maandag 18 mei 1936
derde blad pag. 9
luchtbeschermingsoefening in
W.-Noord-Brabant en Zeeland
NED. Z.-A. VEREENIGING
Transpireerende Voeten,
mijnheer pimpelmans gaat „en pension"
DAGERAAD
de verduistering
goed geslaagd
p Goes bleek onvindbaar
De luclitbesdiermingsoefenlng, Za-
i -terdagavond in westelijk Noord-Bra-
bant en Zeeland gehouden, mag, van
liet luchtruim uit bekeken, in alle op-
zichten uitstekend geslaagd worden
genoemd. Gemeentebesturen en parti-
ranl culieren van grootere en kleinere ge-
erw| meenten, van dorpen en gehuchten,
hebben al het mogelijke gedaan om
liun dorpen onvindbaar te maken. Het
12i was een verduistering „op groote
schaal".
i De oefeningen waren georganiseerd door
den Commissaris der Koningin in de pro-
=a vincie Zeeland, Jhr Mr J. W. Quarles van
I Ufford, in samenwerking met den comman-
',101| dant in Zeeland, den kapitein ter zee II. J.
van der Stad en zijn toegevoegden officier,
den luit. ter zee le kl. G. Mante, die in
J Zeeland zooveel heeft gedaan voor de pro-
Ti! pagan da der luchtbescherming onder de
burgerij.
Groote belangstelling overal
De belangstelling, die ook elders in het
land voor deze oefeningen bestond, bleek
wel uit dc aanwezigheid van tal van auto
riteiten van buiten Zeeland, o.a. den chef
van den Generalen Staf, den luit.-generael
1. H. Reijnders, den luit.-gen. P. H. A. de
Ridder, dezer dagen benoemd tot inspec
teur van den luchtbeschermingsdienst, den
procureur-generaal van 't Haagsche Gerechts
hof, Mr A. Brants, den commandant der
marine, den schout-bij-nacht T. L. Kruys,
den commandant in Zeeland, den schout
bij-nacht J. J. Dikkers, den commandant
der luchtvaartafd., den kolonel P. W. Best,
den commandant van het bureau lucht
bescherming van den generalen staf, den
luit.-kolonel A. II. Schimmel en vele andere
militaire- en burgerlijke autoriteiten.
De autoriteiten en genoodigden verzamel
den zich op het raadhuis te Goes, waar de
Commissaris der Koningin een inleidend
woord sprak en den Zeeuwschen burgemees
ters dank voor hun groote medewerking
Na een kort begroetingswoord van den
burgemeester van Goes, Mr R. H. van Dus-
seldorp, splitste het gezelschap zich in drie
groepen.
De hoofdgroep, waartoe bovengenoemdi
autoriteiten behoorden, bezichtigde een gas
en schcrfvrij gemaakten kelder onder een
particulier woonhuis en vervolgens een in
een der nieuwe wijken aangelegde loopgraaf,
die als sdherfvrije schuilplaats kan dienen,
terwijl daarnaast een met pantserplaten en
grond overdekte kazemat ook een gasvrije
schuilplaats biedt aan zes personen, die zich
Ongeveer drie uur hier kunnen ophouden.
Per auto begaf het gezelschap zich naar
Vlissingen en met de provinciale veerboot,
aan boord waarvan de lunch werd gebruikt,
naar Breskens om in het westelijk deel van
Zeeuwsch-Vlaanderen de middagoefeningen
bij te wonen. Per auto ging het verder naar
Oostburg, waar men door den burgemeester
ten raadhuize, waar ook de luchtbescher
mingsdienst was gevestigd, werd ontvangen.
De oefeningen hielden o.a. in, dat zeven
vliegtuigen, komende uit Oostelijke rich
ting, boven Zeeuwsch-Vlaanderen, Walche
ren, Noord- en Zuid-Beveland zouden operee-
ren, terwijl drie marinevliegtuigen uit „De
Kooy" Schouwen en Duiveland, St Philips-
land en Tholen onveilig zouden maken.
