Nieuwe Leidsche Courant
Leidsche veemarkten in de oudheid
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1935
TWEEDE BLAD PAG. 6
Gebfd op gebod, regel op regel
Leiden van oudsher
een marktstad
Nu de nieuwe Leidsche Veemarkt de vol
gende week met groote feestelijkheid zal
worden geopend. it> het niet ondienstig eens
ibet een en ander te vertellen van 't Leid
sche marktwezen in vroeger dagen. Om dat
te doen maken we dankbaar gebruik van
een aantal gegevens, die de heer Is. Leman,
secretaris van het comité voor de groote
Vee- en Zuiveltcntoonstelling, die de vol
gende week wordt gehouden, heeft verza
meld en die hij gisteravond in een rede
voor de Gem. Radio-distributie naar voren
heeft gebracht
Twee soorten markten
„Van oudsher was Leiden", aldus zegt
prof. P. J. Blok in zijn bekend werk: j,De
Geschiedenis eener Hollandsclie stad", „het
middelpunt eener bloeiende landbouw
streek geweest, door zijn ligging aan een
kruispunt van wateren, als daarvoor aan
gewezen en zeker in verband met die lig
ging als zoodanig meer en meer tot ontwik
stra/at, Schapenstceg enz.). Van de Oude
Varkenmarkt vertrokken de vette varkens
naar een deel der oude Houtmarkt (thans
Bloemmarkt), terwijl de magere varkens
direct vertrokken naar de groote veemarkt,
die in ^1616 werd gesticht
De stichting dor groote veemarkt
Op den grond, die tot voor eenige weken
Vrijdags als veemarkt gebruik werd, stond
reeds omstreeks het jaar 1000 een klooster,
namelijk het Lobsenklooster, dat eerst tot
grooten bloei kwam, doch in den loop der
jaren al heel spoedig in verval geraakte.
Toen 't het Convent van Lobsen niet langer
mogelijk was zijn zelfstandigheid tc bewa
ren, verkocht de generaal der Orde, de
prior van Windesheim, ihet klooster aan de
stad, die het Sint Cathrijnegasthuis op de
Breestraat (in 1826 verbouwd tot Stadsge
hoorzaal) met het. beheer daarvan belastte.
Het Lobsenklooster brandde in Dec. 1572
geheel af. In 1611 werd de stad in Noorde
lijke richting uitgebreid, waarbij ook de
grond, waarop het verbrande klooster had
gestaan, bij de stad getrokken werd. Het is
op dit terrein, waarop tot voor kort onze
wekelijksche veemarkt gehouden werd, zij
het ook, dat de exploitatie van
markt nog vele eeuwen lang herinnerde
- - wijze, waarop de markt werd gesticht
kcling gekomen. Reeds het toevoegsel op 't immers hij keur van den 13en Oct. 1616
oude stadsprivilege van 1266 spreekt van de ^verd bepaald, dat alle afzonderlijke
markten, die hier gehouden werden.
Er bestonden oudtijds twee soorten van
markten, namelijk zoogenaamde vrije
markten en weekmarkten. Het recht om
'n vrije markt te mogen houden, was in han
den van den Graai en later, wat onze stad
betrof, in handen van de Staten van Hol
land en West-Friesland. De Graaf of de
Staten gaven de stad een privilege, waar
voor moest worden betaald, hetgeen een
niet te versmaden bron van inkomsten was,
te meer, omdat telkens, wanneer een Graaf
was overleden, het recht verviel, hetwelk
opnieuw moest worden gekocht. Een vrije
markt was een markt, die ieder vrij kon be
zoeken zonder kans te loopen te worden
gevat en gevangen gezet, wat hij ook overi
gens op z'n kerfstok mocht hebben. Uitge
zonderd hiervan waren de gevangenen of
verbannenen uit de. stad, die een vrije markt
(hield, zeif. De oudste en eerste vrije markt
te Leiden is die ter herdenking van de in
wijding der Pieterskerk op Hemelvaartsdag.
Ten teeken, dat de vrije jaarmarkt was aan
gevangen, werd 's middags te 12 uur de
klok geluid en werd een kruis opgericht
als gevolg hiervan werd deze dag ook wel
„kruisdag" genoemd. Was de vrije markt
af'-eloopen, dan werd het kruis neergehaald
en het was van dat oogenblik af met de
.vrijheid gedaan.
De tweede vrije markt kreeg de stad van
graaf Jan de Tweede op 4 Juli 1303; dit
recht werd vernieuwd door Hertog Philips
van Oostenrijk in Dec. 1497. Eenige dagen
vóór en na deze vrije markten was het ver
boden zaken te doen; de vrijheid van deze
tweede markt viel tusschen 12 en 20 Juli.
Behalve deze vrije markten voor aller-
jhande artikelen, werden ook privileges ge
geven tot het houden van vrije markten
.voor speciale producten. De vrije kaas
markt werd gehouden op den 2den Dinsdag
van Juli, waarbij onder meer bepaald werd,
dat er vier dagen vóór en vier nó. dezen
dag geen zaken ln kaas mochten worden
gedaan, of zooals de verordening officieel
luidde: gedurende deze dagen mocht
mand worden lastig gevallen.
