woensdag 22 april 1936
eerste blad pag. 3
Ned. Herv. Predikantenvergadering
LUTHERSCHE PREDIKANTEN
VERGADERING
Chr. Middelb. en
voorber. h. o.
opvoeding en
onderwijs
weerbericht
sikr- bc"k'd dord™i!m- c- x™*™.
De 71ste jaarvergadering
te Utrecht
In de vergadering van Dinsdagavond werd
het woord gevoerd door Dr H. Kraemer,
uitgezonden door het Ned. Bijbelgenootschap
tot studie der talen in Ned. Indië.
Spr. had als thema: „De Islam als Zen
dingsprobleem".
Referaat Dr. Kraemer
De Islam heeft iets raadselachtigs.
Ontoegankelijk voor de Evangeliepredi
king!
Wellicht is in de volgende richting eeniige
verklaring voor het raadselachtige, dat ge
legen is in de tegenstellingen: godsdienstig-
ondiep en toch volledig beslag leggend, on
origineel en toch vol superioriteitsgevoel.
Levensader van den Islam is, dat hij een
theocratie wil en dat hij, zonder zich dit als
een godsdienstig en zedelijk probleem van
de eerste orde bewust te worden, van den
aanvang af een verwereldlijkte vorm van
theocratie was.
Ideaal Ls de godsdienstige Wet.
De Islam is een religieus imperia
lisme.
In latere ontwikkeling heeft hij vele ele
menten van andere orde opgenomen, maar
zijn wezen is niet veranderd.
Verder is in den Islam een welbewuste en
beredeneerde afwijzing van het
Christendom.
De houding der Chr. Kerk tot de Islam
was verschillend in den loop der eeuwen.
De ontmoeting van Christendom en Islam
in de Oostersche Kerk speelde zich af op het
terrein van de schriftelijke en mondelinge
controverse.
De strijd was intellectualistisch en daar
door onvruchtbaar.
De Germaansch-Christelijke wereld in de
Middeleeuwen was ook voornamelijk anti
thetisch ingesteld. Toch was er contact van
beter orde.
De Zending trachtte eerst invloed te krij
gen door godsdienstdisputen, later door op
voedkundige en liefdadigheidswerkzaamheid
De indirecte beteekenis daarvan was groot
de directe zeer gering. Een vruchtbaarder
terrein vond de Zending in de randgebieden.
Het werk onder heidensohe volken leidde
tot werk onder Mohammedanen. Ook had
dit werk preventieve werking, doordat Hei-
riensche volken, die anders Mohamme-
daansch waren geworden, nu Christen wer-
De Chr. Kerk onttrekt zich nog te
veel aan den Islam. Het moderne we
reldverkeer brengt Christelijke en
Mohammedaansche volken met elkaar
in nauw contact De Chr. Kerk mag
zich aan dat contact niet onttrekken.
De Godsdienstige toestand van Europa
hangt voor een groot deel aan de vraag,
welke godsdienstige signatuur het ontwaakte
Oosten, in de eerstvolgende eeuw zal dragen
Eerc-doctoraat Dr. Kraemer
Onder luid applaus der vergadering deel
de de voorzitter roede, dat vqlgens de dagbla
den van heden, aan Dr Kraemer het eere
doctoraat door de Uirechtsche Universiteit
zal worden verleend.
Dfeenwto
Aan de nu volgende discussie werd deel
genomen door de volgende sprekers:
Prof. Dr. O b b i n k vraagt naar de kansen
bij hen "die los zijn van hun Godsdienst.
Ds Jansen (oud-Ind. predikant) vraagt
of het niet ongunstig is voor het Christen
dom in Indië, dat het de Godsdienst van
den overwinnaar is.
Ds Rutgers (Rotterdam) vraagt naar
de pessimistische verwachtingen omtrent de
toekomst van de Islam onder Mohammeda
nen zelf.
Prof. Cramer zou gaarne nog iets meer
weten omtrent de kansen bij hen, die inner
lijk onbevredigd zijn.
Ds E y k m a n (Amsterdam) merkt op,
dat de vraag overal is, waar zullen we aan-
knoopen? Bij de orthodoxen erf bü het gees
telijk proletariaat.
Ds. v. K o o t e n (Koudekerke) vraagt naar
het belang van de medische zending tot be
strijding van dat superioriteitsgevoel.
Antwoorden van den referent
Referent wijst er op dat elk deel van de
Moh. wereld een eigen cachet heeft
Velen, die los van hun godsdienst zijn,
„doen toch alsofen eeren hun complex
van godsdienstige voorstellingen.
Waarheid wordt sterk objectief aangevoeld
vooral waar men niet geraakt is door de
mystiek.
Stanley Jones merkte dat op zijn confe
renties, de Mohammedanen lieten zich het
minst uit
De reformistische beweging omvat de
nlet-onverschilligen, die deels de actieve
tegenstanders zijn, maar zij banen den weg
voor de religieus-ethische problemen en
voor de behoefte aan zondevergeving.
Ref. wijst nog op de geweldige sociale
saamhoorigheid, die bijeenhoudt wat geeste
lijk verschillend is.
Op Java zijn onder de jonge vrouwen
velen in haar hart Christen, maar zij dur
ven er ln die saamhoorigheid niet te bre
ken met de Islam.
