VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1935
DERDE BLAD PAG. 9
Kerknieuws.
CHR. GEREF. KERK
Tweetal: Te Bussum-Naarden, J. Jon-
geleen te Apeldoorn en P. de Groot te Gorin-
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Oosterzee en Echten, H.
W. Waardenburg te Hoogmade.
BAPT. GEM.
Bedankt: Voor Muntendam, R. A. P.
Barendregt te Haarlem.
VERBETERING
Het drietal, gisteren vermeld van de Geref.
Kerk te Dieren is gesteld te Diever
Ds. Beukenkamp heeft zijn intrede
daan bij de Gere f. Kerk van Boven-Har-
dinxveld, n i et bij de Ned. Herv. Kerk.
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
Dc hoeren H. W. II e m m c s te Utrecht
en J. Streef land te Utrecht, cand. a;
dc Rijksuniversiteit, zijn resp. door de
Prov. Kerkbesturen van Utrecht en Noord-
Holland toegelaten tot de Evangeliebedie
ning in de Ned. Ilerv. Kerk.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Woensdag 11 Sept. j.l. verbond de heer
A. P. de Jong zich als voorganger aan de
Ncd. I-Ierv. Evangelisatie op Geref. grond
slag te Krimpen aan de IJssel. Zijn Eenv.
had tot tekst gekozen 1 Cor. 16 22, en spral
over „de onmisbaarheid der liefde tot
Christus". Na de predikatie sprak hij Ds
Abbringh, van Papcndrecht, toe, die hem
vorige week had geïnstalleerd; voorts de
besturen van Evang. Vex\, Manncnver., Zen-
dingsvereeniging, tal van collega's en dc
Evang. kring, die luj op het hart bond, on
der alles de I-Ierv. kerk op het oog te heb
ben. De heer Dc Jong werd toegesproken
door den voorzitter der Evangelisatie, den
lieer Vermeulen, den heer de. Waard
mens den Bond van Herv. Geref. Godsdienst
onderwijzers, den heer Wilschut namens de
Prov. afd. Zuid-Holland van bovengenoem-
den bond, den heer de Pater te Haastrecht
als vriend, en tenslotte door Ds Abbringh
van Papendrecht.
Ds G. J. H o y t e m a, Geref. pred. te
Twijzelerheide, hoopt Zondag 29 Sept. a.s.
afscheid te nemen van zijn Gemeente, om
13 Oct. d.a-v. zijn intrede te doen in de
Geref. Kerk te S milde na bevestigd te
zijn door Ds K. Fernhout, em.-pred. van
Baarn.
A. J. DEKKER
Op medisch advies is wegens een keel
aandoening onbepaald verlof verleend aan
rlcn heer A. J. Dekker, voorganger van de
Ned. Herv. Evangelisatie op Geref. grond
slag te Oudshoorn.
KERKBOUW
Op Zaterdag li September 1935 zal des
steenlegging plaats hebben van het nieuwe
namiddags om drie uur (z.t.) de eerste
steenlegging plaats hebben van het nieuwe
kerkgebouw voor de Geref. Kerk te Nieuw
Lekkerland.
KIESBEVOEGDHEID EN WOONPLAATS
Het afgewezen appel tegen de beroeping
Van Ds Kalkman bij de Ned. Herv.
Kerk te Amsterdam heeft, ofschoon 1n
dit geval zijn doel gemist hebbende omdat
het te laat, was ingediend en omdat de
appellant geen lid der Amsterdamsche ge
meente is, toch dit resultaat afgeworpen,
dat het Classicaal Bestuur, nu liet van be
doelde toestand (deelneming aan liet bc-
roepingswerk door Kerkeraadsleden, die
reeds jaren tot een der randgemeenten bc-
hooren, omdat zij verhuisd waren) op de
hoogte is gekomen, de Kerkeraden van
Amsterdam en randgemeenten er op te
wijzen, dat de op dit geval betrekking heb
bende artikelen van het. reglement op de
Kerkeraden, welke het handhaven van Kor
keraadsleden, die niet meer wonen binnen
het ressort der kerkelijke gemeente, niet
toelaten.
KORTE BERICHTEN
Prof. Dr. J. Ridderbos zal voorloo-
pig als medewerker van de Bazuin non-
actief zijn en vervangen worden door Dr. K.
Sietsma te Amsterdam-Zuid.
JUBILEUM Dr. A. KUYPER Jr.
Bij gelegenheid van Dr. Kuyper's jubileum
is door de N.V. W. D. MEINEMA te Delft
uitgegeven zijn werk: Van de Heiligmaking,
van de Hecrlijkmaking en van het Rijk der
Heerlijkheid. Dit boek telt 512 bladzijden
on kost slechts 5.70 gebonden. Verkrijgbaar
in den boekhandel.
