KERK EN ZENDING
Instunline
GEWICHTIGE DAGEN VOOR
DE DUITSCHE EVANG. KERK
GEESELING
MAANDAG 2 MAART 1936
r DERDE BLAD PAG. 9
NED. HERV. KERK
CHR. GEREF. KERK
Tweeta 1: Te Sassenheim: P. de Groot te
Gorinchem en L. Kraan te Baarn.
Beroepen: Te Ouderkerk a. d. Amstel,
J. van Doorn te Ede
EVANG. LUTH. KERK.
Aangenomen: Naar Maastricht, pTop.
F. J. B. van der Chys te Schiedam.
VRIJ EVANG. GEM.
Bedankt: Voor Oldobroek, C. J. Hoe
kendijk te Bussum.
GEREF. KERKEN IN H. V.
De voorloopige classis Amsterdam der
Geref. Kerken in H. V. (vergadering van af
gevaardigden aller kerken) zal Dinsdag 17
Maart te Amsterdam bijeenkomen in do
Zuidwijk-kapel, Stadionwog 169.
NED. HERV. BONDEN OP
GEREF. GRONDSLAG
De algemeene vergadering der Federatie
van Ned. Herv. Bonden en Vereen, op Geref.
Grondslag is bepaald op Woensdag 15 April
en wordt gehouden te Utrecht. D6 J. H.
van derWal van Wageningcn zal spreken
over „De Kerk".
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Cand. J. F. L. A. Becht, van Arnhem,
deed Zondag zijn intrede bij de Ned. Herv.
Gem. te Warns (Fr.), na 's morgens beves
tigd te zijn door Ds. J. F. L. A. de Jagher,
van SlijkEwijk, met een predikatie over
Jeremia 1 vers. 11 en 12.
's Middags deed de nieuwe leeraar zijn
intrede met een predikatie over Romeinen
1 vs. 16. Toespraken werden gehouden tot
den bevestiger, den consulent, den burge.
meester van Hemelumcr Oldephaert en
Noord wol de, tot het hoofd der Chr. School,
enz. De nieuwe predikanat werd toegespro
ken door Ds. F. G. van Binsbergen, van
Koudum, en door Ds, A. van der Heij,
van Stavoren.
AMBTSJUBILUEM
Dr. W. A. HOEK
Dr W. A. Hoe k, predikant van de Ncd.
Herv. Gemeente te Amsterdam, heeft zijn
zilveren ambtsjubileum gisteravond in de
Koepelkerk herdacht
De jubilaris bediende het Woord uit Han
delingen 26 22: „Dan, hulp van God verkre
gen hebbende, sta ik tot op deze dag". Hij
wierp daarbij een blik terug op zijn door
God zoo rijk gezegend leven, waarin spr.
ook door menschcn is gezegend. In de eer
ste plaats dacht de jubileercnde leeraar aan
zijn ouderlijk huis, liet echt Christelijk ge
zin, waarin hij zijn jeugd mocht doorbren
gen. In dit verband wijdde spr. een bijzon
der woord aan zijn moeder en verheugde
hij zich over zijns vaders tegenwoordigheid
in dezen dienst Spr. is ook gezegend door
de gemeente, waaruit hij niet alleen dishar
monische klanken heeft opgevangen, maar
ook de stem van Christus uit 'smenschen
mond. Van de velen^ die heni tot zegen
mochten zijn, noemde spr. alleen den in
afgeloopen maand plotseling overleden heer
Broeckrnans. Dankbaar memoreerde spr.
vervolgens de voor hem onvergetelijke jubi-
leumdagcn.
Ds. P. J. de Jong verzocht aan het slot
(pan den dienst te zingen Psalm 72 11, waar
aan de gemeente staande voldeed.
BEGRAFENIS Ds. S. BOSMA
Nadat le voren aan liet sterfhuis te
Leeuwarden Ds. J. Mulder, aldaar
een rouwdienst had gehouden naar aanlei
ding van 2 Cor. 5 vers I, vond Zaterdag
middag te Loc hem onder groote belang
stelling de teraardebestelling plaats van het
stoffelijk overschot van Ds. S. Bosma, emer.
pred. van de Gcrcf. Kerk aldaar. Te voren
vond in de Geref. Kerk een rouwdienst
plaats, geleid door Ds. J. Kapteijn, die sprak
over 2 Cor. 5 vors 20. Na den dienst ontvin
gen de aanwezigen gelegenheid nog een
laatste blik op het stoffelijk overschot te
werpen.
Aan de geopende groeve las Ds. Kapteijn
alleen de 12 artikelen des Gcloofs, waarna
hij het Onze Vader bad.
Hierna werd 'n bijeenkomst in de Kerk ge.
houden waar 't woord werd gevoerd door Ds.
