rtdICKtl
BEDREIGD
FORMAMINT
HOPELOOS GEVAL
- Ook
HET WASSENDE WATER
RENTE OR RENTE
DINSDAG 14 JANUARI 1936
DERDE BLAD PAG. 9
Bezwaren en argumenten
iworden genegeerd
Het zal ons weer langdurige en moei
zame arbeid kosten om de linkerzijde aan
het verstand te brengen, dat zc ten aanzien
I van de pacificatie bij het onderwijs ten
rencnmalo op verkeerd spoor is gekomen;
[j te moeilijker zal dit karwei zijn, omdat de
..rechterzijde" in het Kabinet-Colijn zich
li door drie vrijzinnige ministers op sleep-
touw liet nemen. Laatstbedoelden stonden
1 onder psychose van hun opgejaagde poli-
tickc geestverwanten en in 't belang der
I goede samenwerking heeft toen de groote
meerderheid van het kabinet een onvoor-
zichtige concessie gedaan aan de Verschrik
te minderheid; tevens overtuigd, dat een
soepele uitvoering van paragraaf 12 dc bi-
rondere school niet in ongelegenheid zou
brengen.
Fen politieke partij kan echter geen
strijd om het recht laten beslissen door
1 de goede gezindheid van een minister, die
morgen misschien plaats moet maken voor
een „andersdenkende", en daéroni moest
de rechterzijde zich tegenover het kabinet
stellen. Tot elke prijs!
i Gaarne zouden we over deze dingen ge
zwegen hebben tot na het verschijnen van
het rapport der nieuwe „Bevredigings
commissie", maar vooral een ongewoon op-
J pervlakkie en eenzijdig artikel in de
Ilaagsche Post van 28 Der. 1930
3 poont ons een en ander te weerleggen.
h De stijl van dit artikel is kenmerk voor
vt de wijze, waarop z.g. neutrale bladen in
ons land nog steeds hun vrijzinnigheid
demonstreeren. Wij zullen dit en dc opper-
i' vlakkigheid van liet geschrijf met eenige
citaten aantoonen.
Er dreigde half December een nieuwe
i kabinetscrisis. Waarom?
Omdat de rechtsche partijen het zich
in het hoofd hadden gehaald, dat het
a kabinet-Colijn de vrijheid van het
1 denvijs bedreigde! Nu moet men zich
eenigszins in de christelijke mentaliteit
5 thuis gevoelen, om goed te kunnen bo-
jl seffen wat zulks beteekent.
5 Minder sensationeel zou men d>t zóó
kunnen zeggen: de rechtsche partijen w
ren eenparig van gevoelen, dat de meerder-
j lieid van het Kabinet-Colijn in bezuini
ij gingsljver en verzoeningsgezindheid een
:i onvoorzichtige toezegging had- gedaan;
n een nonslag op de vrijheid van onderwijs
'dacht niemand. Maar aan iemand, die zich
blijkbaar slecht „thuis voelt in de Christe-
j lijke mentaliteit" ontgaat zulks natuurlijk,
g' Hij heeft daarom echter nog niet het
recht dp volgende aperte onjuistheid neer
te schrijven:
Dank zij de zeer milde onderwijswet
geving zijn er in ons land veel te veel
openbare lilliput-schooltjes. F.n dank zij
l. de „pacificatie", welke de voorwaarden
9 heeft vergemakkelijkt, nog veel me
4 b ij zonder e,
i De eerste zin ls volmaakt Juist. 'Anders
.ware het immers niet mogelijk geweest
0 honderde openbare schooltjes van tien tot
idertig leerlingen op te heffen. De tweede
a zin is met de werkelijkheid in absolute
ij strijd.
J Het beste bewijs daarvan ls het nuchtere
feit, dat er volgens de nieuwe normen 235
J bizondere, maar nog 650 openbare scholen
s opgeheven zouden moeten worden. En dan
U te zeggen, dat er door de pacificatie „nog
1 veel meer" kleine bizondere dan openbare
scholen zijn gesticht. Wat een fantasie!
