llirtiun* JTriltsrijr (Courant
Cr
(oLWw
fuzefé constant een/rooa.
üitaimrwntjpdvautto.
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.T8
Voor het Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/» ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (ia 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1936 15e Jaargang
0R>bertentitprij?tn:
Van I tot 5 regels l.17'/«
Elke regel meer0.22'f»
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor Het bevragen aan 'I bureau
v wordt berekend 0.10
N°. 5705
POLITIEKE MOEITEN
Terwijl de S.D.A.P. naar buiten de indruk
tracht"te maken, dat binnenkamers de groot
ste eendracht heerscht, weet ieder, die
nauwlettend toekijkt, dat de inwendige
tuatie 'hoogst gespannen is. Bijkans alle
groote vraagstukken brengen verdeeldheid
en onrust De landsverdediging niet in de
laatste plaats.
Enkele jaren geleden scheen het, of de
'S.D.A.P. de nationale ontwapening nin
zou verloochenen. Wie er anders over dacht,
werd voor'al wat teelijk is uitgemaakt Het
zou frappant zijn b.v. uit de pamfletten, wel
ke tn September 1930 zoo kwistig verspreid
werden tegen het Vlootplan-Deckers enkele
citaten te knippen.
We volstaan met een paar zeer bezadig
de verklaringen.
In het eerste manifest, zwart op grijs ge-
druk, wordt gezegd, dat „honderdduizenden
Nederlandsche mannen en vrouwen innig
overtuigd zijn, dat voor hun land ontwa
pening plicht is".
De volgende proclamatie, rood op wit,
drukt zich aJ sterkei' uit en roept om „stel
ling te némen tegen elke poging om
nieuwe millioenen aan het mi
litarisme ten offer te brengen", daarom
moeten wij „het voorbeeld van Denemarken
volgen" en met blijdschap wordt geconsta
teerd, dat „uitbreiding van de vloot lijnrecht
ingaat tegen de ontwapeningsgedachte,
welke millioenen burgers, ook in ons land
bezielt".
En de heer Albarda zelf schreef in D e
roode Zondag: „Wedersta het begin";
„de wereld staat voor de keuze: ondergang
of verlossing"; „slechts met ontwapening is
verlossing mogelijk".
Het is genoeg. Leg er slechts naast, wat
de heer Albarda nü in de Kamer zei: zijn
fractie heeft hoofdzakelijk bezwaar tegen het
feit, dat voor het weerfondsgeleend
wordt I
Geen wonder, dat de echte ontwapenaars
in de S.D.A.P. daarmee geen genoegen ne
men en _:ch niet laten vangen al scheldt de
Kamero\erzichtschrijver nog in oude trant
op anderen:
„Zij, die reeds van oudsher dol zijn op
sterke bewapening, zien een gunstige tijd
.voor hun denkbeelden aanbreken".
Zijn de sociaal-demoeraten, die thans voor
bewapening zijn, misschien ook militaristen
geworden? Gelukkig worden ze door hun
meer beginselvaste partijgenooten niet zoo
smadelijk bejegend als ons steeds te beurt
viel. Wij wezen er onlangs op, dat Leonard
Ragaz, de vrijzinnig-protestantsche theoloog,
die leidir was van het religieus-socialisme
in Zwitserland, de Zwitsersche S.D.AP.,
heeft verlaten, vooral omdat deze laatste
het standpunt der landsverdediging heeft
aanvaard.
Naar aanleiding daarvan maakt dr. Ban
ning, de vrijzinnig-protestantsche theoloog,
die in ons land als een der leiders van het
religieus-socialisme geldt, in het weekblad
Tijd en Taak (8 Febr.) eenige opmerkingen:
De eerste kan niet namens de geheele
religieus-socialistische beweging zijn,
moet min of meer persoonljjk blijven; ve
len zullen haar onderschrijven, andiren
niet. Ik bedoel: dat het aanvaarden van
de militaire landsverdediging door de
S.D.A.P. ook voor mij zoo diep zou mgrij
pen, dat ik niet anders zou kunnen zeg
gen dan: nu is het uit. Wat men na zulk
een slag practisch zou doen, is van onder
geschikt belang: uittreden? nieuwe par
tij? rustende cavalerie worden? Waar de
zwenking op dit punt is voor mij en ande
ren zoo. principieel dat wij haar niet
kunnen 'meemaken. In dit opzicht sta ik
dus geheel aan de kant van Ragaz ook al
zouden de woorden onzer moiive^ring
andere zijn.