Tenslotte spreekt Ref. over de gemeen
schappelijke vragen en moeilijkheden hier
en in de verte.
't Is de ééne zaak.
Geen kolonisatie van het Christendom,
maar natuurlijke uitzetting.
De vergadering wordt tot Woensdag ver-
Discussie referaat Ds. van Deelen
Op het referaat van Ds H. van Deelen
van O06terend, gisteren door ons opgenomen
volgde een discussie, waaraan wij het vol
gende otrtleenen:
Prof. H a 11 j e m a (Groningen) acht het
gestelde antropologische accent wel juist,
maar wijst er op, dat er toch verschil is
tusschen B runner en k Las co en tusschen
de sfeer van de 16de, en de 19de eeuw.
Bij Kuyper is een synthese tusschen de
acte Gods, de praedestinatie, en de geprae-
destineerden. Bij de behandeling van Ver
bond en verkiezing zag spr. een verenging.
Het Verbond is meer dan vrucht der ver
kiezing, het is ook medium.
Ds Steenbeek (Twello) wilde betoo-
nen de woorden organisme en instituut.
De doleantie gaat uit van de gedachte van
organisme. Ze kreeg dan ook het minst voet
in streken, waar de instituut-gedachte over-
heerschte.
Ds Barger (Heukelum) heeft bezwaar
tegen de qualificaties van de ..helderheid"
van Knyper tegenover de „onbegrijpelijk
heid" van Hoedemaker.
Kuyper was daadmensch, terwijl Hoede-
maker nog dacht.
Ds. Wolfersberger (Sneek) spreekt
wenschelijkheid uit van nader geestelijk
contact in samenspreking met de broeders
m de andere Kerken.
Prof. A alders (Groningen) wijst er op,
dat Kuypers dissertatie niet te sterk betoond
moet worden, daar zij nog valt voor zijn ge-
dach ten-emkeering.
Meer dan accent-beteekenis wil Spr. aan
de verschilpunten niet toekennen.
Ref. beantwoordt kortelings de opmerkin
gen en de .noodzakelijke aanvullingen".
In de pauze heeft de stemming plaats
>or twee leden van het moderamen in de
vacatures Prof. Aalders en Ds Kamsteeg.
Gekozen werden: Prof. Dr. J. de Groot te
Groningen en Ds H. J. Honders te Wasse
naar.
MIDDAGVERGADERING
In de middagzitting was aan de orde een
Referaat van Dr. O. Norel over
Spes Ecclesiae
Spr. begint met te wijzen op den pssimis-
tisohen grondtoon en den optimistischen in
slag, die in zijn titel doorklinken. Hier
wordt een toestand van de Kerk veronder
steld, die aanleiding geeft te vragen naar
mogelijk nog bestaande lichtpunten; en de
meening wordt gekoesterd, dat er ondanks
alles toch nog hoop voor de kerk is. Een
bamd, die nog wat beteekent en waarbij men
voor de toekomst kon aanknoopen, is de
ZondagsschooL Er is alle aanleiding om juist
onder predikanten den 100-jarigen arbeid
m de Zondagsschool te gedenken.
De Zondagsschool is, wat ons land betreft,
uit het reveil geboren en droeg in het begin
daarvan het karakter. Later legde men heel
sterk den nadruk op „school"; tegenwoordig
op den Zondag; men wil het kind iets van
den Zondag teruggeven en het in aanraking
brengen met Jezus. Kan men met het kind
godsdienstig opzicht iets bereiken? Of
moet men met Rouseau alle opzettelijke
godsdienstige opvoeding laten wachten tot
den kinderleeftijd? Zeker moet men voor
zichtig wezen, met wat in deze periode
„godsdienstig" wordt genoemd, maar onge
twijfeld is er godsdienstig leven reeds bij
jonge kinderen. Het zou onverantwoordelijk
zijn den gevoeligen kinderleeftijd te laten
voorbijgaan, zonder het kind met Jezus in
aanraking te willen brengen. Er mag gevaar
voor hypertrophic, gevaar voor atrophie
zeker. En mi probeert de Zondags
school het kind, als regel al van het 5e jaar
af, godsdienstige opvoeding te geven en ze
bereikt enkele honderdduizendtallen.
Wat een mogelijkheid! Hierbij zijn immers
betrekkelijk velen, die uit ongodsdienstige
gezinnen komen, clie straks tot de „proleta
rische Jugend" zullen behooren; voor dezen
de Zondagsschool misschien het eenige,
wat ze aan godsdienstige vorming krijgen
Maar hier ligt ook een groot gevaar: als tot
de structuur van het zieleleven van een
kind „magische verwachting" en een reke-
met vergelding door loon of straf be
hoort (Spranger), dan bestaat het gevaar,
dat deze verwachtingen op ongezonde wijze
worden versterkt en dat straks, bij teleur
stelling op deze punten, het geloof schip
breuk lijdt. Van het grootste belang is daar
om, door wie en hoe deze godsdienstige op
voeding aan de kinderen gegeven wordt.