De ronde pers erkent dc waarheid al
thans, maar beroept zich op dc „vlucht
heuveltheorie" en zegt,
dat de openbare school moet gehand
haafd blijven als „vluchtheuvel" voor de
minderheden. Minderheden die in ver
schillende streken van ons land evenzeer
onder de voorstanders van bizonder als
onder die van bet openbaar onderwijs
worden gevonden.
De opmerking is Juist; doch waarom
nóet een „vluchtheuvel" voor voorstanders
an bizonder onderwijs juist een... open-
>aro school zijn?
Iloe grenzeloos oppervlakkig de II a a g-
chc Post redeneert, blijkt wel uit dit
citaat:
Minister Colijn heeft bij meer dan
één gelegenheid do oprichters van bizon
dere schooltjes tot matiging aangemaand,
ja, soms heeft hij zelfs de aanmaning
door dreigement vervangen, maar het
effectief resultaat was nihil. Op de basis
van Grondwet err Onderwijswet kon men
zijn gang gaan, én men ging zijn gang.
Gelukkig, schending van wet of Grond
wet kan men ons dus niet verwijten. Maar
wel is het opvallend, dat de schrijver dood-
invoudig het ernstige feit negeert, dat
goedwillende schoolbesturen eenvoudig niet
tot concentratie kónden overgaan, omdat
voor dc schoolgebouwen niets vergoed
werd en de waarborgsommen verloren zou
den %ijn.
Snappen de vrijzinnige bedillers niets
van die moeilijkheid en wanneer ze met
de H. P. in dit verband klagen over
de hooge kosten voor hot onderwijs, den
ken ze er dan nooit bij na, dat hierop mil-
lioenen bespaard konden worden als de
openbare school even zuinig beheerd werd
als de bizondere?
liet onpartijdige weekblad op zacht rose
papier noemt de regeeringsverklaring,
waarbij artikel 12 voorloopig werd terug
genomen „even ingenieus als kalmeerend".
Prachtig. Dat pleit voor het wijze beleid
van de regeering. Maar do neutrale ver
dediger van vrijzinnige politiek moet cr
niet aan toe voegen:
Het kabinet was den heeren te
af en voor een tweede kabinetscrisis in
één jaar bleven wij gespaard.
De rechterzijde zocht niet de val van het
kabinet, maar het recht voor het bizonder
onderwijs. Dat heel de vrijzinnige pers
daarvan blijkbaar niets begrijpt, kan haast
een hopeloos geval genoemd worden.
Auto- en motor-ongelukken
Bij jB e r g e n (L.1 reed een auto, bestuurd
door Lathouwers uit 's Hertogenbosch, door
het defect raken van de stuurinrichting, in
volle vaart op een vrachtauto van de meelfa
briek van fc>. uit Roermond. Met ernstige ver
wondingen is L. naar het ziekenhuis te Venlo
gebracht. Zijn auto werd totaal vernield.
Doordat de chauffeur van den vrachtauto
tengevolge van de aanrijding de macht over
het stuur verloor en met zijn auto in de tram
rails terecht kwam, kantelde zijn auto, waar
door de tramlijn werd versperd, hetgeen een
aanmerkelijke vertraging in het tramverkeer
tengevolge had. De chauffeur bleef ongedeerd.
Bij M u i d e n geraakte de chauffeur W. B.
V. op onverklaarbare wijze de macht over het
stuur kwijt. De wagen
over den weg en kwam
Gooische tram terecht, 1.
der en sloeg daarna om. J
gen werden aan scherven
zittenden, een vrouw bh
maar de andere, mej. V., liep eenige verwon
dingen in het gelaat en aan het hoofd op. In
middels hadden eenige voorbijgangers dr. Nie-
kerk uit Muiden gewaarschuwd, die spoedig
ter plaatse kwam en de eerste hulp verleen
de. Met een andere auto keerden de dames
naar Amsterdam terug.