ZENDING EN PHILANTHROPIE
INTERN. ZENDINGSRAAD
De Intern. Zendingsraad zal echter
zonder speciale herdenking dit jaar
25 jaar bestaan hebben. De Wereld-Zen-
dingscoriferentie in 1910 te Edinburg is
zijn bakermat geweest. Aan deze gin
gen vooraf: in 1860 Liverpool, in 1878
Londen, in 1S88 weer Londen en in 1900
New-York.
NED. ZENDINGSSCHOOL
Uit de Ned. Zendingsschool te Oegstgeest
zijn naar Indië vertrokken of hopen spoedig te
vertrekken: E. C. Burgstede naar West-Java,
J. C. Kolk naar Halmahera, en de hulppredi
kers J. C. Brokken naar Saleier (ten Z-O. van
Zuid-Celebes) J. Feunekes en J. Haanstra
waarschijnlijk naar de Molukken, A. Rotti
Verder vertrokken A. Dirksen, een Deen,
met echtgenoote, door de Broedergemeente
eerst voor Suriname, later voor Oost-Afiika
bestemd en H. Brauer, bestemd voor Suriname.
Voor voortgezette rtudie blijven nog: L. H.
Put, bestemd voor West-Java, J. F. Storm,
bestemd voor Oost-Java en W. B. de Weerd,
bestemd voor Bolaang Mongondou.
J MILITAIR TEHUIS TE MILLINGEN
Het Huis vcor Militairen „Generaal Schoch"
te M i 11 i n g e n, afd. Apeldoorn van den
Ned. Militairen Bond, hoopt 25 Sept. a.s. zijn
25-jarig bestaan te herdenken. Ter gelegenheid
van dit feit zal Prof. G. Wisse een feest
rede houden in de Ned. Herv. Kerk aan de
Loolaan te Apeldoorn. Het Bestuur hoopt
met de militairen Vrijdag 27 Sept. in het Te
huis een feestavond te houden onder leiding
van Prof. J. J. van der Schuit. H.M. de
Koningin schonk voor deze gelegenheid een
fc-Agave.
NED. VER. VOOR ARMENZORG
EN WELDADIGHEID
Algemeene vergadering
te Alkmaar
Gisteren is te Alkmaar gehouden dc alge
meene- vergadering met de huishoudelijke
bijeenkomst van de Ned. Ver. voor Armen
zorg en Weldadigheid.
In een negental vacatures werd voorzien
door de verkiezing van mej. S. A. v. Stevn
tc Vclp; Mr dr W. G. A. van Sonsbeek te
JJreda; mr J. W. Noteboom te Scheveningen;
mr dr R. H. Baron de Vos van Steenwijk to
Assen; mevr. G. M. Hooikaas-De Lange te
Den Ilaag; mr F. W. Evers te Middelburg;
II. Paswcer te Rotterdam; J. P. Rawie te
Amsterdam en dr S. van Mesdag te Gro
ningen.
Bij de opening der middagvergadering
heette dc voorzitier mr A. J. A. Baron
van Heemstra, in liet bijzonder welk
den burgemeester van Alkmaar, jhr mr F.
II. van Kinschot, eore-voorzittcr van deze
algemeene vergadering qn den heer v. Gee-
len, den vertegenwoordiger van den minis
ter van Sociale Zaken. Daarna wijdde spr.
uit over het vraagstuk der jeugdige werk-
loozen.
Vervolgens hield mr H. M. L. H. Sark,
secretaris van den Armenraad te Den Haag,
een causerie over „Inrichting en exploitatie
van kleedingdepots en brokkcnliuizen". Vel
schillende vragen, die bij dit vraagstuk
lijzen, werden door spr. behandeld, bv. de
organisatievorm, de hulp van overheids
wege bestaande uit de beschikbaarstelling
van een gebouw cn soms in het ontsmetten
van goederen door tewerkstelling vanwerk-
looze arbeiders voor het afhalen en sortee-
ren der goederen en werklooze kantoorbe
dienden aLs administratieve krachten. Ver
der stond spr. stil bij het doen herstellen
van de brokken om dit tevens een kleine
werkverschaffing te doen zijn in overleg
met de gemeentelijke werkloozenzorg. Spr.
was van meening, dat in alle groote bevol
kingscentra een centraal goederenmagazijn
moet worden opgericht, met hetwelk alle
instellingen van weldadigheid samenwer
ken ten behoeve van hun ondersteunden.
Motie aangenomen
Na deze inleiding diende de heer L.
