KERK EN ZENDING [Herdenking der Doleantie
Uw Zenuwen muoren en worden
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1936
VIERDE BLAD PAG. 11
NED. HERV. KERK
Beroepen. Te Oldebroek, W. L. Mulder
te Hoevelaken. Te Zierikzee L. A. F. Reddin
gjus te Hauwert (N.H.) Beroepen: Te Har-
lingen, J. van Kuiken te Uithuizermeeden.
GEREF. GEM.
Tweetal: Te Bruinisse. W. C. Lamain te
Rotterdam en H. Ligtenberg te Lie se.
AFSCHEID. BEVESTIGING. INTREDE
De classis Assen der Geref. kerken heeft
in haar vergadering peremptoir geëxami
neerd en met algemeene stemmen toegelaten
tot den Dienst des Woords en der Sacramen
ten cand. J. R i b b e r i n k, Graafschap 4 te
Kampen, beroepen predikant bij de Geref.
Kerk te Borger (Dr.)..
De bevestiging en intrede in de Geref. kerk
te Borger van cand. J. Ribberink (beves
tiger Ds. A. Kuiper te Onnen (Gron.) is
bepaald op Zondag 8 Maart.
Zondag j.L had de intrede van Ds. F.
C. Kleinman bij de Ned. Herv. Kerk te
Herwen en Aerdt plaats. Bevestiger
was ds. W. J. H. ten Braak van Lobith, die
sorak naar aanleiding van Joh. 21 17. Na
de ordening werd gezongen Gez. 91 3.
Des middags 2 uur sprak Ds. Kleinman
over Ezechiël 3 17a.
Aan het slot dankte de nieuwe predikant
den consulent, kerkvoogdij, kerkeraad, ge
meente en den aanwezigen ringbroeder Ds.
v. d. Vliet.
Cand. G. van D o o r e n, te Kampen,
hoopt Zondag 1 Maart a.s. zijn intrede te doen
te Mus6el (Gron.), na bevestigd te zyn door
Dr. C. N. Impeta. van Kampen.
PROF. G. WISSE
Prof. Wisse heeft het op hem uitgebrachte
beroep naar Amsterdam (O.) aangenomen.
Aangaande deze verandering van Prof. Wisse'
positie kunnen wy uit betrouwbare bron het
volgende mededeelen:
Prof. Wiesè is reeds geruimen tijd onder
dische behandeling voor zyn hoofd. Op medisch
advies zal Prof. W. thans zijn arbeid moeten
gaan wyzigen; en had hy besloten zyn arbeid
de Theol. School dit jaar neer te leggen.
Spreekarbeid op matige wyze is hem toege
staan. Amsterdam heeft onder deze omstandig
heden gemeend, Prof. Wisse te moeten beroe
pen; onder bijzondere bepalingen. Het vertrek
de Theol. School heeft dus geenerlei ver
band met deze roeping naar Amsterdam. Prof.
W. doceert de ambtelijke vakken plus Apologe
tiek, geschiedenis der wijsbegeerte en Latijn.
Vermoedelijk zal Prof. Wisse tot het einde
deze cursus zyn arbeid aan de Theol. School
vervullen.
Mevr. Wisse vertoeft inmiddels reeds gerui-
en tijd te Driebergen om gezondheidsredenen
de bekende Stichting „Rehoboth" aldaar,
Rusthuis en Verpleging. Prof. Wisse zal nu
in Driebergen in genoemde Inrichting bly-
inwonen, dus niet in Amsterdam gaan wo
nen. De dag van intree is nog niet vastgesteld.
Ds. H. H. SCHIPPER t
In den ouderdom van 59 jaar is te Holland-
echeveld overleden Ds. H. H. Schipper, predi
kant by de Ned. Herv. Gemeente van Elim
■Hollandscheveld Z.O.)
Ds. Schipper werd in 1876 geboren en in
J900 candidaat in Friesland om 6 Oct. 1901 het
predikambt te aanvaarden te Willemsoord,
welke gemeente hij 30 jaar diende. 25 October
1931. aanvaardde hy de bediening te Elim.
Combinatie van gemeenten
i Naar wij vernemen, is de combinatie van de
Ked. Herv. Gemeenten te Kleverskerke en
Veere thans behalve door het Classicaal Be
duur ook goedgekeurd door het Prov. Kerk
bestuur van Zeeland.
Indien de kwesties met den Raad van Beheer
Du ook geregeld zijn, kan eerlang worden
overgegaan tot het beroepen van een predikant
Door beide gemeenten.
