iH I IN HET LAND DER MORMONEN WERK 35 DONDERDAG 14 NOVEMBER 1935 TWEEDE BLAD PAG. 5 Q GEEN KERSTVLUCHT L'MET DE F 36 Een gewone heen en weer vlucht ligt wel in het voornemen Onderhoud met Anthony Fokker Kansen, die niet werden benut De laatste dagen loopen er hardnek kige geruchten, dat bij de K. L. M. het 1 voornemen zou bestaan het vlaggescbip I dezer maatschappij, de F 36, een Kerst- vlucht heen én weer op de Indië-routo te laten' volbrengen. De K. L. M. heeft echter officieel medegedeeld, dat het houden van een Kerstvlucht niet in hot voornemen ligt, hoewel het plan hier toe wel in overweging is geweest, i Wel bestaat het voornemen mettertijd dc F 36 een normale heen- en weer- lucht op de Indië-route te laten vol- brengen, doch omtrent den datum is nog niets bekend. Intusschen heeft een redacteur van het A. N. P. een onderhoud gehad met den heer Anthony Fokker over deze aangele genheid. Deze deelde mede, van oordeel te zijn, dat deze vlucht een proefneming op het traject naar Indië gelden zal. teneinde met daze machine algemeene bedrijlserva- ring op te doen, vooral wat de ventilatip en de geschiktheid van de binneninrichfing ;betreft. Hij herinnerde eraan, dat de F 36 iop 21 Maart 1934 haar bewijs van lucht waardigheid heeft gekregen, waarna de overname door de K. L. M. op 1 Maart 1935 is gevolgd. Het toestel is sedert in den dienst geweest, teneinde ervaring op te ;doen met de motoren-installatie en deze au point te brengen. Op dc vraag of de voorgenomen vlucht naar Indië in de eerste plaats als een alge meene proefneming moet worden aange merkt met een groote viermotorige machi ne van Nederlandsch fabrikaat, antwoord de de heer Fokker, dat hij hieromtrent niets vernomen heeft. De zegsman deed uitkomen, dat door de N.V. Nederlandsche Vliegtuigen- fabriek een groote serie projecten is gemaakt met kleinere en groote verbe teringen ten aanzien van de F 36, wel ke projecten den naam hebben van F 36 b, F 37, F 37 a en dgl. Het is ech ter aldus de heer Fokker voor I mijn onderneming onmogelijk, eigen disposities voor verderen bouw en ont wikkeling te treffen, aangezien wij ten deze van de K. L. M. noch een beslis sing, noch richtlijnen ontvangen heb ben omtrent hun desiderata. Zoo is er ook een project voor een F 40 Uitgewerkt en sedert mijn terugreis uit Amerika met den heer Plesman bestaan er bij de K. L. M. wederom nieuwe plannen voor het bestellen van een machine voor 48 personen.. Het ontbreken van een vaste lijn bij onze Nederlandsche afnemers leidt er echter steeds toe, dat de Nederlandsche Industrie door gebrek aan informatie, zich biet tijdig op de behoefte van deze afne mers kan voorbereiden en, als er bestellin gen komen, ten onrechte het verwijt moet hooren, dat zij niet up to date is, of niet in staat zou zijn op de gestelde termijn te leveren. Hierdoor zijn voor vele millioenen Dpdrachten naar het buitenland gegaan, welke door tijdig overleg voor de Neder landsche industrie behouden hadden kun nen blijven. Een eclatant geval ten deze is ie bestelling van de Douglas-vliegtuigen. ftiplaats dat ik, zooals thans het geval is geweest, 30 Douglas-machines als agent uit Amerika in Europa heb moeten importee ren, zou ik deze vliegtuigen, wanneer men minder lang getraineerd had, in onze Ne derlandsche fabriek hebben kunnen laten bouwen. De licentierechten toch. hadden pij sinds November 1933 in ons bezit. Voorsprong met {-motorige machines niet benat. Het droevigste echter fs vervolgde 'de heer Fokker dat men in Neder land van den grooten voorsprong, wel- REISINDRUKKEN VAN Dr. J. F. REITSMA Een bezoek aan het Temple Square XI.