KEELPIJN
VISJSI
HET ONDERWIJS IN 1935
DINSDAG 14 JANUARI
1936
spoedig verholpen door
inwrijven met
IN BERLIJN TUSSCHEN KERSTMIS
EN NIEUWJAAR
Kerk zich tolk door te schrijven, dat hij
den dag zou zegenen waarop het mogelijk
werd den Bijbel op de openbare school te
brengen.
Maar, dan zou hij ook eischen, dat die
bijbel werd uitgelegd door mannen en vrou
wen, die zelf gelooven en de Bijbel
aanvaarden als Gods Woord.
De tweede zaak wordt door IT. J. van Wij
len aangeroerd in zijn tweede artikel in
>,De Schooi met don Bijbel". Hij vergelijkt
zijn opvatting met die van den heer v. Veen
en zegt. dan:
„De heer v. Veen en ik bedoelen als die
per beweeggrond niet hetzelfde. Hij wensch t
bijbelkennis als van beteekenis voor het
cultureels leven van ons volk; ik
wensch haar als o p en d e u r t o t e e u wi g
en tij delijk behoud in Christus,
onzen Heere, ook voor de tienduizenden,
die nu zonder haar opgroeien".
ONDER WIJSBENOEMINGEN
De Gemeenteraad van Zutphen heeft
benoemd tot leeraar in de wiskunde aan het
gymnasium aldaar den heer G. J. S t e e-
mers, tijdelijk leeraar aan het gymnasium
aldaar. Eervol ontslag is verleend als leeraar
aan het gymnasium en aan de H.B.S. c.a. aan
den heer D. K. F. H e y t.
atheïsme in de school
In het Paedagogisch Tijdschrift,
waarin Prof. Waterink zijn artikelenreeks
(t het rekenen op de lagere school vervolgt
J. Strikwerda een recensie van zes bladzij
den geeft van het boek van Janse over het
eigen karakter der Chr. school, verzamelt T.
v. d. Kooij een en ander uit buitenlandsche
paedagogische bladen. Zoo heeft hij in het
Sehweiz. Evang. Schulblatt gelezen, dat in
Mexico iedere onderwijzer bij zijn infunctie
treding de volgende verklaring moet onder
teekenen. „Ik verklaar, atheïst te zijn en dat
ik al het mogelijke zal doen, om de kerk te
vernietigen. Ik ben bereid, het R.K. geloof in
al zijn uitingen aan te vallen en te hinderen.
De leerlingen zal ik niet toestaan, eenige
Godsdienstige handelingen bij te wonen".
Aan de jongens werd een circulaire meege-
„iven, waarin het heette: „Als je tyrannieke
ouders je niet toestaan, de 6chooI te bezoe
ken, haat ze dan! Zij willen een afschuwelij
ke slaaf van u maken. Ouders en priesters
■spannen samen, om je te bedriegen en uit te
buiten. Verbreek hun juk en sluit je bij je
kameraden aan, die zich op de revolutionaire
scholen bevinden".
NIEUWE enR. SCHOOL TE "UDDEL
B. en W. van Apeldoorn stellen den Raad
voor te besluiten aan de aanvraag van den
kerkeraad van de Geref. Kerk te Ermelo, om
gelden beschikbaar te stellen voor de stich
ting van een bijzondere school voor 1. o. te
Uddel. medewerking te verleenen en hen te
machtigen met dien kerkeraad zoo mogelijk
een overeenkomst te sluiten tot bruikleen
van drie lokalen van school 5 te Uddel. De
aanvrager wenscht de school op 1 April 1936
te openen. Door deze nieuwe school zulleD
90 van de 140 leerlingen de openb. school
te Uddel verlaten.
KORTE BERICHTEN
In druk is verschenen het verslag van de
28e jaarvergadering der Ned. Vereen,
voor Armenzorg en Weldadig
heid. waarin „steunverleening aan nieuwe
groepen van behoeftigen" het onderwerp
den dag was.
Examens
Academische Examens. Utrecht, Apo
thekers, eerste gedeelte: mej. A. C. Plug,
mevr. C. A. Smitöudt en de heer H. L.
Helleman.
Idem tweede gedeelte: de dames: K. J.
Goetheer, M. E. Plaatzer v. d. Hull, A. H.
J. M. Crebolder en de heer IL A. E. Geus-
gens.
Cand. geneeskunde de dames C. J. J. A.
Wolf, M. J. van IJssollstein en J. R. Kos-
man en de heeren H. J. Akkerman, G. E.
ten Bokkel Huinink en W. O. C. Magnes.
WEERBERICHT
BAROMETERSTAND
Hoogste stand te Stomoway 770.6.
Laagste stand to Nordöyan 746.5.
Stand vanmorgen halftwaall 768.4
WEERVERWACHTING
Meest matige, in het Noorden tijdelijï
wellicht krachtige W. tot N. wind, ,tredee||
lelijk bewolkt, weinig of geen neerslaz
lichte vorst 's nachte, overdag lichte dooj
tot temperatuur om het vriespunt.
