmonding van
Flevo, het Oostvlie. Deze twee uitmondingen zouden zich
Noordwaarts weer vereenigd hebben, zoodat een eiland ge
vormd werd, het tegenwoordige Grind met de Grindwaard
ten Zuiden van Terschelling.
Met het vereenigen van Texelstroom en Vlie vangt de
tweede periode aan, waarin veel land langs Texelstroom en
Oost- en Westvlie de zee ten offer viel, zoodat de kaart van
het land geheel veranderde en er ongeveer als bijgaande kaart
zal uitgezien hebben.
'Ons land plm. .100 v. Chr,
geschiedschrijver Pomponius Mela, die ongeveer 30 jaar ha
Chr. leefde. Latere geschiedschrijvers als Plinius. onge
veer 50 jaar na Chr. en de nog meer bekende Tacitus
ongeveer 100 jaar na Chr. gewagen van een groot aantal
meren, waarvan Flevo dan wel het voornaamste was. In dit
meer stroomden een drietal Rijnmonden uit. nl. de IJssel,
dan een arm, die door de tegenwoordige Geldersche vallei
zou gestroomd hebben en eindelijk de Kromme Rijn met als
mond naar het Flevomeer het water, dat we thans Vecht
noemen. Het meer Flevo stond weer met de Noordzee in
verbinding door een niet zeer breed water, het Vlie, dat vol
gens den Frieschen geschiedschrijver Ubbo Emmius (pl.m.
1222 na Chr.) hoewel vroeger wijder toen ter tijd niet
meer was dan een beek of vliet. Dit verklaart ook wat Melis
Stoke ons mededeelt nl. dat graaf Willem I in 1203 te paard
uit Friesland in Zijpe (N.H.) aankwam.
Toch moet er in den tijd tusschen Plinius en Tacitus en
den tijd van Melis Stoke zich al heel wat hebben afgespeeld
tusschen water en land. Wat daar is gebeurd in die jaren
weten we niet. Er is genoeg over geschreven doch er bestaat
niet veel overeenstemming tusschen de verschillende schrij
vers. Alleen twee bekenden op historisch-geografisch gebied,
de Zweed Arnold Linde en de Hollander J. L. Ramaer geven
een beschouwing over het ontstaan van de Zuiderzee, die
De derde periode, die nu volgt, kenmerkt zich door nemen
en geven van de zee. Want op sommige gedeelten werd wel
land door de zee weggespoeld, doch op andere plaatsen had
weer landaanzetting plaats, wat wel blijkt uit de bovenaan
gehaalde uitspraak van Ubbo Emmius, die verklaarde, dat
het .Vlie vroeger breeder was geweest.
Ons land plm. 500 n. Chr.
Natuurlijk verliepen er over dit proces eeuwen, gedurende
welke het meer Flevo steeds grooter werd. De voorheen er
omheen liggende meren vereenigden zich voor het meerendeei
met Flevo. Zware stormen vergrootten het vroeger kleind
binnenmeer en zoo ontstond de Zuiderzee, welke naam sederfc
1340 bekend is.
Zulke zware stormen hadden plaats omstreeks 350, 530y
695 en 730. Maar vooral die van 1170 moet aan het meer
Flevo groote uitbreiding gegeven hebben, terwijl ook 123J5
en 1250 bekende stormjaren zijn. Het toen nog onbedijkt€
land had het zwaar te verduren, zooals licht te begrijpen val|
en verloor geregeld groote gedeelten aan de waterwolf.
Maar het gedeelte tusschen Medemblik, Enkhuizen ed
Stavoren heeft het lang volgehouden. In de „Kronyk vafl
Friesland" leest men, dat men in 1255 met een „rafter" (pols»
stok) en met een „dalye" (vonder) van Stavoren naar Enk*
huizen kon gaan; het „was een goet en vast lant". Pas in de
kronyken van 1400 wordt melding gemaakt van een zware
vloed, zoodat „sedertdien" de groote schepen Enkhuizen en
Amsterdam konden bevaren en „Dordrecht niet meer de
eenige zeestad was".
Sedert omstreeks 1*300 waren de bewoners dezer streken
reeds bezig met het aanleggen van dijken om de kracht vanl
de zee te keeren. Natuurlijk was dit eerst nog primitief werk*
Maar de strijd tusschen de zeekustbewoners en de zee wat
daarmee ingeluid.
En het zou een langdurige, taaie strijd worden.
Omstreeks 1500 zal de kaart van ons land er ongeveel
uitgezien hebben als onderstaand kaartje aangeeft.
Ons land op het eind van de 15e eeuw