*) Dinsdag 10 September kwamen we des morgens om goed 7 uur in Salt Lake City aan. De treinreis was ons ditmaal niet best bevallen; na de frissche berglucht van Yellowstone genoten te hebben vonden we het in den trein maar warm. We konden ook niet den heelcn nacht op het gezellige ach- terbalcon van de observationcar blijven zit ten, zoodat we ons maar weer aangepast hebben aan den wannen slaapwagen. Het bleek geen slechte overgangsmaatregel te zijn, want in Salt Lake City was het 's mor gens al warm en overdag werd het bepaald heet. 't Was geen temperatuur om een eind te loopen. De taxi bracht ons naar het Utah- hotel, een groot, mooi, modenn hotel, dat te vens niet duur is. Vlug wat opgefrischt en toen maar in een sigtseeingcar om de stad en naaste omgeving te zien. Zooals bekend is, werd de stad gesticht door de Mormo nen, onder leiding van Brigham Young in 1847, nadat ze naar het Westen uitgeweken waren en na velerlei wederwaardigheden besloten zich hier te vestigen. Dp omge ving was toen nog een kale woestijn (the Desert) en de mooie stad van 150.000 Inwo ners toont, wat arbeid vermag. Door irri gatie werd de dorre vlakte herschapen in een oase. Salt Lake City is de hoofdstad van den staat Utah, Y'oung was in 1850 de eerste gouverneur van Utah, toen nog een territory. De meerderheid der bevolking behoort tot de Mormonen (heiligen van de laatste da gen, zooals ze zichzelf noemen), ook buiten de stad zetten de Mormonen door kerken scholen hun stempel op het leven. Geen w der, dat onze chauffeur, tevens gids op onzen rondrit, op sympathieke wijze sprak over de eerste pelgrims, hun moeiten, maar ook over hetgeen de Mormonen bereikten. Een vrouwtje van 88 jaar was de laatst overgeblevene van de eerst aangekomen Mor monen; ze was als baby onder dé „pilgriui- fathers", In het hartje van de stad is het Temple Square, omgeven door steenen muren. Hierbinnen bevinden zich de Tempel der Mormonen, de Tabernakel, de Assembly Hall, het Informatiebu reau, het Museum of Pioneer Relico, het Seagull-monument en monumenten van Joseph en Hyru-m Smith. De Tempel is van binnen alleen toeganke lijk voor ingewijden, 't Is een mooi, grootsch gebouw, waarover volgens den gids 40 gewerkt is. De tabernakel is een groot ovaal gebouw, dat minstens 8000 hoorders kan bevatten. X stond in ons blad van 11 November. ken wij hier met de 4-motorige vlieg tuigen hadden en nog hebben, zich niet bewust is en dat men zich uit vrees voor de Iimperial Airways heeft laten beïnvloeden door toestellen aan to schaffen, welke voor de speciale toe standen in Amerika de logische ont wikkeling waren. De ervaringen, opgedaan In Amerika. De heer Fokker deelde voorts mede, dat de Studiecommissie van de K. L. M. in Amerika de ervaring heeft opgedaan, dat er daar geen 4-motorige commercieele land- vliegtuigen te koop zijn, doch deze alleen of meer uitgewerkt op papier staan. De eenige 4-motorige landmachine is de on langs verongelukte Boeing-bommenwerper geweest, waarvan insiders weten, dat dit vliegtuig niet voor commercieel gebruik in aanmerking kwam. Men heeft in Amerika moeten constateeren, dat geheel meta len 4-motorige vliegtuigen van de afme- 5e schilder Herman Meesbezig aan het -portret van H.M. de Koningindat namens le burgerij aan het Rotterdamsche gemeentebestuur ter plaatsing in het Stadhuis zal porden aangeboden* Als bijzonderheid wordt verteld, dat voor het houten gebouw geen spijker is gebruikt, maar houten pinnen en leeren tongen. De acoustiek is zoo goed, dat men een speld 200 voet verder kan hooren vallen. Er is een heel mooi pijporgel in den Tabernakel. Wij woonden er een orgelconcert bij. Het is een rijk instrument en door de goede acoustiek van het gebouw komt het geluid goeQ tot zijn recht De inhoud van het eert was echt berekend op het bonte pu