Draadloos werden de berichten omtrent de
bewegingen der vliegtuigen ontvangen, die
hoe langer hoe dichter Zeeuwsch-Vlaande
ren naderden, waarbij de luchtbescher
mingsdienst in alarmtoestand werd ge
bracht. Te kwart over drie verschenen de
zeven vliegtuigen in escadrille-formati
boven het toen reeds gewaarschuwde Oost-
burg.
Het bleek, dat de schade, die het gefin
geerde bombardement had veroorzaakt, uit
cenige eveneens gefingeerde branden, huis
instortingen met gewonden, en gasschade.
eveneens met getroffenen bestond. De ver
schillende hulpdiensten rukten uit (hier
zeer snel, daar met eenige vertraging
n-i-e-t-n-a-a-st-e-l-k-a-a-r
Uiterst hinderlijk en vol ge
varen Is het, wanneer meer
dan twee fietsers naast elkaar
rijden. (Op smalle wegen
en paden is zelfs twee nog
te veel
gens het gebrek aan routine en geoefend
heid) en de vcreischte hulp werd verleend.
Hoe uitstekend het resultaat was, was
slechts uit de lucht, van de cabine uit van
de P.H.A.E.H. me piloot Brinkhuis echter
den stuurkinuppel, waar te nemen. Van 500
M. hoogte af was bijna geen enkel punt te
herkennen, en zelfs de meeste stati/ms,
clectrische centrales, de gasfabrieken, de
groote bruggen, kortom de strategisch ge
sproken „kwetsbare plekken" in de gemeen
ten waren onvindbaar, slechts een zeer ge
routineerd nachtvlieger, die het terrein op
zijn duimpje kent, kon zeggen boven welke
stad, welk dorp of welk gehucht hij zijn
motorgeronk deed hooren.
In Noord-Brabant
Even voor tien uur steeg de P.H.A.E.H.
van het vliegveld te Eindhoven.
In het vliegtuig hadden plaats genomen
de commandant van de luchtverdedigings
kring UtrechtSoesterberg, luit.-generaal
C. Prins, kapt. J. H. Riesen, leider van de
oefening en kapt. H. W. G. R. Dietz, van het
bureau luchtverdediging van den gen. staf,
luit. Strover van de luchlvaartafdeeling, Mr
D. G. W. Spitzen, administrateur, chef afd.
binnenland van het ministerie van Buiten-
landsche Zaken en Mr Van Balluseck, be
drijfsadviseur der K.L.M.
Het toestel zet koers naar Oirschot. Zoo
ver we kunnen zien de kim is nevelig
en het is een donkere avond is vrijv el
geen licht te bekennen, slechts het Wilhel-
minakanaal, dat als een smal grijs lint over
het duistere aardoppervlak ligt, geeft eenige
oriëntatie.
In Tilburg zou men geen groot industrie
centrum vermoeden. Enkele spaarzame
lichtjes van onvoldoend aifgeschermde lan
taarns duiden op een bewoond aardgedeelte.
Maar alles is keurig in orde.
Enkele minuten later zijm we boven Breda,
de stad van de Militaire Academie, die ech
ter vele lichtpunten toont.
Etten is heelemaal onvindbaar, de proef,
die daar met blauwgeverfde lantaarns is
genomen, is prima geslaagd.
Boven Roosendaal weer een van die
ele plaatsen, waarboven piloot Brinkhuis
op geringe hoogte een rondje draait en luit.
Straver zijn luchtbommen werpt, zie:
in de verte Esschen.
gen op Zoom heeft zich minder goed
gehouden, dan uit het historische gedicht
mocht worden verwacht. De straatverlich
ting is nog duidelijk te zien. Het station is
goed verduiserd. Tholen maakt daarentegen
joede beurt.
FRIES CHE BOT ER DRABBELKOEKEN
*toO
In bussen 6 st. f 0.50; 10 st. 0.S5;
Luxe bussen 10 st. 0.90; 17 st. 1.50;
Boven 2.franco.
Telef. 20 Gironummer 30584
J. C. REPRO - WORKUM
't Oudste en vertrouwdste adres.
De Hagespraak
Over „Volk en Bodem"
In Duitschland spreekt men sedert eenige
tijd over „bloed en bodem"; terugkeer tot
het heidendom. Natuurlijk volgt de N.S.B.
op Nederlandsclie wijze! het Duitsche
voorbeeld. Dus houdt men op Tweede Pink
sterdag een „I-Iagespraak" te Luntercn
de oproep daarvoor luidt:
„Geeft u op aan de Kringhuizen!