De laatste vrije markten, die de stad
kreeg, werden gegeven door de Staten van
Holland en West-Friesland op den 23en
Maart 1624 en wel „om allerlei magere
beesten, 't zij ossen, koeien, varkens als
andere, geen uitgezonderd, in de lente op
den 27en April en in den herfst op den 21en
November te venten en te verkoopen". Ook
hierbij gold het verbod van zaken doen ge
durende de vier dagen, die aan de markten
voorafgingen, terwijl, indien de vastgestel
de dag op een Zondag viel, de jaarmarkten
een dag werden verschoven. Voor de jaar
markten waren vele bepalingen gemaakt
om den marktvrede te verzekeren en vecht
partijen te .voorkomen.
De weekmarkten
Do wekelijksche algemeene markt werd
fvan ouds op den Zaterdag gehouden en wel
langs de beide oevers van den Rijn. Het
middelpunt der Zaterdagsche markt was
de Bruggestraat, de tegenwoordige Maars-
manssteeg. Vensters, luifels of vensterban
ken moohten niet verder dan el van de
buizen in de straat uitsteken. Allerhand
•werden op de algemeene weekmarkt ver
kocht, ook boter en kaas. De markt begon
te tien uur na het luiden der klok.
Boter in tonnen werd in het Waagge
bouw verkocht, maar stukken boter, ook
wel gekopte boter genaamd, op den Nieuwe
Rijn tusschen de Mosterd- en Karnemelks-
brug, waar ook de kaas- en eiermarkt werd
gehouden. De stukken boter moesten een
bepaald gewicht hebben, terwijl de stukken
niet eerst in do tonnen mochten gelegen
hebben. Hij, die puistige of biestige boter
ter markt bracht, moest een bosje stroo op
diet hoofd hebben; in lateren tijd verhuisde
het stroo van het. hoofd van den boer naai
de boter zelf. In tegenstelling met de boter
markt, is de kaasmarkt, waar kaas in het
groot wordt verkocht, betrekkelijk nog zeer
jong; ze dateert eerst van het jaar 1890.
Vóór dien tijd werd de kaas voor een groot
gedeelte op de boerderij verkocht of op de
markten te Bodegraven en werd vooral naar
Gouda vervoerd. Voor het grootste deel
werd hier in den omtrek echter Leidsche
komeinc kaas gemaakt, die de boeren, na
dat zij ze eerst in de stallen hadden laten
rijpen, van de boerderij af verkochten,meest
aan vaste afnemers.
Het vee werd van ouds iher des Vrijdags
op verschillende plaatsen der stad ver
kocht, terwijl in den slachttijd bovendien
Woensdags veemarkt gehouden werd.
Ossen en koeien werden verkocht aan de
Noordzijde van de Marendorpsche Achter
gracht (thans Van der Werfstraat) op den
grond van het voormalige klooster Schagen,
deels op het Marendorp (thans Haarlem
merstraat) tussohen de toenmalige Rijns
burger- cn Zijlepoorten; kalveren en scha
pen werden verkocht op do Marebrug. Var
kens blijken in den ouden tijd erg onrustig
te zijn geweest. Bij keur thans spreken
we van verordening van 21 Oct. 1453
werd bepaald, dat de varkensmarkt moest
gehouden worden op de Hoogewoerdsbrug.
In 1475 werd deze markt overgebracht naar
het Zand, dat ontstaan was door demping
van een zijtak der Groen hazen gracht, die
zich in noordelijke richting uitstrekte tot t
Noordeinde; de benaming Zand veranderde 1
daarna in Varkenmarkt.; thans nog heet
deze straat Oude Varkenmarkt; trouwens
tal van namen van stralen herinneren heden
ten dage nog aan deze veemarkten uit de
16e eeuw (Noord- cn Zuid-Rundersteeg. Koe
markten, die tot dat oogenblik op de
schillende plaatsen der stad gehouden wer
den, kwamen te vervallen en vercenigd
werden op de Nieuwe Beestenmarkt; maat
tevens werd daarbij.bepaald, dat de inkom
sten, die het Sint,-Cathrijnegasthuis ook
toen reeds van de veemarkten genoot, van
de stichting der nieuwe groote markt, geen
nadeel mochten ondervinden. ©D betreffende
verordening van 13 Oct.. 1616 luidt onder
meer als volgt: „Dat niemand met. zijn
beesten, hetzij op den wekelijkschen markt
dag of de jaarlijksche beestenmarkt, ergens
anders ten toon of te koop zal mogen staan,
dan op 't plein daartoe bekwaam gemaakt,
op verbeurte van dertig stuivers op elk
beest; en dat jaarlijks in den slachttijd twee
marktdagen per week zullen worden gehou
den te weten, 's Woensdaegs en Zaterdags,
en dat voor eiken os, of koebeest, ook hok-
kelingen of vaarzen, aldaar ter markt ko
mende op de gewone weekmarkt, betaald
zal worden een blank (een munt uit dien
tijd), en op de markt in den slachttijd twee
blanken op elk beest en op elk schaap daar
ter markt komende een oortje, ten behoeve
van Sinte Katarine Gasthuis, dat- men daar
voor ook de beestenmarkt rein en schoon
moet houden".
