VAN
G. K. A. NONHEBEL,
Apotheker te Middelburg
Wat er in het electrisch
ingerichte huishouden
tje nog meer te zien was
Vele mcnschen zijn in het bezit van een elec
trisch kacheltje, dat niet ongeschikt is om eèn
klein kabinetje wat te verwarmen of om eens een
beetje bij te warmen, als in zomerdagen de zon
een vlekje in zijn gezicht heeft gekregen. Waarom
de zon om zoo n vlekje zoo'n misbaar moet ma
ken, dat je zoo nu on dan bijna omwaait of je
ruiten ziet inhagelen, daar ben ik nog niet achter.
Zoo'n electrisch kacheltje dat is nu beslist een
ding om er eennachtmerrie van te krijgen.
Het begint er mee, dat onze stoppen van het
schakelbord van 6 ampères daar niet tegen be
stand zijn. Schakelt men b.v. een motor in of een
voctstoof of een ander electrisch apparaatnadat
iemand buiten uw weten die kachel heeft aange
zet, dan volgt er eenkamervuurwerkje en is
het groene of roode dopje, als een duveltje uit een
doosje, weer uit de stop gesprongen.
Daar die kacheltjes gemeenlijk op de lichtleiding
staan, kosten ze zóó veel geld, dat vve aan het
eind van de maand gerantsoeneerd moeten worden.
Dc oorzaak hiervan ligt voor de hand. De
■Warmte ontstat door het gloeien der draden. Daar
die draden echter in dc open lucht gloeien, onder
vinden ze de oxydeerendc werking der in de lucht
aanwezige Zuurstof. Als ze een tijd gebrand heb
ben, verschijnt er plotseling aan een der hoekpun
ten een zeer schel verlicht puntje en na deze
illuminatie eindigt de kachel tevens haar leven.
De 6traalkachel heeft een taaier leven. Wie ech
ter in de straal zit, heeft het vaak te warm, maar
wie er buiten zit beslist te koud.
Reeds meermalen heb ik mijn verwondering er
over uitgedrukt, dat men geen kachels in den
handel brengt, waarbij de draden, zooals bij de
voetstoven geheel van de lucht zijn afgesloten.
Deze apparaten hebben dan ook haast geen repa
ratie noodig. Daar deze dame die ervaring blijk
baar óók had opgedaan, werd haar huisje dan
ook op andere wijze verwarmd.
Een installatie, die wel zeer interessant was,
werd bestempeld met den naam van Sunbcam-
Mixxnaster en was een electro-motor die zoodanig
was geconstrueerd, dat daarop allerlei toestellen
waren aan te brengen, die haar in staat stelden
de meest verschillende huishoudelijke bewerkin
gen te volbrengen.
Deze motor was geheel gesloten en stofdicht,
terwijl de snelheid door een weerstand gemakke
lijk te regelen was.
Zoo was deze motor te combineeren met een
hakmachine voor vleesch en groenten en wel zoo
danig gebouwd, dat verwondingen beslist waren
buitengesloten.
Zij kon er koffie mede malen, groenten snijden
voor het stoven in een schotel, messen en scha
ren slijpen, roomijs bereiden, aardappelen schillen
van elke grootte en wat bij aardappelen gebruike
lijk schijnt, voorzien van allerlei knobbels en on
effenheden. Bovendien nog meseen en vorken
pol ij stèii, mengsels klutsen, blikjes openen en ten
slotte vruchten persen.
Asl een geneesmiddel overal goed voor is, dan
deugt het in den regel alleen maar voor de zak
van den kwakzalver, maar deze Sunbeam-Mix-
master maakte hierop een te waardecren uitzon
dering.
Toen ze mij bij een bezoek een kop koffie aan
bood, bedankte ik, omdat ik wist, dat zij die niet
gebruiken mocht. Toen zij beweerde, dat deze
bezigheid haar slechts 2 i 3 minuten kostte, gaf
ik toe, cn haalde zij oen z.g. Molitta-snclfilter voor
den dag, vervaardigd van wit porcelein en voor
zien van een al in de plooien gevouwen filter. Zij
bracht wat fijn gemalen koffie op het filter, goot
uit haar electrisch keteltje wat kokend water er
op en... klaar was het en... goed ook. Kort
daarop zag ik het toestel in een groot gezin
gebruiken en bleek men daar er zeer mee ingeno
men te zijn.
Ze vertelde mij op dezelfde wijze ook haar thee
te bereiden. Het was echter hierbij noodzakelijk dc
thee van te voren in een bijgegeven molentje te
malen.