GEMENGD
NIEUWS
Inval in een speelhol
Onder de bezoekers steuntrekkers
In de nacht heeft de politie van het bo-
au Stadhouderskade te A m s t e r
een inval gedaan in perceel 2de Jan
der Heydenstraat 14, waar naar haar wa:
degedeèld, een speelhuis gevestigd was. Toen
de agenten binnenkwamen zat een twintigtal
personen genoeglijk onder een glaasje bij el
kaar en was er geen spoor van eenige speel-
gelegenheid te vinden. Van de bezoekers die
naar het bureau werden geleid, is éen om
trent wien bleek dat hij nog een vonnis onder
gaan moest, vastgehouden. Onder de anderen
bevonden zich verschillende êtountrekkers. De
bewoner van het perceel, die mede naar hei
bureau overgebracht was, moest worden vrij
gelaten.
De onvindbare eindelijk
gevonden
De 20-jarige insluiper te Arnhem, dl»
onlangs wegens keukendiefstallen hy gaf
voor loodgieterswerk te verrichten is
gearresteerd, heeft de politie heel wat moeite
bezorgd. Rechercheurs trokken uit; de com
missaris riep bij een in 3000 exemplaren
verspreide bekendmaking de medewerking der
ingezetenen in, om bij verschijning van den
man vooral zoo goed mogelijk diens signa
lement op te nemen. Niets hielp. De man
bleef onvindbaar. Het aantal rechercheurs,
belast met het zoeken van den insluiper,
werd uitgebreid, opgevoerd tot 22, de politie
auto, met rechercheurs bemand, doorkruiste
eveneens de stad, maar de gezochte bleef
onvindbaar, tot hij door een rechercheur
gesnapt.
De aangehoudene ls de 20-jarige R. J., in
dienst h\j een benzine-leverancier te Arnhem.
Dagelijks kwam hij op het hoofdbureau van
ff'iSXt ïp"d>*2™*-
weder. Tegelijkertijd gaf hij zijn oogen den
kost, kende door zijn dagelyksche bezoeken
van aanzien de rechercheurs en wist ook waar
zij heen gingen. Hij zorgde er voor elders
te zijn en dan zijn slag te slaan. Het bedrijf
van insluiper, in Arnhem, Oosterbeek en Wa-
geningen uitgeoefend, verschafte hem weke
lijks een inkomen van ongeveer f 30 boven
zijn gewone loon. Tal van persronen, zeker
wel 30 a 40, van wie eenig vermoeden be
stond dat zij de insluiper wel konden ziin,
werden, voordat de ware dader gevonden
was, door de recherche aangehouden.
De autoramp te Gorinchem
Men meldt ons uit Sliedrecht:
Onder buitengewone belangstelling had
gistermiddag op de alg. begraafplaats de
teraardebestelling plaats van het stoffelijk
lijk overschot van W. Lübner, een van de
twee omgekomen slachtoffers van het auto
ongeval op Donderdagavond te Gorinchem.
Een drietal kransen, nl. van de familie,
voetbalvereen., en damvcreen. dekten te kist.
De heer A. v. d. Vlies, Voorz. der V.V.
„Sliedrecht" sprak woorden van troost tot
de betrekkingen en prees den overledene als
een der besten, die steeds de goede geest in
de club wist te houden. Spr. eindigde met de
verzekering, hem in dankbare herinnering
te houden. De heer Scheermeijcr sprak na
mens de Dam- en Schaakvereen. Spr. wi
Groote samenkomst tp
Amsterdam
Een keur van sprekers
Te Amsterdam zal op Vrijdag 24 Januari
a.s., 's avonds om acht uur in de nieuwe
bovenzaal van Krasnapolsky een vergade
ring worden gehouden van leden en geest
verwanten der A.-R. Partij. Verwacht wor
den allen, die het niet langer kunnen dul
den, dat godsdienst, orde, vrijheid en gezag
langer worden ondermijnd.
Een keur van sprekers zal het woord
voeren: Ds. H. S. Bouma, Mr. H. B ij 1 e-
v e 1 d, J. Deutekom en Prof. Dr. J.
Waterink. De heer J. van Steen
bergen, rijm-improvisator, zal eveneens
aanwezig zijn.
Op deze avond mag niemand, die de han
den uit de mouwen wil steken, ontbreken.
