WAARDEERING VOOR DEN
GOUVERNEUR-GENERAAL
BEZWAREN TEGEN
LANDBOUWMAATREGELEN
Op elke won d
RENTE OP RENTE
Di SDAG 21 JANUARI 1936
•DERDE BLAD PAG. 9
De Indische Begrooting 1936
in de afdeelingen van
de Tweede Kamer
Het Regeeringsbeleid
onder de loupe
Te veel conflicten met
den Volksraad
Steeds meer lichtpunten!
De Tweede Kamer heeft üi de afdee
lingen besproken de Indische begroo
ting voor 1936. Verscheidene leden
uitten hun waardecring over het be
leid dat door den Gouverneur-Generaal
die dezer dagen ontslag heeft aan
gevraagd gedurende zijn bestuurs
periode gevoerd is. Men stelde de
vraag of het in de bedoeling ligt de
ambtsperiode van den Gouverneur-
Generaal met een Jaar te verlengen.
1 Algemeen betreurde men de herhaalde
conflicten met den Volksraad. Verscheiden
leden ineenden dat de Indische Regeering
te weinig rekening houdt met de wenschen
en uitspraken van den Volksraad. Andere
leden merkten op dat de herhaalde con
flicten tot op zekere hoogte onvermijde
lijk zijn.
De Volksraad is louter een adviseerend
college. Nu hebben de uiterst moeilijke fi
nancieele en economische omstandigheden
een sfeer geschapen, die voor het ontstaan
van conflicten maar al te bevorderlijk is.
De economische toestand
•Verscheidene leden uitten critiek op het
•gevoerde Rogéeringsbeleid en drongen aan
op een z.g.n. constructieve welvaartspolitiek
beliohaanui in het ,.Plan van den Arbeid".
Tevens werd aangedrongen op bevordering
van kolonisatie en transmigratie.
Andere leden hadden met waardeering
kennis genomen van hetgeen de regeering
de laatste ja*-en op het ge-bied van de In-
heemsehe industrialisatie heeft gedaan.
Verscheidene andere leden gaven blijk
van een geheel ander inzicht van den eco-
nomischen toestand dan de hiervoor aan
het woord zijndo groepen.
Wanneer men Ned.-Indië als geheel
beschouwt, valt niet te ontkennen, dat
er hier en daar, doch in het bijzonder
op Sumatra, teekenen van herstel zijn,
welke de verwachting rechtvaardigen,
dat het dieptepunt der crisis voorbij
cn een langzaan! herstel aanstaande is.
De maatregplen, in het „Plan van den Ar
beid" voorgesteld om Indië uit het moeras
te helpen, zijn in het licht van de bestaande
verhoudingen tot mislukking gedoemd.
Vestiging van nieuwe industrieën
Verscheidene leden wezen er op, dat elke
toepassing van een kunstmatig middel om
het bedrijfsleven te ontplooien een stap ver
der is op den weg, die afwijkt van het stel
sel van de open deur en het vrije ruilver
keer,waaraan Indië zijn opkomst te dan
ken heeft.
Andere leden meenden, dat een ordenend
ingrijpen van de Overheid, ook nadat een
meer normale toestand zal zijn ingetreden,
niet zal mogen uitblijven-
Met belangstelling had men vernomen,
dat de vooruitzichten in de suikerindustrie
iets beter zijn. Onbillijk achtten enkele le
den het, dat de thee-ondernemingen op
Java door de resArictiepolitiek lijden on
der de zeer groote uitgebreidheid van de
aanplantingen op Sumatra.
De Indische export en de clearing
Eenige leden vestigden er de aandacht op,
dat het voor Nederland bepaald ongunstig
is, dat de Indische export over de Neder-
landsche Clearing wordt gevoerd; het feit
immers, dat Indië weinig uit Dujtechland
invoert, heeft tot gevolg, dat de Nederland-
sche markt bijna geheel voor de activa dei
rekening moet zorgen en dit leidt dus tot
Verhoogden invoer van Duitschland naar
Nederland.