Snapper, secretaris van de Joodsche
Invalide te Amsterdam, een motie in,
waarin wordt betreurd, dat de Regee-
riug verschillende armenraden wil op
heffen, waarin het bestuur wordt ver
zocht hieromtrent aan de Staten-Gene-
raal te adresseeren en waarin de ver
gadering adhaesie betuigt aan hetgeen
de vereeniging ten deze heeft gedaan.
Deze motie werd met algemeene stemmen
aangenomen.
Des middags had dq officieele ontvangst
ten stadhuize plaats, waarbij de burgemees
ter een toespraak hield, welke door den
voorzitter werd beantwoord.
Prae-adviezen
Bij de talrijke prae-adviezen heeft de heer
TI. AI a n d e r s 1 o o t, voorz. van diakenen
der Ned. Herv. Kerk te Almelo, er een uit
gebracht over
Kerkelijke en particuliere armenzorg
Hij vatte zijn beschouwingen samen in de
volgende conclusies:
1. Daar zijn op het oogenblik andere groe
pen dan voorheen, *voor wier behoeftigheid
beroep op de instellingen van weldadig
heid wordt gedaan. 2. Een totaal overzicht
i den aan deze groepen verleenden steun
geld kan niet worden verstrekt. 3. De
bedoelde gevallen worden op bijzondere
wijze behandeld; deze bijzondere wijze be
treft elk geval op zichzelf en is nimmer
aan een bepaalde maatschappelijke groep
gebonden. 4. De samenwerking bij de hulp-
•erleening is beperkt lot de organen van
de burgerlijke iarmenzorg, crisiscomité's en
zusterinstellingen. Er is geen contact met
beroeps- en vakorganisaties. 5. Zoo moge
lijk wordt getracht door credietverstrekking
neringdoenden Hun zelfstandigheid te doen
behouden; dit gaat echter gewoonlijk ge
paard met bijsteun voor het dagelijksah
levensonderhoud. 6. De eisch tot liquideeren
wordt nagenoeg nooit gesteld. 7. De te ver
strekken hulp kan naast geldelijken steun
bestaan in: a. arbeidsbemiddeling; b. ad
vies bij saneering en reorganisatie der be
drijven; c. tot stand brengen van hulp door
derden; d. bijstand in opvoeding en vakop
leiding van kinderen. 8. Deze niet-gelde-
lijkc hulp kan de taak der particuliere lief
dadigheid blijven, ook dan wanneer de gel
delijke steun door de Overheid wordt ver
strekt.
DE GROOTE BATELAAR
Naar wij vernemen, hoopt de Landkolonie
De Groote Batelaar 'te Lunteren Stichting
het Leger des Heils, op 9 October a.s. haar
40-jarig bestaan te herdenken.
MEVR. VAN EMMERIK-CLEVERLY.
Den 26en September a.s. zal het 40 jaar
geleden zijn, dat een heldin op het gebied
de philantropic, nl. mevr Van Emmerik-
Cleverly, leidster van de Witte-Kruls kolo
nie bij Salatiga, haar arbeid onder de
lijdende inheemschen begon. Aanvankelijk
werkte zij, te zamen met haar reeds over
leden man, in den dienst van het Leger
des Heils zeven jaar op Celebes, daarna 33
jaar onafgebroken op de kolonie te Sala
tiga. De heer en mevrouw Van Emmerik
begonnen dit werk op eigen initiatief en
zonder officieele hulp. Thans worden er op
deze kolonie 1200 noodlijdenden, misinaak-
tcn, behoeftigen en ellendigen verpleegd.
Het is een zeer groot werk dat deze toege
wijde Christin zoovel jaren in groote held
haftigheid en opofferende liefde heeft ver
richt,
ZONDAGSRUST.
ITct hoofdbestuur der Christelijke Staat
kundige Partij (voorzitter mr. C. C. van
Helsdingen) heeft zijn adhaesie betuigd
met het manifest uit Sumatra's Oostkust
ten bate van de Zondagsrust in de cultu-
es en afschriften der adhaesie-betuigingen
•erzonden oa. aan den Minister van Ko
loniën, het Centraal Comité der Antirevo
lutionaire Partij en het hoofdbestuur der
Christelijk-historische Unie.
GIFTEN EN LEGATEN
De Ned. Herv. Gemeente te Angeren
(Geld.) ontving een legaat van wijlen mej. W.
Houtkooper aldaar, groot duizend
gulden.