Kapteijn, die een stuk las vein de afscheids
preek va* den overledene;; Ds. C. A. van
Nood, van Vorden, namens de classis
Zutphen, Ds. C. J. de Kruijter namens de
kerk van Wommels, Ds. C. J. Goslinga, na
mens die van Buitenpost, beide vorige ge
meenten van Ds. Bosma, de hoeren J. de
Jong, van Wommels; J. Algra, van Buiten
post, beiden oud-cath., R. Zijlstra, van
Amersfoort als vriend en oud-lid van de
kerk van Buitenpost, J. Kraak, als mede
wijk-ouderling van de kerk van Leeuwar
den, J. Hovinga, van Leeuwarden, eveneens
als vriend en F. Iveuning, ouderl. van de
Kerk van Lochom.
Namens do familie heeft een zoon, de heer
J. G. Bosman; gemeente-secr. van Franeker,
de betoonde belangstelling dank ge
zegd, waarana de heer Kleijn de bijeenkom»!,
sloot met dankgebed.
Zooals wij reeds in ons vorig nummer
meldden hebben 16 ouderlingen der N'ed.
Herv. Kerk van Haarlem aan den scriba
an den algemeeiven ke.rkeraad medege
deeld, dat zij als ouderling bedanken. Naar
vij vernemen heeft naar aanleiding daar-
an in de afgeloopen week op initiatief
van den voorzitter van het classicaal Be
stuur, Ds. Blauw, een bespreking tusschen
6 predikanten en 8 ouderlingen plaats ge
had. Vrijdagavond heeft vervolgens het col
lege van ouderlingen vergaderd. Als uit
vloeisel van die samenkomst zal een ver
gadering van den bijzonderen kerkeraad
de Ned. Herv. Kerk van Haarlem wor
den aangevraagd, ter bespreking van de
Kerk en Staat in Duitschland
Hessen-Nassau
Aan den landsbisscliop dr lie. E. L. DJ e-
tr-ich is in opdracht van de rijkskerkcom-
«ie een deel van zijn rechten teruggege-
met name alles wat tot zijn geestelijke
functies behoort. Zijn regeerbevoegdheden
zijn echter overgegaan op de landskerkcom-
missie en blijven bij deze commissie»
De Zuid-Duitsche kerken
Ten gevolge van een onderhoud, dat de
drie Zuid-Duitsche bisschoppen (van Beieren
Wurtemberg en Baden) met rijksminister
Kerrl hadden, en dat ecnigc uren duurde, is
vastgesteld, dat in deze kerken, waar de
kerkelijke verhoudingen normaal zijn, geen
landskerkcommissies zullen worden
ingesteld.
Danzlg
In Danzig is het vormen van een lands-
kerkcommissie mislukt tot dusver, omdat de
voorwaarden, die de onderscheiden partijen
stelden, niet te vereenigen waren. De Belij
denisbeweging vorderde een commissie, be
staande uit leden der belijdenisgroep en der
neutralen, maar zonder de Duitschc Christe
nen en met ontslag aan bisschop Beemiann.
De Duitsche Christenen eischten absoluut
het behoud van bisschop Beermaan.
Berlijn-Dahlem
De gemeente van Ds Martin Niemöller,
het rijke Berlijn-Dahlem, is allengs aan
geweigerde bijdragen voor de hoogere bestu
ren der kerk een som van M. 339.000 schul
dig gebleven. Op verzoek van het kerkbe
stuur (den evangelischen opperkerkeraad) is
thans de gemeente onder financieele curatee-
le gesteld. De gemeente heeft inmiddels tot
instandhoo-ding van haar aandeel aan de
belijdenisbeweging een afzonderlijk fonds
van vrijwillige bijdragen gesticht voor dit
doel, welk fonds buiten de curateele valt.
Naar de natuur
De Duitsch-Chrisfelijke landsbisschop van
Oost-Pruisen, bisschop Kessel, die 2 jaar
geleden door rijksbisschop Ludwig Müller
benoemd werd, heeft bekend geimaakt, dat hij
1 Maart met verlof vertrekt en zijn ambt
neerlegt om zich voortaan aan natuurweten
schappelijke onderzoekingen te wijden.
De kerkelijke hoogescholen
De kerkelijke hoogescholen, die de Belij-
deniskerk verleden najaar te Elberfeld en
te Berlijn-Dahlem openen wilde, werden
toen verboden. Wij vernemen, dat onder an
deren naam de hoogeschool te Berlijn-Dah
lem nu toch op 1 April a.s. geopend zal wor
den. Zij noemt zich „Das Lehramt der evan
gelischen Kirche" en geeft de colleges welke
indertijd voor de kerkelijke hoogeschool ont
worpen waren. Informaties geeft de nieuwe
door de belijdenisbeweging in het leven ge
roepen „Raad der evangelische kerk van de
Oud-Pruisische Unie", Friedbergstrasse 27 te
Berlijn-Dahlem,
ZENDINGSJUBILEA
Het jaar 1936 i6 rijk aan zendingsjubilea.