Hadden we dat toestelletje maar gekend in den
oorlogstijd, toen de thee zoo spaarzaam werd ge
rantsoeneerd, want zoo zuinig als dat is, ken ik
maar weinig dingen op huishoudelijk gebied. In
vroeger jaren gebruikten de huismoeder afgetrok
ken theebladeren om het kleed te laten vegen.
Dan vloog het 6tof niet te veel rond en hadt ge
ook nog een contröle, of er goed geveegd was, daar
dan natuurlijk geen enkel theeblaadje meer op
het kleed mocht te vinden zijn.
De Wereldtentoonstel
ling te Brussel
door
JAN H. DE GROOT
II-
Noen, het zal de bezoeker niet veel moeite kos
ten snel cn afdoende georiënteerd te raken. Alle
paviljoens zijn overzichtelijk gelegen en makkelijk
bereikbaar. De brecde wegen geven ruimte voor
<le doorvoer van enorme massa's bezoekers. Tij
dens dc Pinksterdagen moet het hier warmpjes
toegegaan zijn. Gelukkigerwijze was ik toen juist
vertrokken en luierde in dc fluweelen heuvels
van Noord-Frankrijk. Gelukkigerwijze herhaal ik,
want het lijkt me volstrekt geen onverdeeld ple
zier de paviljoens in gezelschap van een paar
honderdduizend medebclangstellendcn te bezoeken.
Vooral als de temperatuur ook neigingen heeft,
die van een hittegolfje te imiteeren. En je wordt
beide gemeenteveldwachters 's morgens te laten
rondgaan en dc werkloozcn aan huis de stempels
te bezorgen.
De derde en meest sympathieke soort zijn de
huisvaders, die hun leed manmoedig dragen, maar
wier uiterlijk duidelijk dc sporen tooncn van nauw
verborgen armoe en geknakte levensvreugde.
Een ziet Timmer met een totaal versleten lin-
kerklomp, terwijl de rechtervoet geschoeid is met
een splinternieuwe, symptoom van stempclaarsbe-
rekening.
Zorgvuldig met ontelbare lappen in alle kleuren
herstelde broeken spreken van het stille ongeziene
leed van menige propere huismoeder.
Hij ziet passcoren, de luidruchtigcn, dc be
rustenden, de onverschilligen, de spotters en do
stille leeddragers
Allen schuifelen naar het loketje waarachter de
ambtenaar zit die elk zijn stempel geeft.
Zonder emotie, vastgegrepen in de sleur van het
dagelijks wederkeerende, uitgestooten uit dc maat
schappij, die hun krachten niet noodig heeft cn
ïioodc do lasten van hun onderhoud draagt, leven
ze hum loven van steunpilaar en schuifelen voor
den ambtenaar heen het défilé der overbodigen.
Als een der laatstcn ontvangt Timmer zijn
stempel, dat hem inlijft in het Legioen der nutte-
loozcn.
Met oen verveeld gebaar klapt de ambtenaar het
loketje dicht.
toch al moe genoeg van dat gesjouw, 't eene pavil
joen in 't andere uit. Doet u het op uw gemak,
lezer cn lezeres. Blijf liever een dag langer dan
te probecren zooveel mogelijk af te doen en in te
nemen. Je wordt er doodziek van.
Ik heb nu ook ontdekt onder welk motto deze
tentoonstelling ter wereld is gekomen. Luister: Do
levende synthesis van de hedcndaagsche wereld-
bedrijvigheid.
Ik vind dat dapper optimistisch uitgedrukt. En
als vijf jaar geleden niet reeds besloten was de/.o
tentoonstelling te houden en het motto bepaald
welke vlag de lading zou dekken, dan doet deze
slagzin een tikje dronken aan, nu dc wercldbedrij-
vigheid in economisch opzicht zoo ongeveer het
belabberdstc niveau heeft bereikt cn in ander op
zicht naar bewapening en oorlog een bedenkelijke
activiteit ontwikkelt.
Maar vooruit, het beest heeft °°n naam. we
moeten er ook niet al te veel waarde aan hechten.
In elk geval zou deze tentoonstelling reeds vijf
jaar geleden gehouden zijn ter .gelegenheid van
ïiet eeuwfeest der Belgische natie. Luik en Ant
werpen, dc .gloeiende Stad en de Handelsmetro
pool", zooals Graaf Adriaan van der Burch de
algemeen secretaris der expositie het in zijn voor
woord tot de gids uitdrukt, zijn Brussel toen voor
geweest en hebben elkaar met grootc tentoonstel
lingen hevig beconcurreerd. Vandaar dat de hui
dige Brusselsche ook nog een schuimpje jubileum
glans draagt. De groots toegangsallée draagt de
naam Eeuwfeestlaan.