DOLEANTIE-HERDENKING
Evenals de Reformatie, heeft ook „De
Gereformeerde Kerk" een nummer
fewijd aan de Doleantie. Daarin hebben bij-
Bragen geleverd: Dr. P. J. Kromsigt, Ds. H.
Bakker, Ds. H. G. Groenewoud, Ds. C. A.
Lingbeek, Ds. A. G. H. van Hoogenhuyze en
w. P. van Rhijn Jr.
hof van beroep in de
duitsch ev. kerk
De Rykskerkcommissie heeft besloten tot de
Invoering van een nieuwe disciplinaire proce-
lure. Op grond daarvan worden een discipli
ne kamer en een disciplinair hof der Duit-
lehe Evangelische Kerk ingesteld. Bij dit hof
kan men in beroep gaan van uitspraken der
landelijke disciplinaire instanties.
klg. Ned. Zendings-conferentie
Het Comité voor de Alg. Ned. Zendings-
mferenties hield zijn jaarvergaderng in het
lijbelhuis te Amsterdam onder presidi-
den vice-voorzitter Dr. C. W. Th.
van Boetzelaer van Dub-
eldam. Herdacht werden de overleden
;n de heeren C. R. Kühnen van de Sala-
.-Zending en Ds. A. Brouwer van de
idingsdeputaten der Geref. Zending op
>mba.
Prof. Dr. P. Scholten had den wensch
lenbaar gemaakt om af te treden als voor
ster, daar hy zich door zijn benoeming tot
joorzitter van het Ned. Bijbel Genootschap
Deer concentreeren moet. Tot voorzitter
pordt gekozen Dr. C. W. Th. Baron van
loetzelaer van Dubbeldam. De
[enoeming van een vice-voorzitter wordt
fitgesteld.
De opkomst in de avondsamenkomst liet
|e wenschen over, wat niet aangenaam was
loor de zendelingen van Nieuw-Guinea, die
[esproken hebben en voor den heer en
hevrouw Van W ij k-H o r n en den heer
Jon eb akker, die op uitnemende wijze
let muzikale gedeelte verzorgden. Besloten
terd dit jaar de avondsamenkomst in een
lerk in het centrum der stad te houden.
De Conferentie in 1936 zal op Dins
dagavond 27 en Woensdag 28 October
in het Koloniaal Instituut te Amster
dam worden gehouden. Het thema zal
zijn: de ontwikkeling der inheemsche
kerken in China, Japan en Ned. Indië.
Enkele namen van sprekers werden
genoemd. De uitvoering wordt overge
laten aan het moderamen.
10RTE BERICHTEN
Tot leider der Evangelisatie vanwege de
led. Herv. Kerk te Dokkum. is benoemd
J. W. Pieper, predikant der Ned. Herv.
te Nv kerk (Fr.). Hy heeft die be-
oemiug aangenomen en Ufift. oredikant te
'ij kerk.
DR M. C. SLOTEMAKER DE
BRUINE NAAR INDIE
Afvaardiging in het Ministerie
van Koloyijpn
„Oosterling en Westerling
moeten elkander dienen"
In besloten kring had Donderdag
middag te 's-Gravenhage in het Mi
nisterie van Koloniën de afvaardiging
plaats van Dr. M. C. Slotemaker de
Bruine, benoemd rector aan de Hoo-
gere Theol. School te Batavia. De sa
menkomst ging uit van de Commissie
tot Behartiging in Nederland van de
belangen der Indische Kerk en van
den Raad van Bijstand dezer school
(het Centraal Comité Depok). Van de
eerste, omdat de heer Slotemaker be
noemd is totpredikant der Indische
Kerk, en van de tweede, omdat hij als
zoodanig belast wordt met het recto
raat der Hoogere Theologische School.
De samenkomst werd geopend door Ds. W.
L. Weiter, als voorzitter der eerstgenoemde
commissie. Hij leest de bevestigings-formule
voor en spreekt den bevestigde hartelijk toe.
Daarna sprak Ds. D. Crommelin over
den achtergrond en het doel der Hoogere
Theol. School. Spr. betreurt, dat Dr. H. Krae-
mer verhinderd werd hierover te spreken,
want hij is de geestelijke vader dezer school.
De oriënteering dezer school hangt samen
met het complex van geestelijke bewegingen,
die itoen samenvat onder den term: ontwa
king van het Oosten. De overtuiging dringt
steeds meer door, dat het de zending niet te
doen mag zijn om Oostersche Christengroe-
pen in een toestand van materieele en gees
telijke afhankelijkheid te houden van de ker
ken in het Westen, maar dat zij die Christen
groepen, die zich door haar arbeid hebben
gevormd in beginsel heeft te erkennen als
jongere kerken met een eigen bestaansrecht.