Niet minder dan drie groote Zendingsgenoot
schappen, de Noord-Duitsche-, de Leipziger
en de Gossnersche Zending vieren hun 100-
jarig bestaan, de Bethel- en de Neucndette-
Iauerzending gedenken hun gouden bestaan
en de arbeid der Rijnsche Zending onder de
Bataks op Sumatra, waar een zoo groote in-
heemsche kerk ontstaan is, bestaat 75 jaar.
PROTESTANTSCHE ZENDINGSGELDEN
De Internationale Zendingsraad deelt me
de, dat de jongste statistiek, die over het
jaar 1933 gaaf, uitwijst, dat in dat jaar in
totaal 99.27 millioen gulden in de wereld voor
de Protestansche zending geofferd werd. Dat
is 24 millioen lager dan de opgave der voor
afgaande slatitstick.
OPVOEDING EN
ONDERWIJS
ONDERWIJZERSBENOEMING
Benoemd tot onderwijzeres te Broek o.d.
Akkerwoude (Fr.) mej. G. Koning te
Hoornaar (Z.-H.).
VEREEN. VAN CHR. ONDERWIJZERS
Voorvergadering 16 April
Op Donderdag 16 April zal te Utrecht
in het Gebouw voor IC en W. het hoofdbe
stuur met de afgevaardigden vergaderen.
Ter tafel komt o.m. een voorstel van de afd.
Twente, beoogende een wettelijke regeling
om tegen te gaan, dat de tegenwoordige
werklooze onderwijzers(essen), bij de intrek
king der regeling betreffende de wachtgel
dersafvloeiing, het geslacht zullen vormen
dat bij 'n benoeming gepasseerd zou worden
Het Hoofdbestuur advisert: geen
wettelijke regeling, maar de zaak zoo
te schikken, dat het Hoofdbestuur, zoo-
dra de vrije benoeming mogelijk zal
worden, met alle aandrang bevordert,
dat de gedachte in het voorstel-Twente
neergelegd, practisch door de Besturen
•wordt toegepast.
Het bestuur van deze Centrale besloot
haar jaarvergadering te houden op Zaterdag
28 Maart a.s., 's middags 2 uur, in Utrecht
Naast de bespreking der verslagen en an
dere huishoudelijke werkzaamheden zal deze
INSTANT1NE
Hef product van de jongste
INSTANTINÊ
Hef pijnstillende middel van der*
modernen tijd
INSTANTINE
Het product van groote werk
zaamheid en absolute onschade-
tijkheid
vergadering gewijd zijn aan de bespreking
van de practijk der voorlichting bij beroeps
keuze. De heer Drs. J. H. Ruysch van
Dugteren, leider van het Amsterdamsche
Bureau voor Beroepskeuze, zal in die ver
gadering 6preken over „De Praktijk der
Voorlichting bij Beroepskeuze",
NIJVERHEIDSONDERWIJS
In de jaarlijksche vergadering van de Ver.
voor nijverheidsonderwijs in Kennemerland
deelde de voorzitter mede, dat bij verkregen
goedkeuring van den minister van onder
wijs te V e 1 s e n een nieuwe avondcursus
zal worden opgericht en wel een 3-jarige, tot
opleiding tot adsp.-bouwkundig opzichter, op
zichter bij de Ned. Spoorwegen, constructeur
en leeraar bij het nijverheidsonderwijs.
ACADEMISCHE EXAMENS
Rijksuniversiteit te Leid en. Ge
slaagd Klass. Letteren: cand. ex. de heer
B. Rijders.
Inddsch Recht: cand ex. de heer F. M.
van Erkeliens.
R ij ks universiteit te Utrecht,
Gesl. Indisch Recht: cand. ex. de heeren
J. Dominicus en A. A. G. Smeets.
EEN EVANGELISCHE WEEK
TE ESSEN
De Synode van Oeynhausen
(Particuliere correspondentie)
In de dagen, die achter ons liggen, heefti
het in vele streken en steden van Duitsch^
land en in het bijzonder in het Rijnland ge*
daverd van het karnaval-jolijt. „Kölle dra
jeck", het slagwoord voor de feesten in
de stad Keulen, geeft een duidelijker beeld
de stemming, welke er die dagen ge-
heerscht heeft, dan menige uitvoerige be
schrijving. - -
De situatie, zoowel op maatschappelijk als
op geestelijk terrein, is in het Derde Rijk nog
niet zoodanig, dat we van een heilstaat kun
nen spreken. Wel wordt er voor het uiterlijke
gestreefd onder leiding van het Propa-
gand a-ministerie en zijn „ontoetaalbaren"
chef, naar innerlijk zijn de zorgen groot,
grooter nog dan we kunnen vermoeaen.