Dr. Banning is ook lid van het hoofdbe
stuur der S.D.A.P. Hij veroordeelt haar niet
als zij ook hier de landsverdediging aan-
.vaardt, maar schrijft:
„Ik meen dat ik innerlijk het recht heb
om te zeggen: een aanvaarden van de mi
litaire landsverdediging komt voor m ij
neer op verraad aan het socialisme, maar
ik meen. dat wij niet het recht hebben
om te zeggen: gij anderen pleegt vei raad".
Dat is een zachtmoedig oordeel.
Dr. Banning kan de S.D.A.P. wel verlaten;
deze heeft immers in principe de „nationale
ontwapening" losgelaten. De heer Albarda,
zoo staat in het roode Kameroverzicht, had
^allereerst bezwaren van financieele aard".
Weg zijn de principes, welke de eeuwen zou
den verduren.
De politieke moeiten bestormen de S.D.A.P.
En ze gaat dóór deze te camoufleren.
Dèt is het fatale.
De zaak-Vrijman
Het onderzoek duurt wel lang
Het is nu vier maanden geleden, dat de
heer Wendelaar, als lid van de Commissie
Voor de Verzoekschriften, in de vergadering
der Tweede Kamer van 1 October 1935 na
dere inlichtingen van de Regeering vroeg.
En die blijven, volgens de Maasbode,
wel zeer lang uit. Want:
de zaak -Vrijman is niet nieuw. Wij vra
gen ons zelfs af, of er werkelijk nog veel
te onderzoeken valt, en snelle afhande
ling is gewenscht.
De heer Vrijman heeft phvsie-k en psy
chisch ontzettend geleden. Hij heeft hech
tenis ondergaan en werd tot gevangenis
straf veroordeeld voor een daad, waar-
Overzicht Tweede Kamer
ONTBOEZEMINGEN ZONDER WAARDE
De roode heeren lijden aan
gebrek aan logica
DUYS LEEST HEN
DE LES
Lange replieken over
het Weerfonds
„Het Nederlandsche volk verafschuwt
den' oorlog. Aangevallen, zou het zich na
tuurlijk verdedigen. Maar het veroordeelt
uittarting ;n aanval tusschen volken".
In dezen geest antwoordde H. M. de
Koningin op 17 Mei 1933 aan President
Roosevelt, toen deze zijn boodschap tot de
wereld gericht had over vermindering van
bewapening en het sluiten van een alge
meen „heilig en definitief niet-aanvalspact".
De wereld is aan deze schoone dingen
niet toegekomen. Ook bij Amerika bleef
het meer bij mooie woorden dan dal het
tot daden overging en thans helpt hei
Italië door zijn olieleveranties den oorlog
in Abessynic volhouden en verijdelt daar
mee een der doeltreffendste middelen er
een eind aan te maken.
Maar al zijn we dan niet oorlogzuchtig
we kunnen de gebeurtenissen rondom ons
toch niet met gesloten oogen voorbij gaan.
We hebben wakker te zijn: in Europa niet
minder dan in het Verre Oosten. Allerwege
zijn de spanningen groot en de wereld ver
wacht, dat ook wij de eerste plichten van
een souvereinen staat zullen kennen en na
komen.
De overgroote meerderheid van het Ne
derlandsche volk denkt er niet anders over
dan in de woorden van H. M. de Koningin
tot uiting kwam en staat, thans volkomen
aan de zijde der Regeering, die met bekwa
men spoed wil inhalen hetgeen in het ver
leden door allerlei oorzaken verzuimd werd
ten aanzien van de technische uitrusting
van onze weermacht.
Het verzet daartegen van vrijz.- en
soc.-democraten wordt niet gedekt door de
algpmoene opvatingen, die in hun kring
heerschen.