Verscheidene leden meenden, dat onze
handelsvoorlichting niet functionneert zoo
als zij behoort
Vele leden vroegen ef de Regecring nadere
mededeelinren kon doen met ooirekking
tot de ontwi&keling *'an de handelsbetrek
king- enmet Japan.
Wat de financieele toestand betreft, be
pleitten verscheidene leden verliooging van
enkele belastingen, invoering van andere on
verlaging van lasten, welke vooral op de in
heemsche bevolking drukken.
Vor>eheidcne leden zagen den Rnanciae-
len toestand hoopvol in.
Hoewel nog lang geen sluitende be
grooting bereikt is, is er een gestadige
vooruitgang op den weg naar dit doel,
terwijl er steeds meer lichtpunten zijn
aan te wijzen, welke hoop geven voor
de toekomst.
Met betrekking tot de invoering van een
docr dc aardolieindustrie op te brengen
heffing \an voor binnenlandsch gebruik be
slemde producten der aardolie-industrie,
roegen verscheiden leden, hoe deze heffing
al plaats 1-ebben en welke de grondslag
zal zijn voor haar berekening.
Vele leden zouden gaarne zijn ingelicht
omtrent de plannen van de regeering ten
aanzien van salarissen en looncn.
De weermacht van Ned.-Indië
Vele leden vestigden er de aandacht op.
dat de Indische defensiepolitiek tot dusver
niet voldoende blijk gaf van een juist in
zicht in de toenemende spanning in het
verre Oosten. Intusschen stemde het deze
leden tot voldoening, dat de Ned. en Ind.
Regeeringen thans blijk geven, van den
ernst van den toestand doordrongen te zijn.
Sommige leden vroegen of de Regeering
bij de voorbereiding van haar plannen tot
versterking van de Indische weermacht
voeling hield en houdt met andere mogend
heden, welke eveneens bij de Oost-Aziatische
vraagstukken betrokken zijn.
Burgemeester Knoppers van
Meppel, zal in verband met
zijn aftreden 'n door B. Beitel
geschilderd portret ontvan
gen, dat hem namens het hul-
digingsromitè uit de burgerij
wordt aangeboden.
DE AMBULANCE IN
ABESSINIE
Onjuiste Italiaansche
beschuldiging
Geen geheime
wapenzendingen
Rechtzetting van het Ned. Roede Kruis
Naqr aanleiding van de laatste zin
snede van het communiqué van het
Itaiiaansch correspondentiebureau Ste-
fani men zie ons blad van 19 Jan.
luidende:
Verder moet er op worden gewe
zen, dat dikwijls zoogenaamde zen
dingen voor hospitalen in werkelijk
heid wapenzendingen zijn. Zoo be
vatte een kist, welke aan de Neder-
landsche sanitaire missie was gezon
den, 16 geweren en 9 pistolen met
munitie.,
deelt het Hoofdbestuur van het Nedcr-
landsche Roode Kruis het volgende
mede:
De ambulance heeft te harer beschik
king drie (niet zestien) geweren en
negen pistolen met munitie.
Art. 8 van de Roode Kruis Conventie
van 27 Juli 1929 erkent aan Ambu
lance-personeel de bevoegdheid wape
nen te bezitten, noodig voor-verdedi
ging van eigen lijf en goed, alsmede
van de gewonden aan zijn zorgen toe
vertrouwd.
In dit verband zij nog aangeteekend,
dat de geweren, jachtgeweren zijn, die
de ambulance niet kan ontberen, met
het oog op de noodzakelijke vlccsch-
voorziening door het schieten van grof
en klein wild.
Uit den aard der zaak is deze aan
gelegenheid allerminst heimelijk be
handeld, en werd voor de doorvoer in
Fransch-Somaliland de desbetreffende
vergunning van de Fransche Repeering
verzocht cn verkregen.
Prof. Nic. Jorga naar Nederland
Our Minister-President van Roemenië
Naar wij vernemen zal de gewezen minis
ter-president van Roemenië, Prof. Nic.
Jorga, op 28 dezer een bezoek aan oru
land brengen.
Prof. Jorga, die een zeer bekend histori
cus is en o.m. leeraar is geweest van ko
ning Carol, zal een lezing houden voor da
Utrechtsche Universiteit, alsook voor de
Vereeniging NederlandRoemenië. Voor
deze Vereeniging zal hij te Den Haag spre
ken, waar tevens in het gezantschap een
receptie zal plaats vinden.