ALGEMEEN WEEROVERZICHT
De depressie over dc Noorsche Zee ti
geleidelijk op. Die in do Finscho Golf w<
steeds dieper. De hooge druk in het N.O)
neemt voortdurend toe. Het luohtdrukvervai
op de Noorsche Zee blijft groot, waardoor dt
toevoer van arctische lucht naar het Oost 1
zeegebied en Centraal Europa onveiminderij
doorgaat. 1,
Terwijl op de Britschc eilanden en hel
vasteland de, temperatuur overal om hel
vriespunt is, komen in Midden-Frankrijk en 4
dc Alpen nog hooge temperaturen voor. Op
de Zugspitze steeg de temperatuur sedert
gistermorgen 11 gr. bij zeer zware sneeuwval
(59 m.M. neerslag in de nacht). 1'
De temperatuur en vochtigheidstoestanden
der bovenlucht boven München wijzen op
föhn tot groote hoogte.
In Midden-Zweden komen geen extrdmg
lage temperaturen voor.
In de Poolzee is de temperatuur tot hoogé1
breedten boven of om het vriespunt, terwïjh
Spitsbergen regen meldt.
De depressie in het Z.W. is nog weïnia
actief, doch de Zuidelijke luchtstrooming in
haar keerzijde brengt warmte tot nabij 1
Zuidpunt van Groenland.
Hoewel in het eerste etmaal nog geert
vorst van beteekenis te wachten is. moet*
toch met een geleidelijke daling der tempe-2
ratuur in de nacht rekening worden ge.
houden. 1
THERMOMETERSTAND i
Stand vanmorgen halftwaalf 4.8 C.
15 JAN U AKI
Zonsopgang 8.06 uur, zonsondergang 4.13 nuf 1
Maan op nam. uur, onder v.m. 10.03 uur 1
De Unie-collecte
Zeven en vijftigste Jaarcollecte
voor de Scholen met den Bijbel
XJj-t 23
Transport van lUst 22
Lauweraijt
Ou<ieschlp
JBeotg-umormolen
Surhutsura
O. L. VrouwenparooJito ........i.ü,
Zuid I a ren
BerUiun (ZwoUcrker^pel)
Hoofddorp
Ultboora (ilena.buurt) I
Uithoorn (Z.Legmoer) XI
Num&nsdorp
Ueenwijk
Zevenhuizen (Z.R)
DinteJoord
Totaal
i 575 Locale ComltéVs 66.33D.2s]
Mr J. J. HANGELBROEK, P
secretaris van do ünie r
„Een School mot den Bijbel*'*
RCPSENPLAAG OP BAWEAN
SOERABAJA, 11 Jan. (Aneta). De wedana
van het eiland Bawean rapporteerde dat op
dit eiland een ernstige rupsenplaag heerscht,
Hierdoor zijn 55 bouw, beplant met padi,
m!mirfraKAAmnn djoti, aangetast.
KERKNIEUWS
CHR. GEREF. KERK
Beroepen: Te Barendrecht, W. F.
Laman te Middelbands.
GEREF. GEM.
Tweetal: Te Moercapelle, M. Hofman
te Krabbendijke en B. v. Neerbos te Vlaar-
dingen.
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
Het provinciaal kerkbestuur van Drente
heeft na gehouden colloquium doctum tot de
Evangeliebediening in de Ned. Herv. kerk
toegelaten den heer W. Volger, O. I. pre
dikant, met verlof te Hilversum, en na ge
houden examen den heer W. Wilman,
candidaat te Engwierum (Fr.),
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Na des morgens bevestigd te zijn door Ds.
D. Bouman van Nieuw-Vennep met een
predicatie over Joh. 3 29, deed Zondag j.l.
Ds. J. W. v. Barneveld, gekomen van
Warns, zijn intrede bij de Ned. Herv. Gem.
van Zuidwolde, sprekend n. a. v. Rom.
1 16. De nieuwe leeraar werd toegesproken
door Ds. Mooi van Koekange, burgemeester
Boelens, Ds. Kooiman van Hollandsche Veld
en de Evangelist de heer van 't Veen. De
belangstelling was zoo groot, dat velen geen
plaats meer konden vinden. De gemeente
was ruim 4 jaar vacant.
Zondag jJ. had de bevestiging plaats
van cand. H. Pol bij de Geref. Kerk van
Lopik. Bevestiger was Ds. D. Pol, Geref.
predikant te Rijsoord, die sprak over Jes.
52 7. De jonge leeraar deed des avonds zijn
intrede met een predikatie over 2 Cor. 4 7.
Na des morgens bevestigd te zijn door
Prof. Dr. G. Sevenster te Leiden (tekst 1 Ko-
rintbe 4 1 en 2) deed cand. Kr. S t r ij d
van Rotterdam Zondagmiddag zijn intrede
bij de Ned. Herv. Gemeente te B1 ij a, met
een predicatie over Joh. 3 vers 8: „De Geest
waait waarheen Hij wil". Aanwezig waren
Ds. Sevenster te Hoogebeintum, Ds. Goed
hart uit Holwerd, Ds. Bijl te Drogeham, Ds.
Cohen te Dokkum, Ds. Oosten uit Waazens
en Ds. Hilverda, Doopsgezind predikant te
Holwerd. Beide malen was het kerkgebouw
geli eel bezet.
Zondag j.l. heeft cand. J. Willem-
se n het ambt aanvaard als predikant van de
Ned. Herv. Kerk te Wasperveen, spre
kende naar aanleiding van Deut. 30 vs. 11,
12 en 14. Bevestigei was Ds. E. A. A. Snij-
delaar uit Schoondijke, die een predikatie
hield over 2 Cor. 4 5 en 7.