Hier hebben de predikanten een directe
taak. Zooals de catechisaties niet buiten den
predikant kunnen omgaan, zoo is hij ook bij
de godsdienstige opvoeding van de jonge
kinderen de verantwoordelijke persoon. Hier
is een mogelijkheid voor de kerk om van
klein af op te bouwen. Van het grootste be
lang is ook de band tusschen Zondagsschool
en gezin. Naarmate het gelukt, de ouders
zelf bij de godsdienstige opvoeding hunner
kinderen te betrekken, zal het werk meer
gezegend zijn. En „de beste paedagogiek is
de paedagogiek des gebeds" (Gunning).
Discussie referaat Dr. O. Norel
Ds Tjalma (Veere) wijst op het gevaar
dat de Zondagsschool de kinderen ook wel
uit de samenkomsten der gemeente houdt.
Toch is het kind nooit te jong voor Gods
Woord.
De Heilige Geest ls voor eiken leeftijd de
leermeester.
Ds Van Meer (Utrecht) zegt dat zelfs
in Jachin, het orgaan der Geref. Zondags
school, onlangs gewezen werd op de nood
zaak van Zondagschoolarbeid voor de Ke
Spr. wijst op de andere geaardheid van de
Klnderkerk.
Referent antwoordt, dat hij de nadruk
legde op de tweede oorzaak, maar de eerste
als vanzelfsprekend stelt.
De middagvergadering werd besloten door
een causerie van een buitenlandschen gast,
Pfarrer Meyer uit Mödling bij Weenen, over
de vragen van de Kerk in Oostenrijk.
Spr. werd ingeleid door Prof. Cramer, die
wees op het meeleven dat Holland steeds
toonde met de buitenlandsche Kerken.
In de morgenzitting heeft de voorzitter
nog voorgelezen de lijst der in 1935 gestorven
en emeriti-predik?nten.
De vergadering hoorde staande deze namen
aan en zong daarna het laatste vers van Gez.
209: „In Uw hoede zijn wij wel geborgen".
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Koog-Zaandijk (Ned.
Herv. Eva lig.), G. Heimemann, hulppred. te
Oegstgeest, O.I. pred. m. v. Te Enschedé
(Ver. „Christendom"), H. A. L. Furnée te
Lemelerveld.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Zondagmiddag heeft Ds. F. J. Pop af
scheid genomen van de Ned. Herv. Kerk te
Spijkenisse, sprekende over 2 Petr.
3 18a. Den scheidenden leeraar werd toege
zongen Ps. 121:4. Op verzoek werdien geen
toespraken gehouden.
Aanwezig waren Ds. v. Reijendam te Geer
vliet. consulent; Ds. Dierkens te Zuidland,
Class. Bestuur, Ds. Vermeer te Oudenhoorn,
Ds. Hooykaas te Brielle en Ds. Willekes te
Hoogvliet
Ds. H. Vol ten, Geref. Predikant te
Bolnes, die het beroep naar de Geref.
Kerk te Haren (bij Groningen) aannam,
hoopt op Zondag 10 Mel a.s. van zijn ge
meente afscheid te nemen in den avond
dienst. Zondag 24 Mei a.s. hoopt hij intrede
te doen bij de gemeente te Haren.
Ds. H. REINERS f
In den ouderdom van 67 jaar is te Steen-
wijk overleden Ds. H. Reiners, rustend pre
dikant der Geref. Kerken.
Ds. Reiners werd 14 Juli 1868 te Kallen-
kote, gemeente Steen wij kerwold, geboren.
Hij studeerde aan de Theol. school te Kam
pen en verbond zich 10 Maart 1901 aan de
Geref. Kerk van Nieuw Beerta. Sinds No
vember 1904 was Ds. Reiners buiten be
diening.
Jaarvergadering te Amsterdam
Gisteren zijn de predikanten der Ev. LutJh.
Kerk in jaarvergadering bijeengekomen te
Amsterdam onder leiding van Ds. W. D. G.
Hoe vers (A'dam).
Na het openingswoord van den waarne-
menden voorzitter Ds. Herbschleb, te
Doetinchem, was verhinderd en 't afdoen
der huishoudelijke aangelegenheden, de pe
riodieke bestuursverkiezing, waarbij Ds. J.
Ph. M a k k i n k te Leiden, tot bestuurslid
gekozen werd, verkreeg Ds. Ph. L. G.
Steenbeek te Zaandam het woord voor
een inleiding over:
„Openbaring"
Aan dit referaat ontleenen wij het vol
gende:
Wij zijn overtuigd van de waarheid van
ons geloof. Wat ook onder den inhoud van
dit geloof zij te verstaan, primair is daarin
de erkenning van de realiteit Gods. God is
voor ons de levende God.
Tot dit werkelijkheidsbewustzijn zijn wij
niet gekomen door ons denken, niet door
ons zedelijk bewustzijn, niet door het gevoel
Onze zekerheid van de werkelijkheid
Gods berust op ervaring. Wij ontvangen in
het leven bepaalde indrukken, die van een
zeer sterken gevoelstoon vergezeld gaan en
die wij ondanks hun „aardschen" inhoud
als „doorbrekingen" vnn het wereldbewust-
zijn karakteriseeren. Hier treedt een ,.on-
aardsche" werkelijkheid, God, in de gewone
werkelijkheid.
De belevingen, die de mensch hierbij heeft
zijn van verschillenden aard, zij kunnen
„hartverheffend" zijn, maar ook een geheel
ander karakter dragen.
De openbaring is niet alleen openbaring
mogelijk.