De tarwerichtprijsverlaging geeft
groote verliezen
Door de bietenareaalbeperking
komt nog meer ontreddering
Verlaging tarwerichtprijs
en bieten-areaalbeperking
Het bestuur van de Flakkeesche Boeren
bond heeft aan den Minister van Land
bouw eon adres verzonden, waarin het
mededeelt,, dat op de gehouden vergadé-
ring met ontstemming zoowel als met vei
bazmg werd gesproken over de beólissin-
om de tarweprijs wederom met 1 cent pe
Kg. te verlagen. Met ontstemming, omdat
dil besluit door den minister werd genomen
nadat de landbouwers hun wintertarwe
reeds hadden gezaaid, zoodat die gronden
niet meer voor een ander gewas zijn te be
stemmen, en tevens door het feit dat de
minister de Landbouworganisaties niet
eerst om advies en voorlichting heeft ge
vraagd, wat zeker niet in strijd zou zijn
geweest met vroegere toezeggingen
's ministers ambtsvoorganger, en voorts met
verbazing, omdat uit dit besluit blijkt, dat
geen rekening is gehouden met de kost
prijs van het product, zooals dat afgeleverd
wordt voor het gebruik.
Uit een bijgevoegde calculatie blijkt dat
de richtprijs vun 9 cent per Kg. een ge J
deld verlies geeft van 44.65 per H.A.
neer de oogst niet te lijden heeft van weer-
tegenslagcn, terwijl geen rekening is ge
houden met op het bedrijf rustende en
moeilijk in cijfers uit te drukken lasten.
Ook wordt de aandacht gevestigd op het
feit, dat voor Flakkee een verschuiving
van de intensieve bietenteelt naar die
streken, waar deze als „gelegenheidS-
objr-ct" wordt begeerd, onaanvaardbaar is.
omdat Flakkee zwaar betrokken is bij
Coop. Suikerfabrieken, zoodat ruim 90%
van dc geteelde bieten daar zijn bestem
ming vindt, waarvoor zware financieele
verbintenisen zijn aangegaan, zoowel door
groote als kleine bietentelers, wat op rond
twee millioen gulden kan worden gesteld,
als zijnde vastgelegd in de bedrijven, zoo-
da* -er kans bestaat voor algeheel verlies,
althans vrijwel waardeloos worden van
die ondernemingen.
De diepgaande inkrimping sedert 1930
heeft reeds een zoodanige ontreddering in
de bedrijven der oud erkende bietentelers
met zich gebracht, dat een verdere vermin
dering dier teelt niet toelaatbaar moet
den geacht en veel ernstiger gevolgen
onze telers zal hebben, dan wellicht door
de bewerkers van dit plan wordt vera
Ook de zoo onmisbare wisselbouw,
ondertusschen noodwendig verwaarloosd
moet worden, zal een verdere inzinking
inhouden.
Intusschen is helaas gebleken, dat vali
de door onze Regeering voor 1935 vastge
stelde hoeveelheid garantiebieten ten be
drage van 1540 millioen Kg., slechts pl.ra.
1518 millioen Kg. uitgenut is kunnen wor
den, terwijl het restant in portefeuille bleef,
Ofschoon dc bieten gegroeid waren.
Redelijker, billijker en ook beter zou hel
zijn over 1936 deze verloren hoeveelheid
van 22 millioen Kg. te voegen bij het quan
tum van 1540 millioen, dan een zekere hoe
veelheid van de bedoelde 1540 millioen af
te nijpen voor gelegenheidstelers.
Indien desniettegenstaande toch aan
Veenkoloniën en andere streken eenige
compensatie zou worden toegedacht, (of
schoon middelerwijl de beperking van de
fabrieksaardappelteelt weinig of niets ver
schilt met die der bieten) dan zou dat toch
nooit mogen gebeuren over de ruggen der
van ouds erkende bietentelers.