Dit recht om de inkomsten van de week
markt te mogen ontvangen werd in den
loop der eeuwen opnieuw in keuren vast
gelegd en het zal menigeen verwonderen
te vernemen, dat eerst omstreeks het jaar
1850 aan deze overeenkomst een einde is
gemaakt, zoodat de exploitatie der Leid-
séhe veemarkt dus nog geen honderd jaa-r
bij de gemeente zelf berust.
De vleeschhallen
Zij, die in deze tijden meenen wel eens
reden tot klagen te hebben over de huns
inziens vérgaande inmenging door de over
heid in het particuliere bedrijf, raden wij
,aan eens een onderzoek in te stellen naar
'de toestanden, die er ten deze in oude tijden
'waren. Zij zullen dan tot de overtuiging
komen, dat het heden nog heilig is bij vroe
ger vergeleken. Een sprekend bewijs hier
van geeft de schier oneindige reeks van be
palingen, die de stadsregeering hier voor
den verkoop van het vleesch in lmf tli"n
'heeft gemaakt. 4 t
Dg verkooD van het vleesch moest plaats
hebben in het: zgn. Vleeschhuis of Vleesch-
hal. De ouds;e vleeschhal was te Leiden ge
bouwd in de Koorsteeg, nabij de Pieters
kerk. Daar Delft reeds in 1295 een vleesch
hal bezat, mag veilig wurden aangenomen,
dat ook hier ter stede toen reeds een vleesch
hal was. Het poortje, dat thans nog op de
Breestraat tegenover het stadhuis gevonden
wordt, gaf toegang tot de vleeschhal. In t
jaar 1415 werd de groote vleeschhal
gebracht naar de benedenverdieping
stadhuis, waar ze vele eeuwen gevestigd
is gebleven. Daar moesten alle vleeschhou-
wers of wie vleesch wilde „bruken", d.i. in
het klein verkoopen, het vee eerst laten
keuren. Als eenig overblijfsel uit dien tijd
vindt men nog aan den stadhuisgevel ijze
ren ringen, waaraan het vee werd vastge
bonden. Voor de bevordering der gezond
heid van de burgerij werden reeds zeer
vroeg de noodige maatregelen getroffen en
zoowel vee, dat ter markt werd aangevoerd,
als vee, dat geslacht, zou worden, werd aan
een vrij grondig onderzoek onderworpen, al
waren de kunde van de keurmeesters en de
hulpmiddelen, waarover zij beschikten, nog
vrij primitief. In een keur van 6 Nov. 1731
werd onder meer bepaald, dat vooraleer
een beest geslacht mag worden, dit eerst
onderzocht dient te worden door den „vin
der" (een door het gerecht aangewezen ge
zworene), of bij diens afwezigheid door den
deken of een der hoofdmannen van het
gilde. Mocht een der gezworenen twijfelen
of het beest kalf droeg, zoo heet het dan
verder, zoo zal de slag££ bij het slachten
een der gezworenen erbij moeten roepen
om voor de tweede keer te keuren. Mocht
bij het openen van een beest eenig gebrek
geconstateerd worden, hetzij van aanwas
of pokken, zweren, aambeien, of ruigkalf of
geelwater of wat dan ook, dan moet de
slager z'n hand er dadelijk afhouden en 't
gebrek niet verbergen of wegnemen, maar
aanstonds een vinder, deken of hoofdman
van het gilde erbij halen, die op zijn beurt
opnieuw een collega moet roepen, als hij
weer geen raad met het geval wist. Even
tueel kon het verdachte dier ook buiten de*
hal gekeurd worden of wel worden over
gebracht naar de Kerkgracht, waar het voor
het Weeshuis werd verkocht. Vond men 't
beest tenslotte ongeschikt voor de con
sumptie, dan moest bet uit de stad worden
verwijderd; dat zoo'n ziek beest toch wel
weer eens de stad werd binnengesmokkeld,
bewijst wel de bepaling, die in zoo'n geval
voorziet, namelijk, dat het dan door den
vinder op het Galgenveld moest worden be
graven, terwijl de eigenaar dan een boete
van f 15 ten bate der armen opliep.
Uit de tientallen keuren, die in den loop
der eeuwen voor den handel in vee en
vleesch zijn gemaakt, vermelden wij ten
slotte dat, waarbij liet verboden werd naai
de vleeschhal of naar de beestenmarkt te
komen om er te vechten, vloeken, zweren,
kijven of elkaar buiten de hal uit te dagen;
voorts mochten er geen drinkgelagen van
brandewijn of jenever worden gehouden,
noch eenige sterke drank worden gedron
ken; ook was ihet rooken van tabak onder
of buiten den lialtijd verboden, terwijl niet
was toegelaten, dat er op „eenigerhande
werd gedobbeld of gespeeld".
REGEN KLEEDINGI
PRIMA LEDEREN JEKKERS 17.50
(ook naar maat zonder prijsverhooging)
RUBBER KNIE-, DIJ- en HEUPLAARZEN,
vanaf 2.90.