Ook uw plaats is Tweede Pinksterdag op
de oude, trouwe Veluwe, waar tiendui
zenden in grond- en lotsverbonden
h e i d opnieuw zullen getuigen voor
Volk en Bodem".
Zóó niet
De candidaatstelling der V.D. in Dordt
In het jongste nummer van de „Vrijz;
Democraat" breekt de heer Ketelaar destaf
over de candidaatstelling zijner partij in
Dordt, waar men hem bovenaan en »le hee-
ren Oud en Joekes onderaan op de lijst
plaatste om daarmee aan te geven, dat men
ten volle aan de ontwapening vasthoudt.
Zóó niet; schrijft de heer Ketelaar:
„Wij hebben niet op 18 en 19 April te
Utrecht vergaderd, om tot zooveel moge
lijke verdeeldheid te geraken, maar om
zoo groot mogelijke eenheid te bereiken.
Daden, als die van de afdeeling Dor
drecht. welke ongetwijfeld uit eerbare
motieven voortkomen, zijn echter m.i. niet
voldoende doordacht, wat betreft de
volgen."
In Zeeland
Ook in Zeeland is de oefening goed ge
slaagd. Het verkenningsvliegtuig, dat de
nachtvlucht boven het verduisterde gebied
maaktè was de F 8, bestuurd door den K.L.M
piloot Snitselaat1, die te 21.50 van het vlieg
veld Vlissingen vertrok. Tot de inzittenden
behoorden de commissaris der Koningin
de provincie Zeeland, Jhr Mr J. W. Quarles
van Ufford en de luit. ter zee le kl. G. Mante
Behalve de kust- en havenverlichting
die uiteraard ondanks de oefening
moest blijven branden, en slechts zou
worden gedoofd, wanneer dit alles on
verhoopt eens ernst zou worden kan
men zeggen, dat Zeeland volmaakt
verduisterd was en dat nergens eenig
overbodig licht viel te bespeuren.
Aanvankelijk ging het goed. Zoutelande,
Westkapelle en Domburg waren nog juist te
zien, doordat de duisternis nog niet geheel
gevallen. Daardoor kon men ook Middel
burg waarnemen, hoewel op een enkel
bruggelioht na, alle lichten gedoofd waren.
Er werden eenige lichtpatronen afgeschoten
voort ging het, naar Veere, over het
duistere Noord-Bevelamd naar Brouwers
haven.
Nog steeds is Goes niet te zien. Wij
moeten er overheen of er langs zijn
gevlogen en dus maakt Snitselaar
rechtsomkeert en zoekt opnieuw. Te
vergeefs echter. Op een gegeven oogen-
blik herkennen wij fort Rammelcens en
dus zitten wij weer boven Walcheren*
Wij zijn te ver en weer gaat het terug
en na veel gecirkel geven we het zoe
ken op.
De kustlijn vam Zuid-Beveland volgend,
verraden de sluislichten, die niet gedoofd
mogen worden, ons ten slotte Hansweert.
Wij zien nu de lichten der sohepen op de
Wester-Schelde en even later de sluis- en
havenlichten van Terneuzen en van het
kanaal naar Sas van Gent
Ttgen kwart over elf staat "de machïn<
weer op den grond.
Ned. Chr. werkmeestersbond
In de tiende algemeene vergadering van
den Ned. Chx\ Werkmeestersbond op 1 Juni
(Tw. Pinksterdag) in het Vacantie-oord van
het C.N.V. te Putten, hoopt Mr. C. Beeken
kamp te spreken over: „Dit verkeerd ge
slacht". Vooraf heeft de overdracht van
lieuw vaandel plaats en hoopt de heer
H. Amelink namens het C.N.V, een toe
spraak te houden.
JAARVERGADERING
TE AMSTERDAM
Afscheid Prof. Dr. J. TV. Pont
Wat met emigratie
bereikt is
Zaterdag is in het gebouw Industria de
54ste jaarvergadering gehouden van de Ne-
dcrlandsch Zuid-Afrikaansche vereeniging,
welke door een groot aantal leden en belang
stellenden werd bijgewoond, onder wie de
heer Johs. Pierson, van Parijs, die in den
Kruger-tijd aldaar consul-generaal van de
toenmalige Zuid Afrikaansche Republiek is
geweest.