Openbaring is een dynamisch begrip, het
geeft een handeling Gods aan Die hande
ling is een zelfmededeeling Gods.
De opengaring is niet alleen openharing
van Gods bestaan, maar ook van Gods
wezen
Wij moeten onderscheiden tusschen fides
qua credituren fides quae creditur. De fides
qua creditur is de aard van ons geloof, die
berust op de gevoelens, waarmede de erva
ring van Gods werkelijkheid gepaard gaat
Deze gevoelens onthullen ons ook iets van
Gods wezen, waarop zich de fides quae cre
ditur richt.
Bij de laatste <peelt het menschelijk ele
ment een groote rol. Toch is zij niet denk
baar zonder Gods openharing.
Deze opvatting van de openbaring laat de
volgende conclusies toe:
le. Er is geen verschil tusschen algemeene
en bijzondere openbaring.
2e. de openbaring is universeel zoowel in
temporalen als localen zin.
3o. er bestaat geen principieel onderscheid
tusschen theocentrischen en christocentri-
«chon godsdienst.
Discussie
Naar aanleiding van dit referaat ontspon
zich een levendige gcdachtenwisseling.
Dr. Toxopeüs stelt de vraag of referent
de uitdrukking „Das offenbare Gelieimnis"
kent Ondanks de openbaring Gods blijft
het wezen Gods toch verborgen. Kan bijzon
dere openbaring niet als versterkte open
baring worden opgeval? Het relatieve ka
rakter van openbaring is buiten beschou
wing gebleven. Christus wordt toch bedoeld
als een stuk van het wezen Gods.
Prof. v. B a k c 1 merkt op, dat referent
terecht geen intellectualistisch standpunt
heeft ingenomen. Onze God is een levende
God. geen begrip. De godheid, die dc onze
is, kennen we alleen door Christus. Niet al
leen een gradueel verschil. De openbaring
van God in Christus wordt door ons abso
luut gevoeld. We erkennen een algemeene
oponbaring Gods, wat de bijzondere open
baring niet uitsluit.
Ds Drijver stelt do vraag, of eerbied
iets primairs 19, of een gevolg. Moeten we
niet mythologische godsdienstvormen en
Christendom onderscheiden?
Wanneer die openbaring is zooals refe
raat beschrijft, dan moet men openbaring
niet toeschrijven aan een handeling, maar
is ze een werking Gods, die met God
gegeven is.
Ds Hoevers (A'dam) heeft zich
vraagd of de meer ITegeliaansch gerichte
vroomheid in het referaat wel tot haar
recht is gekomen.
Hoe staau wij als vrijzinnigen tegenover
de „einmalige" openbaring der orthodoxie?
Ds. Munter (Kampen) stelt ln het licht,
dat, als men het relatieve aanneemt, het
relatieve niet behoeft te vervallen. Als God
liefde is, zal ze ten eeuwien dage het toets
punt zijn
Wanneer wij spreken van openbaring,
vergete men nooit, dat we den mensch
in het midden hebben te plaatsen. De
mensch is de klankbodem en moet ontvan
kelijk zijn om de openbaring Gods te ver
staan.
Openbaring Is alleen dan mogelijk, als de
mensch het Goddelijke in zich
heeft
Dan is de logos heit groote openbarings
middel.
Ds. van der Wcude (Edam) wijst er
op, hoe het openbaringsbegrip geheel filo
sofisch behandeld ls. maar vraagt, waar wij
de grens moeten stellen tusschen het men
sohelijke en het goddelijke, wanneer de
zaak van psychologischen kant wordt be
naderd.
Is het het menschelijke. dat omhoog stijgt,
of het goddelijke, dat naar om'aag komt?
Na de pauze opende Ds Mr. D G. Hoe
vers onder de collega's-predikanten een
onderlinge vertrouwelijke en zeer geani
meerde bespreking over
welke er toe leidde dat in het begin der
maand September een driedaagsch samen
zijn zal worden belegd in de Intern. School
v Wijsb te Amersfoort of te Bentveld waar
Prof van B a k e I en anderen onderwerpen
zullen inleiden het ambt betreffende, welke
tot nadere aaneensluiting mogen leiden.
Vereeniging van Predikanten
van de Geref. Kerken
Een historische herinnering
De Ver. van Predikanten van de Geref.
Kerken in Nederland herdenkt deze maand
haar 25-jarig bestaan.
De vereeniging is een voortzetting van de
Centrale Pastorale Conferentie, die onder
de bezielende leiding van wijlen Prof. L.
Lindeboom van Kampen, tot 1910 elk jaar
gehouden werd. In 1910 besloot men tot op
richting der vereeniging, die daarop in April
1911 werd geconstitueerd. Het eerste bestuur
bestond uit de heeren Prof. L. Lindeboom,
voorzitter, Ds J. G. Kunst, secr., Ds F. Kra
mer. penningmeester, Ds J. Vonk te Maas
sluis en Dr J. v. Lonlohuijzen te Rijswijk.
Van het eerste bestuur zijn allen overle
den, behalve Ds F. Kramer» die de vereeni
ging 25 jaar als penningmeester heeft ge
diend. Prof. Lindeboom werd als voorzitter
opgevolgd door Prof. Dr F. W. Grosheide.