Spanning en druk heerscht allerwegen.
is dan ook wel verklaarbaar, dat vele men-
schen, die alleen bij het aardsche blijven
staan, verpoozing zoeken in het genot. Maar
toch, wie scherp uit z'n oogen keek, zag een
zekere opgeschroefdheid; wie goed luisterde,
vernam menigmaal tusschen den beroemden
Keulschen humor een bijtend sarcasme.
Een oase temidden van dit schetterend
feestgejoel was een Evangelische Week, die
van 22 tot 25 Februari in Essen werd gehou
den. De leiding van de Belijdeniskerk had
juist deze dagen uitgekozen voor een „re
traite". Hier wilde men zich bezinnen op de
toekomst; hier zocht men zich te sterken
voor den strijd, die onafwendbaar nader
komt. Met dank aan God mocht de voorzitter
van het uitvoerend comité aan het einde der
vergaderingen mededeeling 'doen van d<
groote belangstelling, waarin deze conferen
tie zich had mogen verheugen. 800 gasten
van buiten Essen waren gekomen; afgezien
van de abonnementen, geldig voor alle
gaderingen, waren er 500 dagkaarten
kocht. Een succes, dat, zooals mij later één
van de leidende figuren der Belijdeniskerk
vertelde, een jaar geleden nog ondenkbaar
was. Ik zelf bezocht verschillende van de
daar gehouden voordrachten en was ver
baasd over de belangstelling en het medele
ven der gemeente. Op gewone werkdagen
was reeds 's morgens de groote prachtige
Erlöserkirche geheel bezet. Niet alleen theolo
gisch geschoolden behoorden tot de bezoe
kers; men zag er naast den eenvoudigen
werkman den theologischen student. Eén ding
viel bijzonder op: een groot percentage der
toehoorders bestond uit jonge menschen. Een
verblijdend verschijnsel!
Onderscheidene referaten werden op deze
conferentie gehouden. Ik noem enkele van
de voornaamste (hoewel ze alle belangrijk
waren): God als Handhaver van het recht in
het O. T. Het O. T. als Boek der opvoe-
Erfelijkheid, ziekte en schuld. De
bijbelsche leer van de erfzonde. Kleinge-
loof en wilszwakte. Met groote aandacht en
veel interesse werden deze voordrachten aan
gehoord. Maar onder de aanwezigen heersch-
te een nerveuze spanning; men verwachtte
mededeelingen over de enkele dagen geleden
gehouden Synode in Bad Oeynhausen. Er
was reeds uitgelekt, dat daar gewichtige be
sluiten waren genomen.
Op den laatsten dag der samenkomst
maakte de nerveusiteit plaats voor een blij
den jubel: er werd verslag gedaan van de
resultaten, die in Oeynhausen waren be
reikt. Hoewel persoonlijk daar niet aanwezig
geweest, ben ik toch in de gelegenheid eenige
interessante en belangrijke mededeelingen te
doen over deze Synode, dank zij de welwil
lende houding van praeses Dr. Humburg uit
Wuppertal-Barmen, die mij een onderhoud
toestond. Dr. Humburg was het Gereformeer
de lid van de Voorloopige Leiding der Duit
sche Evangelische belijdenisbeweging, be
dankte echter voor een drietal weken, omdat
hij de richting, die deze leiding koos, niet
kon volgen.
Op de Synode in Bad Oeynhausen heeft
het niet aan spanning ontbroken. Oorspron
kelijk was de vergadering belegd van 17 tot
19 Februari. Men kon toen echter nog niet
tot een bevredigend resultaat komen en zoo
werd besloten verder te vergaderen. De de
batten duurden vaak tot diep in den nacht.
Er werden door de verschillende richtingen,
die er vertegenwoordigd waren, menigmaal
harde waarheden gezegd, maar de broeder
lijke toon bleef bewaard. Men brak elkander
niet af, maar wilde ook in de critiek opbou
wend werken. Het resultaat was dan ook,
dat een scheuring werd vermeden, een scheu
ring, die veel nadeelige gevolgen zou kunnen
meebrengen. Toch bracht deze verzoenende
houding t.o.v. elkander geen verzwakking
van standpunt teweeg, wat mag blijken, uit
de besluiten, die werden genomen.