Openingsrede
De voorzitter der vereeniging, Prof. Dr. J.
W. Pont, van Bussum, die in deze jaarver
gadering zijn gedurende 25 jaren vervulde
functie neerlegd'3, herinnerde er aan, dat hij
in 1911 tot voorzitter werd gekozen. Het
karakter van de periode in dien tijd schetste
spr. door er op te wijzen dat dit in hoofd
zaak philantropisch was.
Steunen wat dreigde verloren te gaan,
verzachten van de gevolgen van oen oorlog
enz. Wij trachtten het verleden zooveel mo
gelijk vast te houden, in afwachting van wat
er na de Unie, die in 1910 zou tot stand
komen, mogelijk zou worden voor de verster
king van het Hollandsch element.
Door de Unie werd de tweetaligheid' van
Zuid-Afrika in beginsel vastgesteld. Toen
leefden in de Vereeniging weer nieuwe ver
wachtingen op en zocht zij een nieuwen weg
die moest worden ingeslagen.
Dit was niet gemakkelijk vooral niet
Zuid-Afrika, daar wonen behalve de geboren
Afrikaners de vele Nederlanders, die er tij
dens de Kruger-tijd gevestigd zijn en als Ne
derlanoer worden gewaardeerd. Dit
voorbij, en nu hoopten zij vooral op steun
uit het oude vaderland, geestelijke of stof
felijke steun.
Toen nu op het uitbreken van de wereld
oorlog er een felle Afrikaansche reactie op
kwam en er een scheur onder de Afrikaners
werd gezien, gesymboliseerd aoor generaal
Botha en generaal Hertzog, ontbrandde (3e
strijd, en bleek dat zij zelfstandig een kring
bleven vormen en in de taalstrijd een eigen
houüing aannamen. Hierdoor rezen verschil
lende misverstanden, die feitelijk nooit ge
heel en al uit den weg geruimd zijn.
Met Prof. Kritzinger ziet spr. de N-ederland
sche, Vlaamsche en Afrikaansche letterkun
de als een groote boom en de Nederlandsch
Zuid-Afrikaansche vereeniging heeft dit be
ginsel op haar wijze steeds beleden. Zij
heeft veel gedaan om het Afrikaansch ook
hier bekend te maken. Het eerste Afrikaan
sche werk is in Nederland uitgegeven.
Na den wereldoorlog kon onze vereeniging
opnieuw opleven en sedert is er trouw ver
der gearbeid. Want wanneer er niet voort
durend propaganda gemaakt was in ons
eigen vaderland, zou het medeleven
zijn verzwakt.
Zuid-Afrika is in ons land aan niemand
onbekend, daar de Nederlandsch Zuid-Afri
kaansche vereeniging altijd op de bres er
voor heeft gestaan en wanneer er nu 1000
kinderen zijn uit ons land, die met Zuid-
Afrikaansche kinderen correspondeeren, en
wanneer in het afgeloopen jaar 10.000 brie
ven op het kantoor zijn opengemaakt, van
menschen die inlichtingen vroegen over dit
land, dan is dit grootendeels te danken aan
haar onvermoeide arbeid.
Onze vereeniging beleeft in dezen tijd een
periode van wasdom. Het ledental neemt toe.
Moge, aldus besloot spr. zijn met applaus
ontvangen openingsrede, die tevens herden
kingsrede was, de Nederlandsch Zuid-Afri-
kaansch-e vereeniging ook in dit jaar en in
vele volgende jaren haar werk met de ouae
bezieling en toenemende ondersteuning, van
allen die,het wel meenen met de toekomst
ons volk voortzetten, zoodat de banden
worden verdiept en gansch Nederland zijn
oog slaat op ait land van de toekomst.