Ds. J. F. ROTH
Naar wij nader vernemen, Is het bericht,
dat wij gisteren plaatsten over de ziekte van
Ds. Roth, Ned. Hen', predikant te IJ s s e 1-
monde, gelukkig te weerspreken met de
mededeeling, dat Z.Eerw. slechts kort ziek
is geweest en reeds genezen,
Ds. H. W. TE WINKEL
De jongste predikant in dienstjaren der
Ned. Herv. Gem. van Groningen, Ds. H.
W. te Winkel, herdenkt morgen zijn 25-
jarige ambtsbediening.
De jubilaris werd in 1885 geboren en in
Gelderland, om 15 Jan. 1911 te Haulerwijk
het predikambt te aanvaarden. Vandaar
vertrok hij in 1914 naar Nijehaske, welke
standplaats in 1921 met Vollenhove verwis
seld werd. In 1924 werd hij predikant te
Sneek, welke gemeente hij diende tot 17
Sept. *33 toen hij zich aan zijn tegenwoordige
gemeente verbond. Ds. te Winkel die te
Sneek voor meerdere beroepen bedankte,
heeft den wensch te kennen gegeven dat zijn
gedenkdag volstrekt onopgemerkt zal voor
bijgaan.
KERK-INSTITUEERING
De Classis Ommen der Geref. Kerken
heeft, gehoord het rapport commissie ad hoe,
hare toestemming verleend om te Daar-
Ierveen de ambten in te stellen.
Door deze institueering worden aan de
kerk van Vroomshoop pl.m. 70 a 80 gezinnen
onttrokken.
Voor kerkbouw te Daarlerveen is reeds de
beschikking verkregen over een terrein
nabij den spoorwegoverweg van de halte
Daarle.
DE ZANDLOOPER OP DEN PREEKSTOEL
Ds. N. de Jong vertelt in „Nieuw Kerke
lijk Leven":
„Onlangs preekte ik ln een oud kerkje en
vond op den preekstoel nog een mooien
©uderwetschen zandlooper. Het antieke uur
glas heeft eens Overheidsdienst gedaan,
want deze gaf allerlei voorschriften, niet
alleen hoe lang een dienst mocht duren,
welke collecten mochten worden gehouden,
enz., maar zelfs omtrent het bidden der Die
naren des Woords.
„Om even terug te komen' op den zand
looper. Als deze aanwees, dat de tijd ver
streken was, zoodat bij langer duur van den
dienst boete moest worden betaald, namen de
predikanten die boete voer eigen reKcning,
soms den zandlooper weeromkeerden met de
woorden .Komaan, wij nemen nog voor een
ducaton."
BELANGRIJKE INSCRIPTIE
Te Nazareth werd reeds lang geleden op
een manneren plaat een inscriptie gevonden,
een verordening inhoudende op begrafenis
sen en o.a. eenige scherpe bepalingen bevat
tende tegen het wegnemen van sluitsteenen
voor graven en het naar elders overbrengen
van de begravenen. De R.K. Duitsche hoog
leeraar Loesch geeft bij deze verordening een
commentaar van beteekenis, n.L dat deze
verordening van keizer Caligula een ant
woord is op een vroegere aanvraag van
Pontius Pilatus aan keizer Tiberius naar de
wijze waarop de verbreiders van de opstan-
dingsverhalen van Jezus bestraft moesten
worden. De prediking der apostelen bracht
Caligula tot de dreiging met scherpe straf
fen, met name met de doodstraf. Indirect is
de inscriptie dus een bewijs voor den inhoud
der prediking van het Evangelie des Kruises.
OOSTENRIJK-OEKSAINE-
VERGADERLNG
Het Algemeen Nederlandsch Comité tot
hulpverleening aan het Protestantisme in
Oostenrijk (en de Oekraïne) vergadert
Maandag 20 Januari a.s. 's middags om 2 uur
in de vergaderzaal der Doopsgezinde ge
meente, Oude Gracht 270 te Utrecht,
voorzitter prof. dr. J. A. Cramer te Bilt-
hoven. Het adres voor inlichtingen is het se
cretariaat P. J. Kuiters, Putschelaan 128 b,
Rotterdam,
NOORDELIJKE MARANATHA-
CONFERENTTE
De zevende Friesche Maranaïha-conferen-
tie vindt van 46 Februari in de zalen-
Schaaf te Leeuwarden plaats. Sprekers:
ds. A. M. Berkhoff te Bilthoven, ds. C. J.
Hoekendijk te Bussum, Johannes de Heer te
Driebergen, ds. F. E. Huizinge te Leeuwar
den, ds. G. D. A. Oskamp te Harlingen, ds.
M. J. C. Visser te Leeuwarden, ds. D. W.
Veldkamp te Leeuwarden, J. Kits en L.
Eygelaar. beiden eveneens te Leeuwarden en
ds. B. E. J. Bik te Enkhuizen,
De echtheid van Vicks VapoRub garan
deeren wij alléén In Hollandsche ver-
pakking, voorzien van handteekenlng.