bliek, eenigszins rijk aan jacht naar In de Assembly worden gewone diensten gehouden, 't Leek me toe, dat er zoo'n beetje zending gedreven werd door den spreker, die een groot aantal bezoekers toesprak. In het Museum vindt men allerlei dingen saamgebracht uit den tijd, waarin de Mor monen zich hier vestigden, maar tevens is er gelegenheio om allerlei souvenirs te koopen, vooral curiositeiten door Indianen gemaakt, maar we zagen er eveneens an dere voorwerpen, o.a. snijwerk uit Zwit serland afkomstig. Het Seagullmonument Is een stand beeld ter eere van de zeemeeuwen, een herinnering aan Gods goedheid jegens de eerste bewoners. Toen de pioniers in het eerste jaar van hun nederzetting gezaaid hadden, dreigde hiervan niets terecht te ko men door de larven van een soort krekel. Als een geschenk van den he mel kwamen toen zwermen zeemeeu wen, die de insecten verdelgden en zoo de oogst redden. Sinds dien tijd staat de meeuw hoog aan geschreven bij de Mormonen en is op hel dooden van zeemeeuwen een zware boete gesteld. Bij een rondrit door de stad en omgeving ziet men verschillende parken (b.v. Liberty park) en standbeelden, o.a. van Young, groote gebouwen: hotels; Tithing House, Lion House, Bea Hive House, de vroegere De tempel der Mormonen tingen als de F 36, wat de aanschaffings- kosten betreft, zoo duur zouden worden, dat de rentabiliteit zeer in het gedrang zou ko men. Men ziet in dit verband in Amerika thans in, dat men concessies aan de snel heid moet doen, teneinde wederom renta biliteit te bereiken. Men heeft in Amerika ingezien, dat de veiligheid bij het vervoeren van een grooter aantal passagiers alleen bereikt kan worden met 4-motorige vliegtuigen en niet door de bestaande 2-motorige nogmaals te vergrooten. De heer Jack Frye, de leidende directeur van de T.W.A., een der grootste verkeers- maatschappijen in de V. S., heeft mij dit persoonlijk verzekerd. Dit oordeel heeft te meer waarde, aangezien de heer Frye zelf als piloot met een klein verkeersmaatschap pijtje begonnen is, daarna is opgeklommen tot zijn huidige positie en nog altijd, als hij van de Oostkust naar de Westkust vliegt, de machine als verantwoordelijk piloot be stuurt, teneinde geheel op de hoogte te blijven van de problemen, welke aan ma chines en piloten in het practisch gebruik gesteld worden. Hij is eerst mede-verant woordelijk geweest voor de concurrentie- race tusschen de transcontinentale maat schappijen, waaraan thans echter een einde schijnt te komen, doordat de transcontinen tale lijnen uit commercieele overwegingen genoodzaakt waren, zich aaneen te sluiten. DE BOUW VAN DE TWEEDE STATENDAM Electrische installatie met 14.000 lampen 6000 arbeiders aVS jaar werk In „De Strijd-", het orgaan van het N.V.V., wijdt C. Oosterhoven een beschouwing aan den bouw van het nieuwe schip voor de Holland-Amerika Lijn, en schenkt daarbij in het bijzonder aandacht aan het deel, dat de arbeiders daartoe zullen bijdragen. Ge lijk men weet, bedraagt dit deel f 300.000, dat zal moeten worden opgebracht door loonderving. De loonen zullen niet verlaagd worden. De uurloonen blijven dus zooals zij zijn, doch er wordt van het totale bedrag dat in week zal moeten worden ontvangen 2\A pet. ingehouden, totdat het totale bedrag van de vereischte som bijeen is. In totaal zullen er naar schatting 6000 arbeiders aan de vijf onderne mingen bij betrokken worden en zal de geheele bouw 2)4 tot 2)4 jaar duren. In Maart 1938 moet het schip gereed zijn 1 hoe grooter het aantal arbeiders nu zal worden, dat in dien tijd door deze en andere te verwachten orders in deze ondernemingen te werk gesteld zal zijn, hoe eerder het be- noodigde bedrag er is. De bouwers van het schip zullen alles moeten doen om