Jaarverslagen
Aan het jaarverslag, uitgebracht door den
secretaris, Jhr. Dr. P. J. van Winter,
van Amsterdam, ontleenen wij, dait gespro
ken mag worden van een groeiende begeerte
bij tal van meest jonge Nederlanders om
hun geluk in Zuid Afrika te beproeven. Di?
jaar heeft deze emigratie een dcrgelijken
omvang aangenomen, dat onze organisatie
in de Unie moest worden uitgebouwd en
wij ook in Amsterdam ons personeel aan.
merkelijk dienden te vermeerderen.
Het dagelijksch besituur moest vele uren
besteden, niet alleen aan het voorlichten
en onderzoeken van aspirant-emigran"en,
maar ook aan belangrijke prinoipieele be-
sprekingen over het te voerein ©migratie
beleid. Bij he? verleen en van onze facilitei
ten hebben wij in het algemeen vastgehou
den aan den eisch, dat emigranten zelf hun
reiskosten betalen en over voldoende mid
delen beschikken, om in Zuid-Afrika eeni-
gen tijd door te brengen voor het zoeken van
een werkkring. Zooveel mogelijk trach.'en
wij ons ook te overtuigen van hun vakbe
kwaamheid, want zooals verscheidenen
hunner ons uit de Unie reeds geschreven
hebben: men moet 100 pCt. vakman zijn
om te kunnen slagen, terwijl het werk in
veel sneller tempo gaa? dan in Nederland.
Voor de verdediging en handhaving van dit
standpunt hebben wij moeten vechten en
omgekeerd hebben wij te overwinnen ge.
had veler wantrouwen in de mogelijkheid
an een Nederlandsche emigratie van eeni-
gn omvang naar Zuid-Afrika. De meeste
emigranten vonden een werkkring in Jo.
ha n nesburg en omgeving.
He? verslag memoreerde den arbeid van
de vertegenwoordigers der Vereeniging te
Johannesburg- en Kaapstad en bracht ook
een woord van grooten dank aan vele oud-
Nederlanders in Transvaal, die veel voor de
Hollandsche emigranten hebben gedaan.
Het ledental S'eeg van 791 to? 956.
De secretaris heeft ter vergadering nog
een uitvoerige-'toespraak over emigratie-mo
gelijkheden en -eischen gehouden, die met
belangstelling werd aangehoord. In 1935
emigreerden door bemiddeling der Vereeni
ging 467 personen, waarvan slechts enke'en
terugkeerden.
Het verslag van don penningmeester, den
heer Johs. Proost, van Amsterdam, ver-
meldde een eindbedrag van f 28.571,83. De ba.
lans sloot met een totaal van f 64.797,27,
waarop een verliessaldo van f943.99 voor
kwam.
De beide verslagen werden goedgekeurd,
Bestuursverkiezing
Als bestuursleden zijn herkozen met ha-
genoeg algemeene stommen de heeren: K.
F. v .d. Berg. G. D. P. A. Renardel de Lava-
lebbe. Prof. Dr. A. A. van Schelven Mr. A.
Loosjes, Mr. Th. B. ten Kate, Mr. J. C. Kake-
Hoewel men in
Katwijk de eerste
haring verwacht,
arriveerde Zater-
dagmorgen
Vlaardingen reeds
de eerste Neder
landsche haring-
logger van de ree-
derij Hoogendijk
mei liet ver sche
zeebanket. De
aankomst van de
Noordster
197, aan de kade.
DINSDAG 19 MEI
HILVERSUM I 1875 M. KRO-Uilwndüir.
4.00—5.10 HIRO. 8.00—9.15 en 10.00 Gra-
mofoonpl. 11.30-12.00 Gods. halfuur.
12.15 KRO-Boys. 1.15 KRO-orkest. 2.00
Vrouwenuur. 3.00 KRO-orkest. 4.00
HIRO 5.10 KRO-orkest. 6.15 KRO-Boys.
7.15 Uitzending R.K. Middenstandsbond.
8.10 Causerie. 8.30 KRO-Melodisten. 8.50
Pianoduetten. 9.15 KRO-Melodisten. 9.35
Pianoduetten. 10.00 KRO-Symphonie»
orkest. 10.40 KRO-Symphonie-orkest.
HILVERSUM II 301 M. AVRO-Uitzending.