Gewonde Italia
nen, die met het
hospitaalschip
Uranianaar het
vaderland terug
keer en, korten de
tijd met dammen
SMOKKELBENDEN
Bij W i 11 e m (L.) ontmoetten ambtenaren
van den crisisopsporingsdienst een uit ruim
twintig personen bestaande bende smokke
laars. Op het haltgeroep van de ambtenaren
sloegen de smokkelaars, die gedeeltelijk hun
smokkellast wegwierpen, op de vlucht. Twee
van hen werden gevat. Tegen hen is proces
verbaal opgemaakt. Ongeveer 300 kilogram
Belgische margarine is in beslag genomen.
Soerendonk <N.-Br.) moest de
chauffeur van een smokkelauto, achtervolgd
door ambtenaren, zijn wagen in den steek
laten. Hij wist in de duisternis te ontkomen.
De luxe auto met de daarin aanwezige 450
K.G. Belgische boter vielen den kommiezen
handen.
Branden
Te Goudswaard Hoeksche waard)
een groote voorraadschuur van een groote
boerderij in brand gevlogen doordat de drijf
as van een aorschmachine warm liep. De
schuur was vol koren, hooi en landbouwarti-
kelen. De brandweer van Goudswaard en d*
motorspuiten van Piershil en Zuid Beierland
stelden alle pogingen in het werk om het
woonhuis, dat bij den feilen wind door het
vuur werd bedreigd, te behouden. De boerderij
die toebehoort aan F. J. Ampt, is verzekerd.
Er is geen vee verbrand.
Te Onstwedde (Gr.) is In de behuizing
van R. de Vries brand ontstaan, welke, aan
gewakkerd door den wind, zich zoo snel uit
breidde, dat het geheele gebouw in korten
t\jd is afgebrand. De levende have 'werd
gered, doch het huisraad en een auto. zijn
verbrand. De oorzaak is onbekend. Verzeke
ring dekt de schade.
Te Ra al te (Ov.) Is de boerderij, be
woond door de familie Assendorp, aan den
Almeloscheweg, afgebrand. De storm wak
kerde het vuur aan. Twee koeien zijn omge
komen. Een derde moest worden afgemaakt..
.Er werd niets gered. De oorzaak is onbekend
lAlles was laag verzekerd.
Te Vlagtwedde (Gr.) Is door onbe
kende oorzaak de kruidenierswinkel van
Letens afgebrand. De geheele inboedel werd
een prooi der vlammen. De schade wordt
door verzekering gedekt.
Het gebouw, dat gediend heeft tot Ja-
vaansch restaurant op liet terrein van de
Brusselsche tentoonstelling is door brand ge
heel vernield. Er ls thans echter weinig meer
aan verloren, daar men toch reeds bezig was
het huis af te breken.
nu twee leden plotseling zijn weggenomen.
Ook h ijgaf de verzekering dat zijn nage
dachtenis in dankbare herinnering zal blij-
voortleven. Een familielid heeft dank
gezegd voor de groote belangstelling cn on
dervonden deelneming.
Felle boerderijbrand
Twee personen gewond
Te Mill (N.B.) brak brand uit in de
boerderij van den heer M. Schaap. Het p
heele achterhuis stond spoedig in iichter
laaie. De brandweer uit Mill tastte het vuur
het kracht aan en zij slaagde erin het woon
huis te behouden. Het achterhuis brandde
evenwel geheel uit. Bij het in veiligheid
brengen van het vee werd de heer Schaap
door brandend hout getroffen en ernstig
aan een der beenen gewond. Een buurman,
de heer Veldpaus, die hem assisteerde, be
kwam brandwonden aan gelaat en handen.
Het woonhuis kreeg groote waterschade.
Omtrent het ontstaan'van den brand tast
men in het duister. De boerderij was verze-
ZWAAR WERK
Te Amsterdam werd een inbraak ge
pleegd in een pand aan de Valken burgerstraat
waarin een petroleumhandel is gevestigd. De
daders hebben zich toegang verschaft aan de
achterzijde en zyn doorgedrongen tot het kan
toor, waar zy hun krachten hebben beproefd
op de daar staande brandkast. Daarvan werd
op vakkundige wyze het slot uitgeboord w
na de inhoud doorzocht werd. De buit was
lerminst in overeenstemming met de verrich
te moeite; zy bestond n.l. uit... één gulden.