Met nafe de soc.-democratie isoleert zich
beladen als zij is met den vloek van
het verleden van wat door - 'alle soc.-
dem. partijen in andere landen in dozen tijd
als nationalen plicht wordt erkend en ook
van hetgeen vele jongeren in haar gele
deren hebben aanvaard.
De Nederlandsche S.D.A.P. verklaart
wel, dat haar oude leus: nationale ontwape
ning landsgevaarlijk is en' oórlogsmogerijk-
heden vergroot en dat. zij tot offers bereid
ls. maar in de pract.ijk blijken deze ont
boezemingen niet de minste waarde te
hebben. Want het is een onmogelijkheid
om binnen het raam der defensiebegrooting,
die van 130% millioen in 1922 is terugge-
loopen tot 871/2 millioen in 193G. den tcc.li-
nischen achterstand der laatste jaren in te
halen. En wie verklaart: wie zich niet ver
dedigen kan trekt den oorlog aan. sehenlt
een primair staats- en volksbelang als hij
om zijn negativisme en defaitisme te ver
ontschuldigen, de valsche tegenstelling
tusschen defensieve weermachtsuitgaven en
uitgaven van anderen aard naar voren
schuift. Dat is je reinste volksbedrog ple
gen, omdat moed en karakter ontbreken
om den draai, die men met den mond ver
klaart te hebben genomen, ook door da
den té bevestigen.
Zulk een daad zou ongetwijfeld een
scherpe veroordeeling zijn van de mislei
dende, volksvergiftigende propaganda, wel
ke de S. D. A. P. sinds vele jaren met de
eenzijdige nationale ontwapening waarin
het gevaar lag opgeslo'en voor burgeroor
log gedreven heeft. Het is misschien teveel
om zulk een erkenning van begane fouten
voorshands van de S.D.A.P. te verwachten.
Mogelijk moeten we wachten tot het mi
nisterieel gewaad ook in haar gelederen
gedragen zal worden en men er zich op zal
kunnen beroepen, dat ter wille van andere
belangen de landsverdediging noodgedron
gen moest worden aanvaard.
Deze dingen zijn ook gisteren nog weer
eens' duidelijk geworden We zullen er niet
veel meer van zeggen na wat er reeds over
Is opgemerkt. Daarom verwijzen we ook
naar de rede van minister Colijn, welke
opvie] door haar gematigdheid ook met
betrekking tot het standpunt van den
heer Albarda naar ons verslag.
Intusschen beteekende die gematigdheid
niet, dat den rooden hoeren niet hun ge
brek aan logica onder het oog werd ge
bracht.
Ook over de pikante noot van den mid
dag mogen we ons kortheid veroorloven
Dat was het duel Duys—Albarda, waaruit
naar onzen smaak de heer Albarda niet
al te best te voorschijn is gekomen.
De heer Duys erkende ruiterlijk zijn fou
ten in het verleden en dankte den heer Co-
lijn, dat deze de voorziening in het aller-
noodigste voor de landsverdediging had
ter hand genomen. Hij zou er ook met lief
de, de liefde, die elk Nederlander past
voor zijn vaderland, voor stemmen.
De r. pliek van den heer Albarda was
niet zeer gelukkig. Zij eindigde bij 1918
en sloeg ten deele op allerlei niet open
bare besprekingen van partij-internen aard.
Daardoor raakte het debat van. een zakelijke
basis af en kon de heer Albarda positief
antwoord ontwijken op de hein gesteldp
oomcrete vragen. Duidelijk is intusschen
wel dit geworden, dat bij de S.D.A.P. de
houding in het defensievraagstuk volko
men beheerscht wordt door overwegingen
van tactisch-politieken aard. De moed ont
breekt om in de innerlijke frontverandering
bij de leiders „de partij" te doen meedraaien
en daarom tracht men haar tevreden te
stellen met resoluties, waar iedereen uit
lezen kan wat hij graag wil. Nu men ech
ter voor pen practisch-politieke beslissing
staat, ontbreekt de moed tot logisch en
consekwént handelen. Dat de heer Duys
daar scherp op attendeerde, was begrijpe
lijk. Anderen voor. hem hadden het even
eens reeds gedaan. In de pers en op con
gressen en bij den aanvang der Kamer
vergadering was .het de heer Amelink, die
den heeren de wetten las.