Door wijlen den heer E. G e r z o n, te
Amsterdam is gelegateerd aan de Vereen, tot
Chr. Hulpbetoon aan Tuberculoselijders, waar
het Sanatorium „Sonnevanck" uitgaat,
bedrag van f 500 vrij van successierech-
Voorts werd door wijlen mevr. L. J. Veer-
n a nS t o k v i s, te Apeldoorn een bedrag
•an f 2000 aan deze Vereeniging gelegateerd,
SCHOOLNIEUWS
CHR. H.B.S. TE AMSTERDAM
Het 25-jarig bestaan wordt
herdacht
Wat het gedenkboek zooal
meedeelt
De Christelijke H.B.S. aan de Mo-
reelsestraat te Amsterdam herdenkt
morgen in een bijzondere samenkomst
haar 2ó-jarig bestaan.
Rotterdam was de eerste stad, waar de
Protestantsch-Christelijke volksgroep hqt in
1901 aandurfde om ook voor het Middel-
baai* Onderwijs eigen principieele wegen te
zoeken.
Toen volgde Amsterdam, waar Prof. Dr.
H. Bavinck en Dr. P. J. Wymenga, predi
kant hij de Geref. Kerk, het initiatief heb
ben genomen. Zij waren het, die de kleine
groep calvinistische stadgenooten 25 Jun
1909 bij elkander riepen om het beoogdt
doel te bereiken.
Eigenaardige moeilijkheden gingen aan
de oprichting der Vereeniging vooraf,
tuurlijk in de eerste plaats financieele be
zwaren, want de stichting eencr particuliere
H.B.S. leek roekcloozc waaghalzerij, en in
verband hiermede duurde het zoo lang eer
het Rottcrdamsche voorbeeld werd gevolgd.
Men durfde het niet goed aan en was nog
niet zóó van de noodzakelijkheid eener
Chr. H.B.S. overtuigd.
Onder leiding van Dr. P. J. Wymenga
kwam de Vereeniging op den reeds ge
noemden datum tot stand.
De opening der school.
Nadat het gelukt was een stichtingskapi
taal bijeen te brengen en tot directeur was
benoemd Dr. W. J. K o 1 k e r t J r., toen
maals leeraar te Rotterdam, toog men
krachtig aan den arbeid met het gelukkig
gevolg, dat de school 7 September 1910 in
ccn woonhuis aan de Weteringschans met
41 leerlingen (thans zijn er 434) en 6 leer
aren kon worden geopend. Het volgend
jaar moest men verhuizen naar de Savor-
nin Lohmanschool in de le Helmersstraat,
maar ook hier was het verblijf tijdelijk,
want 6 Januari 1913 kon het schoone ge
bouw aan de Moreelsestraat, onder archi
tectuur van den heer E. A. C. Roest gereed
gekomen, in gebruik worden genomen. Dal
was de kroon op het werk, aangevat mei
zooveel geloovige energie.
Uit het gedenkboek.
„De beide eminente strijders voor de vrije
school, Kuyper en dc Savornin Lohman,
aldus Dr. W. J. Kolkert Jr. in het thans
verschenen gedenkboek waren uitgenoo-
digd de plechtige opening van ons nieuwe
gebouw te verrichten. De eerste werd on
verwachts verhinderd. De tweede is geko
men en heeft met den toenmaligen burge
meester, jhr. Roëll, door zijn tegenwoordig
heid aan ons feest grootcn luister bijgezet.
De „oude Lohman" sprak uit de volheid
van zijn gemoed en uit den schat van zijn
strijdherinneringen een openingswoord van
zoo superieur gehalte, dat het ons allen
aangreep".
Zich aanpassend aan de behoeften van
den tijd stichtte de Vereeniging in 1920 een
afzonderlijke drie-jarige H.B.S., die onder
leiding van dr. A. de Froo werd gesteld, ei^
een Hoogerc Handelsschool, die in het gé
bouw aan de Moreelsestraat werd gevestigd
cn mede door dr. Kolkert werd gedirigeerd.
Later, in 1925, werden deze drie-jarige en
die Handelsschool vereenigd tot een Chris
telijk Literair Economische School met 5-
jarige cursus, die, onder dr. De Froo een
eigen, modern gebouw kreeg aan het
Adama van Scheltemaplein 1. En deze
school kreeg in 1931 een aftakking in de
H.B.S. aan het Oosterpark, die bij den
nieuwen cursus 1935 ook al weer 122 leer
lingen telde.
Zoo is de Vereeniging voor Chr.
Middelbaar Onderwijs te Amsterdam
in den loop van 25 jaar geworden tot
een groot lichaam, dat drie scholen
exploiteert met een bezetting van ruim
700 leerlingen en 44 leeraren.
Geschenken
Wij bezochten ter gelegenheid van
het jubileum de school aan de Moreelse
straat, die in ieders schatting het voor
naamste gebouw der Vereeniging is. Bij do
rondwandeling troffen ons de schoone schil
derstukken van Piet van Wijngaarden, die
de wanden sieren, alsmede de fraaie beelden
die hier en daar passend zijn aangebracht.