het werk zooveel mogelijk in ons land te doen uitvoeren en hetgeen, residentie van Young, het Office van den President der Mormon Church, het Waren huis der Zion Cooperative Mercantile In stitution met filialen in heel Utah, de Uni versiteit van Utah, bestaande uit een heel complex gebouwen en last not least the State Capitol. Dit is een machtig en schoon gebouw, gelegen op een heuvel even buiten de stad, met een mooi panorama op de stad. In het bijzonder bezienswaardig in dit marmeren gebouw is de receptiekamer van den gouverneur van Utah. Typisch Ameri- kaansch werd verteld, dat deze kamer de mooiste van de wereld is en de rondleiden de gids spaarde ons geen bijzonderheden van maat en gewicht, herkomst en kosten der meubels en ornamenten en verkocht ten slotte ook nog ansichten. Bij het waardeeren van de schoonhëid dacht ik eens even aan het Vredespaleis in Den 1-Iaag. Na een welbesteden morgen gebruikten we de lunch 10 hoog op het dak van het Utah- hotel om nog wat koelte te genieten. Toen we als gewoonlijk vóór onzen maal tijd een zegen vroegen, kwam de neger, die ons bediende, op ons toe met de woorden: „that is good,to recognise the Lord". Het was de eerste maal, dat we publiek er iets van merkten, dat we alaoor in een chris telijk land gereisd hadden. Later hebben we daar iets meer van gemerkt, niet alleen door een grooter aantal kerken, maar o.a. door een reusachtig groot reclamebord langs den weg, waarop in groote letters in bet En- gclsch stond: „de bezoldiging der zonde is de dood, maar de genadegift Gods is het eeuwige leven door Jezus Christus onzen Slechts eenmaal vonden we op de kamer in ons hotel een Bijbel. Tijdens de middaghitte hebben we ons gemak maar wat genomen en de correspon dentie bijgehouden, om wat later op den dag per auto een bezoek te brengen aan het Great Salt Lake, op 14 mijl van de stad. 't Is een groote zoutwaterpias, 80 mijl lang en 30 breed en voorzoover men weet zonoer uitwatering. Duize iden bezoeken in den zomer de badplaats, om een bad te nemen in dit water, dat zoo zout is, dat 'n mensch er in drijft als een kurk. Met Labourday (2 Sept.) was het eigenlijk seizoen gesloten. Ik heb maar geen drijfbad geno men, maar heb volstaan met het water te proeven en mijn hand er in te ste ken. Toen ik hem terughaalde, bleef er e enlaagje zout op achter. In de duizend kleedkamers voor de bad gasten zijn daarom dan ook zoetwater douches om zich na een bad te rei- nigenl 't Gaa' er 's zomers lustig op toe: niet voor niets zegt de reclame, dat het ko.erhui: de grootste danszaal ter wereld heeft. Wij hebben er niet lang vertoefd er was nu zoo wat niets meer te doen en na een blik geworpen te hebben op de „hei lige" meeuwen, zijn we gauw weer inge stapt om te rijden naar de zoutwerken, 1 jaarlijks groote hoeveelheden zout gewon nen, gezuiverd en door heel Amerika ver zonden worden ton gebruike voor mensch en dier. In een aantal zouttuinen van groote uit gestrektheid laat men in het voorjaar het zoute -vater loopen. Door de zonnehitte het water verdampen, zoodat in het eind van Augustus de heele bodem met een waarvoor zij zelf ingericht zijn, in eigen werkplaatsen te laten maken. Zeer belangrijke werken zullen echter aan anderen, onder-aannemers, moeten wor den uitgegeven. Wij noemen de sanitaire in richting, de electrische installatie waarvoor 14.000 lampen noodig zijn en andere groote opdrachten, die niet rechtstreeks door de scheepswerven worden uitgevoerd. Deze zullen evenals de metaalbewerkers waar schijnlijk tot medewerking geroepen worden en offers moeten brengen. Daarbij zal dan de stok achter de deur zijn, de mogelijkheid van levering of uitvoe ring door het buitenland. Hierbij zal natuurlijk ook de