BEENKAPPEN en PIJPEN vanaf 1.50
GROOTE KEUZE OLIEGOEDEREN
LEDERHANDEL A. VERHOOG
HAARLEMMERSTRAAT 57, t.o. Bioscoop
CRISIS -COMITÉ
Naar het pl. crisis-comité ons mededeelt i;
de bruto-opbrengst van de op 2 Sept. ge-
i voerde actie: oliebollenverkoop f 843.57rad
van avontuur f 153.71 en grabbeltonnen
i 57.01. Het comité betuigt allen die tot dit
iresultaat bijdroegen, zijn hartelijken dank.
DS C. HARTWIGSEN
Veertig jaar predikant bij de
Ned. Herv. Kerk van Leiden
Zondag 15 Sept. a.s. zal de nestor
der Leidsche predikanten, Ds C. Hart-
wigsen, den dag herdenken, waarop
hij veertig jaar geleden zich aan de
Ned. Herv. Gem. van Leiden verbond
met een predikatie over Efeze 6 11:
„Doet aan de goheele wapenrusting
Gods."
Ds Hartwigsen werd 9 Jan. 1864 geboren
en is dus reeds 72 jaar oud. In 1886 werd
hij in Groningen candidaat en het volgend
jaar op 17 April 1SS7 deed hij zijn intrede
in zijn eerste gemeente, de kerk van Nieuw-
poort. Reeds in 1927 dus vierde Ds Hart
wigsen zijn 40-jarig jubileum als predikant
en op den 17en April van dat jaar is hem
dan ook een zeer hartelijke huldiging ten
deel gevallen. In 1S89 verwisselde Ds Hart
wigsen zijn eerste gemeente voor die van
oud-Beyerland. In 1895 nam hij een beroep
aan naar de kerk van Leiden, waar hij op
15 Sept. zijn intrede deed.
Een staat van dienst als waarop Ds Hart
wigsen kan terugwijzen behoort tot de
groote zeldzaamheden. In de 40 jaren van
zijn ambtsbediening in één gemeente heeft
Ds Hartwigsen zich doen kennen als een
man, die de Geref. belijdenis liefhad en den
vollen raad Gods tot zaligheid verkondigde.
Toen Us Hartwigsen hier kwam was
er nog een tweetal predikanten bij de
Ned. Herv. Gem. alhier, die aanhan
gers waren van het modernisme, Ds
Hagen en Ds Koopmans van Boekeren,
beiden reeds op gevorderden leeftijd.
Met tal van medebroeders in de bedie
ning heeft de jubilaris samengewerkt,
van wie de meesten reeds overleden
zij.ii. We noemen daarvan da predikan-,
ten de Wolff, Van der Lip, Oberman,
Briët, de Hoest, van Hei-waarden, Oort-
huys, v. Meer, Vethake, Roscam Ab-
bin.g, Schokk'ng, PJooy, Hoogenraad
en Beekenkamp. Hij zag al de predi
kanten, die thans de Leidsche gemeen
te dienen, achtereenvolgens hun taak
hier ter stede aanvangen; de oudsta in
dienstjaren van hen, Ds Punselie trad
14 jaar later in dienst.
Met dezelfde liefde en met hetzelfde vuur
predikt Ds Hartwigsen na veertig jaar nog
het Evangelie van Gods genade in Christus.
Hij is de gemeente van Leiden tot grooten
zegen geweest en die gemeente heeft zijn
werk steeds, hoogelijk gewaardeerd en daar-
an meermalen ondubbelzinnige blijken ge-i
•geven.
Buiten de kerkelijke erve heeft de jubi
laris zich nimmer bewogen. Zijn krach ligt
in de beperking van taak, die hij zich opge
legd had of juister, die hij zich opgelegd
wist van zijn Goddelijke Zender.
Het jubileum van Ds Hartwigsen zal
slechs in huiselijke kring worden gevierd.
In de openbaarheid komt alleen een ge-
dachenisrede, die de jubilaris Zondag zal
uitspreken.
Kamer van Koophandel
voor Rijnland
Handelsregister.
Wijziging. 12 Sept, J, Pama Jr., Katwijk
aan Zee, Voorstraat, handel in chocoladeen
suikerwerken. De filialen te Katwijk. Voor-,
straat, en Noord wijk, Oude Zeeweg, 24, z;jn
opgeheven.
ZILVEREN JUBILEUM
Maandag 16 dezer hoopt mej. W. H. N.
Falke haar zilveren jubileum te herdenken
dienst van de fa. Wed. B. N. J. T. Mcxl-
kenboer.
UITVOEROPBRENGSTEN N.Z.H.T.M.
De vorv'oeropbrengsten van de N.Z.H.T.M.
gedurende de maand Augustus bedragen
383.124 (vorig jaar 379.229).