Zooals het meer met wereldtentoonstellingen
gaat, is er een pièce de milieu dat de tijdelijkheid
der overige paleizen, langdurig bedoelt te over
leveren. Parijs behield haar Fife Ito ren; Amster
dam kende de glorie van het Palei6 van Volksvlijt,
Brussel zal thans haar Grand Palais overhouden,
een groep van vijif gebouwen, gelegen rondom twee
met fonteinen versierde vijvers.
Dit complex ligt aan dc Place du Centenaire
(wederom oen jubileumsherinnering) en zal vanaf
11)36 dienst doen als Jaarbeursgebouw. De ontwer
per was de hoer J. v. Neck, professor in de bouw
kunde aan de akademie van söhoone kunsten to
Brussel. Hot hoofdgebouw is een grootsch opge
zette betonnen constructie vun niet minder dan
87 M. spanning bij een hoogte vïin 31 M. Archi
tectonisch is liet. halfronde enorme stationsoverkap
pingachtige interieur geen aesthetisch succes, ter
wijl de gevel en flantëomibouw nu niet bepaald een
harmonieus karakter draagt met de opbouw der
geweldige boogvormige spanten van de hal.
Ik sprak daar juist van stationsoverkapping. Dit
woord krijgt te moer relief door dc expositie van
spoorwegmateriecl, welke thans dc ruimte in be
slag neemt. U vindt er liet grappige kleine speel-
goedmachinetje met de poppenwagens er achter,
dat de voorvader was van dc enorme turbine
machines op twaalf assen en de Dieseltreinen met
hun rupsmodellcn en stroomlijnwagens.
Als u dit centrale gebouw verlaat vindt u in
do reohter zijvleugel een tentoonstelling van oude
cn nieuwe schilderkunst. Ongetwijfeld is het de
moeite waard hiier een bezoek te brengen. Tarijke
oud-Hollandsche en Vlaamsohe meestere zijn ver
tegenwoordigd. Wol niet mot de belangrijkste wer
ken, maar toch met heel knappe stukken. Ook de
Emgolséhc afdceling is heel goed bezet.
Een intiem liockjc van Oud-Brussel op de Wereldtentoonstelling,
220
Natuurlijk zult u hier niet zooveel bezoekers
vinden. Trouwens ook in ons eigen lieve vader
landje kun je dikwijls met een mitrailleur door
de kunst-exposities schieten zonder bevreesd te zijn
een bezoeker te raken.
Het trof me dan ook, dat op do grootc Itali-
aansche Tentoonstelling, wolkc in hot Petit Palais
te Parijs gehouden wordt, oen eenrichtingsverkeer
moest worden ingesteld om dc stroom bezoekers
tc reguleercn. Ik heb tot mijn schande do wachter
moeten omkoopen om tegen do stroom op eeu
kleine zaal te bereiken, die ik overgeslagen had.
Maar het loonde de moeite. I-Ict kan zijn dat do
buitengewoon kostbare kunstschatten der oudo
Italiaansche meesters, die hier compleet represen
tatief aanwezig zijn, zulk een belangstelling trek
ken, maar het was ovenzeor oen verrassing zulk
een massa bezoekers op een scliilderijcntcntoon-
Btcll/iiiig aan tc treffen.
Maar laten we naar Brussel terugkccren.
Behalve het Grand Palais dat ik u hierboven
beschreef, zal een under gebouw het zijne bijdra
gen tot dc glorie van bet nieuwe stadskwartier,
dat na dc tentoonstelling op dezelfde p'.ek zal
verrijzen.
Het is bet Alberteum. Een complex gebouwen
waarin zich een apart planetarium bevindt dat
tot doel heeft, volgens de gids: do wetenschap der
sterrenkunde tc „vul,gariseoren".
In het hoofdgebouw treft u echter de nieuwste
snufjes op technisch gebied aan en het aantrek
kelijke is wel, dat bijna al dezo technische won
deren in werking zijn. Op liet gebied van cine
matografische projectie, radio, televisie, zijn be
langrijke apparaten tentoongesteld, welke door
exports toegelicht worden. Ook vind den er korte
lezingen plaats bij projectie van levende wezens,
die tot de miicro-kosmos bohooren. Het gebouw is
nog niet hcelemaal klaar, d.w.z. het planetarium.
Het hoofdgebouw is voor publiek opengesteld.
België heeft voorts talrijke meer gespecialiseerde
paviljoens. Die van bet leer, van de landbouw,
van de electriciteit, van voedingswezen, der schei
kundige bedrijven, van de bouwgemeenschap, enz.
enz. Het paleis der stad Brussol is zeer beziens
waardig, maar bergt in haar complex ook nog
andere afdeclingcn.