Vereen, vann Organisten
Bij de Geref. Kerk
Men schrijft ons:
Vrijdag j.l. hield bovengenoemde vereen,
(kring der Classis 's-Gravenhage) een verga
ring in de Ger. Kerk aan de Oude West te
Leiden. Op deze vergadering, die onder
leiding stond van den heer M. W. v. d. Laan
sprak Mr. A. J. L. v. Beeck Calkoen uit
Dén Haag over ihot onderwerp „De Organist
en de Kunst".
Spr. schetste in het kort de taak van den
organist in den Eeredienst. De organist moet
zelf musicus zijn. Niet alleen goed-technisch,
maar zeer zeker ook gevoelsmensch. Hij
moet zich uitgieten in een door God geleide
extase Naar aanleiding' van dit referaat, dat
een aandachtig luisterend auditorium had,
volgden nog enkele vragen, die door referent
op korte doch zakelijke wijze werden beant
woord. De heeren Herstel uit Delft en v.
Eijk uit Leiden gaven resp. Koraal en con-
certspel. waarbij we echter nog wel enkele
opmerkingen zouden kunnen te berde bren
gen. Alles samengenomen vormde deze ver
gadering van een vereeniging, die vooral in
dezen tijd zooveel nuttig werk verricht, toph
een avond waarop met dankbaarheid kan
worden teruggezien.
WULEN Dr. OSKAR SCHABERT
Over Dr. Oskar Schabert, den onvermoel-
den en over de geheele wereld bekenden lei
der van het anti-bolsjewistische werk in
Rusland, die 7 Januari jJ. te Bad Nauheim
overleden is, vernemen wij nog de volgende
bijzonderheden:
Karl Albert Oskar Schabert werd 27 No
vember 1836 te Grobina geboren en is alzoo
69 jaar oud geworden. Hij studeerde te Dor-
pat. Richting aan zijn leven werd echter het
meest gegeven door zijn arbeid, na vol
tooiing zijner studiën te Dorpat, als helper
in de Berlijnsche stadszending onder Adolf
Stöcker, in de Hamburger zeemanszending
en te Bethel by Bielefeld onder den ouden
dr. Friedrich von Bodelschwingh. Daarna
keert Schabert naar zijn land terug en wordt
predikant te Riga, waar hij al spoedig de
inwendige zending in het leven roept, die tot
grooten bloei komt. Daarna kwam de oorlog,
die alles afbrak en Schabert in verbanning
joeg. Na de Kerenski-revolutie keert hij
naar Riga terug en komt dan onder de bols
jewieken tweemaal in de gevangenis doch
wordt wonderbaar gered. Na Letlands onaf
hankelijkheidsverklaring begint de wederop
bouw der inwendige zending: De meeste
bekendheid verwierf hij echter door den
arbeid, weldra ondernomen, om de lijdende
Christenheid in Rusland te hulp te komen,
èn door geestelijke en religieuse hulp in ge
schriften als anderszins, èn door geldelijke
ondersteuningen, welke tot een uitgebreide
hulpactie uitgroeiden. Een hartlijden maakte
aan dit werkzaam leven thans een einde.
30 NIEUWE KERKGEBOUWEN
Dr. N. A. C. Slotemaker de Bruïne heeft
te Batavia den eersten steen gelegd voor
een nieuw kerkgebouw.
In zijn daarbij gehouden toespraak heeft
dr. Slotemaker de Bruïne erop gewezen dat
in de laatste drie jaren meer dan 30 nieuwe
kerkgebouwen voor de Protestantsche kerk
in Indië (Europeesch en Maleisch deel) zijn
gesticht.
ECHTPAAR VAN KEMPEN-NOTTEN
Naar het Ziekenhuis te Kabendjahe zyn
op reis, om daar de leiding op zich te nemen
de heer en mevrouw van Kempen-Notten.
De heer Van Kempen is een zoon van den
burgemeester van Hillegersberg. Hij bezocht
de Chr. H.B.S. te Rotterdam en studeerde
daarna aan de Amsterdamsche Universiteit
voor arts. Na het behalen van het arts
diploma vestigde hij zich te Hilversum. Uit
die praktijk heeft hij zich in Augustus los
gemaakt om toen te Amsterdam den cursus
in tropische hygiëne te volgen.
Te Hilversum huwde Dr. Van Kempen
met mej. Notten, de oudste dochter van den
oud-zendeling en mevrouw Notten, thans
wonende te Soestdijk. Mej. Notten werd in
de Minahassa geboren, waar haar vader de
leiding van de Ambachtsschool te Wasian
had. Te Amsterdam is zij opgeleid tot ver
pleegster-.
HET JAAR 1936 STELT ZIJN EISCHEN
Het Zendingsbureau te Oegstgeest (post
rekening No. 6074) vraagt ons plaats voor
het volgende:
De hoop, dat de Samenwerkende Zen
dingscorporaties het jaar 1935 zonder tekort
zouden sluiten, moet worden opgegeven. Wel
werden voor de Zendingsweek meer zakjes
aangevraagd dan in 1934, maar de uitkomst
bleef eenige duizenden guldens lager. Ook
haalde de maand December het cijfer van
het vorige jaar niet. Wat nu nog in Januari
inkomt op rekening van het oude jaar kan
wel het gevreesde tekort verminderen, maar
niet verhinderen.
Intusschen stelt het jaar 1936 zijn eischen.