KERKINBRAAK
In de Ned. Herv. Kerk te Grypekerk
(Gron.) werd in den nacht van 6 op 7 Januart
ingebroken. Er werden glazen ingeslagen, ver
woestingen aangericht aan deuren en kasten
een offerbus gelicht. De heele „buit" zal
echter waarschynlyk slechts een paar gulden
hebben bedragen.
DOOR HOLLEND PAARD GEDOOD
Te Horn (L.) had de ruim 80-jarige P.
Cox een jong paard voor een kar gespannen.
Het dier werd schichtig en ging aan den
haal. Cox, die van de kar viel, werd overreden
en liep ernstige inwendige verwondingen op,
waarna hy eenige uren later is overleden.
ZICHZELF OPGESLOTEN
Te Amsterdam heeft een groepje jon
gelui zich in het wachthuisje van den pont
naar den Valkenweg opgesloten door het rol-
kinderen worden
Op straat en op school kunnen zij
besmet worden I Geeft ze daarom
vóór het naar school gaan en
bij het thuiskomen een tablet
Formamint, vooral als er een
epidemie heerscht. Formamint
doodt dc bacteriën in mond cn
keel en voorkomt besmetting.
BIJ AllE APOTH. 4 DROG. Fl.L- PER FLACON
WOENSDAG 13 JANUARI
HILVERSUM I 1875 M. VARA-Uitzendlijg.
8.00 Gram.pl. 9.30 Kookpraatje. 10.00
Morgenwijding VPRO. 10.15 Orvitropj a.
12.00 Gram.pl. 12.15 De Flierefluiters.
2.00 Voor de Vrouw. 2.15 De Zonneklop
pers. 3.00 Voor de kinderen. 5.30 VARA-
orkest. 6.30 RVU. Causerie. 7.00 Sport-
praatje. 7.15 Kwartet. 8.00 Berichten. 8.15
Radio-tooneel. 9.45 Residentieorkest. 11.00
Berichten.
HILVERSUM II 301 M. NCRV-Uitzcndlmr.
8.00 Schriftlezing. 10.30 Morgendienst
door Ds. W. M. Ie Co int re, GeveU
nred. te Bergen op Zoom. 11.00 Alt rn
piano. 12.15 Gram.pl. 12.45 Concert. 2.J10
Postzegelpraatje. 3.15 Orgelspél. 4.00
Haagsche Trio. 5.00 Kinderuur. 6.00
Landbouwhalfuur. 7.00 Berichten. 7.15
Reportage. 7.30 Causerie. 8.00 Berichten.
8.05 NCRV-orkest. 9.00 Lezing. 9.30
NCRV-orkest. 10.00 Berichten. 10.05 In
zingen. 10.3511.30 Gram.pl.
DROITWICH 1500 M. 12.05 Orgelspel. 12.30
Orkest. 1.35 Orgelconcert. 3.10 Piano
recital. 3.35 Sted. orkest Bournemouth en
solist. 5.05 Kwintetconcert. 5.35 De Con
tinentals. 6.50 Zang. 7.10 Lezingen. 7.50
Revueprogramma. 8.55 Sopraan en viool#
10.50 BBC-orkest.
RADIO-PARIS 1648 M. 11.20 Populair con
cert 2.50 Orkestconcert. 4.20 Piano-reci
tal. 4.35 Gram.pl. 5.50 Orkestconcert. 9.G3
Radiotooneel.
KEULEN 456 M. 11.20 Populair concert. S.P®
Literair-muzikaal programma. 5.20 Or
kestconcert en solisten. 8.05 Ge var. pro
gramma. 9.5011.20 Omroeporkest, -klein
orkest en solisten.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 1.30—2.20
orkest. 6.20 Gram.pl. 6.35 Zang. 8.50
Symphonieconcert.