De vereeniging omschreef haar doel in de
statuten aldus: „Bevorderlijk te zijn aan de
theologische studie harer leden en aan de
belangen van den ambtelijken arbeid in de
gemeente". Als middelen om dit doel te be
reiken worden aangegeven: „Het houden
vergaderingen waar theologische onder
werpen uit het Christelijk of kerkelijk leven
worden behandeld; het steunen van uitga
ven van theologische werken van leden der
vereeniging; 't uitgeven van een tijdschrift;
het uitschrijven van prijsvragen over een
theologisch onderwerp." Aan dit programma
is de vereeniging altijd trouw gebleven.
Haar conferenties, die vroeger steeds in
September gehouden werden, vinden de
laatste jaren in de Paaschweek te Utrecht
plaats. Zij zijn steeds hoogtepunten in het
leven der vereeniging en worden elk jaar al
drukker bezocht. Ook is het ledental der
vereeniging steeds gegroeid en het is nu de
700 gepasseerd. Over het vorig jaar mocht
zij 30 nieuwe leden inschrijven.
Een der eerste prijsvragen der vereeniging
leidde tot de uitgave van een exegetisch-
dogmatische commentaar over Rom. 911
van de hand van wijlen Ds G. Doekes van
Nieuwdorp. En we herinneren er in dit ver
band aan dat de prijsvraag, uitgeschreven
over: „De leer van het werkverbond bij de
Nederlandsche en Engelsche (Schotsche)
theologen in de 17e en 18e eeuw" in 1933 er
toe leidde dat de jury het ingekomen ant
woord bekroonde met een gratificatie gelijk
aan den halven prijs die was uitgeloofd,
welke f 400 bedroeg. Het bleek d'at de schrij
ver het lid der vereeniging Ds N. Diemer te
Vijfhuizen was, wiens studie later in druk
verscheen.
In het Geref. Theol. Tijdschrift heeft de
vereeniging altijd invloed gehad en benoem
de zij twee redacteuren, als hoedanig de
hoogleerarer. Prof. Dr. J. Ridderbos te Kam
pen en Prof. Dr G. Ch. Aalders te Hilver
sum optreden.
Thans heeft, gelijk bekend, het consor
tium het orgaan aan de vereeniging ter
overname aangeboden. Leiden de te voeren
onderhandelingen tot een goed einde, dan
zal de vereeniging met ingang van 1 Jan. as.
een eigen orgaan bezitten.
Ds. E. DE JONG
In verband met een vorig bericht deelt Ds.
E. de Jong, predikant bij de Geref. Kerken,
wonende te Pemantangsiantar (Sumatra's
Oostkust) ons mede, dat hij 1 Aug. aan boord
hoopt te gaan van de ,-J. P. Coen" (vertrek
Belawan). Ongeveer 22 Aug. hoopt Ds. de
Jong via Genua te Amsterdam aan te komen.
Wegens ziekte van zijn echtgenoote ii Ds.;
de Jongs gezin reeds in Nederland.
Jaarvergadering te Utrecht
In de heden te Utrecht gehouden verga
dering van den Bond van Vereenigingen
voor Chr. Middelb. en Voorber. Honger On
derwijs trad als eerste spreker op Prof. Dr.
H. Wagen voort van Utrecht met een
referaat over
Reünisten-organisatie
van N.D.D.D.
Paaschconferentie
De reünisten van het studentencorps aan
de Vrije Universiteit „Nil desperandum Deo
Duce" hebben vorige week op de Ernst
Sillem-hoeve onder Lage Vuurscho een
Paaschconferentie gehouden, die uitstekend
geslaagd is.
In zijn openingswoord herinnerde de voor
zitter, Prof. Dr. D. H. Th. Vollenhoven,
hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, er aan,
dat -100 jaar geleden Calvijn zijn Institutie
schreef, vrucht van jarenlang onderzoek vaa
Schrift en werkelijkheid. Dit werk was
echter slechts een program en een begin, dat
hij zelf maar zeer ten deele heeft kunnen
uitwerken. Met velen wil ook deze reünisten-
organisatie, die weet, dat de Vrije Universi
teit. haar oorsprong en toekomst alleen te
danken heeft aan het Calvinisme, zich op
nieuw op dat groote werk bezinnen.
Prof. Dr. J. Bohatec van Weenen, die
al 25 jaar geen onbekende meer is in den
Calvinistischen kring, lichtte vervolgens dn
grondlijnen van zijn referaat over „Das Na-
turrecht und die innerweltlichen Oranun-
gen nach Calvin" nog nader toe. en wees er
vooral op, hoe het karakteristieke van Cal
vijn is zijn zoeken naar eenheid en organis
me. De discussie op dit referaat droeg een
zeer levendig karakter en werd ingeleid
door de professoren Dr. V. H. Rutgers en Dr.
H. Dooyeweerd, beiaen van de V U.
De tweede referent. Dr. G. B r i 11 e n b u r g
W u r l h. Geref. predikant te Rotterdam-
Zuid, gaf vervolgens een korte samenvatting
van zijn referaat over „De ethische grondbe
ginselen van Calvijn in het kader der
geestelijke bewegingen van zijn tijd". Met
opzet heeft ref. niet gepoogd de ethiek van
Calvijn te construeeren uit één principe. Hij
sloot zich aan bij Prof. Bohatec die de
theologie van Calvijn „diagonaal-theologie"
heeft genoemo. Calvijn heeft alleen maar
het Woord Gods willen laten spreken. (Jok
dit referaat leverde stof voor een zeer vrucht
bare discussie.