Tot het bittere einde is de vergadering
voortgezet De lange replieken brachten
geen nieuws meer. Over de beide wets
ontwerpen: instelling van het fonds en be
grooting van het fonds sprak niemand. De
stemming werd het was inmiddels ruim
7 'uur geworden aangehouden tót a.s.
Dinsdag 1 uur.
Vandaag is er afdeelingsonderzoek.
van. zeer zacht uitgedrukt de intrinsieke
strafwaardigheid voor vele tot ooideelen
bevoegden niet vaststaat Hij werd uit de
rijksdienst ontslagen zonder eervol ont
slag. Zes jaar lang werd er beslag gelegd
op zijp -persoonlijke bezittingen met het
oog op een civiele-procedure, die de Staat
echter niet tegen hem, gevoerd heeft
Maandenlang was er 'n bewaker in huis
van den hoofd-ambtenaar. Pas door tu«-
schenkomst van de Kamer werd dit be
slag opgeheven. Duizenden en duizenden
guldens heeft deze man, die dat be
twist niemand het Rijk jarenlang eer
lijk en trouw diende en wien men geen
zelfbevoordeeling ten laste kon leggen,
aan zijn verdediging ten koste moeten'
leggen. Hij verloor een zeer groot deel
van zijn vermogen. Kan iemand euvel
duiden, dat zulk een man in zulke om
standigheden eervol ontslag en billijke
schadevergoeding vraagt?
De „Kwak" op Schiphol
In 36 nnr van Java naar Bagdadt
Het K.L.M.-vliegtuig „Kwak" is gister
middag te 17.03 uur op Schiphol geland.
Smirnoff vertrok 5 Febr. van Bandoeng
en was reeds den volgenden dag te midder
nacht op het vliegveld van Bagdad, zoodat
hij het volstaan had in 36 uur deze stad
vanuit Java te bereiken. Vóór de zon op
•as. bevond zich op 7 Februari de „Kwak
te Cairo en nog denzelfden dag werd in
Alhene de lunch gebruikt, 's Avonds dacht
Smirnoff op Schiphol te zijn, doch Bari
bracht een kink in de kabel. Het oponthoud
duurde bijna 6 dagen! Niettemin is Smir
noffs nieuwe prestatie boven alle lof ver
heven.
Na aankomst op Schiphol heeft Smirnoff
aan den heer I. A. Aler, chef van den Vlieg-
technischen Dienst op Schiphol, verzocht,
den Italiaanschen autoriteiten te Bari en
den Nederlandschen consul langs telegrafi-
schen weg den dank der K.L.M. over te
brengen voor de buitengewone medewerking
welke de bemanning van de „Kwak" van
hen ondervonden heeft A: dit verzoek is
volgaarne gevolg gegeven.
Werk voor Aviolanda
Alweer een opdracht van Soesterberg
De vliegtuUrenfabriek Aviolanda te Paipen-
drocht ontviner opnieuw een belangrijke
opdracht van Soesterberg, thans voor het
•en van een groot aantal draagvlakkan
en vleugels.
NOOIT GEBRUIKT
GESCHUT
Krupp voerde de bestelling
maar half uit
Later was het
materieel verouderd
Mededeelingen van
Minister Colijn
De Minister van Defensie heeft
thans geantwoord op de schriftelijke
vragen, van het Eerste Kamerlid Van
V e s s e m betreffende het in 1913
ten behoeve van de kustverdediging
bestemde geschut.
De Minister geeft toe, dat het bedoelde
zware geschut, nl. 8 vuurmonden van 28 cM.
1.45, dat deel uitmaakte van een aan Frie-
drich-Krupp te Essen-Ruhr, opgedragen le
vering van 4 pantserkoepels van 28 C.M.
1.45, inderdaad nimmer gereed voor 's lands
defensie is opgesteld.
Het betreffende contract werd 1 Juli 1913
door den Minister goedgekeurd.