Trots alle kortingen op de salarissen en rigo-
reuze bezuinigingen op de raming is er'voor
elke maand f 78.000.noodig om zonder
tekort te eindigen. Aller krachtdadige mede
werking is noodig om het werk in stand te
houden. De Corporaties doen daarom een
dringend beroep op allen, die begeerig zijn
mee te werken in dezen wereld-om va ttenden
arbeid.
NED. ZONDAGSSCHOOL-VEREENIGING
Herdenkingsjaar 1936
Voor de Ned. Zondagsschool-Ver. wordt
1936 een jaar van dubbel herdenken: het is
100 jaar geleden dat de Zondagsschool in ons
land haar intrede deed, en het is 70 jaar
geleden, dat de N.Z.V. werd opgericht. Het
orgaan „Kind en Zondag" is reeds in feestge
waad verschenen en bevat artikelen, die er
verband mee houden, en fraaie illustraties.
Een in dit werk veteraan geworden onder
wijzer, de heer B. van Egten te Burkum,
vertelt uit zijn 45-jarige ervaringen. De se
cretaris der N. Z. V., de heer H. A. de Boer
Az. overziet de arbeidstaak voor den Zon
dagsschoolleider (es). Voorts wordt begonnen
een reeks interessante herinneringen aan de
voorbije 70 jaren.
GIFTEN EN LEGATEN
Prof. Haitjema
geeft zijn indrukken
over de Conferentie te Spandau
De beteekenis der belijdenis
voor het leven der kerk
De Engelsche theologie
en Barth
Prof. Dr. Th. L. Haitjema, hoogleeraar
vanwege de Ned. Herv. Kerk te Groningen,
schrijft ons:
De Conferentie ln Spandau, het hoofd
doel van mijn reis, bracht mij in zeer inter
nationaal gezelschap. Duitschcrs, Engel-
schen, Franschen, Zwitsers, Amerikanen,
Skandinaviërs, Hongaren en zelfs een stu
dent uit Honolulu en uit Rusland waren
aanwezig. Ook drie Utrechtsohe theologen
en één Leldenaar
namen als verte-
renwoordigers van
het lage land bij
de zee aan de
Conferentie deel,
terwijl de groole
stuwkracht bij
deze internatio
nale theologen
conferentie ook
een Hollander is,
n.l. de te Genève
wonende Dr. W.
Visser 't Hooft, se
cretaris van de
Wereldfederatie
van Christen-stu
denten.
Het geheele con
ferentie-program
ma was gecon
centreerd op het vooral in de Duitsche Kerk
thans zoo bekende vraagstuk van
de beteekenis der belijdenis
voor het leven der Kerk
Zeer tot mijn leedwezen kon ik maar twee
volle dagen van de vijf-daagsche conferen
tie meemaken. Maar zooveel heb ik toch
wel beleefd, dat ik zeggen mag groote be
wondering te hebben voor do teohniek van
de inrichting van dit soort Conferenties,
's Morgens werden de deelnemers over ver
schillende secties verdeeld, om over lxet ge-
Kerk en Staat in Duitschland
BISSCHOP ZaNKER
De Pruisische landskerkcommissie, voor
zitter dr. Eger, die van rijksminister Kerrl
het verzoek kreeg om te onderzoeken of de
Silezische bisschop Zanker wegens het on
bevoegd afnemen van examens niet disci
plinair te vervolgen ware, heeft den minister
geantwoord, dat de landskerkcommissie van
oordeel is, dat bisschop Zanker door de com
missie niet disciplinair vervolgd moet
worden.
Naar men weet is bisschop Zënker een der
voormannen van de belijdenisbeweging.
Tegen de verordening in, waarin- aan de
functionarissen der belijdenisbeweging het
recht ontzegd werd om zelfstandig kerke
lijke examens af te nemen, had hij den dag
na het uitvaardigen dqr verordening reeds
vastgestelde examens nog afgenomen.
De Pruisische landskerkcommissie wyst
hier den staat terug.
Duitsche professoren en de Times
Over eenzijdige berichtgeving
Naar aanleiding van de meening, dat het
Engelsche hoofdblad The Times regelmatig
haar berichtgeving over den Duitschen kerk
strijd bouwt op wat ze uit de omgeving van
ds. Martin Niemöller te Berlijn-Dahlem
hoort, hebben de theologische hoogleeraren
der Universiteit te Marburg (Balla, Benz,
Frick. Jülicher, Rudolf Otto en Georg
Wïinsch) een open brief aan The Times ge
zonden, waarin zij zich daarover beklagen.
„Er is", aldus dezen open brief der hoog
leeraren, „een bepaald vooroordeel in de
keuze der berichten op te merken, welke het
blad zijn lezers voorzet. De berichten steunen
te zeer op de ideeën en de werkzaamheid
van een kleine extreme groep der betrokke
nen. Deze groep echter vertegenwoordigt $e
meening van een kleine minderheid der
Duitsche Protestanten en der leden van de
belijdenisbeweging. Soms zien de berichtge
vingen er aldus uit, alsof de ideeën van deze
minderheid algemeen onder de Christenen in
Duitschland heerschen. Maar dan houden
zulke berichten geen voldoende rekening
met de ver-reikende en te èeren pogingen
tot het bereiken van een bevredigende op
lossing in den tegenwoordigen toestand."