DE WERKLOOSHEID
Gisteren stonden bij de Arbeidsbeurs in
geschreven '931 bouwvakarbeiders, 203 fa
brieksarbeiders, 203 kantoor- en winkelbe
dienden, 45 hotel- en cafébediendon, 121
houtbewerkers, 89 kleermakers, 90 land- en
tuinarbeiders, 613 metaalbewerkers, 10 si
garenmakers; 33 technici, opzichters enz.;
332 textielarbeiders; 770 transportarbeiders;
78 typografen; 194 voedingsmiddelen-arbei
ders; 2S1 vrouwen, totaal 3993 personen. Op
denzelfden datum van het vorig jaar be
droeg dit aantal 3436, en in 1933 op denzelf-
den datum 2729.
Burgerlijke Stand
BEVALLENL CramaBoele-e d;
beekLek z
iVJ-iKLEDEN: P ds Bri in m 84 j: T
"7 3; M J SK%helllnsorh<
BOSKOOP
AANBESTEDING.
By de deze week door den heer G. J. v. d.
Togt, architect alhier, gehouden aanbesteding
voor den bouw van een villa voor rekening
van den heer G. van Kleef Mz., alhier, wi
ingeschreven door: Gebr. v. Bodegrav
Boskoop f 9190; C. Vonk, Stolwijk f 9195;
J. van Noort, Benthuizen f 9368; J. Bontebal,
Zevenhuizen f 9436; Joh. v. d. Vliet, Boskoop
f 9659; M. Oppelaar, Boskoop f 9745; J. Reim,
Waddinxveen f 9922; P. Both, Waddinxv
f 10100; G. A. v. d. Vliet, Boskoop f 11410;
F. A. v. d. Weel, Reeuwijk f 12179; firma
Kleinendorst Florusse, Wassenaar f 12527;
firma Keyzer Boer, Boskoop f 12750; J. H,
Mohr, Boskoop f 12760; J. de Witt, Leider
dorp f 13950. Aan den laagsten inschrijver is
het werk gegund. Het schilderwerk wordt
uitgevoerd door de firma P. Goudkade Kz.,
ZONDAGSDIENST DOKTOREN.
Zondag 15 Sept.: J. Hamburger, arts, B.U.-
straat. telef. 136.
BOSKOOP. Bevallen: A M Verlaan-Voorbi) z,
RavonhorstSchouten z AG BinkenPouw
z'H W Nederhoff—Verbaan d P J M de
Witv Berkestetfn
ONDERTROUWD: J L v Tol en J A v d I-Ioo
gren J J v Dam en J Schoomaker
GETROUWD: A J Zuidgvsest 25 jr en J E de
Jontr 25 Jr
OVERLEDEN: J. Bakhuizen, 54 Jr.
HAZERSWOUDE
MFILADELFIA"
De jongelingsvereeniging op G. G. „Fila-
delfia" zal deze week haar vergaderin
gen weder aanvangen. Deze zullen worden
gehouden om de andere week des Zater
dagsavonds half acht en Zondagmiddag
twee uur. Tot voorzitter is gekozen de heer
P. J. van der Haven en totsecretaris is
aangewezen de heer H. Bol Jaczn., penning
meester is de heer J. v. Hoff, bestuursleden
zijn de heeren H. van Beek, H. Bol Yzn., W.
Habersma en G. van Aalst Gzn.
BURGERLIJKE STAND
BEVALLEN: H van DorpQualm d A
Duindam—Oostdam d E H Bakker—Baak d
CM Drooshvan Winden d A J van der
Hoeveni—Wolvers d
OVERLEDEN: C Menken 74 jr., geh met C L
van D(jk
ONDERTROUWD: J L van Tol 28 jr «n J A
van der Hoog>sn 21 jr A Harkea -3 jr en A
J Raaphorst 23 jr
GEHUWD: B A A van Heiningen 29 jr en
A B van der Hoeven 20 jr
KATWIJK AAN DEN RIJN
TUINBOUW
Er is den laatsten tijd geen ernstige reden
tot klagen. De producten zijn vrij goed ver
koopbaar. De belt is een slechte afnemer en
dit stemt tot tevredenheid. Het zijn alleen
kleine, afwijkende partijtjes peen die den mi
nimumprijs niet kunnen opbrengen. De
meeste belangstelling was er nog steeds voor
!het artikel bloemkool. Dat product wordt, en
dan voornamelijk in dezer»-tijd-vanhet jaar,
maar op enkele plaatsen geteeld en gangezien
de kwaliteit van hier als extra bekend staat,
kan het gemakkelijk koopers vinden. Hier-
komen koopers uit Amsterdam, Den
Haag, Leiden, Utrecht, Haarlem, Arnhem,
Nijmegen, Amersfoort. De prijs was voor de
beste kwaliteit deze week van f 10.10 tot
f 14.70 per 100, terwijl tweede soort nog van
f 2.20 tot f 5.60 kon opbrengen. Ook voor
bospeen, een bekend Katwijksch product,
was zeer goede vraag en de beste kwaliteit
ging voor f 3.10 tot f 6.50 per 100 bos. Wasch
peen ging in prijs iets naar boven en vari
eerde van f Ó.45 tot f 0.70 per kist van 20"
K.G. Er werd de laatste weken voor buiten
land, voornamelijk yoor België, van dit ar
tikel gekocht, hetgeen invloed had op den
prijs. Uien daalden iets en de prijs die eenige
dagen op f 2 tot f 2.20 was blijven hangen,
kon zich niet handhaven. Met f 1.50 tot f 1.70
moest men zich thans tevreden stellen. Een
prijs die voor de tuinders geen winst geeft.