Allereerst stond de schoolstrijd op de agen
da. Omtrent deze aangelegenheid bestond
weinig verschil van meening; het ging hier
alleen om een formuleeringskwestie. Tot al
len prijs werd vastgehouden aan den eisch
van een christelijke school. In een resolutie
werd een waarschuwingswoord gericht aan
den Staat in verband met het ondermij nings-
werk, dat op dit terrein wordt verricht. Ver
volgens werd een ernstig woord gericht aan
de ouders en onderwijzers om staande te
blijven en moedig te strijden voor het belang
in Gods zaak.
De andere gewichtige vraag, waarover het
.j deze Synode ging, was er één van orga-
nisatorischen aard: de kwestie van den op
bouw der Kerk. Hier ving de meeningsstrijd
eerst aan; hier werd gestreden om het juiste
standpunt. Aan de ééne zijde stonden de
(Luthersche) landskerken van Beieren (Dr.
Meiser), Würtenberg (Dr. Wurm) en
Hannover (Dr. Mahrarens); daar tegenover
de Gereformeerde groep (Ds. Niemöller, Ds.
Asmussen en Dr. Hesse). Heftig ging de
strijd. Maar er bleek de wil te. zijn zoo mo
gelijk de éénheid te bewaren, zonder echter
de grenzen te verflauwen. En deze poging
werd bekroond: over de hoofdlijnen werd
het eens, terwijl over enkele bijkomstig
heden geen éénheid van gevoelen kon wor
den bereikt. Ook de „revolutionaire" groep
Niemöller bleef in het verband. In een toe
spraak tot de Synode wist hij op de juiste
wijze de woorden te vinden, die de zaak in
de goede richting stuwden.
Waren er, die de inmenging van de regee
ring in kerkelijke aangelegenheden absoluut
de hand wezen, anderen (hoewel een
kleine groep) was voor medewerking der re
geering. terwijl weer anderen een tusschen-
groep vormden, die de deur nog op een
kiertje wilden laten openstaan, om daarmede
de mogelijkheid open te laten voor onderhan
delingen met den Staat. Tenslotte zegevierde
de eerste groep. Op een gegeven oogenblik
leek het echter nog of een scheuring onver
mijdelijk was. Het Gereformeerde Convent
namelijk legde de vergadering de volgende
conclusies voor
1. De rijkskerkcommissies hebben de op
dracht de vrede in de Duitsche Evangelische
Kerk tot stand te brengen. Overeenkomstig
de preambule der Wet van 24 September
1935 moet het resultaat van deze opdracht
wel zijn, dat ware en valsche leer op gelijken
voet behandeld worden. Dit wordt door de
tegenwoordige onderhandelingen der kerk-
commissies bevestigd. Dientengevolge kan
een deelname aan het werk van deze commis
sies slechts een prijsgave der belij-
denis zijn. (Spatieering van corr.).
2. Daarom is het de leden der kerk verbo
den tot de kerkcommissies toe te treden, of
een opdracht van hen te aanvaarden.
Deze scherpe verklaring werd in stemming
gebracht. Beieren, dat sterk het behoud van
de landskerk voorstaat, en zich van het be
gin af tegen deze verklaring kantte, deed
nog een laatste poging deze conclusie van de
baan te schuiven. Bischof Dr. Meiser en
Oberkirchenrat Dr. Breit wezen er op, dat
deze conclusie een particulier belang van de
Gereformeerde groep was. Maar nu hadden
de Zuid-Duitschen toch misgerekend. Nu
kwam het groote moment: bij de stemming
stelden de Lutheranen zich aan de zijde van
ie Gereformeerden en betuigden daarmee,
lat de zienswijze van Beieren on j u i s t was.
De Voorloopige Kerkleiding, voorzitter Dr.
Mahrarens, was genoodzaakt af te treden.
De Synode sprak als haar meening uit, dat
de Evangelische Kerk de laatste anderhalf
jaar niet 't beslissende woord gesproken had.
moest een einde komen. De leiding
der Kerk was verplicht klaar en duidelijk
haar weg af te bakenen. Een nieuwe kerklei
ding was te vormen. Omtrent de mannen,
die daarin zitting zouden moeten hebben, kon
men het nog niet eens worden. Daarom werd
besloten voor den tijd van 14 dagen een
voorloopige kerkleiding te benoemen. Jn
deze kerkleiding werden een drietal predi
kanten uit Brandenburg benoemd. Na afloop
dezen termijn zal de definitieve „Voor
loopige" Kerkleiding worden bekend ge
maakt. Zeker is wel, dat geen of weinig oude
namen daarin zullen terugkeeren, de jongere
generatie zal hoofdzakelijk vertegenwoordigd
'in.
Welke zijn nu de practische gevolgen voor
de nabije toekomst?
Vooreerst en voornamelijk dit, dat de hou
ding der Kerk tegenover de regeering niet
meer negatief zal zijn. Een tegenstelling tus
schen Kerk en Staat is er voorloopig
niet. Eerst zal de regeering worden ge
vraagd, zich op het erf van de Kerk terug te
trekken, wat practisch tot uiting zal moeten
kómen in "de ontbinding van de rijkskerk-
commissies.