Noodig is kerkelijke leiders te vormen, die
baanbrekend en wegwijzend hun werk kun
nen verrichten te midden van de steeds ge
compliceerder wordende koloniale samenle
ving. Spr. wijst dan verder op de moeilijke
taak, die den docenten wacht.
Namens den Raad van Bijstand spreekt
Ds. Joh. Rauws een woord van welkom.
Het Centraal Comité Depok ziet in deze
school de verwezenlijking van het doel,
waartoe het opgericht werd. Spr. schetst in
enkele lijnen de geschiedenis van het semi
narie te Depok. Toen dit niet langer aan zijn
oorspronkelijk doel kon beantwoorden, sloeg
het comité een nieuwen weg in. Het heeft met
vreugde de stichting dezer school begroet en
naar vermogen meegeholpen om de school op
gang te brengen en te houden. De Raad van
Bijstand wil aan dezen naam inhoud geven
Prof. Dr. W. J. Aalders van Groningen
begroet met blijdschap de Hoogere Theol.
School en hoopt, dat de theol. faculteiten
met haar zullen meeleven en haar zullen
bijstaan in de belangrijke taak, die zij in de
wereld van het Oosten heeft te vervullen.
Spr. meent, dat men ih dezen theoloog den
rechten man heeft gevonden om aan die taak
zijn beste krachten te wijden. x
Minister Slotemaker de
Bruine dankt voor de gelegenheid,
hem geboden, om als vader een zeer
persoonlijk woord te spreken. Zijn
echtgenoote en hij verblijden er zich
over, al kost het een offer, dat de der
de uit het gezin naar Indië gaat om
daar In Gods Koninkrijk te arbeiden.
Hij heeft den indruk gekregen, dat
Oosterling en Westerling elkander niet
verstaan, als de een over den ander
wil heerschen, maar dat zij elkander
wel verstaan, als de een den an
der wil dienen.
Daarna spreekt Dr. M. C. Slotemaker
e Bruine een woord van dank en van
afscheid. Zijn vrouw en hij hebben nog nooit
zulk een ingrijpende levensverandering door
gemaakt als die zich nu voltrekt. De verwis
seling van Nederland voor Indië is symbo
liek voor het ingaan in een nieuwe levens
sfeer. Thans staat hij tusschen twee werel
den, die der Nederlandsche Kerk en die van
Indische Kerk en Zending. Hierbij rijzen tal
vragen, die eerst later oplossing zullen
krijgen. Hetantwoord, de hoop en de belof
te zijn van God, die zich openbaart in Jezus
Christus. Het eenig belangrijke is, of naar
God gevraagd wordt. Het aantrekkelijke in
den nieuwen werkkring is voor hem, dat het
theologische arbeid is. Zending en kerk
vinden hier elkaar in de vraag om theologi-
schen arbeid. Theologie is zaak van een kerk
in actie. De theologie probeert antwoord te
geven op de vraag: wat doet gij, als gij ge
looft in God en Zijn openbaring. Geen Wes-
tersche en geen Indische theologie wordt ge-
gd, maar alleen theologie, en deze is
zelfbezinning der kerk.
Spr. eindigt met een dringend beroep te
doen op aller steun en gemeenschap.
De indrukwekkende samenkomst werd
door Ds. Weiter gesloten met het bidden van
het Onze Vader.
Dr. LIM TOAN HIN
Afvaardiging als Zendeling-arts
naar West-Ja va
Gisteravond heeft in de Prinsekerk te R o t-
t e r d a m de plechtige afvaardiging plaats
gehad van den eersten Chineeschen Zendeling
arts, die in Nederland opgeleid is en naar W ast
Java gaat voor de Ned. Zendings-Vereeniging.
De samenkomst werd geleid door Ds. P. G.
V e y Mestdag h; de Zendingsrede
werd uitgesproken door Ds. Joh. Rauws.
Dr. Lim Toan Hin sprak, nadat hy was toege
spreken door Ds. J. P. v. Bruggenn aam ens de
A.M.V.J. en door Zendeling O. E. van der Brug
ens West-Java, woorden van dank en ver
trouwen in Gods roeping over hem. Na afloop
van den dienst werd het Heilig Avondmaal met
afzonderlijke liturgie gevierd.