8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding. 10.30
Ensemble. 11.00 Huish. wenken. 11.30 En
semble. (In den loop van den morgen:
Reportage Aankomst Nederlandsche Am
bulance uit Abessinië). 12.15 Orgelspel!
en zang. 1.00 Omroeporkest en voor
dracht. 3.00 Knipcursus, 4.00 Viool en
piano. 4.30 Radiokinderkoorzang. 5.00
Voor de kinderen. 5.30 De Octophonikers.
7.00 Voor de kinderen. 7.05 Kinderkoor
„Zanglust". 7.30 Causerie over cosmisch©
stralen. 8.00 Berichten. 8.10 Interview Dr.
Winckel. 8.20 Orkest en solisten. 10.15
Omroeporkest. 11.00 Berichten.
DROITWICH 1500 M. 11.20—11.50 OrgelspeL
12.50 BBC-Northern orkest. 3.103.55
Kwintet. 4.20 Causerie. 4.40 Bariton en
Strijkkwartet. 5.35 Populair concert. 6.05
Cricketverslag. 6.50 Cemibalorecital. 8.20
Piano-recital. 8.50 Gevar. programma.
10.20 Scheepvaartcauserie. 10.40 Piano
recital. 10.55 Muzik. causerie.
RADIO PARIS 1648 M. 11.20 Orkestconcerf.
4.20 Concert. 5.50 Orkestconcert. 8.50
Operetteuitzending.
KEULEN 456 M. 12.20 Populair concert. 1.35
Omroeporkest en solisten. 2.35 Gevar.
concert. 4.20 Omroeporkest. 5.35 Omroep-
kleinorkest. 8.30 Concert.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 5.20 Klein-
orkest. 8.20 Salon-orkest en zang. 10.30—
11.20 Gram.pl.
484 M.: 12.50 Klein-orkest. 5.20 Salon
orkest. 6.50 Zang. 8.20 Symphonieconcert.
Prof. Pont eere-Ud
Alsnu overhandigde de afgetreden' voor
zitter, Prof. Dr. J. W. Pon t, den hamer aan
den waarnemenden vice-voorziMJer, Dr. H. v<
eek Vollenhoven", van Heemstede,
die Prof. Ponit woorden van dank en hulde
toesprak. Spr. herdacht naast diens 25-jarig
voorzitterschap zijn werkzaamheden voor de
Z. A. Voorschotkas. voor den Nederlandsch.
Zuid-Afrikaanschen handel en den Zuid«(
Afrikaanschen landbouw.
Namens de Vereeniging bood spr. dert
scheidenden voorzitter, onder applaus der
vergadering, het eere-lidmaavschap aan, bet.
welk Prof. Pont, in dank aanvaardde.
In de pauze hebben velen heit nieuwe ©ere
lid de hand gedrukt, waarna Prof. Dr. H.
T. Colenbrander een causerie hield over,
zijn reis door Zuid-Afrika. -
Handen en Oksels behandel© mert tnef
Purolpoeder. Dit is het meest afdoend©
middel. In bussen van 45 en 60 ct.
Alleen bij Apoth„ en Drogisten,
39. Het vertrek 'der beide medereizigers
had echter 't voordeel, dat mijnheer en me
vrouw Pimpclmaus nu op hun gemak en
zonder gehinderd of bespot te worden den
koffer weer konden inpakken. Mijnheer
Pimpelmans legde hem ditmaal dwars over
de heiae zitbanken, ging er boven op staan
en vermeerderde den druk, door met z'n
beide handen tegen de zoldering der coupé
te duwen,
40. Dit was dom gedaan, want de koffer
had van onderen geen steun. Bovendien
bestonden de zijkanten niet uit loer, maar
uit bordpapier, beplakt, met iets dat leer
moest verbéélden. Mijnheer Pimpelmans
zakte dan ook opeens dwars door zijn koffer
heen en trok meteen het handvat van de
noodrem, waaraan hij zich in zijn angst
wou vasthouden, uit de zoldering
(Wordt Woensdag vervolgd)
Feuilleton
(10
door H. KINGMANS
„Ik kan bet niet helpen, Roelf. We zijn al zoo vaak tclcufn
gesteld. Ik ben blij dat het thans zoover is. Maar stel j'e
betrouwen niet op de soldaten, die heden een eed afleggen en
dien rsorgen verbreken- Wanneer zij straks geen geld ontvangen
zijn zij in staat, de zijde van Spanje weer te kiezen. Betrouweu
wij alleen op onzen God."