Kroten bleef een gevraagd artikel en al blonk
de prijs niet uit, in tegenstelling met voor
gaande jaren was het nu geregeld goed ge-
gd en de prijs bleef vrij stabiel; Gekocht
werd voor f 0.90 tot f 1.20 per 100 bos. Kisten
van 20 K.G. brachten van f 0.35 tot f 0.45 op.
In aardappelen kwam weinig wijziging. Het
waren alleen de mooie zandeigenheimers die
een redelijk prijsje opbracht, van f 0.70 tot
"3 per kist van 25 kg., doch kleieigenhei-
mers konden niet meer halen dan f 0.45 tot
f 0.60 per kist. Drielingen gingen soms voor.
f 0.25 tot f 0.35 per kist. Van sla komen geen
groote partijen meer. Wat goed is van kwali
teit kan gemakkelijk koopers vinden tegen
f 1 tot f 1.50 per 100 stuks. De nagewassen
bloemkool, die er aanvankelijk beneden mid
delmatig voor stonden hebben het met het
koele weer en den regen weer aardig opge
haald en vele gewassen staan nu weer zeer
goed. De omzet aan de veiling is echter nog
aardig wat beneden die van 1934, n.l. 20 pet.
Dat zal niet meer ingehaald kunnen worden.
Een groot gedeelte hiervan komt op rekening
de vroege aardappelencampagne. Ook de
late-aardappelenprijzen, de vervroegde Eigen
heimers, hebben er heel wat aan bijgedragen,
terwijl er ook een gedeelte bij is dat op re
kening van bospeen gesteld moet worden, die
ONDERTROUWD:
oet 16 3: J W Blob
A C Goddön 31 3 on
17 d.
d HeUden 19 en E
G W v Schalie 23 j
M C F Jufferr
Uit den Omtrek
ALPHEN AAN DEN RIJN
OPENING STATEN GENERAAL
Op initiatief van de Oranje Garde hebben
de Ned. Spoorwegen besloten Dinsdag 17
September een goedkoope trein te laten
loopen naar Den Haag (opening Staten Ge
neraal). Verkoop kaarten Vrijdagavond in
het clubgebouw St. Jorisstraat 89 uur en
Zaterdagmiddag 3.305 uur. Maandagavond
810 uur Bloemhofstraat 27, Prijs f 0.85.
Terug nair Verkiezing.
BIBLIOTHEEK GEREF. JEUGDCENTRALE
De bibliotheek van de Geref. Jeugdcen-
trale wordt deze week voor het publiek open
gesteld. In Concordia Zaterdagavonds 89
uur; Chr. School Oudshoorn, Donderdags
avonds 77.30 en in Geref. Kerk De Ruiter-
straat op nader te bepalen uren.
bijna het geheele seizoen door, lager in prijs
was dan in 1934. 't Is echter nog geen 31 Dec.
Er kan nog wel iets gebeuren om het goed te
maken.
KATWIJK AAN ZEE
VERGADERING VAN DE COMMISSIE
.PLAATSELIJK TOEZICHT OP HET L.O.
Deze vergadering gehouden in het Ge
meentehuis, werd door den voorzitter Ds. R.
P. A. Rutgers geopend. Hij heette allen wel
kom. en memoreerde het feit dat sedert de
vorige vergadering twee nieuwe scholen
onder één kap tot stand zijn gekomen. Spr.
wenschte de heeren Kraal en Tjebbes geluk
met de lang verwachte nieuwe school,
hoopt dat zij daarin nog eenige jaren mogen
werken tot heil van de Katwijksche jeugd.
De secretaris, de heer P. H. Kastenmiller
las de zeer uitvoerige notulen der vorige
gadering. Aan de beurt van aftreden waren
de leden J. J. Kraal en C. Rijnsent. Door de
vergadering werden de volgende voordrach
ten aan B. en W. aanbevolen: J. J. Kraal
mej. H. Wassenaar. 2. C. Rijnserit en D. J.
Kleen.
De heer Nic. Bos hield nu een zeer onder
houdende causerie over: De ontwikkeling van
den tuinbouw in onze omgeving. Spr. be
schreef eerst den toestand op tuinbouwgebied
van voor 40 jaar Toen werd hier verbouwd
vlas. halmgewassen, aardappelen, verschil
lende koolsoorten en niet te vergeten bloem
bollen. Gebleven is de aardappelteelt,
over spr. zeer veel bijzonderheden ten berde
bracht. Spr. gaf een overzicht van de bemes
ting van het land van vroeger en nu. Spr.
vestigde ook de aandacht on het veranderde
veilingwezen. Ten slotte brak spr. nog een
lans voor tuinbouwcursussen. die van zeer
groot belang zijn voor het opkomend geslacht.