regeering, die het kapitaal verschaffen moet, een woordje meespreken, zoodat misbruiken daarbij uitgesloten worden. Ned. Spoorwegen Opheffing van Tramwegen Ingaande 1 Januari 1936 zal de tramweg Hoorn-Venhuizen-Bovenkarspel-Grootebroek volledig worden opgeheven. Op de tramweg Denekamp-Oldenzaal- Gronau zal eveneens ingaande 1 Januari 1936 het traject Oldenzaal-Duitsche grens voor reizigersverkeer worden gesloten. Omtrent de tramweg Ede-Wageningen is nog geen beslissing genomen. De lokaalspoorweg Winsum-Zoutkamp, waaromtrent geruchten liepen van sluiting, zal voorloopig blijven bestaan. I-in tij t 1 h j J M .'ULLiï1 Hotel Utah zout bedekt is. Dit zout wordt ingezameld en daarna in de fabriek gezuiverd. Men was vriendelijk ons den loop van de heele zuivering te toonen en uit te leggen vanaf het ruwe zout tot aan de groote klompen kleine pakjes, waarin het voor de bees ten wordt klaar gemaakt en voor de men- schen beschikbaar is. Toen we de fabriek verlieten waren w< erg hartig geworden. Overal in de verschil lende afdeelingen zweefden zoutdeeltjes in de lucht. In de buurt van Salt Lake zijn ook koper mijnen te zien. We hebben ons hierbij maar niet opgehouden, maar volstaan met paar .tukken kopererts te voegen bij mooie zoutkristallen. Op den weg van Salt Lake City naar het meer passeert men dicht bij de stad ook de luchthaven. Salt Lake is een kruispunt van verschillende groote luchtlijnen van het Oosten naar San Francisco cn Los An geles. Onze auto heeft een oogenblik ge stopt om de Douglas, die aan de start stond, de lucht te zien ingaan. Met eigen oogen konden we zien, welke bijzondere moeilijk heden de bergen voor de vliegers hebben. Ons reisplan geaoogde niet langer dan één dag in deze stad te blijven. Aan den eenen kant speet het ons, het beviel er ons, maar aan den anderen kant waren we blij, want we vonden de warmte in de stad hin derlijk. Niet voor niets zijn overal op straat drinkgelegenheden en de fonteinen, die tui en parken besproeien, geven een aan gename verfrissching. Woensdagmorgen zochten we den trein weer op om Utah dieper in te gaan en een bezoek te brengen aan de nationale parken in dezen staat, die zoo erg geroemd wor den. Van tien uur tot half vijf spoorden we van Salt Lake City naar Lund door een troosteloos droge vlakte, een dorre woeste nij, begroeid met verdwaalde struiken „sage brush". In het begin gaat de weg dicht langs de zoutzee en de kopermijnen en wo nen er nog wat menschen tusschen de ber gen, maar verderop is het vlak met spora disch wat woningen en cenig vee. Alleen waar mineralen of ertsen in den grond ge vonden worden, of eenige natuurlijke water bron is, hebben zich de menschen neer gezet. Slechts dan wanneer men er in slaagt het water van de bergen er heen te leiden, kan ook hier van ontginning sprake zijn. In Utah kan men «door de tegenstelling van dor en bevloeid land zien, welke onschat bare waarde het water heeft. ROFFELR1JMEN VAN HARTE Op mijn tafel ligt een blaadje Met de mooie naam „Contact" En, om in de stijl te blijven, 't Heeft direct, en goed, gepakt, 't Is een blad van de bekende Rustkuur-Stichting „Sonnevanck" Het klavier dat er bespeeld wordt Wekt een opgewekte klank: 't Geeft op 't leven tn die stichting Een gezonde, ruime kijk En ontlokt ons deze uitroep: Met zoo'n stichting zijn we rijk! ot beteekent niet, natuurlijk, Dat de Stichting rijk zou zijn; Altijd blijven er tekorten Op 't weldadigheidsterrein, Dus, vanzelf, óók bij het nuttig Sonnevanck-Suppletiefonds Dat gesticht is voor dc cii°me Arme zieken onder ons. Voor dat fonds nu is een actie Ingezet, met 't schoone doel Een beroep te doen met name Op ons Christelijk gevoel Nu zoo menig arme tobber Móét geholpen, kan gered