Het ergste voor de Evangelische Kerk zou
natuurlijk zijn, wanneer de Staat zou doen
alsof er geen Synode van Oeynhausen had
plaats gevonden. Dan zouden de woorden er
daden der Synode in een ledige ruimte val
len. Een kleine mogelijkheid bestaat, dat de
Staat zal toegeven, al verhelen de leidende
figuren der Belijdenisbeweging zich niet dat
de kans daarop maar heel gering is. Drijft
echter de Staat het werk der rijkskerkcom-
missiés verder voort, dan wordt de strijd on
vermijdelijk en is een breuk moeilijk meer
tegen te houden. Maar als het moet, vreest
de Belijdeniskerk dezen strijd niet; ze weet
dat ze strijdt voor en in den Naam des Hee
ren. Van moed getuigt de Belijdeniskerk,
wanneer ze in ee.. open brief, die op de Sy
node van Oeynhausen werd opgesteld en
welke zeer vermoedelijk van de kansels zal
worden voorgelezen, allen, die in de belij
dende kerk tot leiding geroepen zijn, ver
maant de hun opgedragen taak niet prijs te
geven, maar veelmeer al hun krachten aan
den opbouw der Kerk te geven, ook vastbe
raden te volharden in de vervulling van deze
rechtmatige taak ondanks alle maatregelen
der rijkskerkcommissies en liever -
volging te lijden, dan de hun toe
vertrouwde kudde te laten ii
handen van een niet aan d<
Schrift en de belijdenis gebon
den leiding. Voorts wordt er in dezen
brief nog extra de nadruk op gelegd, met
geen vermeende vrede genoegen te nemen
ten koste van de Waarheid.
Onze slotconclusie is, dat de Synode van
Oeynhausen van groote en beslissende be
teeken is kan worden voor de verdere ont
wikkeling in de Duitsche Evangelische Kerk.
Zij er bij ons veel gebed voor onze broeders
in Duitschland. Een zware strijd ligt nog
voor hen. Maar de uitkomst van die worste
ling zal en kan niet onzeker zijn: God l^at
niet varen de werken Zijner handen.
ROFFELRIJMEN.
O LENTEMAAND!.
O Lentemaando Schoonmaakmaandj
O maand van zoete geuren,
Van opengaande bloemekens
En openstaande deuren!
Wees welkom in mijn vaderland,
Wees welkom in mijn woning
Want over alles trek je weer. J
Je heerlijke verschooning
O Lentemaando Schoonmaakmaand,
O maand van open luchten,
Van bonte blije bloemcnbloei
En licht geloosde zuchten!
Mijn land, mijn huis, mijn hoofd, mijn
Ligt open je te wachten: [hart
Veeg uit ons wintersche bestaan
De muffige gedachten! -i
O Lentemaand, o Schoonmaakmaand,
O maand van open luiken
Van tintelende zonneschijn
En propere gebruiken!
Wees welkom, welkom, zevenmaal!
Wees welkom, en kom binnen!
Het feest van zon en zuiverheid.
En opbloei kan beginnen!,
(Nadruk verboden.) LEO LENS,
z.j
DINSDAG 3 MAART
HILVERSUM I 1875 M. AVRO-Uitzending,
5.30 VPRO. 6.30 RVU. 9.00 Ensemble
Jetty Cantor. 10.00 Morgenwijding. 10.30
Ensemble Jetty Cantor. 11.00 Kook-
praatje. 11.30 Orgelconcert en zang. 12.35
Uit Batavia: Overdracht Marine-Com
mando. 1.35 Ensemble Jormy Kroon en
Declamatie. 3 00 Knipcursus. 4.00 Zang.
en piano. 4.30 Kinderkoorzang. 5.05 Voor
de kinderen. 5.30 Bijbelvertellingen. 6.30
Causerie. 7.00 Voor de kinderen; 7.05
Zang en piano. 7.30 Engelsche les. 8.00
Berichten. 9.10 Hoorspel. 10.10 Omroep
orkest en soliste. 11.00 Berichten.
HILVERSUM n 301 M. .KRO-Uitzending.
8.00—9.15 en 10.00 Gram.pL 11.30—12.00
Godsd. halfuur. 12.15 Gram.pl. 12.35 Uit
Batavia: Overdracht Marine-Commando.
1.35 Gram.pl. Vrouwenuur. 3.00 Mode
cursus. 5.30 Jongenskoor. 6.00 KR O-Me-
lodisten. 6.40 Esperanto. 7.15 KRO-orkest.