The Times schrijft in een naschrift onder
dezen open brief, „dat noodzakelijkerwijs aan
de meest actieve strijders ln het betreffende
conflict ook een hoofdrol in de berichtgeving
toevalt."
Een buitengewoon raak antwoord van een
„neutraal" blad.
SCHOOLNIEUWS
STAATSEXAMEN MUZIEK
Ingesteld is een regelingscommissie voor
het jaar 1936 voor de in dat jaar af te ne
men staatsexamens in muziek. Benoemd tot
leden dier commissie zijn Dr. J. Wagenaar
directeur van het Kon. Conservatorium
voor muziek te 's-Gravenhage, S. Dresden
directeur van het Amsterdnmsch Conserva
torium te Amsterdam, Prof. Dr. Smijere-
buitengewoon hoogleeraar aan de rijksuni
versiteit te Utrecht en tot secretaris Ed.
van Beinum. leeraar aan het Kon. Conserv.
voor muziek te 's-Gnavenhage.
CURSUS VOOR DIENSTBODE-OPLEIDING
Eigen gaat voor
Te Zwolle is door den betrokken wet
houder geïnstalleerd een commissie tot op
leiding van werklooze meisjes tot dienst
bode. Dat voor zulk een cursus reden is,
blijkt wel uit de mededeeling van den wet
houder, dat in ons land 30.000 dienst
meisjes va n over de Oostergrens
in ons land werkzaam zijn.
De cursus duurt 16 weken en is begonnen
met 20 minderjarige meisjes, wier ouders of
voogden een verklaring hebben geteekend,
dat de meisjes na afloop van den cursus ook
metterdaad een betrekking als dienstbode
zullen aanvaarden.
hoorde in kleinen kring eerst van gedach
ten te wisselen, het onderwerp nog eens
door te praten, en zoodoenc.e aan den voor
zitter van iedere sectie gelegenheid te ge
ven om vragen, die uit dien kleinen kring
opkwamen naar aanleiding van het. referaat
scherp te formuleeren, om die dan 's mid
dags, als de algemeene discussie in een
plenaire zitting der Conferentie een aan
vang heeft genomen, door te geven aan den
spreker. Die krijgt zoodoende een zware
taak om op al r.eze vragen in te gaan
en vaak in een taal, die niet zijn eigene is.
Wat komt op deze wijze de discussie uit
nemend tot haar rechtl Een groot verschil
met allerlei internationale kerkelijke con
gressen, die ik in den loop der jaren bij
woonde, en waar wel een overvloed van re
ferenties en rapporten geleverd wordt, maar
voor de wat meer naar de diepte afsteken
de gedachtenwisseling zoo goed als nooit
tija overblijft!
In de mooie „Stiftskirehe", die midden
tusschen de vele groote gebouwen van het
Johannesstift staat, werden 's morgens en
's avonds korte wijdingsstonden gehouden,
die ietwat overmatig-liturgisch waren inge
richt, en jammer genoeg aan den anderen
kant veel te weinig in stijl werden gehou
den, als men de een of andere Engelschman
in een Jicht-grijs colbertpakje vlak vóór de
banken, met met het stijlvolle altaar op een
achtergrond, in afwisseling met de verga
derde „gemeente", de teksten en gebeden
deed uitspreken!
Natuurlijk kwam ook op deze Conferentie
het merkwaardige eiland-karakter van de
Engelsche theologie weer sterk uit. Hoe
vreemd staan onze Angelsaksische broeders
doorgaans nog tegenover de nieuwe stroo-
mmgen in de theologie op het vasteland!
Wel deed het mij goed te merken, dat deze
doorsnee-theologie van Engeland en Ameri
ka zich aangevallen voelt door het z.g.
Barthianisme. Dat dringt althans tot nieuwe
bezinning over de stellingen, die men wil
blijven verdedigen tegen de nieuwere theolo
gie des Woords in.
En temidden van deze theologische tegen
stellingen staan onze Duitsche'vrienden op
de frontlijn van een veel zwaarderen strijd:
waarbij de vrijheid van het leven van Kerk
en enkelen geloovige op het spel staat, en
men worstelen moet om het bestaan
zelf! Mogen zij te Spandau door de ont
moeting met „broeders" uit andere landen
„moed gegrepen hebben". En terwijl ik hun
ner eerbiedig gedenk, smeek ik om de ver
lossing van de belijdende Kerk ginds
J. kuiper
Een inzonderheid door zyn geschiedkundige
boeken bekend onderwijsman, de heer J. Kui
per, gewezen hoofd eener Chr. school te
Leeuwarden, hoopt 1 Februari den dag
te herdenken, dat hy 45 jaren geleden tot
hoofd der Chr. School te Schraard werd ge
ïnstalleerd. Hy was toen reeds sedert 1883 bij
het onderwijs werkzaam geweest.
De heer Kuiper, die thans 71 jaar oud is,
heeft met minder dan 25 grootere en kleiner©
boeken geschreven. Vooral bekend is zijn ge
schiedenis van het Godsdienstig en Kerkelijk
leven in Nederland 600 n. C.—1904, dat een
2de druk beleefde; de Geschiedenis van het
Chr. Lager onderwijs in Nederland 16 n, C.