Het studentencorps N.D.D.D. en het hoofd
bestuur van den Chr. Studentenbond hadden
zich doen vertegenwoordigen aoor hun prae-
sides
in zijn slotwoord richtte de Voorzitter
een speciaal hartelijk woord tot de ouderen,
wier tegenwoordigheid, juist omdat de or
ganisatie zoo belangrijk op hen steunt, bui
tengewoon werd gewaardeera. Hierna werd
de conferentie gesloten.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Utrecht. Ned. Herv. Gem. School voor
L. en U.L.O. Tot tijdel. onderwijzer: de heer
R. B 0 u m a n, ond. te Dordrecht.
NAAR DE RUST
De heer M. A. Zwikker. hoofd van de
School der Weesinrichting Neer
bosch te Nijmegen, viert 1 Mei a.s. zijn
40-jarig jubileum bij het Chr. onderwijs en
zal 1 Juni d.o.v met pensioen gaan.
Donderdag 30 April hoopt de heer P. H
Kr o o n, hoofd der Chr. school te Nieu-
w e r b r u g a. d. R ij n. die wegens langdu
rige ziekte het onderwijs gaat verlate-
afscheid te nemen. Zijr opvolger, de heer G.
G. van Wijngaard zal dan worden ge-
installeer <L
Uitgaande van een rapport omtrent on
derwijsresultaten te Easton (V.S.) betoogt
spreker, dat eenerzijrls het Nederlandsch
gymnasiaal onderwijs met al zijn tekort
komingen op hoog peil staat, anderzijds
een juiste samenwerking van praktijk en
theorie heilzame resultaten kan hebben. Er
is steeds eenige wrijving geweest, die ver
klaarbaar is: de practicus aanvaardt niet
graag, dat hij onbewust fouten zal gemaakt
hebben door gebrek aan theoretisch in
zicht; dc theoreticus, wiens inzichten gedu
rig wisselen gelijk die van eiken weten
schappelijker! onderzoeker, heeft meer dan
iemand anders een groote schare om zich
heen, die er in slaagt zijn inzichten te po-
pulariseeren, als hij ze juist afgedankt
heeft. Spreker geeft daarvan voorbeelden,
om dan nadruk te leggen op datgene, wat
de paedagogie voor ons onderwijs gedaan
heeft; bij het beginsel van vrijheid en het
beginsel van differentiatie wordt bepaalde
lijk stilgestaan.
De vraag naar de verhouding tusschen
theorie en praktijk in het gymnasiaal on
derwijs is bijzonder actueel door het vraag
stuk der leeraarsopleiding. Hier neemt
spreker als uitgangspunt het desbetreffend
rapport der 'Commissie, ingesteld door de
Vereen, v. academisch gevormde leeraren,
en betoogt, dat zulk een opleiding ge-
wenscht is, maar dat men zich van haar
resultaat geen overdreven voorstolling ma
ken moet. Naar zijn meaning bestaat er
een opvallende onevenredigheid tusschen
dat, wat men aan leeraren in functie durft
toevertrouwen, en dat, wat men van aan
komende leeraren verwacht De verschil
lende punten van genoemd rapport worden
besproken; spr. meent, dat men de proef
nemingen zeker moet voortzetten, maar
dat men voor een definitieve regeling nog
allerlei vragen onder de oogen moet zien,
die niet zoo eenvoudig te beantwoorden zijn.
Als tweede spreker trad op de heer J.
van An del met een referaat over
„Onze scholen en de adspirant-leeraren".
Referent stelde op den voorgrond, dat hij
niet spreekt over de opleiding der leeraren;
hij beperkt zich tot
het toelaten tot do
scholen van jonge
gegadigden, die de
volledige bevoegd
heid tot doceeren
verwierven, r
die tot werkloos
heid gedoemd zijn.
Het is de taak der
scholen deze afgestu
deerden te bewaren
voor moedeloosheid
en vertwijfeling,
door ze te helpen
Jr van Andel aan ervaring
aan werk.
Ervaring kan verkregen worden
door het hospiteeren. De hospitant worde
tot de scholen toegelaten niet tot het ver
richten van een taak, maar tot het ontvan
gen van de gelegenheid, om onder leiding
van Rector of Directeur en een leeraar, er
varing te verkrijgen van het lesgeven. Op
den voorgrond sta, dat alles geschiede in
den geest van samenwerking en vrijwillig
heid, zoo van de zijde van den leeraar als
van de zijde van den hospitant Spreker
geeft eenige algemeene richtlijnen, wenscht
juist niet in details af te dalen, omdat
praktisch in ieder geval naar de omstan
digheden van hospitant leeraar en school
moet gehandeld worden. In het algemeen
zal de tijd van hospiteeren niet langer dan
drie maanden moeten duren, waarbij de
hospitant aanvankelijk toeziet en luistert
tijdens de les van zijn mentor, maar waarbij
de hospitant tevens door voorbereidine
samenspreking met den mentor in aar
king komt met alle mogelijke vragen, die de
praktijk van het lesgeven naar voren doet
komen. Van lieverlede kan de hospitant
eenige lessen geven, onder de verantwoor
delijk heii van den leeraar. waarhij hem
zooveel mogelijk gelegenheid wordt gegeven
actief op te treden. Een getuigschrift worde
niet verleend, hoogstens een verklaring, dat
de hospitant drie maanden gehospiteerd
heeft. Het hospiteeren kan selectief werken
en ook instructief, niet alleen voor den
hospitant
Werk kan verkregen worden en
acht dit vraagstuk van grooter belang dan
het hospiteeren door jonge menschen,
dio gehospiteerd hebben, in de scholen een
taak op te dragen, waarvoor zij bezoldigd
worden, zij het dan ook besehcidpn. Met. 't.