KERK EN STAAT IN SPANJE
Sinds het uitbreken der Spaansche revolu
tie, welke de radicale republiek in plaats
van het clericale koningschap bracht, hebben
4261 priesterseminaristen (42 pet., dus bijna
de helft van het totaal) de theologische loop
baan verlaten en een wereldlijk beroep ge
zocht. Zoodoende zijn thans 1912 van de
9000 gemeenten zonder pastoor. Maar sinds
November 1933 toen de clericale partij in
het parlement zulk een sterke positie ver
overde, is weer kentering ingetreden. Thans
groeit het aantal seminaristen en worden de
gemeenten weer beter bezet.
De samenkomsten te Amsterda
m
Dr. H. Colijn spreekt
over hereeniging
Herinneringen en
zegemenschen
Morgenvergaderingen
In het Concertgebouw
Gistermorgen, lang vóór het uur van
aanvang liep het Concertgebouw langzaam
ol met deelnemers aan de herdenking
an de Doleantie, den avond te voren in
gezet met de dank- en bedestonden in de
Keizersgracht- en Funenkerk.
Het waren, behalve belangstellende ge-
icenteleden, voor een belangrijk deel de
putaties uit de Geref. Kerken, waardoor
vrouwelijk element in de beide samen
komsten van gisteren niet zoo talrijk ver
tegenwoordigd was. Over het algemeen wa
ren nieer de mannen van rijperen leeftijd
aanwezig, velen hunner hebben jcugdher-
nneringen aan den Doleantietijd. Eenigen
hunner hebben den strijd actief meege
maakt, zooals de oude broeder uit Breuke
ion, die op ons verzoek den vergeelden
afzettingsbrief van jaren hér toonde en
later dicht, .hij de bestuurstafel ging zitten
de openingsrede van den voorzitter
goed te kunnen volgen.
Op het podium zien wij de beide emeri
tus-predikanten Ds. W. Maan en Ds. W.
F. A. Winckel elkander hartelijk be
groeten. Beiden zijn nog uit den tijd van
en kort daarna, evenals Ds. J. H. H o u t-
gers, met wien Prof. Dr. A. G. Honig
een geanimeerd gesprek aanknoopt.
De plechtige opening
Tegen tien uur, terwijl alle plaatsen tot
op het hooge podium toe bezet zijn, begint
de organist, de heer Marc. E. Bouw-
i e e s t e r; het welluidende orgel te bespe-
n en de vergadering zingt mee.
Tijdens het gezang van Psalm 75 1:
„U alleen, U loven wij!" komt het Comité,
dat de herdenking organiseerde, de zaal
binnen, met de predikanten Ds. K. Fern-
hout, Ds. J. H. Houtzagers, Ds. W.
in en Ds. W. F. A. Winckel. Schier
onopgemerkt door de volte. Als Prof. Dr.
II. H. K u y p e r, de voorzitter van het Co
mité, die de vergaderingen presideerde.
het spreekgestoelte verschijnt, klinkt
eenig applaus op, maar Prof. Kuyper weer
de deze wijze van begroeting af en opende
daarna de vergadering met het bekende
votum uit Psalm 124. De voorzitter ver
zoekt daarop tijdens deze vergaderingen
van alle applaus af te zien: de herdenking
van de Doleantie, zegt hij, is er te ernstig
voor.
Terwijl de aanwezigen zich van hun ze
tels verheffen, zingt de vergadering de eer
ste twee coupletten van „Een vaste burg is
onze God".
Openingsrede Prof. Dr. H. H. Kuyper
Nadat de voorzitter in gebed is voorgegaan
leest hij eenige gpdeelten uit Jesaja 61 en 62,
waarna spr. begon met te schetsen het ka
rakter dezer samenkomst.
Een herdenking zooals in het najaar van
1934 te Utrecht plaats vond, toen het een
eeuw geleden was, dat De Cock zich te Ui-
rum van de Hervormde Kerk afscheidde en
daarmede den stoot gaf tot de afscheidings
beweging, die zich van Ulrum uit allengs
over heel het land heeft doorgezet, is de
herdenking van
de Doleantie, wel
ke vijftig jaar ge
leden plaats vond
Terecht
heeft het comité
dat zich vormde
om dit feit te her
denken, op den
voorgrond gesteld
dat dit op beschei
den er wijze zou
geschieden. Niet
omdat de Dolean
tie zelve voor ons
kerkelijk leven
van piinder be-
teekenis is ge-
eest dan de Af
scheiding van Prof. Dr. H. H. Kuyper
1834. Maar een
herdenking na vijftig jaar draagt nu een
maal een ander karakter dan een na hon
derd jaar.
Al is, gaat spr. voort, het geslacht derge
nen, die aan de Doleantie actief hebben deel
genomen, reeds voor het grootste deel uit
ons midden heengegaan, de feiten zelf lig
gen nog te kort achter ons, dan dat een be
zonken historisch pordeel daarover in de
publieke opinie zich heeft gevormd.