484 m.: 12.20 Orkest. 1.30—2.20 en 5-20
Gram.pl. 5.50 Kamermuziek. 8.20 Om
roeporkest.
scherm, waarmede het huisje gesloten wordf,
naar béneden te trekken. De hulp van
brandweer werd ingeroepen en deze heeft met
behulp van een koevoet het scherm opengebra
ken. Door de politie is proces-verbaal tegen
de jongelui opgemaakt.
n -ï
De ramp in het land van
Maas en Waal 1926
Evenals 1916 heeft ook het jaar 1926
zijn Januari-vloed gehad. Toen toch
werden het Zuiden van ons land, met
name het land van Maas en Waal, en
gedeelten van Gelderland en Overijssel
door dijkbreuken en overstroomingen
van grooten omvang geteisterd.
In den nacht van 29 op 30 December 1925
bezweek bij Overasselt de eerste dijk in het
land van Maas en Waal. Door zware regen
en sneeuwval, gepaard gaande met Wester
stormen eenige weken tevoren, waren dc
rivieren op onrustbarende wijze gezwollen.
Het rivierwater vloeide niet op de gewone
wijze af naar zee, zoodat het water steeds
hooger steeg, met het gevolg, dat de eene
dijk na de andere geen weerstand meer
kon bieden en bezweek.
Het pas begonnen jaar 1926 zette alzoo
voor die streken niet best in.
Als men dan ook de kranten opslaat
van begin 1926, leest men, dat in den
Nieuwjaarsnacht van genoemd Jaar de
Maas in Noord- en Midden-Limburg
zulk een hoog peil bereikte, dat Venlo
werd overstroomd. Slechts enkele ge
deelten werden door liet water ontzien.
Alarm berichten
Uit Brabant kwamen alarmberichten als:
dreigende ramp bij Cuyk; de spoordijk bij
Ravestein bezweken; de ramp bij Grave;
Middeleeuwsche toestanden in de geteister
de plaatsen; de ellende in het Maasdal;
verdronken steden en dorpen; verslonden
gebouwen; de gevangenen van Meers; dijk
breuk bij Boxmeer; vreeselijke toestand te
Oeffeit, enz.
Het spreekt vanzelf, dat vooral de nood
In het land van Maas en Waal groot was.
Velen waren op de daken van hun huizen
geklommen om nog eonigen tijd van het
wassende water bevrijd te zijn. Rond de
huizon verhieven zich de golven en op do
I stond in ons blad van gister.
Deze overstroomingsramp bepaaldes
izich niet uitsluitend tot het land van
Maas en Waal. Ook te Reeuwijk bij
Gouda brak de dijk door, zoodat de pol
der Vettenbroek onderliep.
Tn Gelderland in het gebied van de Wan!
liepen ongeveer tachtig dorpen geheel of
gedeeltelijk onder.
Bij Zalk in Overijsel begaf de Gelderschei
IJseldijk het, waardoor de polders om Kam
pen en de gemeente Kamperveen onder
water kwamen te staan. Ook in Salland
was de toestand critiek. Bij Dalfsen veroor
zaakte het hooge vechtwater eveneens dijk
breuk en Pannerden moest het ook ontgel
den. Het kwelwater werd op vele plaatsen
schrikbarend.
Al het mogelijke werd gedaan om da
vluchtelingen onderdak te bezorgen. Het
Roode Kruis was in volle actie. In de steden
zooals 's-Hertogenbosch, Arnhem, Nijmegen
en Tiel werden de verdrevenen onderge
bracht
Minister Colijn, die toen ook minister
president was, was een van de eersten, die
de geteisterde streken bezocht
Ook de Koningin liet zich niet onbetuigd.
Zij bezocht de getroffen streken, sprak met
vele slachtoffers en richtte zioh in oen
proclamatie tot het Nederlandsche volk.
Een watersnood-comité, dat voor slachtof
fers van deze ramp gelden inzamelde, zag
zich 14.000.000 toevloeien.
Een nieuwe ramp: de vorst
Ongeveer drie weken na deze overstroo
ming kwam er nog een andere ramp bij.
Nadat het water was gaan vallen, kwam da
vorst, die dat jaar buitengewoon streng was,
de toestand, die eerst door den val van het
water verbeterd was, slechter maken. Op
plaatsen waar geen sterke stroom stond,
begon zich een onafzienbare ijsvlakte te
vormen, waardoor de levensmiddelenvoor
ziening ernstige stagnatie ondervond. Hier
en daar zat men gevangen in het ijs, zoodat
nog meer ellende in de geteisterde streken
ontstond.