Dat is het werk van de Versieringscom
missie der school, die hiervoor vrijwillige
bijdragen van de leerlingen ontving.
Een extra-cadeau van deze commis
sie vormen thans glas-in-lood-ramen
in de Aula, terwijl de leeraren als
jubileum-geschenk hebben aangeboden
drie glas-in-lood-ramen op de eerste
verdieping. De ouders en oud-leerlin
gen gaven eenzelfde geschenk op de
tweede verdieping.
Wij mogen nog vermelden, dat een oud-
leerlingen-bond de band met de school
aanho.udt. Bij nationale gebeurtenissen is
de H.B.S. steeds met eigen vlag present en
op sportgebied zijn prestaties geleverd, die
met trofeën beloond werden. Aan de school
en uitgebreide bibliotheek vertiondien.
Elk jaar wordt op 30 April de Julianadag
gevierd.
De mannen, die het initiatief namen
prof. Bavinck en dr. Wymenga zijn over
leden. Ook ds. Van Dijken, die van 1913 tot
1923 het voorzitterschap waarnam.
Ter gelegenheid van het zilveren Jubi
leum is een fraai verlucht gedenkboek ver
schenen, waaraan hebben medegewerkt de
heeren dr. J. W. Marmelstcin, dr. C. Tazc-
laar, dr. W. J. Kolkert Jr., J. C. Weisz e.a.
Ook de leerlingen hebben menige interes
sante bijdrage geleverd.
VRIJE UNIVERSITEIT
Woensdag 18 Sept. a.s. zal Prof. Dr. J.
Wille, aftredend rector-magnificus, het rec
toraat overdragen aan Prof. Dr. L. van der
Horst. Zooals gewoonlijk, heef; de plechtig
heid plaats in het Gebouw der Maatschappij
den Werkenden Stand, Kloveniersburg
wal, te Amsterdam, te half vier.
eveneens vrij van successierechten.
Deze bedragen zullen in de kas van het
Suppletiefonds worden gestort, teneinde het
tekort over 1934 aan te vullen.
Touwklimmen door jongens van het Engel sche opleidingsschip „Warspitë", een obsta kel uit de hinderrace op het jaarlijkscha
sportfeest te Grays.
De kosten van het Lager
Onderwijs C. A. in 1934
Dezer dagen is bij de Algemeene Lands
drukkerij te 's Gravenhage uitgegeven de
Statistiek van de Kosten van het Onderwijs,
handelende over de uitgaven door Rijk
gemeenten ter zake van het lager onderwijs
en aanverwante takken van onderwijs in
het jaar 1931.
De voornaamste cijfers uit deze publicatie
zijn door ae afdechng Onderwijsstatistiek
van het Centraal Bureau reeds eerder, in
den vorm van voorloopige cijfers in haar
reeks Mededeelingen onder no. 42 bekend
gemaakt en toen door ons in ons blad van
26 en 27 Juni 1.1. besproken.
De thans gepubliceerde cijfers wijken na
genoeg niet van de toen besprokene af, wes
halve er geen aanleiding bestaat in een her
haling van het destijds bekend gemaakte
te treden. Wij zullen ons thans er toe bepa
len aanoacht te schenken aan sommige de-
lailleeringen, welke in de. bovengenoemde
Mededeeling niet werden opgenomen. Hier
èn daar vermelden wij tevens de overeen
komstige cijfers over de jaren 1929 en 1930,
omdat in de onderhavige uitgave het cijfer-
tnateriaal op een afwijkende wijze is be
handeld, waardoor ook de in vorige eoities
dezer statistiek gepubliceerde gegevens wij
ziging hebben ondergaan.
Ih de eerste plaats schenken wij aandacht
aan de- kósten van
de Onderwijzersopleiding
De totale Overheids uitgaven voor de on
derwijzersopleiding bedroegen in het jaar
1931 ruim 5.1 millioen. Van dit bedrag
kwam het overgroote deel, nl. 4.793.000 ten
laste van het Rijk.
De Rijks kweek- en leerscholen kostten
1.392.000, de Rijksnormaallessen ƒ,91.000.
Een berekening van de kosten per leerling
dezer instellingen ontmoet eenig bezwaar.