7.50 Berichten. 8.00 Lijdensmeditatie. 9.15
KRO-Kamerorkest. 10.10 KRO-orkest
10.30 Berichten. 10.35 KRO-Melodisten.
DROITWICH 1500 M. 12.10 Kwintetconcert.
1.20—2.20 BBC-Welsch-orkest. 3.10—3.55
Sextetconcert. 4.40 Sopraan en kwartet.
6.50 Orgelconcert. 9.20 Viool-recital. 10.20
Lezing. 10.40 BBC-Midland-orkest.
RADIO-PARIS 1648 M. 11.20 Orkestconcert.
2.50 Zang. 4.20 Concert. 5.50 Orkestcon
cert. 8.20 Concert. 9.35 Voordracht. 10.00
Oratoriumconcert.
KEULEN 456 M. 11.20 Leipz. symphonie-*
orkest, EmDe-orkest en solist. 5.20 Om
roeporkest. 7.30 Kwintet.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12.50 Om
roeporkest. 7.20 Kamermuziek. 8.20 Con
cert uit Praag. 9.40 Gram.pl.
484 M.: 12.50 Zigeunermuziek. 5.50 Gr.pl,
6.50 Zang. 8.20 Oratoriumconcert.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Radio-
tooneel met muziek. 8.20 Concert uifc
Praag. 9.50 Kwartetconcert.
Feuilleton
(9
door D. K R IJ GEK
Herbert nam natuurlijk gaarne 's dokters verontschuldiging
aan.
De dokter bleek nog al opgeruimd te zijn. „Nu maar gauw
p.aoi den slag", waren zijn eerste woorden, toen hij met Herbert
de „operatiekamer" binnenging. Maar dadelijk daarop begon
hij te vloeken op ecu wijze als Herbert niet wist dat een
Franschman dat kon. En waarom vloekte hij zoo gruwelijk?
Ja, het was erg genoeg, dat moest Herbert erkennen. Het bleek,
dat de dokter aan den oppasser had laten weten, dat er ge
opereerd zou worden, zoodat die zich aan zijn instructies te
houden had en alles had moeten gereed maken. Hij had even
wel niets gedaan, omdat hij geen boodschap gekregen had, be
weerde hij. Het ergst was, dat de kachel niet aangemaakt was
en er in het vertrek een temperatuur onder het vriespunt
heerschte. Er zat dus niets anders op dan samen een beetje te
keuvelen in afwachting van een behoorlijke temperatuur in de
„operatiezaal". De kachel, een klein „Salamandertje", werJ
onder veel lawaai en getier van den boy aangemaakt en wel
dra verkondigde een scherpe rooklucht, dat de schoorsteen in
do laatste jaren niet overdadig dikwijls geveegd was geworden.
Een kwartier lang stond hot "ertrek in een diikken walm, dia
eerst kon wegtrekken toen het venster geopend werd en do
kachel doortrok. „Bezit je ziel in lijdzaamheid", zei Herbert tot
den dokter. Geduld oefenen had hij in China reeds geleerd err
dat kwam hem nu goed to pas.
Intusschen zaten Herbert cn zijn dokter in een hoek van het
R®rtrek op een paar stoelen, die onder hun gewicht dreigden
neer te zijgen, het nieuws van dien dag te bekeuvelen. De dok
ter leek wel iets op een blikken pannetje: zoo heeit, zoo koud.
Na zijn uitval tegen den oppasser was hij de meest kalme en
bedaarde man geworden, dien men zich denken kan. Daarbij
was hij een allerprettigst causeur, zoodat Herbert de narigheid,
die hem te wachten stond, soms, maar lang niet voortdurend,
uit de gedachten kon zetten. Bovendien was er een Chineescho
assistent bijgekomen, die den dokter in de operatie zou bijstaan.
Na nog een uurtje babbelen zei de dokter vergenoegd: „voilé,
ik denk dat we wel beginnen kunnen, ik zal maar vast mijn
spulletjes gereed maken". Daarop opende hij zijn tasch en
legde voor Herberts oogen een leger knip- en snijinstrumenten
neer, die hem een misselijk gevoel in zijn maag bezorgden.
Maar hij hield zich flink. Die dokter mocht niet denken, dat
een Hollander niet naair een mes kijken kon. Daarom bood hij
den dokter aan hem te helpen bij het steriliseeren om des ts
sneller gereed te zijn.
Toen dit werk afgeloopen was, was de beurt aan Herbert om
zich van zijn overtollige kleeding te ontdoen en zich op de
operatietafel precies een bank, waarop mien in Holland de
schapen slacht uit te strekken. Wat er verder gebeurde
heeft hij nooit geweten. Alleen herinnerde hij zich nog, dat zijn
hoofd onder de chloroformkap verdween en hij zelf daarmede
eveneens scheen te verdwijnen. Toen hij weer tot bewustzijn
kwam, lag hij in een bed, in een allerongezelligste, donkere
kamer, zonder ecnig uitzicht, met cementen vloer zonder bs-
kleeding. Behalve het bed stond er nog een wormstekige stoel
en een inderhaast in elkaar getimmerd nachtkastje, zonder
deur of laadje. Geen gordijnen voor de vensters; niets dat op
comfort geleek.