1904, dat eveneens een 2de druk zag; Worste
lingen aller eeuwen (Algemeene Kerkgeschie
denis) en Geschiedenis van alle Godsdiensten
der aarde.
De heer Kuiper, die in Leeuwarden zelf
een school opgericht heeft (waaruit later
twee groote Herv. Chr. Scholen gegroeid zyn)
was jarenlang voorzitter van de N.C.G.O.V.,
van de Chr. Hist. Kiesvereen. te Leeuwarden
DE BIJBEL OP DE OPENBARE SCHOOL
Bij het vraagstuk, dat het nieuwe jaar
onder verhoogde belangstelling is binnen
gegaan, moeten twee principieele zaken
scherp in het oog worden gehouden. Van de
eerste maakt een inzender van De Geref.
II (Slot)
Tusschen het Hooger en het Lager On
derwijs was het M i d d e 1 b a ar in 1935 niet
gelegen in den hoek, waar de zwaarste
slagen vielen, al maakt men ook in dien
kring zich met reden bezorgd over de naas
te toekomst Waar versobering meestal be-
teekent daling in welken zin dan ook
laat het zioh denken, dat de leidende man
nen op dit terrein niet zonder vrees zijn
over de handhaving van het peil, waarop
het middelbaar cn het vakonderwijs tot dus
ver gekomen zijn. De in Juli gehouden In
ternationale Ondenvijsconferentie te Genève
hield zich dan ook in 't. bijzonder met do
opleiding van onderwijzend personeel bezig
en heeft in haar resoluties den nadruk ge
legd op een verbinding van paedagogiso'ne
vorming met algemeene ontwikkeling. Ook
de wenschelijkheid van het naar voren
brengen der economische wetenschappen
teekent den actueelen zin van dit congres.
(Men zie ook het bericht over de opleiding-
van leeraren in ons blad van 9 Jan. j.l.)
Het Middelbaar Onderwijs vond er afzon
derlijke belangstelling door het dispuut
over en het aannemen van een resolutie,
waarin o.in. de noodzakelijkheid werd voor
opgesteld. dat de leeraren M.O. een ver
gaande wetenschappelijke vorming genie
ten in de richting van specialisatie. Bij de
opleiding voor het Middelb. meisjesonder
wijs werd de nadruk gelegd op de vorming
der leerlingen voor het huisgezin.
Aandacht verdient ook dc resolutie, waarin
bij benoemingen in het M.O. ook attentie
gevraagd wordt voor de moreele waarde en
kwaliteiten als opvoeder van den docent.
Van 1017 Augustus is te Oxford een
Intern. Congres speciaal voor het M.O. ge
houden. Hier is aan de orde geweest een
onderwerp, dat ook in 1935 ons M.O. heeft
bezig gehouden: beginselen en voorwaarden
van de toelating der leerlingen tot de
middelb. scholen; dat het rapport-Bolke-
steun daarbij ter tafel is geweest, spreekt
wel baast vanzelf. In de resolutie kwam
o.m. de zinsnede voor, dat de toeiatincs
examens meer gericht moeten zijn op do
geschiktheid dan op het constateercn
van parate kennis.
Ook dit congres stond in het teeken van
de bezuiniging, maar dan dit woord opge
vat in anderen zin dan de financieele, n.l.
de intellectueole bezuiniging. Zij zal een
gedwongen gevolg der financieele bezuini
ging zijn. maar zij zal niet louter verlics-
zun, want met handhaving van zekere
nonnen (door de aansluiting voorgeschie
ven) zal ons M.O. en ons L.O. stellig
niet minderl in verstandelijke vor
mieg iets moeten offeren aan den eisch
des tijds, die de theoretica nu toch wel af
doende ziet gecoi-rigeerd door de practica....
Hoewel dc stoffelijke belangen van ons
Lager Onder w ij s in niet geringe mate
betrokken zijn bij den loop van zaken in
1935, heeft toch in dat jaar de ideëele zijde
meer aandacht gehad en verdiend. De
schoolstrijd, in 1920 schijnbaar afgesloten, is
onder den druk der omstandigheden zoo
niet in allen deele herleefd, dan toch over
een breêde linie verlengd. Slechts ten deele
ligt de concentratie van bijz. scholen op het
terrein van dit overzicht; toch moge er ge
wezen worden op den tragen voortgang, dien
zij had in het begin des jaars, toen steeds
maar uitbleef de aan het einde des jaars
gegeven toezegging van de hulp der Regee
ring bij het regelen der financieele gevolgen.
Wel stelde Minister Marchant op 8 Febru
ari een wetsontwerp betreffende de terug
betaling van waarborgsommen in uitzicht,
maar het uitzicht bleef en het bleef neve
lig. En zoo bleef ook de neiging tot concen
tratie aarzelen; van Jutphaes begon op 3
April wel de victorie,(cen roem, waarop ook
Amsterdam aanspraak maakte), doch het
bleef bij enkele gevallen. Totdat in Decem
ber door het uitlichten van de betrokken
paragraaf uit het Bezuinigingsontwerp de
Regeering het m o g e 1 ij k e deed, door een
Commissie te benoemen, die op korten ter
mijn den weg naar een oplossing moet zoe
ken en vinden.