Immers, de leerlingen van de B-afdeelingen
der kweekscholen mogen voor dit doel met
die der A-afdeelingen niet op één lijn wor
den gesteld, wijl zij slechts gedurende een
beperkt aantr i uren per week de school be
zoeken. Dit bi zwaar is echter ondervangen
door 5 leerlingen der B-afdeelingen bij de
berekening van het gemiddelde per leerling
met één leerling eener A-afdeeling gelijk te
stellen. Aldus becijferd werd voor de Rijks
kweekscholen en -leerscholen per leerling in
opleiding in 1929 690, in 1930 612 en in
1931 517 uitgegeven. Voor de Rijksnormaal
lessen waren deze cijfers achtereenvolgens:
1929 1024, 1930 864, 1931 6S9. Bij de be
oordeeling van de laatstgenoemde cijfers
dient ermede te worden gerekend, dat de
Rijksnormaallessen in staat van liquidatie
verkeerden en nog slechts een geringe be
zetting hadden, waaruit het hooge, hoewel
reeds sterk gedaalde, kostengemidaelde
moet worden verklaard.
De Rijksvergoeding aan gemeentelijke en
bijzondere kweekscholen beliep in 1931 3.3
millioen. Per leerling van deze scholen werd
in het genoemde jaar van Rijkswege uitge
geven 378. In 1929 was dit bedrag 445,
in 1930 405.
De Rijksbijdrage voor gemeentelijke en
bijzondere normaallessen beliep 20.000. Dit
bearag bestond in een vergoeding per ge
slaagden leerling, welke verband houdt met
den duur der opleiding.
De gemeenten zelf legden na aftrek der
Rijksvergoeding aan openbare en bijzon
dere opleidingsinrichtingon 347.000 ten
koste. Voor kweekscholen en normaallessen
werd hiervan 315.000 besteed; 2.000 werd
aan z.g.n. applicatiecursussen ten koste ge
legd. De gemeenterekeningen laten een na-
oere specificatie van het eerstgenoemde be
drag niet toe.
De kosten van de examens voor de akte
van bekwaamheid als onderwijzer, als hoofd-
onderwijzer, en de onderscheidene lagere
vakakten komen geheel ten laste van 's
Rijks kas. In de jaren 1929 tot 1931 werci
voor deze examens bruto respectievelijk uit
gegeven 187.000, 188.000 en 197.000. Aan
inkomsten stond hier in de genoemde jaren
tegenover 78.000, 77.000 cn f 81.000, zoo
dat de netto-uitgaven kwamen te staan op
109.000, 111.000 en 116.000.
De opleiding voor bewaarschoolonderwij
zeres wordt voor het overgroote deel door
de gemeentebesturen bekostigd. Van de in
totaal 203.000 welke in 1931 aan aezen
vorm van opleiding werden besteed droe
gen de gemeentekassen 17S.000, het Rijk
slechts 25.000. Laatstbedoeld bedrag wordt
in hoofdzaak gevormd door enkele subsidiën
aan kweok- en vprmscholen.
Thans een enkel woord over de kosten
Uitvoering der Leerplichtwet
De totale uitgaven, voortvloeiende uit de
uitvoering der Leerplichtwet bedroegen in
1931 l.S millioen, in 1929 en 1930 telkens
1.5 millioen. Deze post omvat sléchts een
paar duizend gulden Rijksuitgaven, nl. die
voor papier, drukken en verzenden van
formulieren. Weliswaar wordt van Rijks
wege veel gedaan om de hand te houden
aan de uitvoering van genoemde Wet, maar
de kosten daarvan gaan schuil in die voor
het Rijksschooltoezicht, welkq in de Statis
tiek als een afzonderlijk onderdeel worden
behandeld.
Wij hebben hier dus te doen met vrijjvel
gemeentelijke uitgaven. De belangrijkste
daarvan is die wegens het verstrekken van
voedsel en kleeding. Voor dit doel werd in
1931 1.4 millioen beschikbaar gesteld. Het
grootste deel werd rechtstreeks door de ge
meenten verstrekt, een kleiner deel door
tusschenkomst van vereenigingen, commis
sies en schoolbesturen. In deze post ligt ook
de verklaring van de stijging van de uit
gaven ter zake van de naleving van de Leer
plichtwet. In 1929 werd voor dit doe.l, even
als in 1930 1.2 millioen besteed. De toe
name staat, naar men mag aannemen, in
verband met de toenemende werkloosheid.
Het bedrag wordt in hoofdzaak in de groote
steden uitgegeven. In gemeenten met meer
dan 100.000 inwoners werd in 1931 4.10 per
leerling van het gewoon lager onderwijs be
steed, in het geheele land gemiddeld 1.20
per leerling.
Bij deze enkele citaten willen wij het voor
ditmaal laten. Wij herinneren nogmaals
ons artikel van 26 en 27 Juni 1935, waarin
voor alle behandelde taklym van onderwijs
de totaalcijfers gereleveerd werden.