Deze pantserkoepels waren bestemd voor
het te bouwen fort De Ruyter bij Vlissingen
en het te verbeteren fort Kijkduin bij Den
Helder.
Geleverd zijn 8 kanonen kaliber 28 c.M.,
waarvan 2 met een complete wieg. 2 met
gedeeltelijk complete wieg en 4 met 'n wieg
in voorbewerkten toestand, echter zonder
munitie; voorts een aantal pantsers.
De firma Krupp had zich verbonden
uiterlijk op 1 September 1916 2 complete
koepels, dus met geschut, en uiterlijk op 1
Juli 1917 de 2 andere koepels te hebben
opgesteld.
Bij de uitvoering van de aan deze firma
gegeven opdracht werd in het eerste jaar
met groote voortvarendheid gewerkt, zoodat
het zich liet aanzien, dat oplevering zou
kunnen geschieden vóór de hierboven ge
noemde data.
Door het uitbreken van den wereldoorlog
19141918 trad echter een belangrijke ver
traging in de werkzaamheden in, terwijl
door'de daaropvolgende ratificatie op 10
Januari 1920 van het Verdrag van Versailles
de werkzaamheden met betrekking tot het
eesloten contract moesten worden stopgezet
Daar de firma Krupp zich door deze om
standigheden op overmacht kon beroepen,
moest de Nederlandsche Rcgocring daar
mede genoegen nemen.
De totale kosten, welke voor de aan
schaffing, het vervoer en den opslag
het geschut en de pantsers zijn be
steed, hebben bedragen f 1.334.335.72.
Hieronder is begrepen een bedrag
van I 18.438, dat in de jaren 1923
1931 voor onderhoud moest worden
uitgegeven.
Door de sedert 1913 sterk gewijzigde tijds
omstandigheden zouden voor het afwerken
van het fort de Ruyter en het verbeteren
van het fort Kijkduin nog zéér belangrijke
bedragen noodig zijn geweest.
Hierbij kwam, dat de inzichten nopens het
gebruik en de opstellingswijze van zwaar ge
schut bij kustversterkingen ingrijpende wij
zigingen hadden ondergaan.
Een en ander heeft tot gevolg gehad, dat
het meergenoemde geschut nimmer is opge
steld geworden.
Wel is nog uitvoerig nagegaan, of het ge
schut kon worden ingericht en bestemd voor
spoorweggeschut of beddinggeschut, maar
ook daarvoor zouden nog aanzienlijke be
uragen noodig zijn geweest. Gelet op andere
Dehoeften der weermacht, die den voorrang
moesten hebben, konden zeze bedraggen niet
Deschikbaar worden gesteld, te eer niet, wijl
de aanmaak van de munitie op ongeveer
f 3000 per schot zou neerkomen, berekend
naar de prijzen, welke golden in 1920.
Tot verkoop is voorts niet overgegaan, dan
nadat gebleken was, dat ook het legerbestuur
in Ned.-Indië op deze kanonnen geen prijs
stelde.
De aanschaffingskosten van het geschut
zijn bestreden uit het Fonds tot verbetering
van de kustverdediging, dat bij de wet van
23 Juni 1913 is ingesteld.
Het geschut van 28 c.M. 1.45 ls geen eigen
dom meer van den Nederlandschen Staat.
Op 21 December 1932 is het geschut
aan de firma Vlessing en Co. te 's-Gra-
venhage voor den prijs van f 50.000
verkocht; deze opbrengst ls op 23
April 1933 in 's Rijks schatkist ge
stort
Ter toelichting op de beantwoording van
de vragen deelt de Minister voorts nog me
de. dat de firma Vlessing en Co. bij contract
verplicht is de kanonnen op eerste aanwij
zing van de Marinewerf te Amsterdam te
verwijderen De kosten van dit transport wer
den destijds geschat op f 25.00040000.