Daartoe zijn wel andere wegen te vin
den, waarbij wij denken aan uitsluiting
van suiker uit Suriname van de Neder-
landsch'e bietensteunregeling, en daardoc.
ons bieten areaal uit te breiden, waardoor
de heffing op binnenlandsche suiker een
formeel Nederlandsche ruggesteun voor F
derlandsche bietentelers en bietenbew
kers zou worden. Thans worden voor dat
importdeel zekere buitenlandsche belangen
gediend, terwijl het verschil dat ligt tus-
schen de opbrengst der bedoelde heffing
en het uit te keeren steunbedrag, boven
dien voor zoover noodig zou kunnen benut
worden tot steun van het uitbreiöings-
areaal.
Inkrimping der bietencultuur zal de
werkgelegenheid nog belangrijk verminde
ren en noodwendig zullen de toch al lage
landarbeidersloonen moeten verminderd
worden, wat tot nog verdere verarming
van het Eiland aanleiding zal geven.
Twee onderzeebooten voor Polen
Bouw In Nederland
Zeer waarschijnlijk zal de Poolsche
Regeering binnenkort in ons land een
belangrijke order plaatsen, n.l. de bouw
van twee onderzeebooten. De Rotter-
damsche Droogdok Mij. en de Kon. Mij.
De Schelde tc Vlissingcn zullen de op
dracht uitvoeren.
Volgens het Hbl- wordt ln Polen op
zekere contraprestatie gerekend. Reeds
ls vergunning verstrekt voor den in
voer van Poolsche gerst in Nederland.
WERK IN DEN SCHEEPSBOUW
Aan de N.V. Scheepsbouwwerf
v/h de Groot van Vliet te
Slikkerveer is door den heer J. Cremer
te Iloogezand de bouw opgedragen van
een kustvaartuig, groot ca 400 ton D.W.
Het schip zal worden voorzien van
een 300 P.K. „Deutz" motor en ge
bouwd worden onder toezicht van het
Bureau Veritas Klasse A.
LEVERING MOTOREN
Door de fa. A. v. d. Zwan en Zn,
Reederij te Scheveningcu is aan D.
en Joh. Boot N.V, Motoren-
fabriek Delndustrie. Alphen
a. R ij n opgedragen de levering
van een 4-cyl. 4-tact compressorlooze
„Industrie" Dieselmotor van 200 P.K.
alsmede een 12 P.K. hulpmotor, in de
motorlogger Sch. 6-
Deze logger is inmiddels aangeko
men aan dc werf van de fa. Vuyck
Capelle a. d. IJssel voor hot maken
van een nieuwe fundatie en eenige
ombouw aan het schip.
WOENSDAG 22 JANUARI
HILVERSUM I 1875 >L VARA-üitzendinc.
8.00 Gram.pl. 9.30 Kookpraatje. 10.00
Morgenwijding VPRO. 10.15 Gevar. con
cert en lezing. 12.15 Orgelspel. 2.00 Voor
de Vrouw. 3.00 Voor de kinderen. 5.30
Gram.pl. 6.30 RVU. Lezing. 7.15 Piano
recital en voordracht. 8.00 Berichten. 8.15
Operette-uitzending. 10.25 Gram.pl. 11.00
Orgelspel.
HILVERSUM H 301 M. NCRV-Uitzending,
8.00 Schriftlezing. 8.159.30 Gram.pL
10.30 Morgendienst door Ds. H. v. d.
Els kamp, Geref. Pred. te Hilversum;
11.00—12.00 en 12.15 Ensemble v. d.
Horst. 2.00 Quatre-mains. 3.15 Chr. Lec
tuur. 4.00 Sopraan en piano. 5.00 Kinder
uurtje. 6.00 Landbouwpraatje. 7.00 Be
richten, reportage. 7.30 Causerie. 7.45
Gram.pl. 8.00 Berichten. 8.05 Sopraan en
orgel. 9.00 Lezing. 9.30 Orgelspel. 10.00
Berichten.
DROITWICH 1500 M. 12.05 Orgelspel. 12.35
Populair concert. 1.352.20 BBC-Schotsch.
Orkest. 3.10 Pianorecital. 3".35 Sted.
Orkest Bournemouth. 5.05 Kwintetconcert.