opdragen van meer dan dertig uren aan
een leeraar worde volstrekt gebroken.
Voor het bijwerken van zwakke leerlingen,
voor het ontlasten van een leeraar. die te
zwaar belast is, voor de mogelijkheid van
klassesplitsing bij nl te zware bezetting,
make men gebruik van de beschikbare
jonge krachten, die hunkeren naar werk.
Indien de subsidievoorwaarden een beletsel
zouden vormen, dan trede men in contact
met de Overheid, opdat men in de gelegen
heid worde gesteld, met eigen middelen eon
regeling te treffen.
Wanneer er bewogenheid ls met den
nood der jonge menschen, die studeerden er
niet aan den arbeid kunnen komen, wan
neer de bphoefte wordt gevoeld, om in deze
barmhartigheid te oefpnen en daarin ook
de toekomst der scholen te dienen, dan zal
de liefde tot het beginsel der Christelijke
scholen zeker een oplossing doen vinden
Gewezen wordt op hetgeen op het terrein
van het Christelijk lager onderwijs is ge
daan, waar in 1935 aan meer dan 1200 kwee
kelingen met akte een bedrag van in totaal
f400 000 is uitbetaald, door hpsturen en
dcrwijzera bijeen gebracht Hier ia arbeid
ver«chaft en een geldelijke tegemoetkoming.
Ook voor de middelbare school wekt spr.
op tot het bevorderen van wat de Christe
lijke school niet anders dan tot eere en tot
zegen kan zijn.
BAROMETERSTAND
Hoogste 6tand te La Coruna 762.6.
Laagste stand te Karlsruhe 743.9.
Stand vanmorgen halftwaalf 750.8.
WEER VERWACHTING
Matige tot krachtige, later afnemende
wind uit Noordelijke richtingen, afnemende
bewolking, wellicht nog enkele regen- of
hagelbuien, aanvankelijk kouder.
ALGEMEEN WEEROVERZICHT
De laatste depressie, die gister over Frank
rijk snel dieper werd, verspreidde zich over
Frankrijk en Duitschland. De kern ligt ten
Zuidoosten van ons land, zoodat de wind
geheel naar Noordoost liep en de regen tot
het Zuiden van ons land beperkt bleef.
De depressies in Scandinavië nemen in
diepte af, in het Westen en Zuidwesten is
de barometer geweldig geslegen, zoodat op-
v een koude Noordelijke luchtstroom
zich over onze omgeving gaat uitbreiden.
In Scandinavië houdt de dooi aan zonder
dat het veel zachter wordt. Krachtige win
den koinen er alleen nog in de Oostzee en.
in het hooge Noorden voor.
Op de Bnische eilanden klaart de lucht
op en verdween de vorst uit Schotland, maar
de Noordelijke winden zijn guur. In Frank
rijk zijn weer zeer zwaie regens gevallen,
zoowei in het Zuiden als in het Noordon;
Biarritz had 34, Calais 14 m.m. en do regen
duurt in het Zuid- en Noord-Oosten nog
oort De temperatuur is er gestegen.
In de Golf van iBscaye waait een Noord-
vestcr storm.
In Duitschland werd het onder den in-
loed van de Oostelijke winden kouder, er
alt plaatselijk sneeuw en in het Zuiden
regen, welke regens zich vermoedelijk over
Noord-Duitschland zullen uitbreiden.
Voorloopig is opklarend maar guur weer
met enkele regen- of hagelbuitjes te
wachten.
THERMOMETERSTAND:
Stand vanmorgen halftwaalf 6.0 C.
23 APRIL
Zonsopgang 4,47 uur, zonsondergang 7,11 uur
Maan op vm. 5,22 uur, onder nam. 10,29 uur
VOERTUIGEN MOETEN HUN
LICHTEN OP HEBBEN:
23 APRIL
Van 's avonds 7,-11 uur tot 's morgens 4,15 uur
Op Woensdag 3 Juni hoopt bovengenoemde
Bond zijn 15e algemeene vergadering te
houden te Rotterdam. Mej. C. Rozeboom
zal een inleiding houden over de vraag
„Kunnen onre besturen de Bijbelsche vertel
ling met gerustheid toevertrouwen aan de
onderwijzeressen, die alleen de akte A be
zitten?"
EERE-PROMOTIES
De Senaat der Rijks-Universiteit te
Utrecht heeft besloten ter gelegenheid
van haar driehonderd-jarig bestaan de vol
gende eere-doctoraten te verleenen. De pro-*
motie zal plaats hebben in een senaatszit
ting op 24 Juni in het groot auditorium der
Universiteit
Faculteit der Godgeleerdheid:
Dr. H. Kraemer te Aerdenhout, taalgeleerde
op het gebied der Indonesische talen; Prof.