Denemarken' komt zeer steilk voor dc dag. Tot
een der doelmatigste propagandamiddelen heeft
het 'land ee«n bioscoopzaal in het complex opgeno
men, waar documentaire films over het Deenschc
bedrijfsleven en over het land en volk vertoond
worden. Er is oen film „Denmark", die een be
kend Deensch regisseur, Paul Hummingsun, ver
vaardigde op initiatief van hot ministerie van
Bui ten landsche azken in samenwerking met
cnikole groote bedrijven. Doze film is een juweel
tje van camera-kunst. Wc trokken het heele land
door cn dan moet dc Nederlandsche bezoeker do
opmerking van het hart: Wat lijkt het Deensche
landschap sprekend op het onze.
Tot de slooten, windmolens, dijken en fietsen
toe.
Deze film zal zijn propaganda-diensten beter en
vollediger doen dan alle tentoongestelde producten
en statistieken bij elkaar. Ook Zwitserland heeft
een gft>otc attractie in de uitstalling van dc be
roemde producten der horloge-industrie. Hot is
werkelijk oen pnclUigc collectie. Horloges in allo
maten en vormen tot dc dunste en kleinste exem
plaren vindt u hier aanwezig. Zelfs het kleinste
horloge ter wereld, natuurlijk een dameshorloge,
kunt u bewonderen. Dc omvang van hot dingetje
is niet grootcr dan een dubbeltje. Alleen de dikte
is natuurlijk iets meer. De prijs, die er op een snoe
zig kaartje bijstaat, is in Belgische franks een
schrikkelijk gel al. Ook vraagt Zwitserland van
zelfsprekend de aandacht voor bet schoon van zijn
bergland. Of dc propaganda voor het vreemde
linge nbezock aan de Jugfrau, de Mont Blanc of
dc meoren erg veel indruk op dc Belg zal maken,
betwijfel ik; dc Zwitsersche franc is voor de Bel
gische schier onbereikbaar. Hongarije heeft een
keur van de prachtigste kant woof- cn borduur
werk meegebracht, waar vooral de dames bij
horden naar toe trekken. Bulgarije heeft een
snoezig boerderijtje opgetrokken, dat bescheiden
zijn plaatsje vraagt tusschen de grootc en uit
bundige paleizen der andere landen. Ietwat afzij
dig ligt oud-Brussel met zijn nauwe straatjes en
trapgevclhuisjes waar de 17e eeuwsche burgerij
flaneert. Ik vroeg me alleen af of de oud-Brus-
selsche burgeressen het bestaan van lipstick en
nagellak kenden cn toepasten. De 20ste eeuwsche
imitaties sieren zich er duchtig mee.
En tenslotte vraag ik nog even uw aandacht
voor de Prinses Juliana Hoeve, onze HoMandsche
modelboerderij, die tegienover het Hollandsche
paviljoen opgetrokken is en waar u kaas en panne-
koeken kunt koopen.
Tot zoover. Ik wensch u goed 6ucces.
De Boskoopsche
betalingsweek
Men.schriyft ons:
Wist dat <le uitdrukking „over de brug ko
men" zijn oorsprong vindt in het oer-oude Bos
koopsche gebruik, om eenmaal per jaar verreke
ning tc houden van verhandelde boomen en
planten?
En wist u ook, dat die verrekening behoudens
eenige uitzonderingen op den openbaren weg, in
het midden van het dorp wordt gehouden! Nu
worden Oost- en West-Boskoop gescheiden door de
rivier de Gouwe, wanneer dus kweeker en han
delaar elkaar willen vinden moet bijna altijd één
van beiden letterlijk over de brug komen om
figuurlijk „over de brug te komen".
Bosk oops handel is gebaseerd „op 1 Juli", zooals
dc staande term daarvoor luidt. Men koopt en
verkoopt, desnoods vanaf 2 Juli op 1 Juli van
het vo'gcnd jaar.
Dit tussahen boomkweeker en handelaar be
staande systeem om eenmaal per jaar te verreke
nen is in onzen tijd met z'n geLdnood nog niet
door een deugdelijker stelsel vervangen, al wor
den er meer dan vroeger het geval was, op ver
zoek uitslaande posten wel eerder voldaan.
Eenige jaren geleden zou men zichzelf en z'n
leverancier blameeren wanneer men het waagde
vóór 1 Juli z'n rekening te presentecren. Nu is
dat andere, dit 'jaar waren er kweekers, die de
jaarlijksche uitbetaling eenvoudig niet kónden af
wachten, cn door den nood gedwongen eerder het
hun toekomende geld trachtten te innen.