5.35 De Karl Caylus Players. 6.50 Tenor
zang. 8.50 BBC-Symphonie-orkest. 10.20
Vervolg concert. 11.00 Harpkwintetconcert.
KEULEN 456 M. 11.20 Kamerorkest. 1.35—
2.00 Gevar. concert. 3.50 Voordracht en
concert. 5.20 Concert. 8.05 Omroepklein-
orkest.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 m.: 1.30—2.20
Constantin-orkest 6.35 VioolrecitaL 8.50
Operette-uitzending.
484 m.: 12.20 Constantin-orkest. 6.20t
6.50 en 8.20 Gram.pl. 8.30 Radiotoonecl.
U i tgavea:
Land huur 100.—
Ploegen en eggen 29.—
Kweeleen en hoeken spitten
Zaaizaad 24.—j
Zaaien 16.—
In eggen 8.—
Kunstmest, opladen, uitstrooien 32.—
Rollen, eggen, wieden £1.
Snijden, ophoopen 30.—
Binnenhalen, klampen 14.—
Dorschen 40.—
Vervoer tarwe, schoonen 12
Rente bedrijfskapitaal 2.—
Sociale lasten 8.—
Bedrijfsonkosten 8.
Afschrijving werktuigen 3.
Assurantie 2.
Totaal uitgaven 352.—
Ontvan gst en:
3300 kg. tarwe a ƒ8.70 0/0 f 287.10
165 kg. tarwe k ƒ5,— nl0 8.25
4000 kg. stroo k 12.— 0/00 12.— 307.35
Nadeelig verschil rf 4-4.65
Rentelooze hypotheken
Een critlsche beschouwing over
Hypotheekfondsen en bouwspaarkassen.
Bij den drukker-ultgever H. J. Koersen
te Amsterdam is verschenen een brochure
onder den titel „Rentelooze Hypotheken",
een critische beschouwing over Hypotheek
fondsen en Bouwspaarkassen. Schrijver is
de heer J. L. M. Wcdemcyerte Eindho
ven.
De hypotheekfondsen en bouwspaarkassen
zijn de laatste maanden in ons land zeer ac
tief. In vele plaatsen van ons land zijn dgl.
instellingen in het leven geroepen. Het pu
bliek ontvangt echter over het algemeen zijn
inlichtingen rechtreeks van instellingen zel
ve welke uit den aard der zaak zeer gun
stig luiden. De schrijver achtte het daarom
van belang, eenige objectieve beschouwin
gen aan deze materie te wijden.
Na met tal van voorbeelden en cijfermate
riaal de werkwijze der Hypotheekfondsen
en Bouwspaarfondson te hebben ontleed,
komt de schrijver tot de conclusie, dat de
hypotheekfondsen en bouwspaarkassen niet
in het voordeel zijn der deelnemers en dat
men beter doet deze fondsen niet te steunen.
We raden onze lezers aan zich dit ge
schriftje aan te schaffen. Het zal zeer
helderend werken in een materie die voor
den leek niet zoo gemakkelijk te overzien is.
Men kan er zijn voordeel mee doen.
Dr. J. J. L. VAN RIJN
De Koninklijke Landbouw Academie van
Zweden heeft dr. J. J. L van R ij n. gedele
geerde voor Nederland bij het Internatio
naal Landbouwinstituut, gekozen tot tut-
tenlandsch lid dier Academie.
Ned. Invalidenbond
I Rentetrekker-steuntrekker
De heer J a c. W. P e e r e n, voorzitter van
den Ned. Invalidenbond, zendt ons een uit-
oerig „ingezonden stuk", waarin hij wijst
op het den laatsten tijd veel voorkomend
verschijnsel, dat personen, die rentetrekker
zijn krachtens de bepalingen der Ongeval
lenwet 1921, en die nog een kleine nevenbe
trekking of werkende kinderen hadden, ten-
gïvolge van hot ophouden dier diensten,
zich genoodzaakt zien aanvullende onder
steuning aan te vragen bij den Gem Dienst
voor Maatschappelijk Hulpbetoon, omdat de
rente niet voldoende is of ontoereikend voor
het gezinsbesta an.