De wijze, waarop thans, aldus spreker,
reeds zoowel in de liberale pers als door
woordvoerders der Hervormde Kerk over de
Doleantie gesproken werd, toont genoeg
zaam, hoe weinig men van die zijde in staat
n een objectief oordeel te vellen. Het is
slechts aan enkelen gegeven, zooals aan een
edel Christen als Groen van Prinsterer,
om boven partijtwist en kerkkrakeel zich te
verheffen en recht te laten wedervaren aan
degenen, die een anderen weg van kerkher-
stel bewandelen willen dan zij.
Na een korte historische uiteenzetting van
de motieven der Doleantie besloot spr. zijn
met aandacht gevolgde rede.
Na deze openingsrede doet de voorzitter
mededeeling van een aan H. M. de Ko
ningin te verzenden telegram, waarmede
de vergadering zich van harte vereenigt.
Dc vijf overgeblevenen
Vervolgens leest de voorzitter voor
een brief van Ds F. W. J. Wolf, uit
Heveadorp, een van de weinig overge
bleven predikanten uit den Doleantie-
tijd, die bericht van verhindering zond
en de vergadering den zegen des Hee
ren toewenschte. In aansluiting hierop
richt de voorzitter een hartelijk woord
tot de aan de bestuurstafel zittende
Dienaren des Woords uit den Doleantie-
tijd: Ds. K. Fern hout, Ds. J. II.
Houtzagers, Ds. W. Maan en Ds.
W. F. A. W i n c k e 1. Spr. vérwelkom-
de deze vier broeders in deze herden
kingsvergadering. die hèn bijzonder
den tijd van een halve eeuw terug voor
de aandacht brengt
Dr. H. Colijn
In deze morgenvergadering hebben hier
na achtereenvolgens het woord gevoerd Dr
K. D ij k, van 's-Gravenhage, en Prof. Dr
G. M. den H a r t o g h, van Kampen. Eerst
genoemde sprak over het onderwerp „Om
het verbond Gods", de tweede over „De
Doleantie en het ambt van onderling en
diaken", zooals wij gisteren reeds uitvoerig
hebben medegedeeld.
In de Keizersgrachtkerk
Aangezien het Concertgebouw onvoldoen-
ruimte bood om de toegestroomde he
ngstellenden te bevatten, is een tweede
menkomst gehouden in de Keizersgracht-
kerk.
Hier presideerde Mr. H. Bij le veld.
Bij den aanvang werd gezongen Psalm
147 1 en 6, waarna gelezen werd Johannes
17 621 en de voorzitter in gebed voor
ging.
Mr. Bijleveld sprak nu een kort openings
woord, waarin hij de saamgekomenen op
wekte het werk Gods in de Doleantie te
zien en niet te blijven staan bij den arbeid
in inenschon.
In deze morgenvergadering hebben ach
tereenvolgens het woord gevoerd Ds. T.
•werd a met het onderwerp „De Do
leantie en het Kerkrecht" en Prof. Dr. F.
W. Grosheide, die sprak over „De be-
teckenis van de Doleantie voor het heden".
Middagvergaderingen
II het Concertgebouw
In de middagvergadering, die te ruim
2 uur aanving, waren aanwezig Dr. H.
C o 1 ij n, de minister-president, en Mr.
J. A. d e W i 1 d e, minister van Binnen-
landsche Zaken. Met een hartelijk ap
plaus heeft de vergadering de beide
Excellenties, inzonderheid Dr. Colijn,
verwelkomd.
Nadat staande gezongen was Psalm 66
5 en 6, heeft de voorzitter, Prof. Dr. H. H.
K u y p e r, de ministers als leden der Geref.
Kerken welkom geheeten en gaf hij het
woord aan Minister Colijn.
Rede Dr. H. Colijn
Dr. H. Col ij n, bij zijn optreden opnieuw
met applaus begroet, zeide dat hij hier
sprak op com
mando. Als men
drie dagen ach
tereen Ln het
debat heeft ge
daan met 19
sprekers, dan is
mij, zeide Z.Exc.,
op een volgenden
dag niets liever
dan eens te kun-
>n zwijgen.
Maar de leider
dezer vergadering
beeft mij gezegd,
dat hij mijner
zijds een woord
verwachtte en
spr. zou aan dit
verzoek voldoen
om vier redenen:
le. als eisch van gehoorzaamheid; wie
geroepen wordt te bevelen, moet op zijn
tijd ook weten te gehoorzanfen (hilari
teit);
2e. het behoeft maar kort te duren, want
zijn drie sprekers vanmiddag;
3e. behoef ik, ging spr. voort, ditmaal
geen debaters te beantwoorden.