Na gedachtenwisseling zeide de voorzitter
den heer Bos dank voor zijn goede uiteen
zetting, waarna hij de bijeenkomst sloot.
KOUDEKERK
SPELDJESDAG
Deze week werd alhier en aan Hoogen-
Rijndijk een speldjesdag gehouden ten bate
van het t.b.c.-fonds van den Chr. Nat. Werk
mansbond. De ijverige damescollectanten
wisten een bedrag van f 45.31 bijeen te
brengen.
LEIDSCHENDAM
DE VERTRAAGDE FILM.
Eindelijk! De bewoners kunnen het haast
niet gelooven en toonde zich duidelijk
rast; maar het is zoo, men kan het
ruiken en constateerende aannemer van Wyk
begonnen, met het dempen van de in poëzie
bezongen en in proza gescholden sloot
de Westvlietweg. Materiaal is gearriveerd
de baggerman is met het voorbereidend werk
begonnen.
Beter laat dan nooit, zeggen de bewoners;
al hadden .zij zoo gaarne gewild, dat men
vóór de zomer tot demping i
DE DRIE MOLENS.
„Wy Dyckgraeve ende Heemraeden van den
ryemanspolder ressorterende onder dat
Hogheheemraedschap van Rhynlant en leg
gende onder de heerlicheden van Soetermere
ende Stompwyck, brenghen tot UEd. kennisse,
dat de by voorsz. polder in gebruyek synde
molens, staende onder de jurisdictie van den
Leydschendamme (ende tot dusverre
ckende met dat systema Leeghwater, met
getrapte bemalinghe) nu voorsien syn
wiecken volghens dat niewè systeme, dat
noempt: systema Dekker".
Aldus begint de aanhef van een uitnoodi-
ging aan autoriteiten om de officieele inge
bruikneming van de verbeterde molens in
Driemanspolder op Donderdag 18 Sept.
middags ongeveer half 4 by te wonen.
Naar wij vernemen zullen zich onder de auto
riteiten ook een of meer ministers bevinden,
a. de Minister van Waterstaat.
De watermolen triumfeert over het stoom
gemaal en de electrische installatie!
Jammer, dat het actieve en voortvarende
polderbestuur de bewoners der molens i
steeds tevergeefs op goed drinkwater laat
wachten. Watermolens zonder water: wy kun-
an niet inzien dat „zulex betaemelick is".
LEIDERDORP
LEIDERDORPSCHE DAMCLUB
De Leiderdorpsche Damclub kwam hij-
in in jaarvergadering. De voorzitter, de
heer J. B. v. d. Wijngaard sprak een kort
openingswoord, waarbij hij opmerkte, dat
deze vergadering eigenlijk stond in het tee-
van het 10-jarig bestaan van de ver-
eeniging.
Na het afdoen van enkele huishoudelijke
zaken volgde de bestuursverkiezing. Aftre
dend waren de heer v. d. Wijngaard en
Bregman. Beiden werden herkozen. Besloten
werd op Woensdag 18 Sept. weer met de
clubavonden te beginnen. Een achttal nieu
we leden gaf zich op.
Hierna volgde een meer feestelijk deel
der bijeenkomst. De voorzitter resumeerde
wat in de afgeloopen 10 jaar was voorgeval
len. Hij sprak in 't hijzonder woorden van
waardeering tot den heer K. Spek, die van
af de oprichting der club penningmeester
'as en bood hem namens de vereeniging
een bloemenmand aan. De heer Spek dank
te voor deze onverwachte hulde. Tot slot
volgde een tombola met vele prijzen w.o.
aardewerk-van de firma Brouwer en een
dambord van fondant van de fa. v. d.
Wijngaard. Deze prijzen waren gratis ter
beschikking gesteld waarvoor de voorzitter
hartelijk dankte.
t was een zeer geslaagde avond.
Radiodistributie
VRIJDAG 13 SEPTEMBER
Programma 3: 8 u Keulen; 8.-10 Deutschland-
sender: 11-20 London R-eg; 13.20 Brussel VI;
14.2o Deutachlandsender; 15.20 Radio Paris;
pl.m 16.2o Keulen; 17.15 London Reg; 17.35
Brussel Fr; 18.35 Brussel VI; 19.20 Keulen;
20,05 Gram.. GRD; 20.50 Radio Paris; 22.20 Pa
cis Posto Paristen 22.50 Leipzig-
Programma 4: S.'J5 Radio Parijs; 10.35 Lon
den Keg| 12.20 Droltwlch; 18.20 dlveraen; 19.05
Droitwio'i; 22.Londen Rog; 22.20 Drodtwicl; I
ZATERDAG 14 SEPTEMBER
Programma 3: 8 Keulen; 8.40 Deutschlamdsr I
11.20 Droirtwich; 12.20 Keulen; 14.20 Deutschl -
sender; 15.20 Radio Paris; 16.20 Keulen; ÏR.JO
Brussel VI; 18.35 Brussel Fr; 19,50 Brussel VI
20.50 Keulen; 22.20 Diversen; 22.30 Boedapest
Programma 4: 8.05 Radio Paris; 19.35 London
Reg; 12.20 Droltwlch; 18.20 Diversen; 19.05
DroltWich; 22 London Reg; 22.20 Droltwich
Agenda
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der I
apotheken wordt van Maandag 9 tot en
met Zondag 15 Sept. a.s. waargenomen
door apotheek:
M. Boekwijt, Vischmarkt 4, telefoon 552 en
C. van Zijp, Wilhelminapark 8,
telefoon 274.