In dgl. gevallen verleent M. H. B .geen
aanvullende ondersteuning boven de onge
vallenrente. doch legt beslag op de geheels
rente, laat de man stempelen, neemt 2/3
van evenlueele kinderverdiensten, of de ge
heele invaliditeitsrenlte van een inwonende
of moeder, kortom promoveert hem
tot een gewone steuntrekker en beschouwt
hein als een armlastige, voor wien de steun
;>rm lager is dan voor een crisis-werklooze
De Ned. Invalidenbond protesteert tegen
deze handelwijze en wenscht, dat aan deze
onrechtvaardigheid een einde zal komen op
grond van de desbetreffende bepalingen der
Ongevallenwet.
De moeilijkheden te
Ambt Hardenberg
Een raadsvergadering op komst
De raad dezer gemeente is tegen Vrijdag
24 Januari in openbare vergadering bijeen
geroepen, waar o.a. behandeld zal worden:
het voorstel van den heer Mulder om aam
den Commissaris der Koningin te verzoe
ken een tijdelijken burgemeester aan to
stellen, een en ander in verband met da
bestaande moeilijkheden op financieel ge
bied en de afwezigheid van den burgemees
ter. Door de wethouders wordt evenwel
voorgesteld om tijdelijk een derden wethou
der te benoemen. In hoeverre deze voorstel
len verband met elkaar houden, zal de be
spreking Vrijdag ongetwijfeld openbaren.
De rapporten over de financieele onregel
matigheden zullen worden behandeld, be
nevens een voorstel van de wethouders tnt
erleening van ongevraagd ontslag aan den
gemeenteontvanger en n«Si»n-functies.
Het optreden van
Lord Robert Cecil
De heer Albarda stelt vragen
Naar men weet heeft de Minister van
Justitie bezwaar gemaakt tegen het optre
den van Lord Robert Cecil in een openbard
vergadering te Amsterdam, waar hij spre
ken zou over het conflict in Oost-Afriika.
Hierover is door de roode pers groot ka
baal gemaakt Thans heeft het Tweed©
Kamerlid Albarda vragen aan den Minister
gesteld over deze aangelegenheid- Gevraagd
wordt of de Minister alsnog op zijn beslis
sing terug wil komen.
Geref. Ver. v. Drankbestrijding
Het derde lustrum
De 15e jaarlijksche vergadering van den
Prov. Zuid-Holl. Bond van Afdeelingen van
de Geref. Ver. voor Drankbestrijding zal
Zaterdag 21 Maart a.s. te 's-Gravenhage
worden gehouden. Op deze vergadering zal
de voorzitter, de heer W. C. F. Scheps,
van Den Haag, een openingsrede houden
getiteld: „Geestelijke clearing en een nieu
we ascese". Na afdoening van enkele huis
houdelijke zaken zal als spreker optreden
de heer N. Baas, straatprediker bij de
Geref. Kerk van Amsterdam, die een orga
nisatie-onderwerp behandelen zal. Ds. J.
S m e 1 i k, Geref. predikant te Loosduinen,
zal een opwekkend slotwoord spreken.
Toorhout ontvangen de
ehtgenooten. De Ministei
Saken was daarbij tegenv
H. K. H. Prinses Julia;
K. J.
Depar-
W. F.
■and-advfseur bü het Departe
fungeeren als de twee sec
te stellen Staatscommissie
Kleine Hypotheken
Het Tweede Kamerlid Vos hoeft vragen
gesteld aan den Minister van Sociale zaken
in verband mot het gedeeltelijk beleggen
in kleine hypotheken door den Raad van
Arbeid te Nijmegen van de door dien Raad
geindie premies.
De Minister heeft hierop thans ge
antwoord dat de hypotheekverleening
geschiedt met toestemming van het Be
stuur der Rijksverzekeringbank.
Het bestuur der Rijksverzekerings
bank controleert dat de wijze, waarop de
Raad van Arbeid te Nijmegen hypo
theek-aanvragen behandelt, aan de
eisch van deugdelijkheid voldoet.