„Natuurlijk, Marrigje, natuurlijk. Dat doe ik ook, je weet het
wel. Maar we mogen de middelen niet versmaden. Groningen
heeft nu de goede zijde gekozen. De Staten zullen wel een
vertegenwoordiger, een Stadhouder, zenden. Dat kan <1©
sinjeur Stella natuurlijk niet zijn. Dan worden de soldaten
betaald en ik hoop, dat zal wel, dat zij daarop spoedig ver
trekken. Zij zijn echte opeters en hebben de burgerij al last
genoeg bezorgd, al hebben zij vandaag kranig werk geleverd."
I-Iij lachte luid en sloeg zich op de knieën van schik over de
geslaagde muiterij, die den stand van zaken in Groningen
xadicaal had omgekeerd-
„Je moet méér dankbaarheid toonen, Marrigje", zcide hij ver
wijtend tot zijn schoonzuster. „Munco is terug
,,'k Ileb er God voor gedankt, Roelf."
„Ja, ja, dat geloof ik graag. Maar ik bedoelde het in het
algemeen. Munco is levend terug en behoeft niet meer weg te
vluchten. Een goed vakman, als hij, krijgt spoedig weer werk,
zoodat Marrigje en hij kunnen trouwen. Maar wat het beste
nog is: met den overmoed der Roomschen is het gedaan; dc
rwartrokken
„Niet schelden, Roelf."
„Nu dan, de geestelijken en paters en monniken moeten een
toontje lager zingen. Gods Woord zal weer yrijelijk mogen
worden verkondigd. We krijgen weer een kerk, misschien wel
twee. De predikanten komen terug en de uitgeweken, gegoede
burgers, waarop Groningen met recht trotsch is- Ik zie oud-
burgemeesters ITillebrands en Alberda weer door de straten
wandelen. Dit is een dag van vreugde, Marrigje. En ik kan
het moeilijk hebben, dat je zoo terughoudend bent, zoo weinig
dankbaar- Ik zeg het precies, zooals ik het meen. Je weet, dat
ik van mijn hart geen moordkuil maak."
„Dat behoeft ook niet. Ik ben ook wel dankbaar, maar wil
alleen waarschuwen voor overdreven verwachtingen. Misschien
zie ik de toekomst te somber in, omdat ik al zooveel leed heb
ondervonden, maar ik vrees, dat de dageraad nog niet aange
broken is, dat we nog meer moeten lijden. Er is één troost: het
gaat door lijden tot heerlijkheid. Den vrede Gods en een plaats
in den hemel, waarop wij vast vertrouwen, kunnen de Span
jaarden en de Roomschen ons toch niet ontrooven."
TWEEDE DEEL: HET VERRAAD
HOOFDSTUK I
In één der kleine vertrekken van de monumentale Abdij te
Middelburg zaten aan een groote, zware eikenhouten tafel twee
personen te werken-
De eene was van een vrij lange, schrale gestalte. Hij was,
hoewel het hem onmiskenbaar was aan te zien,, dat hij een
geboren edelman was, zeer opvallend eenvoudig gekleed in een
dracht van grof, grijs laken en een kleine plooikraag van
Hollandsche maaksel.
Zoo nu en dan rustte zijn veer op het perkament en staarde
hij naar het vuur in den hoogen schoorsteen, waarop de andere
aanwezige, een geheimschrijver, reeds meermalen turf had
geworpen, want het was vinnig koud.
Boven Middelburg dreven reeds eenige dagen jachtende
sneeuwwolken, die zich zooeven ontlast hadden. Op de stills
binnenplaats van de Abdij, uit het vertrek zichtbaar door ds
hooge, in lood gevatte ruiten, lag reeds een smetteloos witte
wade, duidelijk zeggend, dat het December was, wintermaand
Na eenige tijd te hebben gestaard naar do dwarrelende vlok
ken, die een jachtend spel speelden zag hij er zijn eigen,
veelbewogen leven in? gleed "e magere, smalle, schier
doorschijnende hand weer over het perkament, terwijl de diep in
de kassen liggende oogen de fraai gevormde letters volgden.