Zoon der Scheiding
De belangrijkste reden, waarom ik, zei Dr.
Colijn, hier het woord voer, is dat mijn
werkzaamheden niet toelaten om, zooals
vroeger, herhaaldelijk met U in contact te
komen. De arbeid, dien ik te verrichten heb,
vordert, ik zou bijna zeggen, meer dan den
geheelen mensch. En daarom grijp ik gaarne
deze gelegenheid aan om het contact met
U te hernieuwen.
Over de geschiedenis der Doleantie zal ik
niet spreken. In hoofdzaak weet spr. die uit
deze geschiedenis zelve. Toen de kerken
werdenuitgeleid, was hij een jongen van
17 jaar en woonde in een gezin, van oor
sprong uit de Afscheiding van 1834
Verlangen naar hereeniging
Eén gedachte «noet ik in Uw midden
neerleggen. Hoewel wij volkomen ge
rechtigd en ook verplicht zijn de zege
ningen Gods, die aan onze Kerken ook
in de Doleantie geschonken werden, met
vreugde te gedenken, toch wordt op
dezen dag die vreugde getemperd door
de gebrokenheid van het Kerkelijk le
ven. Ook in dit vreugdebetoon moet het
verlangen van ons hart uitgaan naar
de hereeniging met allen, die met ons
de schoone Geref. belijdenis liefhebben.
De kracht van ons Geref. volk zou zoo
veel grooter zijn, als wij allen hand aan
hand als één phalanx zouden staan te
genover degenen die het Evangelie van
Christus ondermijnen.
Deze gedachte, eindigde Z.Exc. zijn
rede, wil ik U allen naar huis meege
ven, opdat die niet uit ons hart moge
verdwijnen.
Daverend applaus bezegelde deze woorden
en de Voorzitter was dan ook de tolk
der vergadering, toen hij Dr. Colijn dankte
voor zijn woorden. Wij zijn, zei Spr., verder,
Gode dankbaar dat we zulk een staatsman
in ons midden mogen hebben.
Alsnu kwam Prof. Mr. A. Anema aan
het woord met de reeds door ons weergege
ven rede over: „De Doleantie en de Staat".
Vooraf kondigde Spr. de collecte aan voor
het bekende „plan Schouten-Grosheide" tot
steun van kleine en zwakke kerken en van
candidaten, welke gehouden werd na diens
rede tijdens het zingen van Ps. 68 14 en 16.
DE MANNEN VAN '86
SPREKEN
Toespraak Ds. W. F. A. Winckel
Deze 84-jarige prediker, de oudste der vijf
nog levende Doleantie-predikanten, was nu
de eersto die sprak. Hij verhaalde van er
varingen uit dagen van strijd. Elke ware
reformatie moet, zei Spr., beginnen met ons
zelf, met belijdenis van zonde en schuld.
Prof.. Dr A. GHoniq
Zoo deden ook de mannen van '86, die het
als een schuld voelden nog zoo lang geleefd
te hebben onder een organisatie, die strijdig
was met het Woord Gods. Spr. gaf tenslotte
nog eenige persoonlijke herinneringen uit
den kerkdijken strijd te Oudewater. Haas
trecht en andere plaatsen.
Prof. Dr. A. G. Honig spreekt
De Kamper hoogleeraar in rust, Prof. Dr.
A. G. H o n i g, bracht nu bij dc vergadering
in berinnering de eerste maanden na het
uitbreken van het Kerkelijk conflict, den tijd
toen men te
Amsterdam in
„de lokalen"
samenkwam,
en dien hij
persoonlijk
doorleefde.
Hij zelf be
luisterde in
„Plancius" op
don eersten
Zondag na de
schorsing een
preek van Dr.
'A. Kuyper over
Psalm 119 19
Aan diens rech
ter- en linker
zijde voegden
zich bij het
einde van den
dienst Prof. Dr
F. L. Rutgers
en Jhr. Mr. A.
F. de Savornin Lohman. Schier ieder, ging
Prof. Honig voort, wendde zich vóór het ver
laten van „Plancius" nog even om teneinde
een blik te werpen op dit edele drietal.
Zij waren, betuigde spr., één van hart en
één van ziel en voelden zich aan Christus
en aan elkander verbonden. Daardoor ver
kreeg de strijd hoogere wijding en konden
zij smaadheid om Christus' wil dragen.