Genoemd bestuur heeft in dit veband d©
voorwaarde gesteld van taxatie door een
deskundige, die ook ten behoeve van den
dienst der registratie taxaties verricht en
dat bestuur vordert tevens een verklaring
van dien deskundige, dat een bepaald be
drag veilig kan worden verstrekt.
De Minister vertrouwt, dat de Rijksver
zekeringsbank er voor waakt, dat ui et meer
wordt belegd in hypotheken dan de eisch
van liquiditeit toelaat, en dat geen ris
kante posten worden afgesloten.
Op grond hiervan wordt voorshands geen
aanleiding gevonden maatregelen te treffen
om aan deze transacties een einde te maken.
Feuilleton
De geschiedenis van een erfenis
(29
door K. Jonkheid
Nu gaat hij leuren huis aan huis. Zoo komt hij bij De Bas.
Sinjeur is afwezig, maar de vrouwe toont levende belangstelling.
Ha, eindelijk iemand, die kunst waardeeren kan. Hij noodt haar
in zijn huis, om zijn collectie te bezien. Zij gaat met goedge
vulde beurs. De schilder ontvangt haar niet gedistingeerde
gratie en zielsverblijd, eindelijk contact te vinden. Ilij heeft
alles opgesteld in voordeeligste stand en belichting. Haar be
langstelling groeit en bijzonder toeft haar aandacht bij de beel
tenis van het meisje.
„Wat moet dit portret mij kosten?"
Hij weifelt. Ilet is niet te koop. Maar dat wil hij niet zeggen.
Het contact wil hij niet verliezen. Dan noemt hij een hooge
prijs.
Ze schrikt niet, kijkt nog eens met sympatiseerende oogen
naar het fraaie stukje. Dan opent zo haar fluweelen buidel met
zilveren knip en telt hem het geld voor.
Het gezin De Bas is uitgestorven. He Compagnie zal de goede
ren verkoopen. Alles moet gerechtelijk worden genummerd en
gecatalogiseerd. De beambte noteert ieder voorwerp, stuk voor
Btuk. Hij ziet het portret. Wie kan dat wezen? Heeft hij niet
gehoord dat vrouwe De Bas het mooiste meisje was, van alle
binnengekomen blanke yrouwen? Zij moet het wezen. Het kan
niet anders. Het is een interessante ontdekking. Hij schrijft op
het hout aan de achterzijde haar naam en wat lager het jaartal.
Op de veiling wordt het stuk gekocht door een onderkoopman,
die binnenkort naar Holland gaat,
Amsterdam is nog klein en het is spoedig bekend, dat er in
Den Oost een erfenis zit. De Huydecopers zijn in actie, zoons en
kleinzoons van Katrijntjo's pleegouders. Ze zoeken bewijs en ze
hebben getuigen, die Katrijntje in levende lijve gekend hebben
als lid van hun gezin. Ze onderzoeken in 't Weeshuis en vinden
de aanteekening, dat hun vader de naaste verwant ls.
Wat een blijdschap. De vedel en de wijnkan komen er aan
te pas. Buren en vrienden feesten mee. Brieven wordien ge
schreven, verklaringen onderteekend, de eerste retourvloot zal
zonder twijfel de schat meebrengen.
Maar zoo vlug gaat het niet. Ze moeten wat geduld hebben.
De Hecren van de Compagnie gaan niet over ijs van één nacht.
De dochter van den braven handwerksman is haar schilder
al lang vergeten en gelukkig getrouwd met een klerk bij de
Stedelijke Lombard van de stad Amsterdam. Ilaar vader was
leerlooier, maar door de vroege dood van haar moeder is ze
grootgebracht bij haar grootouders. Grootvader was ook in t
lcdervak en handelde in huiden.
De onderkoopman komt na een moordende reis in Holland, blij
dat hij het leven er afbracht en het vaderland terugziet. Nu gaat
hij vroegere vrienden bezoeken en oude bekenden. Hij heeft
geschenken en geschenkjes meegebracht, voor ieder wat. Maar
dat schilderijtje, dat fijne meisjesportret, houdt hij zelf. Hij be
gint in Amsterdam. Op een avond zit hij bij een kennis, veel
jonger dan hij, zoon van een vroegeren vriend en eenige jaren
getrouwd. Waar heeft hij dat vrouwtje meer gezien? Op wie
lijkt ze toch?