Tot slot kunnen wij niet nalaten te ver
melden, dat de inleiding tot de onderhavige
statistiek in zün opzet eenigszins afwijkt
van die in de vorige edities. Zij is minder
formalistisch, minder boekhoudkundig op
gezet, doch meer op het practisch gebruik
ingesteld, waardoor niet-deskundigen stel
lig gemakkelijker dan voorheen den weg in
het boek züïlèri kunnen vinden.
Hulp voor de Oekraïnsche School
Tournee van den heer K. Nowak
Het „Comité voor Gereformeerd Oekraïne'
(voorzitter Prof. Dr. F. W. Grosheide) ver
zoekt ons het volgende te willen mededeelen:
Sinds Maart van dit jaar vertoeft in ons
land, in opdracht van de „Oekraïnsch Evang.
geref. (herv.) Kerk" de heer K. Nowak
Vroeger was deze hoofd eener Grieksch-
Katholieke school, maar na zijn overgang tot
de Oekr. geref. Kerk arbeidt hij om een
Evangelische school voor de kinderen zijner
geloofsgenooten op te richten. In ons land
heeft hij daarom gedurende meerdere maan-
ons Christelijk onderwijs van nabij be
studeerd, terwijl hy ook in den Heidelberg-
schen Catechismus en in Bijbelsche Geschie
denis onderricht ontvangen heeft.
Met vertrouwen mogen we daarom ver
wachten, dat de komende Oekr. Geref.
(herv.) School, wier grondslag de Heidel-
bergsche Catechismus zal zijn, niet slechts
een christelijke school in naam, maar ook in
wezen wordt.
De eerste Geref. Herv. school
D.V. zal de eerste Oekraïnsch Geref.
(herv.) School in Augustus van het
volgende jaar geopend worden, in een
dorp bij Kolomea. (Galicië). Zij zal ge
vestigd worden als eerste verdieping
boven een kerkgebouwtje en zal uit
twee lokalen en kantoor bestaan.
De woning voor het hoofd der school, den
heer Nowak, zal ook boven het kerkje een
plaats vinden en slechts uit kamer
keuken bestaan.
Grootscheeps zal het begin dus niet
worden!
Wel hopen wij, dat het een gezond
begin zal zijn!
Het gebouw zal een geschenk zijn van het
Zwitsersche Hulpcomité, terwijl van ons Ne-
derlandsche Comité inrichting en salaris voor
hoofd en onderwijzer wordt verwacht. Daar-
zal voor den eersten keer pl.m. f 2000.
noodig zijn, terwijl voor de volgende jaren
met f 1600.kan worden volstaan.
Wat zal Nederland doen?
Nederland, dat met meer dan 2000 scholen
met den Bijbel voor zijn kinderen gezegend
zal ook in moeilijken tijd zijn verre
Oekraïnsche broeders willen helpen, opdat
hun kinderen niet langer op R.K. scholen
onderwezen hoeven te worden, maar naar
eigen beginsel.
Meester Nowak zal in de maand October
gaarne in het belang van de Oekr. School
met den Bijbel komen vertellen; bij voorkeur
de Duitsche taal. Adres voor correspon
dentie: p.a. W. Voogsgeerd, H. C. S. te
uw Loosdrecht. Gaven voor dit
doel kunnen gezonden worden aan den pen
ningmeester van het comité, B. Meilink,
Parkweg 14, Zwolle (giro 227926). Inza-
mellijsten worden op aanvrage gaarne ver
strekt door ds. F. D r e s s e 1 h u*i s, 01 d e-
b oom.
Medewerking van de Ver. Chr. Ond.
Op de jaarvergadering van de Vereen, van
chr. onderwijzers (essen) in Nederland en
Overzeesche Gewesten, waar de heer Nowak
dit jaar zijn zaak mocht bepleiten, werd
medewerking toegezegd, waarom voor het
organiseeren van een „Oekrainschen School
Avond" uit onderwijzerskringen bijzondere
medewerking wordt verwacht.
Van het „Comité voor Gereformeerd
Oekraïne" maken de volgende schoolmannen
deel uit: A. J. Drewes, A. de Jong Ezn., W.
Uittenbogaard, W. J. Voogsgeerd, J. Verkrui*
sen en Prof. Waterink.
Buchmanbeweging in Genève
Toespraak van Mr. Duys.
Na Scandinavië is thans Zwitserland heS
arbeidsveld der Oxfordbeweging geworden*
Men beeft er een groot „team" heengezon
den en blijkens dc berichten uit Genève 13
ook daar groote belangstelling aan deu
dag getreden. Ook de Overheid heeft zich
niet onbetuigd gelaten; zoowel het gemeen
tebestuur van Genève als de Bondspresi
dent Minger hebben de leiders der bewe
ging officieel ontvangen en toegesproken.