Deze rampen, die niet één menscihea-
leven hebben gekost, blijven echter, vooral
door hen, die ze meemaakten, in de her-
mnering voortleven,
Feuilleton
De geschiedenis van een erfenis
{■23
'door K. Jonkheid
Hij ziet weer haar figuur, haar profiel, zooals vroeger thuis,
Zooals eens naast de kastdeur, zooals kort geleden op de markt.
Wat was het toen veilig. En nu is alles weg. Ineens weg. Ze
gaat naar Indië, waar woeste mensehen zijn cn wilde dieren,
tijgers en zwarte kerels. Met wie zal ze haar leven moeten
slijten, met wie het huis deelen, iedere dag, haar leven lang?
Met een Oostganger. Misschien een dronkaard, een laffe ge
weldenaar. Eerst die moordende zeereis, maandenlang. En
'dagen, soms weken, ronddrijvende in broeiende, roerlooze wind
stilte, zonder zoet water, het. voedsel gerantsoeneerd en te zout
om te eten, versmachten van dorst, scheurbuik, ziek, dood. Dan
driemaal om de mast, „in Godsnaam", een pak, dat over de
verschansing glijdt, een plons in zee, een feestmaal voor de
haaien.
„O, Katrijntje."
Kreunend ontglippen hem de woorden. Wat is het leven ver
schrikkelijk. En de menschen als ijzer. Ontroering teistert zijn
Vatbaar gemoed. Is dat liefde? Of alleen maar medelijden? Hij
weet het niet, niemand weet het. Hij drukt haar de hand. Hij
wil haar wel kussen, maar durft niet. Nooit zal dat gebeuren,
hooit.
„Dag Katrijntje, dag kind.*
Hij loopt weer buiten.
Nu overmeestert hém een dolle woede. Hij haal de menschen,
Vervloekt ulle dingen.'
*s Avonds is hij bij zijn vrinden.
Zij hebben goed gedronken en gaan zingend naar huis.
Wie bij nacht geen sier wil maecken,
Niet kan suypen tottet braecken,
Bunrers niet durft vallen aen,
Met geen blanck rapier kan slaen,
Is de naem student niet waert.
Deugt slechts voor d' Oostinjevaert.
Dat „slechts" is kostelijk. Alsof de Oostinjevaart zoo een
voudig is!
Hij heeft getracht, mee te zingen, maar 't gaat niet. De
vrinden moeten hem thuis brengen. Ze sjouwen hem het bordes
op, slaan met een harde bons de klopper op de deur en gaan
verder. De keurige jonge heer ligt als een beest voor de deur
van zijn deftig en zindelijk ouderhuis.
XXVI
Een vraag
De commandant van de Hongi-tocht naar het eiland Ceram,
pas bevorderd tot Kapitein, wordt geroepen op het bureau van
den Gouverneur.
't Is vroeg in de morgen, want overdag is het te heet om te
werken, vooral voor een deftig Hollander, die aan zijn stand
verplicht ls. onder de Indische tropenzon zich zwaar te kleeden
in donkerkleurig fluweel.
Gisteren is de vloot uit Holland binnen geloopen, aangekondigd
door kanongebulder van de forten en uitbundig verwelkomd
door alle blanken, van de laagste pennist tot de deftigste Raad
van Indië, want ieder hoopt op brieven of bericht van huis.
„Kapitein De Bas", zegt do Gouverneur, „ik heb u een bij
zondere gunst beloofd. De vrouwen worden altijd door mij
toegewezen en' iktracht daarbij rekening te houden met de
wenschen der aanstaande cchtgenooten, voor zoover zulks
mogelijk is. Bij wijze van uitzondering heb ik u de eerste keus
toegestaan. Ga dus naar de Vrouwenhof en Iaat mij morgen uw
keus weten."
„Dank u zeer, Sinjeur. Heb ik goed verstaan, dat u morgen
mijn keus weten moet?"
„Ja, morgen. Ik kan de anderen niet langer laten wachten.