Toch bleef er nog wel" wat te verrekenen over,
cn wie dc laatste week van Juni Boskoop bezoekt,
kan daar naast de plantenrijkdom ook een kijkje
nemen in de goedgevulde beurzen en portefeuilles
van Boskoops kweekers. Want ze zijn er niet ge
heimzinnig mee. De zaak is immers ook eenvou
dig! Men heeft in 't afgeloopcn jaar voor eenige
duizenden guldens gekocht, cn misschien voor
meerdere duizenden verkocht. Welnu, men gaat
's morgens van huis met een paar duizend gulden
op zak en probeert die kwijt tc raken. Daar komt
niets geen ofifitieel gedoe bij tc pas!
Men trekt den man die men hebben moet of
betalen wil even aan z'n jasje (alle kweokers zijn
op 't dorp) en geleund op de fiets of gezeten op
HolOands dierbre grond laat men de gave guldens
van eigenaar wisselen en worden bankbiljetten
met gewoontengcbaar in uitpuilende portefeuilles
gestopt.
In den afrekcritijdi, die in dc plaatselijke bladen
wordt aangekondigd met advertenties „alle reke
ningen gevraagd" en voor de grootste kweekers
met bet aankondigen van officieele „uitbetalingen'*
die aan het kantoor worden gehouden, lijkt dit
specifiek Boskoopsche systeem buitengewoon aar
dig. En in vroeger tijden, toen dc betalingsweek
samenviel me,t de kermis, /genoot" men misschien
Mare groet 's morgens
de dingen
Dag ventje met de fiets op de vaas met de
bloem, ploem ploem
Dag stoel naast de tafel
dag brood op de tafel
dat visserke-vis met de pijp
en
dag visserke-vis met de pet
pet en pijp
van het visserke-vis
goeiendag.
Daa-ag vis
dag lieve vis
dag klein visselijn mijn.
PAUL VAN OSTAYEN.
(Uit: „Gedichten" De Sikkel, Antwerpen).
nog meer. Van dit genot bleef al'lcen nog do
naam; Boskoopsche kormisweek, synoniem met
betalingsweek.
Hoe 'funest dit systeem werkt in crisistijd zou
den bakker, slager en kruidenier u kunnen vertel
len. Het is ook eigen'ijk te diwaas om over to
spreken, dat een handelaar soms een vol jaar op
z'n gold moet wachten. Dat bctcekent rente-der
ving en risico van alle kanten.
Kan men er zeker van zijn, dat dc firma, die
nu als uiterst solide bekend staat, dit na een jaar
nog zal zijn?
Dc practijk heeft ook al bittere ervaringen ge
bracht doordat soms 50 pet. of nog minder der
jaarrekening per 1 Juli wordt betaald, en de
rest volgt dan zelden. Het laat zich begrijpen,
dat het financieel nadeel dan in dc papieren kan
loopen.
Hoe jammer ook voor dc romantiek van liet
oude gebruik, cn hoe spijtig ook voor den korten
tijd, dat uien met duizenden omgaat als met
tientjes, kweeker en handelaar zouden er beiden
bij gebaat, zijn, wanneer van lieverlede met. deze
traditie gebroken kan worden. En de middenstand,
die ook in de nadecVn deelt, zou er stellig niet
op achteruitgaan cn de post „kiwade schuld" tot
een minimum kunnen roducecren.
Hoe oud was Jacob
door
Js. VAN KUIJK
Wanneer Jacob het ruige liokkevel spant over
zijn gladde handen cn nccrschuifcl't hij zijn ouden
vader oan dezen tc bedriegen, dan is liij zeven en
zeventig jaar.
Dat we dit hier zoo nadrukkelijk neerschrijven
heeft wol zijn reden. Veelal toch wordt veronder
steld dat Jacob hier een jonge man is, een voor-
steil iing, die oen sohcove beschouwing van het ge
heide verhaal in do hand werkt. Want het is niet
hetzelfde of men Jacob hier ziet als een onervaren
jongeling, dan wél als een man, ver over de kracht
van zijn leven (hoen, een man van bijna 80 jaar.
Wie de Schrift liofbeoft, zal dan ook, zoo noodig,
tegen eenige correctie In zijn voorstelling niet het
minste bezwaar bobben. Dorre geslachtsrekening
booogen we niet.
Het behoeft intusscihcn niet te verwonderen,
dat een verkeerde voorstelling ten opzichte van
Jacobs leeftijd post vatten 'kon. Het tafereel bij
Gemakzuchtige bezoekers van de Wereld
tentoonstelling.
221