Het tweede onderwerp, dat den afstand
tusschen openbaar en bijzonder onderwijs,
maar nu van geheel andere zijde belichtte,
was liet toenemend streven naar het bren
gen van den Bij bel o p de Openbare
school. Hoewel de Verg. voor Volksonder
wijs, die voor dit streven stemming gemaakt
had, ln haar jaarvergadering moest consta-
teeren, dooi de „kerkelijke verdeeldheid"
geen vaste lijn te kunnen aangeven noch
eenigen stap te kunnen doen, is bet vraag
stuk van andere zijden toch aan de orde ge
steld gebleven en liad het tegen het einde
van 1935 nog de volle aandacht.
Afgezien van de practischo uitvoering
mag dit streven toch als een ernstige zaak,
misschien ook wel als een tragisch bewijs
van zelfkennis gezien worden, waarbij de
Kerk op den duur niet zwijgend mag blij
ven toezien. Het gaat tenslotte niet om de
school, maar om de ziel van het kind. En
ons volk heeft er getuige van rnoeten zijn,
hoe de openbare school ten deze zonder zorg
in den hoogstcn zin is geweest. Nu zij roept
het moge dan nog oen schuchter roepen
zijn om den Bijbel ter redding uit de door
haar „neutraal" onderwijs aangerichte gees
telijke verwoesting in het opkomend ge
slacht, mag neen, moet de Kerk de echo
van haar stichter laten hooren: „Laat de
kinderkens tot Mij komen en verhin
dert ze niet!"
g
En daarbij mag ook niet licht geacht wor- 1<
den, dat de Christel ij ke school a
men leze slechts het boek van Janse over o
het karakter der school met den Bijbel v,
zoowel in de lagere ais in de middelbare re- j6i
gionen te maken krijgt met invloeden, dn-,
ernstige controle eischen. Men denke slechts|1(
aan de Arnhemsche lezing over den Duit- v
schen paedagoog Künkel en de daarna in de g
peis gegeven waarschuwingen; en aan den v
invloed van het Humanisme, en aan de ge
varen der gemengde schoolbevolking. h
Voor het N ij verh ei ds-onderwij4 i<
was de le September een belangrijke datum, ;g'
toen trad in werking de herziening van het id
z.g. bevoegdhedenbcsluit, met oen geheel
nieuwe opstelling der propramma's voor de :B
Staatsexamens. De bestaande programma's u
waren in menig opzicht sterk verouderd; het
bedrijfsleven in nijverheid en landbouw, ook L
het huishoudelijk terrein en de vrouwelijke,
handwerken hebben immers de evolutie derj-
moderne techniek meegemaakt De eisoii,
van art. 10, dat voldoende algemeene ont-1?
wikkeling voor de toelating tot alle examens
noodig is, is in het licht van wat wij schre
ven in verband met de Intern. Ondenvijs
conferentie en h6t Congres M.O alleszins te
verdedigen.
Het Middelbaar technisch onderwijs werd
versterkt door de instelling van een leer-
gang voor vliegtuig bouw kunde
aan de M.T.S. te Haarlem.
Dat de leiders der Ambachtsscholen door l
het vervangen van den 3- door een 2-jarigen
cursus in vele opzichten ontmoedigd zijn,
laat zich denken Ook de verschuiving van
den toe latin gselef tijd (naar 12 jaar en S
maanden) drukt zwaar en „met benauwd
liart" zijn niet alleen de leerkrachten I
1936 binnengegaan
Herinnerd worde ook aan de pogingen toi
vereenvoudiging der vak-exa-,
mens, in verband waarmee de Ver. tot ver- 1
edeling van het Ambacht de vcreerende op
dracht ontving, de opperste leiding der vak
examens in handen te nemen.
Wanneer Mij ten slotte de personalia
overzien, dan treft ons in de doodenlijst van
1935 een opmerkelijk groot aantal jong ge
storven hoofden van Chr. scholen. Wij be
hoeven slechts de namen van Brandwijk,
Helmsing en Zwitser te. noemen en er wa
ren meer om te peilen het leed dat in go
zinnen en scholen moest gedragen worden, j
Onder de levenden waren er twee wiep j
Me'ktaak ten einde neigde: twee bekendo
Amsterdamsche paedagogen: Schreuder en j
Dremes hebben het werk dat hun lief was, I
moeten neerleggen, zij het bij den laatste j
onder minder normale omstandigheden.
Bij het 75-jorig jubileum van C.N.S. leef
den de herinneringen aan zorg en zegen L
weer eens op en kon een opkomend geslacht
zich meten aan den geloofsmoed van hen,
die de hitte des (laags gedragen hebben.
Wy'len de heer L. Gesman te Alp hen a.
d. Rijn heeft gelegateerd f 1100 te verdee-
len onder verschillende Herv. doeleinden in.
deze gemeente.
De diaconie der Ned. Herv. Gem. te
N ij m e g e n heeft voor haar stichting Le
vensavond onder letters H. P. een legaat
ontvangen groot f 1000.
LANDBOUWHOOGESCHOOL
Bij beschikking van den Minister van
Landbouw en Visscherij is, voor het tijdvak
van 1 Januari 1936 tot I Januari 1937, be
noemd tot tijdelijk assistent aan de Land-
bouwhoogeschool te Wagenlngen, dr. R. D.
Crommelin te Leiden."
Prof Dr Haitjema