Door Gods genade, ging spr. voort, mo
gen onze Kerken vrij zijn van de Overheid
an de besturen. Voor dit voorrecht, zei
spr., kunnen wij nooit dankbaar genoeg
zijn. Van de gevaren, die ons bedreigen,
moeten wij ons doordringen. Dat is de roe
ping van de leidslieden en van de leden.
Spr. eindigde met een opwekking tot
ootmoedigen dank voor hetgeen door Gods
genade in 1834, 1886 en 1892 geschiedde.
Ds. W. Maan aan het woord
Nadat op verzoek van Prof. Honig gezon
gen was Psalm 133 1, herdacht Ds. W.
Maan, vooral den godzaligen Mr. Dr. W.
van den Bergh, van Voorthuizen, den theo
loog en den rechtsgeleerde.
Daarna besprak hij zijn verblijf te
Augustinusga vóór en tijdens de Doleantie
en vertelde van de moeilijkheden, vooral in
den aanvang. Catechisatie moest hij hou
den in een oude boerenschuur en preeken
in een houten noodkerk. In die dagen heeft
Spr. krachtig ondervonden de gemeenschap
der heiligen, want meermalen ontving hij
brieven met financieele hulp voor het trac-
tement. De zegeningen Gods verder her
denkende, spreekt Ds. Maan de bede uit,
dat God alle Geref. Kerken moge zegenen.
En een iegelijk persoonlijk bedenke, dat
het niet genoeg is lidmaat der Geref. Kerk
te zijn, maar noodzakelijk is een levend
lidmaat van Christus te wezen.
Herinneringen
van Ds. J. H. Houtzagers
gemeente, Ds. J.
H Houtzagers
bracht nu in zijn
'oespraak dezen
tijd voor de aan
dacht der verga
dering. 'n Stroom
van smaad en las
ter. zeide hij, is
toen over mij en
mijn echtgenoote
uitgegoten. Het
opgeruide volk
liep met steenen
te hoop en meer
malen heeft hij
bescherming moe
ten zoeken
Spr. wees op het groote verschil tusschen
1S86 en nu. Toen hij met Kootwijk alleen,
nu bijna 800 kerken en circa 1000 predikan
ten. Welk een wasdom!
Velen die met mij, zegt spr., den strijd
hebben gestreden, zijn reeds ingegaan in de
heerlijkhead. Moge God de Heere de Kerken
verder zegenen en ruimte maken voor de
wachtende candidaten.
Een stem uit Noord-Amerika
Namens de Chr. Geref. Kerk in Noord-
Amerika treedt nu als vertegenwoordiger op
Ds. Ma s s e 1 i n k, die verklaarde met Troo-
te blijdschap hier te zijn geweest. Hij ver
zekerde de vergadering van het medeleven
van de broeders en zusters uit Noord-Ame-
rika. Wij stellen, zei spr., veel belang in
onze Nederlandsche zusterkerken en be
schouwen de Geref. Kerken in Nederland als
onze moederkerk.
De problemen, die onze Kerk in Amerika
en u hier te lande bezig houden, vertoonen
groote overeenstemming en wij mogen ons
gelukkig prijzen gebouwd te zijn op hot
groote fundament Christus.
Ten slotte uitte spr. de vurige bede, dat
er groote samenwerking moge zijn tusschen
de Nederlandsche en Amerikaansche Geref.
Kerken, met die in Zuid-Afrika en over de
geheele wereld.
Ds J. H. Houtzagers
daarbij tevens gesterkt door het gebruik van
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Glazen Buisje 75 et Bij Apoth. en Drogisten
Om des tijds wille kon Ds. T. Ferwerda
zijn reeds in de Keizersgrachtkerk uitge
sproken rede over „De Doleantie en het
Kerkrecht" hier niet herhalen.
Nadat Prof. Dr. F. W. Grosheide over
het onderwerp „De beteekenis van de Do
leantie voor het heden" ten slotte heeft ge
handeld, is het oogenblik van scheiden ge
komen. -j
Slotwoord Prof. Dr. H. H. Kuyper
De voorzitter spreekt nu een alge
meen woord van dank, inzonderheid tot de
gebroeders Prof. en Mr. Grosheide, alsraedw
tot den heer J. H. Kok.
Hij roept ten slotte de vergadering op,
hier voor Gods aangezicht de heilige belofte
af te leggen, nooit te zullen dulden dat an
dere dan de beleden beginselen in de Geref.
Kerken zullen heerschen. Moge Christus
Koning blijven, eindigt spr.. en Hij ons
bewaren bij de kostelijke belijdenis, waar
voor de martelaren hun bloed hebben ge
offerd.