Bij de ontvangst van den Bondspresident
heeft onze landgenoot Mr. J. E. W. Duys,
die ook in Denemarken als getuige der
Buchmanbeweging is opgetreden, het woord
gevoerd en het Zwitsersche volk geluk go-
wenscht met een Regeering die kon spre-
gen gelijk de heer Minger gedaan had.
Millioenen moeders, die thans angstig
zich afvragen wat dc toekomst voor
hen, hun gezin en hun kinderen gaat
brengen, zullen dankbaar zijn dat in.,
deze gewichtige dagen althans één
staatshoofd in de wereld openlijk voor
deze dingen aldus uitkomt. Wat zou het
voor Europa en de wereld beteekenen,
indien de geest waarin de bekende
Commissie van vijf en verder geheel de
Volkenbond vergaderde eens dezelfde
was als waarin dit staatshoofd sprak.
Bijzondere indruk heeft gemaakt een sa
menkomst in de Cathedral de St. Pierrei
(vroeger de kerk, waar Calvijn preekte),
en die tot barstens toe gevuld was. Het
woord werd daar gevoerd o.a. door Dr*
Gantier, predikant te Genève, door Prof.
Dr. Canon Sreater van het Queens Collega
te Oxford, den heer James Watt uit Schot
land en Prof. Dr. Gampert, deken der Uni
versiteit te Genève. Het geheel droeg eeiï
plechtig wijdingskarakter en werd bijge
woond door verscheidene buitenlandscha
autoriteiten, die zich in Genève bevinden,
in verband met de Volkenbondsvergade
ring, o.a. ook door onzen Nederlandschco;
gezant te Rome, tevens Volkenbondsgedeie-
geerde, den heer Patijn.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Benoemd tot onderwijzeres aan de Chr*
School te Appeltern mej. Joh. Muller te
Slagharen (O.).
OUDE MUZIEK EN NIEUWE OPVOEDING
Op de najaarsvergadering der Vereen, van
Chr. Onderwijzers enz., afd. Friesland, te
Leeuwarden, hoopt in de morgenverga*
dering op te treden het „Collegium Musico-
rum". Dit muziek-ensemble voert 17e en 18e
eeuwsche muziek uit op instrumenten, welke
t die dagen gebruikt werden.
In de middagvergadering spreekt de heer
Aug. Weiss, hoofd eener Chr. School te
Rotterdam, over: „Muzikale opvoeding der
jeugd. Ons Schoolonderwijs. De Ward-
methode".
Examens
Politlcdiplomn. Amsterdam. Bij de voort
gezette examens voor het politledipioma van
den Alg. Ned. Politiebond, werd het diploma "met
aanteekening verworven door: A. Söholte, EIp-
Westerbork; Ch. H. J. Schulpen Maarstcn: U.
v. d. Schoor, Oud-Bei jerlandJ. Spaan. Hoorn;
H. H. Schonenberg, Tegelen; W. C. Slootcn,N.-
cn Z.-Schermer; A. Scheepvaart, Aalzüm. Het
diploma verwierven: G. Steenbergen,
J. P.
toltz. Den Haag; M. A. Schouten. Delft; J. Gl
dl Scheur. Veenendaal; H. J. E. Smits, Bubbe-
chH. Staal. Onstwedde; C. J. G. Stoop. VeUon
Noord; A. L. v. d. Sluis, Berkel; H. A. Stil,
Utrecht: B. L,. Blok. Stellendam; J. Stam, lJmui-
den; L. A. Sohrikkema. Noordbroek. 1. v. Rijs
wijk. Doesburg; M. Stegeman. Alkmaar: A. Sin-
ke. Gouda; B. L. Steinmeijer, Enschedé; H. K.
Den Haag; J. v. d. Spek. Oss: L.
H. Scholten. Esmond a. d. Hoef: T. Smid. Hin-
jopen; >1. J. Splerings, Amsterdam; K. C.
■kerk. Ooltgensplaat; M. J Stoppel. Maas
sluis; J. A. Th. v. Strien, Rotterdam. Geüx. 161,
aigew. 128 candidaten.
Vrije cn Orde-oefen In gen. Utrecht Geel.:
de hoeren J. W. Balin, Amsterdam: L» Chr. J.
Holtkamp, Zaandam; J. A. Schouten, Rotterdam;
C. C. M. de
Stuurlieden. D e n H a a g. Gesl voor len
an gr. stoom v. J. P. de Groot. J. C. Vr
i _G. Eijkenckuijn: voor 2en stuurm. gr. st
P. Kaak en S» J.