Als gij mee uw sterke schouder Onder deze arbeid zet. Als voor Sonnevanck een avond In uw woonplaats ivordt belegd Hoop ik dut g'er graag, van harte, lets van 't uwe in belegt. Als God u en al de uwen Voorspoed en gezondheid geeft Toon dan dat bij u vanbinnen Dank voor zulke zegen leeft: Draag dan ook wat van het uwe Voor die mooie Stichting bij Dusuit dankbaarheidvan harte, Niet uit zielig medelij! „Lichtstaking" te Oude water De etalages in het donker Gisteravond hebben bijna alle winkeliers in de gemeente Oudewater uit protest tegen de huns inziens te hooge electriciteitstarie- ven him etalages in het donker gezet. Hier en daar ziet men een petroleumlamp of kaars in de etalage staan. Het ongewone schouwspel maakte dat zeer veel publiek op de been was. waar Bouwplannen te Schiebroek De Bouwvereenigmg „Onderling Belang", alhier, is voornemens, bij het Gemeentebe stuur te Schiebroek een voorschot aan te vragen uit de Rijkskas voor den bouw var 110 arbeiders- en bescheiden middenstands- woningen, aldaar. Werk voor „De Schelde" Gisterenmiddag is het s.s. „Nieuw Zee land" van de Koninklijke Paketvaart Maat schappij, komende uit Indië, de haven van (Nadruk verboden.) LEO LENS. VTissingen binnen geloopen. Het schip had 150 passagiers aan boord, grootendeels ver lofgangers en repatrieerenden, die bij de maatschappij in dienst zijn. Deze zijn van boord gegaan, daar het schip te Vlissingen zal blijven om door de Kon. Scheepsbouw Mij. „De Schelde" van nieuwe machines te worden voorzien. Verbetering van wegen te Maasbree Bij de te Maasbree gehouden aanbe steding voor de verbetering van wegen en liet leggen van rioleering binnen deze ge meente, was laagste inschrijfster dc maat schappij Wegenbouw te Utrecht voor 101,450. Onderhond kanaal door Zuid-Beveland Te Middelburg werd gister aanbe steed het onderhoud van het kanaal door Zuid-Beveland gedurende 1936 en 1937, Laagste'inschrijver fa. P. Broeke, Breda, voor 15250.—. Hoogste L. J. Dekker, Vecre, voor 22300.—. Eveneens werd 'aanbesteed het onder houd van de Rijkswegen in Zuid-Beveland gedurende 1936. Laagste inschrijver fa. C. Wiskerke, Nieuwdorp f 13147.—. Hoog ste inschrijver fa. P. Broeke, Breda, voor. 19575.— en 15250.—. GUNNINGEN Door de Ned. Spoorwegen is gegund aart H. Verheul te Woerden bestek no. 1663 SS, n.l. het wijzigen van sporen en wissels, het dichten van den onderdoorgang „Uit en In", bet wijzigen der perrons en het verplaatsen van waterkranen met bijbehoorende wer ken, voor de som van 24.739.De ra ming bedroeg 34.200. Op Woensdag 27 November zal te M i d« delburg worden aanbesteed het uitvoe ren eener verbetering van het bij de Pro vincie Zeeland in onderhoud zijnde deel van den weg 's-GravenpolderOvezand, voorkomende op het Provinciaal wegen plan onder volgnummer 13a, met bijkomen de werken. KOMENDE AANBESTEDINGEN Te Haarlem zullen Vrijdag 22 Xovemi ber worden aanbesteed door den Rijkswater staat: 1. maken van een viaduct over den rijksweg no. 4, gedeelte Amsterdam—Sassen- heim, nabij de Dr. Heyelaan. Raming f27000 2. Bouwen dubbele en twee enkele dienst woningen aan het Noordhollandsche kanaal onder Bergen en Zijpe. Raming 13.500. GEEN BELANGSTELLING De hoofdingenieur van den Provincialeii Waterstaat te Middelburg trachtte aan te besteden het aanleggen en onderhouden van beplantingen op den weg Zaamslag- sche Veerde Kraai en den weg Koewacht St.-Jansteen. Er waren echter geen in- schrijvingen ingekomen. Als onderdeel van hel Kraüngsehe Bosehplan te Rotterdam morden tn werkverschaffing verschillende onderdeden uitgevoerd. Dc aanleg van sportvelden met sintelbaan in de omgeving van den Boezem. jcuucru.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1935 | | pagina 5