Daar kwam de dokter om afscheid van Herbert te nemen. Hij
begon met hem geluk te wenschen met den goeden afloop en
hem te verzekeren, dat hij zich nergens ongerust over behoefde
to maken, want dat alles best in orde zou komen.
„En wanneer zie ik u terug, dokter?" was Herberts eerste
vraag. De dokter trok een bedenkelijk gezicht. „Ja, ziet u, ik
kan in mijn eigen plaats moeilijk gemist worden, daarom heb
ik het verband stevig gelegd, zoodat het wel, een weekje kan
blijven zitten; daarna hoop ik terug te komen om u verder
te helpen".
Dat de dokter tien dagen zou wegblijven heeft hij zelf mis
schien niet verwacht, maar Herbert kreeg een naren tijd door
te brengen.
„En de verpleging hier, dokter, hoe moet het daarmede?"
„Ja, dat is gekker", was 's dokters antwoord, „we hebben
geen verplegend personeel hier, dus moeten uw eigen menschcn
voor u zorgen".
„Ja maar, dokter, ik ken maar heel weinig Chineesch, hoe
moet ik mij dan met hen onderhouden?"
„O, dat maak ik wel even voor u in orde", was het antwoord
„Is uw koelie hier?"
„Neen, maar die kan even geroepen worden",
„Uitstekend".
Weldra verscheen de koelie ten tooneele, een jongen met een
dom uitzicht en den eeuwigen Chineeschen glimlach op het ge
laat. De dokter gaf hem in het Chineesch de noodige instruc
ties, zoodat hij aan den kok het dieet kon melden, dat voo-
Herbert voorgeschreven was. Toen dit alles genoegzaam door
den koelte begrepen was, nam de dokter afscheid, natuurlijk
met de beste wenschen voor don zieke. Maar hij was nog niet
aan de deur genaderd of Herbert riep hem toe: „stop, dokter,
wo hobben nog een voornaam ding vergeten".
Do dokter keek hem vragend aan.
„Als ik de hulp van dien jongen noodig heb, hoe moet ik hem
dit dan aan het verstand brengen? In het Chineesch kan ik
het niet en vooral 's nachts kan ik hem voortdurend noodig
hebben".
De dokter dacht even na. Toen had hij er. iets op gevonden.
Hij sprak een paar woorden tot den koelie, die het vertrek ver
liet en spoedig daarna terug kwam met een ledige flesch onder
den arm. De dokter beduidde hem op den grond te gaan lig
gen voor ecu Chinees de moest geliefkoosde houding om té
slapen met het hoofd tegen het nachtkastje. „Ziezoo", zei
hij daarop tot Herbert, „ik leg die flesch op het nachttafeltje
en de koelie slaapt er onder; als u hem noodig heb dan stoet
u even met den elleboog zoover kunt u wel reiken tegen
hot kastje, het waggelt gelukkig nog al, en de flesch maakt
den koelie wakker.
„Met oen of ander gebaar kunt u hem dan doen begrijpen
wat u noodig hebt.
„Comprjs?" „Simple comme bonjour, docteur", was Herberts
antwoord.
„Wat een geluk, dat Chineezcn harde koppen hebben", dacht
Herbert. Maar tevens nam hij zich voor niet langer onder die
„up to date" verpleging te blijven dan strikt noodzakelijk was.
Zoodra hij vervoerd kon worden ging hij naar zijn eigen huis
terug, dat stond yast.
HOOFDSTUK IX
Het waren vervelende dagen, die volgden. Herbert kreeg hot
gevoel of hij van de wereld afgesloten was. Hij dacht er aiot
meer zoo over, toen Wu Pei-fu met zijn troepen binnentrok en
zijn kazerne koos naast het ziekenhuis, waarin Herbert op zijn
genezing met ongeduld lag te wachten. Iodcren morgen werd
J op ecn jaPtoo vergast en andere militaire muziek. Herbert
moest er zijn ooren voor dicht stoppen. Chineesclie muziek is
voor Wcstersche ooren niet om aaai te hooren; één lang aange
houden klaagtoon, snerpend door de lucht gillend, en altijd
door weder op denzclfden loon overgenomen, uren lang soms;
afgrijselijk! b
Gelukkig deden er zich geen complicaties voor en kon
Herbert betrekkelijk spoedig weer naar huis vervoerd wordeir,
[(Wordt vervolgd)[,