Dr. W. F. Albright te Baltimore; Prof. Dr.
Karl Barth te Bazel; Prof. Dr. Emil Brun-
ner te Zürich.
Faculteit der rechtsgeleerd
heid: Z.Exc. J. B. M. Hertzog te Kaapstad,
minister-president van de Unie van Zuid-
Af rika; Z.Exc. J. C. Smuts te Kaapstad, mi
nister van de Unie van Zuid-Afrika; Prof.
Dr. Henri Capitant te' Parijs; Prof,
Dr. Emiel van Dievoet te Leuven; F. H,
Fentener van Vlissingen te Utrecht; Prof.
Dr. Hans Kelsen te Genève; Prof. Dr,
Richard von Strigl te Weenen.
Faculteit der Geneeskunde;
Prof. Dr. L. Otten te Bandoeng; J. G. Remijn-
se te Rotterdam; Prof. P. C. Flu te Leiden;
Sir Dr. Henry H. Dale te Londen; Prof. Dr.
C. Hevmans te Gent; Prof. Dr. C. Wessely
te Münchcn; Prof. Dr. B. Castle te Boston;
Prof. Dr. M. Labbe te Parijs.
Faculteit der Wis- en Natuur
kunde: Prof. Dr. Enrico Fermi te Rome;
Prof. Dr. Arnaud Denjoy te Parijs, voorheen
te Utrecht; Prof. Dr. H. Freundlich te Lon
den; Prof. Dr. V. M. Goldschmidt te Oslo;
Felix de Roy te Antwerpen; C. A. Backer te
Heemstede; Pz-of. Dr. Emile Perrot te Parijs;
Prof. Dr. J. J. Baron von Uexkuell te Ham
burg.
Faculteit der Letteren en Wijs-
hegeerte: Prof. Dr. Andreas Alfoeldi te
Budapest; Prof. Dr. J. Bidez te Gent; Prof,
Dr. G. N. Clark. Oxford; Prof. Dr. L. J,
Hammerick te Hellerup: Dom-Jacobus Huy-
ben, O. S. B. te Egmond; Prof. Dr. E. Pa-
nnfsky to Londen; Dr. Maurits Sabbe te
Antwerpen; Prof. Dr. André Sieged te
Parijs.
Faculteit der Veeartsenij
kunde: Dr. A. Vrijburg, veearts te 's-Gra-
venhage; Sir Arnold Theiler te Onderste-
poort bij Pretoria; Prof. Dr. Erik Agduhr
te Upsala.
VLAAMSCH-PROT. CHR. ONDERWIJS
EN' BELG IE
De algemeene vergadering
Naar we vernemen zal de Vereen, voor
Vlaamsch Prot Chr. onderwijs in België
haar algemeene vergadering houden op
Donderdag 30 dezer, ditmaal in de Geref.
Kerk te Mechelen.
Aan de orde komt o.m. de verkiezing van
2 bestuursleden wegens periodieke aftreding
van Ds. J. Homan en het bedanken van den
heer P. Neven. Als referent zal optreden de
heer P. W 0 e s t e n e n k, met het onder
werp: „Rijpere jeugd".
Examens
Academische Kxnmena. Groningen. Geot
Wie- en Natuurkunde (hoofdvak Scheikunde):
doet ex., de heer A. J. Staverman.
Geneeskunde: cand.ex., mej. G. J. Moesberg.
a g. GosL voor 3en
iceren D. Toet en G.
kL stoomv. de heer
van hoogere polltle-ambtenaren te Amsterdam
gehouden examen, ter verkrijging van het dlpl.
voor adspirant-lnspecteur van politie, slaag-
eten van do 63 deelnemers: mej. W. M. C. v.
JSutphen, Amsterdam en de heeren: P. J. G.
Aalders. Amsterdam: E. Beeltje, I. Bergsmn,
Uangezwaag; l. B. Brauckman. Haarlem: P.
van Brulnlase Amsterdam; J. R. Hoogkamer,
Amsterdam: S. Groenveld. Culemborg; D. F.
Huarman, Amsterdam: A. K. Holthuis. Breda;
R. H. W Joppe. Middelburg; J. H. Koert-,
Groningen: H. P. Kunters. Den Haag; C. H.
Koning. Amsterdam; F. Kooy, Amsterdam: P.
U G. Kramer. Den Haag; \V. F. Ix-unis, Den
Haag; J. M Ph. Detterie. Den Haag: A. van dcr
Meer. Kampen: D. C. Molenaar. IJmulden: U H.
Motenaar, Asseudelft; G. J. van dor Mondo.
Utrecht: H. Nelslngh. Utrecht; Chr. M. Pas
man. Amsterdam; H. Richie. Doetlnchm: W.
hoonderbeek. Amsterdam: W. Sepp, Haarlem;
Amsterdam; G. J. de Vries,
-huipukte der ver
eeniging van Chr. Bewaarsch. ond^sen ln Ne
derland, de dames: M. K. Gros, D P W vnn
der Bont A. P. C. Haak. J. Wag^naar. 'allen
Rotterdam: G. H. van Schaardenburg C B.