Er zijn twaalf vrouwen en wel dertig nanvragen, afgezien van
de trouwlustigen van lager rang. Ik zal voor de pennisten cn
het soldatenvolk wat jonge slavinnen van Bali laten halen. De
weinige mooie slavinnen hier in Batavia zijn voor die kerels
veel te duur. Ze bieden tegen elkander op cn de handelaar
spint er wol bij."
De Kapitein besluit, zijn bezoek aan de Vrouwenhof uit te
stellen tot morgen. Hij denkt nog aan de woorden van den
Gouverneur. Dat halen van slaven en slavinnen lijkt hem een
rendabel bedrijf.
De nieuw aangekomenon hebben haar eerste nacht aan wal
doorgebracht en zijn bezig, te bekomen van de reis, al werkt
het klimaat niet mee. Katrijntje had een vrij goede overtocht
zonder storm. Wel was de hitte verschrikkelijk toen de zeilen
slap hingen en de zee onbewogen lag en vlak als een spiegel.
Van de vijftien jonge vrouwen zijn er drie in zee begraven.
Maar van het scheepsvolk, ondermijnd door drankmisbruik,
onzindelijk, hesmet door ongedierte en huizend in een stinkend
vooronder, waaruit dc bedorven lucht als een walgelijke walm
naar buiten sloeg, was een groot aantal de dood ten prooi
gevallen. Ook was twee malen het kanon losgebrand wegens
begrafenis van een officier.
De volgende morgen stapt een deftig lieer het verblijf der
vrouwen binnen. Hij is jong, breedgeschouderd, recht en fier.
Zijn kleeding van fijn bruin fluweel, de korte broek en de fijne
kousen zijn passende sieraden bij zij krachtig en welgevormd
figuur. z{|n linkerhand houdt het gevest van zijn degen, zijn
blozend vol gezicht is beschaduwd doert een breedgerande
vilten hoed. Binnen gekomen laat hij zijn degen los en neemt
met zwierig gebaar de hoed in de hand. Het :weet parelt op
zijn voorhoofd. Hij wischt zijn gelaat met een doek van kleurige
Chineesche zijde.
Hij spreekt met de portierster, die eerbiedig antwoordt Dan
loopt hij door de zaal en Inspecteert bedachtzaam menschen en
dingen. De vrouwen hebben hun bezigheid en durven niet op
zien. Hij staat stil bij een venster, kijkt schijnbaar naar buiten,
maar zijn aandacht is in de zaal. Dan spreoki hij met enkelen,
informeert.naar de reis en naar de reden van hun komen naar
Batavia. Ze antwoorden schuchter en noemen verschillende
motieven, maar vn viertal kijkt vrijmoedig naar rijn oogen,
coquet lonkend mot openkrullende lippen. Haar geert hij geen
blik en geen woord. Batavia is een losbandig wereldje. Maar
Kapitein De Bas bleet onbesproken. Overwegingen van nuchter
en zakelijk eigenbelang beheerschen alles, wat hij denkt en
doet Zoo maakt hij promotie, zoo bouwt hij zijn leven, zoo
houdt hij zichzelf in stand.
De Portierster spreekt met Katrijntje. „Deze heer wil wat met
je wandelen. Kleed je dadelyk met je beste klceding. Je bent
een geluksvogel."
Ze helpt haar bij het kleeden.. „Wat beteekont dat?'' vraagt
Katrijntje „Moet dat?"
„Natuurlijk moet dat. Doe tqaar good jo bost. Zoo 'n braaf
sinjeur En een deftig heer. Er is hier veel ontuig. Maar hij
is een braaf mensch met een prachtige toekomst."
Ze loopon samen In de vroege morgen op een stilte plek Er is
weinig ruimte m Batavia en buiten de wallen Is het gevaarlijk
Daarom loopen se op en neer, honderd meier heen, honderd
meter terug.
Hij spreekt vriendelijk, prijst haar flinkheid, die de groote
onderneming aandurfde, zegt dat Indië haar wel bevallen zal
flinke menschen zijn hier op hun plaats. Hij vraagt naar haar
ouders-en haar familie en waar ze gewoond heeft
(Wordt vervnled).