Als hij yertrokken is, zegt dc jonge vrouw: „Laat die sinjeur
hier niet meer komen. Voortdurend keek hij naar me. Ik ver
trouw die Oostgangers niet."
Maar binnen acht dagen komt hij terug met een pak onder de
arm. Hij heeft ontdekt, op wie de jonge vrouw lijkt. Op het
meisje van de schilderij.
De klerk van de Lombard is alleen thuis. En ook hem frap
peert de gelijkenis. Het is zijn vrouw, doch tien jaar jonger.
Zij zelf ziet het eveneens. En het opschrift aan de achterzijde
doet de verbazing stijgen.
„Je hebt toch wel gehoord van die erfenis?" vraagt de onder
koopman, „daarom heb ik het portret meegebracht"
„En mijn vrouw heet I-Iuydecoper", zegt de klerk.
„Mijn grootvader was huidekooper, daar ben ik grootgebracht
en daardoor kreeg ik zijn naam."
De Huydecopers ontdekken den concurrent en stellen zich in
slagorde. Ze bestrijden de aanspraken van den Lombardman in
een breedvoerig schrijven aan de Hcercn van de Compagnie.
De bestreden e onderneemt een tegenaanval en ondergraaft de
gronden van zijn mede-reflectanten. Door zijn actie komen da
boeken van de Kerk in het geding cn vindt men de aanteekenin-
gen, waaruit blijkt, dat dc erflaatster wel een buurmeisje, maar
geen familie was.
De aanspraken van den Lombardman worden ook afgewezen.
De boeken worden weer weggeborgen en krijgen een paar
eeuwen rust.
De Huydecopers zijn woedend. Ze wijten de tegenvaller aan
den Lombardman. Do zaak is van de baan, maar de wrok blijft
zitten.
't ls vooral een van de volwassen kleinzoons, die blijft mokken.
Hij vindt werken een vervelend ding, daarom zou een erfenis
hem goed gelegen komen. Telkens ontmoet hij den klerk op
straat. Zijn wrok groeit tot haat. Hij begint de dolk tc betasten,
die hij bij zich draagt Als hij den klerk eens tegenkomt in den
avond, als het donker en stil is!
Gelukkig gebeurt dat niet. De Lombardman wordt stadhuis
klerk in het stadje Ter Gouw, gebouwd rondom de monding
van de Gouwe, die daar in de Hollandsche IJssel valt en welk
stadje geleidelijk de Latijnsche naam Gouda aanneemt. Het
gevaar is geweken.
De kleinzoon vindt een werkkring in Woerden. Maar na
weinig weken is dat gedaan. Dan gaat hij zwerven. Hij wil naar
Amsterdam, maar hij wil ook naar Ter Gouw. Daar ziet hij den
klerk en in een vlaag van vlammende woede steekt hij zijn dolk
tusschen diens ribben.
Waar de Gouwe het stadje binnen komt en een hoek vormt
met de Singelgracht, is achter de Vestwal een open plek. Het
is dezelfde wal, die later, geslecht zijnde, Regentcsseplantsoen
zal heeten. Die open plek heet het Galgenveld en daar staat de
vaste galg als een zwijgende dreiging voor all; boosaards.
Op een triestige herfstmorgen bungelt aan die galg een splin
ternieuwe strop. Daar wordt de jonge Huydecoper straks ter
dood gebracht.
Het schilderij krijgt rust. Onbewogen hangt het aan dc wan'3,
komt na jaren in bezit van de familie De Bas en wordt eigen
dom van den vader van juffrouw Vermeer.
Opnieuw publiek vei kocht, ziet de koopman uit de stad het
opschrift en biedt het stuk te koop aan den nog jeugdigen
Huidekooper. Die houdt het jaren in eigendom, maar spreekt
er nooit van uit kieschheid jegens de familie Vermeer.
Zoo wordt het gevonden door Dirk en ten tweede male ia
het aanleiding tot een actie om de erfenis, die mislukt, zooals
de eerste.
En nog is de levensloop van het portret niet ten einde.
{Wordt vervolgd), j