Een enkele maal streek de linkerhand door het kleine, blonde
puntbaardje, waarin vrij zichtbaar verschillende zilveren draden
zich bevonden, hoewel Prins Willem van Oranje nog slechts
drie en veertig jaren telde.
Zijn lijvig epistel was gericht tot de Algemeene Staten, ge
zeteld te Brussel, ongetwijfeld een schepping van zijn hand,
al wist hij, die alles wist en karakters doorgronden kon, zeer
wel, dat de voorname adel in Brabant en Henegouwen henii
uit afgunst niet bijster gunstig gezind was en Let bovendien
in hem niet dragen kon, dat hij steunde op den invloed van
het volk, dat zij in hun hart verachtten.
Willem van Oranje kon in December 1576 zonder tegenspraak
zeggen, dat het doel, dat hij had nagestreefd, vrijwel was bereikt
Na de bange jaren van '6S 72, '73, '74 en ook voor een
deel '76, toen het dapper verdedigde Zift-ikzee in handen der
Spanjaarden viel, zoodat er een scheiding was gemaakt tusschen
de twee trouwe gewesten Holland en Zeeland, was de keer
gekomen.
Overal in de Nederlanden dreigde ernstige muiterij van do
Spaansch© soldaten, die geen soldij ontvingen, omdat Koning
Filips in '73 alle betalingen had moeten staken- Het geleek er
veel op, dat Spanje volslagen bankroet zou gaan. Nergens had
het meer crediet. Door vrienden en aanhangers van den Prins
waren de leden van den Raad van Stato te Brussel gevangen
genomen, van wie drie niet meer koningsgezinde werden vrij
gelaten, welke drie, op aansporen van de Staten van Brabant,
de Algemeene Staten bijeenriepen, sinds jaren een college op
papier. Vlaanderen, Brabant en Henegouwen verschenen en
stelden zich in verbinding met den Prins van Oranj D©
opstand der Spaansche troepen te Antwerpen, de fusie van
November, deed de deur geheel dicht. De nauwere aanéén
sluiting der verschillende gewesten kwam tot stand in de
Pacificatie, bevrediging van Gent Men zou samen de Spaansch©
troepen verwijderen. Behalve in Holland en Zeeland zou de
Roomsche godsdienst de heeischende zijn. De plakkaten tegen de
ketterij weiden in de geheele Nederlanden geschorst De Prins
werd in zijn waardigheid in Holland en Zeelan.1 erkend, terwijl
de steden, die tot dusverre niet op zijn hand waren, zich op
zekere voorwaarden aan hem mochten onderwerpen- Het verkeer
zou niet meer mogen worden belemmerd.
Het verdrag van Gent was, de Prins zag het ook zoo, een
schoone overwinning; de kroon op zijn werk. Het was voor
den zoo juist aangekomen nieuwen Landvoogd van Koning
Filips van Spanje, diens halfbroeder Don Juan Requessena
was in Maart '76 plotseling gestorven een tegenslag, dat hij
vereenigd© gewesten tegenover zich vond; een macht dl©
geleid werd door een Staatsman van ongeëvenaarde bekwaam
heid, waartegen hij, overigens goed krijgsman, niet opgewassen
was.
Don Juan vond alle gewesten, Roomsche en niet-Roomsche,
vereenigd in den strijd tegen Spanje. Vele steden in Holland
en Zeeland sloten met den Prins van Oranje een verdrag van
satisfactie, waarbij hij als Stadhouder werd erkend. Ook elders
in het land was er roering. Het laatste goede nieuws was
geweest, dat de troepen van Groningen hun eigen Landvoogd,
Billy, hadden gevangen genomen en zich bij de Gentsche
bevrediging hadden aangesloten, wat de Ommelanden reeds
gedaan hadden. Alleen Friesland toield nog stand, wat even
eens het geval was met Overijssel, dat steunde op de steden
Kampen en Deventer. Üe val van deze steden zou geheel
Overijssel aan de zijde der Staten brengen.
Na acht jaren van strijd scheen een goede toekomst te zullen
dagen
(Wordt vervolgd).