Dat geve God!
Nadat Ds. J. L. Schouten den presi
dent voor de leiding der vergaderingen
heeft bedankt, heeft eerstgenoemde de sa
menkomst met dankzegging gesloten. Na 't
staande zingen van Psalm 72 11 ging de
groote schare uiteen.
In de Keizerigrachtkerk
De samenkomst in de Keizersgrachttkork
was 's middags nog drukker bezocht dan
's morgens.
Prof. Dr. T. W. Grosheide opende hier
de middagvergadering, waarna Dr. K. D ij k,
Prof. Mr. A. Anem a pn Prof. Dr. G. M
den Hartogh de reeds door ons vermel
de redevoeringen hebben uitgesproken.
Dr. H. Colijn heeft hier zijn rede her
haald, waarvoor Dr. K. Dijk Z.Exc. dank
betuigde.
OPVOEDING EN
ONDERWIJS
..C0NC0RDL4 RES PAR VA CRESCF~"
Het Leidsche Collegium Theologirum ca.
„Concordia Res Parva Crescit" zal 9 en 10
Maart, zijn 8ste lustrum gaan vieren. Het
voorloopig programma vermeldt o.a. een li
turgische dienst onder leiding van Frof. Dr.
ran der Leeuw (Groningeieen
lezing over Geloof, geschiedenis en exegese
Prof. Dr. J. de Zwaan (Leiden),
waarop Dr. P. D. Tjalsma (Rotterdam) de
schriftelijke critiek verzorgt. Ds W. F.
Zuurdeeg (Groningen) houdt een ver
handeling, terwijl enkele leden van bet Col
legium andere dispuut-werkzaamheden als
preekschets en exegese op zich namen,
waarop oud-leden de critiek hebben.
Ter gelegenheid van het lustrum wordt een
gedenkboekje uitgegeven.
HISTORISCH PAEDAG. ARCHIEF
De uitgave van het Historisch Archief voor
Onderwijs, Opvoedkunde en Jeugdpsycho1o-
gie is kortelings overgegaan naar Ten Ha-
gens Drukkerij en Uitgeversmaatschappij
N.V. te Den Haag, die het onder een nieuwe
redactie heeft gesteld, te weten de heeren:
Mr. J. van An del Gzn., (eindredacteur),
N. Ark erna en M. L. van Putten.
In de Redactieraad hebben zitting genomen
de heeren Dr. C. v. d. Berg, Prof. R. Casimir,
Dr. G. H. Coops, Pater Dr. A. M. Daniëls
S.J., Mr. J. J. Hangelbroek, Dr. Ph. J. Iden-
burg, Pater Dr. G. Lamers SJ., Prol. Dr. S.
O. Los, Dr. J. Luning Prak. Dr. J. H. O.
Reys, A. Rienks, Z. Stokvis en J. G Soring.
ONDERWIJZERS-
BENOEMINGEN
Bar 1 o-A al ten. Chr. Nat. School To. on
derwijzer (beh. goedk. Min.): de heer G. H.
Harmsen, kw. m. acte te Zutphen.
D o e z u m. Chr. School. Tot onderwijzeres
Mej. S. Adema te W*stergeest-Triemen
(Friesl.)
Apeldoorn. Geref. Schoolvereen. „Groen
v. Prinsterer". School Alexandrinalaan. Tot
hoofd: de heer P. M. Oostl ander, hoofd
der Chr. School te Oudewetering.
Examens
Academische examens. Leiden. Doet. kunot-
g-esch edenls met I. S. VHes
Geneeskunde- Artsex. le ged. mej. P Nleboef
en de heeren A F Deutman en A Bakkes. Be
vorderd tot arts de heer KAF Houwert.
Cand. rechten- de heeren F J Eekhout. T V.
A Sm t en C A Geurs.
Utrecht. Kerkelijk voorber.: de heereu
Slok en D Goudzwaard.
Cand/ Ned. letteren: de heer J W N Delteyk.
Geneeskunde. Seml-arts. de heeren A W Goed
hart. J J Logman en L J H B Paul. Arts-ex.
de heeren J M v Dlik en W M R A M Verbeek.
Tandheelkunde. Theor. ex. 2e ged. de heer-
ren J W v d Noordaa en L Molenaar.
Amsterdam. Cand. rechtsgeleerdheid da
heer R H Venekamp. Doet. Idem, mej. E W;
de heer M F Tjaden. Den Haag.
vL?°l.""lU'rZfmkin?,ln Cmttrttebum te Amsterdam. Op ie eerste rit tl nr.