Deze aan den gesloten koop verimnden
voorwaarde moet hij de beoordeeling van de
koopsom mede in aanmerking worden ge
nomen. Voorts betreft het hier een moeilijk
verkoopbaar object, hetgeen blijkt uit het
feit, dat de kanonnen nog steeds niet door
genoemde firma zijn verkocht kunnen wor-
Zij is voorts nog verplicht, vanaf 1 Januari
936 voor elke week, dat het verkochte niet
an de opslagplaats is weggevoeri een be-
Irag van f 50 voor terreinhuur te betalen.
Dit bedrag wordt in 's Rijks schatkist ge-
Door den stroom getroffen
Twee monteurs gewond
Gistermiddag zijn twee monteurs van
de Ned. Spoorwegen, die het haanvak
Maassluis—Hoek van Holland contro
leerden, door nog niet geheel opgehel
derde ooi-zaak door den electrischen
stroom getroffen. De mannen stonden
beide op een z.g. A.-ladder en een van
hen hield een onder spanning staande
draad vast. Dit behoefde op zichzelf geen
gevaar op te leveren, zoolang er maar
geen contact met de aarde werd ge
maakt Vermoedelijk heeft echter de
tweede man een oogenblik een paal
vastgehouden en dit heeft dan beider
ongeluk veroorzaakt Andere arbeiders,
die aan de lijn werkten, zagen plotseling
de twee monteurs bewusteloos neer
storten.
Direct werd de Geneesk. Dienst te Rot
terdam gewaarschuwd en deze rukte met
een auto uit om hulp te verleenen. De 25-ia-
rige C. Mu'gers, uit de Borgesiusstraat to
RottCT-dam. die van den ladder was geval
len, bleek daarbij een hersenschudding te
hebben opgelocpen. Verder had hij verschil
lende brandwonden. Hij kon niet worden ge
hoord en zal vermoedelijk een operatie moe
ten ondergaan
De 27-jarige J. H. Pijpers, uit de Essen-
burgstraat te Rotterdam, had brandwonden
aan beide har.den, maar was er verder vrij
goed afgekomen.
De beidé mannen zijn naar het ziekenhuis
aan den Coolsingel vervoerd.
RUMOERIGE VERKOOPING
Te Putten op de.Veluwe waren voor een
verkooping zooveel koopers en kyklustigen,
dat er voor den notaris en zfln helpers geen
plaats was om te staan of te zitten. Omdat
geen ruimte werd gemaakt kon de notaris met
den verkoop niet beginnen. De marechaussees
maakten ruim baan met den gummistok. Hin
kelen werden door een dokter verbonden. La
ter bleek van een van de rijwielen van de po
litiemannen een band met een mes te zjjn ver
nield.
De dader wordt gezocht.
VOORNAAMSTE
NIEUWS
Dit nummer bestaat uit VIER bladen.
De Minister heeft geantwoord ov de vra
gen van het Kamerlid ran Vessem betref
fende het in 1913 ten behoeve van de kust*
verdediging bestemde geschut.
De Eerste Kamer heeft het wetsontwerp
tot wijziging van de Pensioenwet voor de
spoorwegambtenaren aangenomen.
In de Tweede Kamer is de behandeling
van het Weerfonds voortgezet. Minister Co
lijn heeft de sprekers beantwoord.
De werknemersorganisaties in het bak
kersbedrijf hebben te Amsterdam vergaderd
in verband met het vraagstuk van het ver-
sche kadetje.
De Kwak is op Schiphol geland.
Gistermiddag zijn op het baanvak Maas
sluisHoek van Holland twee mannen doon
de electrische stroom gewond.
Vitgifte van schatkist papier tot een be*
drag van ten hoogste 25 millioen gulden.
Verschenen is het verslag van de bewind
voerders van de Kon. Holl. Lloyd over de
surceance van betaling.
De Fransche Kamer heeft zich uitgexpro*
ken tegen het kiesstelsel der evenredige
vertegenwoordiging
Een Duitsch watervliegtuig ls in de na
bijheid der Canarische eilanden in zee ge
stort en vergaan.
De Fransche socialisten-leider Lèon BIurn
is door royalistische studenten afaerosl.
Den FISK-vrienden dank
die ons op de RAI bezochten
zjj konden het getuigen
hoe FISK hougles verkocht et
Met kwaliteit en service
slaat FISK de crisis neer.