LISSE
SANEERING IN DE BLOEMBOLLEN.
CULTUUR
Donderdagavond vergaderde de afd. Lissa
van de Alg. Vereen, voor Bloembol lencui-
tuur onder presidium van den Voorzitter,
den heer AVerduyn Jr. Op deze vergadering
werd behandeld de beschrijvingsbrief voor
de Algemeene Vergadering te Haarlem to
houden op 23 September a.s. Het gaat in
hoofdzaak over de vraag of de saneerings-
maatregelen al dan niet gehandhaafd moe
ten worden.
De heer A. Verduyn Jr. sprak een
openingswoord en sprak zijn blijdschap uit
over de groote opkomst. Deze vergadering
is een zeer belangrijke, aangezien zeer be
langrijke punten aan de orde worden ge
steld. De besluiten zullen uiteindelijk elders
genomen worden, doch de meening van
onze afdeeling, legt zeer zeker gewicht in
de schaal. De Voorzitter merkte in zijn
openingswoord, verder op, dat de afzet dit
jaar kleiner zal zijn, aangezien Denemar
ken en Duitschland niet veel zullen afne
men. Het is jammer, dat het perspectief in
ons vak steeds door dergelijke voorvallen
wordt verduisterd. Spr. besloot zijn ope
ningswoord met de wensoh, dat de bespre
kingen in een goeden toon zullen worden
gevoerd en er waardeering zal zijn voor el
kanders meeningen.
Hierop leest de secretaris de heer W„
Onderwater, de notulen der vorige vergadei
ring, welke werden vastgesteld.
Ingekomen stukken. De heer K. Grulle-
mans, heeft een schrijven ingezonden waar
in hij, met redenen omkleed, bedankt als
lid van het bestuur, naar aanleiding van
het beleid in verband met de saneerings-
maatregeleii. De héér Grullemans kan zicli
onmogelijk met het beleid vereenigen. Do
vergadering ging met het bestuur s voorat el
accoord om den heer Grullemans een maand
bedenktijd te geven.
De voorzitter las de drie vragen voor
waarover het thans gaat; nl.: 1. acht men
opheffing van alle saneeringsmaatregelen
na den verkoop van den oogst 1935 wen-
schelijk; 2. zoo niet, is men van oordeel,
dat maatregelen ter voorkoming van over
matige uitbreiding der teelt gehandhaafd
moeten worden, maar geen inlevering van
surplus tegeft vergoeding meer moet plaats
hebben en geen binnen- en buitenlandsche
minimum- of garantieprijzen meer móeten
worden vastgesteld? 3e zoo niet is men
dan van meening, dat de saneeringsmaat
regelen ook voor het plantjaar 1935/1936 in
vollen omvang moeten gehandhaafd blij-
Het hoofdbestuur ontkent de vragen 1
en 3 en bevestigt de 2de vraag en zet zijn
standpunt in een breedvoerig prae-advies
uiteen.
Het drietal vragen wordt door den Voort
zitter in bespreking gegeven in volgorde.
De heer M. Veldhuyzen van Zanten was
de eerste spreker. Wij hebben thans te vra
gen: wat is nu het beste? Wat gebeurt er,
als nu de saneering geheel overboord ge
gooid wordt. We krijgen dan een grooto
chaos en de bollenstreek zou volgens Spr.,
een.geldderving moeten lijden van 12 a
13.000.000 gulden. Verdere teeltbeperking is
niet meer noodzakelijk. Spr. stelt de ver
gadering voor om de saneeringsmaatregelen
nog een jaar aan te houden.
De heer K. Grullemans bestrijdt het door
den heer Van Zanten betoogde en zegt dat
hoe eerder de saneering van de baan is
hoe eerder het vak weer gezond zal zijn,
hetgeen Spr. met argumenten aantoonde.
De Voorzitter bracht in stemming de eer
ste vraag, welke werd verworpen met 93
tegen 29 stemmen.
Nu komt vraag 2 in behandeling.
De heer P. Warmerdam is van meening
dat men het nog niet zonder minimumprij
zen of garantieprijzen stellen kan, omdat
het surplus nog veel te groot is. Men heeft
beslist nog een basis noodig. Spr. hoopt, dat
de vergadering zich in deze niet houden zal
aan-het prae-advies van het Hoofdbestuur.
Zend
deze
coupon
Aan het Bureau van de Nieuwe Leidsche Courant,
Breestraat 123, Leiden
Hiermede verzoek ik U in te schrijven als abonné op ons blad voor minstens één jaar
met gratis toezending van de bladen tot 1 October a.s.
NAAM: ADRES:
kwartaal
De aanbrenger (ster)
Doorhalen wat niet verlangd wordt.
week
ADRES:
