Nieuwe Leidsche Courant | 1935 | 5 juni 1935 | pagina 10

Bond van Chr. Bewaarscholen

WOENSDAG 5 JUNI 1935

Kerknieuws.

GEREF GEMEENTEN
Tweetal: Te Gouda, R. Kok te Veenendaal
en A. Verhagen te Middelburg.

Beroepen: Te Gouda, A. Verhagen te Mid
delburg.

NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Oostkapclle. F. Don, cand.
te De Bilt Te Elburg, H. A. Leenmans te Delft
Te Linschoten. A v .d Kooi te Maarssen
Tc Rotterdam-Vreewijk, (als hulpprediker) B.
Baks, cand. te Rotterdam.

Bedankt: Voor Durgerdam. S. C. Sickesz,
cand, en hulppn.dikcr te Driebergen.

BV. LUTH. KERK
Drietal: Tc Deventer. C. F. Nol te te Mid
delburg. V W. F. B. Schmidt te Schiedam en W.
Spliethoff te N. Pekéla.

AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE

Cand. Egb. Jansen van Wierden hoopt
Zondag 30 Juni a.s. bij de Geref. Kerk te A n n
P a u 1 o n a zijn intrede te doen, na bevestigd te
zijn in den morgendienst door zijn vader Ds. Joh.
Janseo van Wierden,

RUST VOOR DEN DIENST

Er wordt soms in kerken vóór den aan
vang der godsdienstoefeningen storend ge
praat. Over dif gemis aan eerbied en wijding
schrijft dr J. H. G u n n i n g in „Pniël":

„Ik wenschte wel, dat deze zwetsers een
soortgelijk antwoord ontvingen als den
prins van Condé eens in Parijs te beurt viel.

Deze excellentie kwam bij een zekere
godsdienstoefening naast een seminarist te
zitten, die hem door zijn bescheiden cn zijn
godvruchtige houding belang inboezemde.
Hij wilde wel eens een praatje met hem
houden en vroeg hem daarom: „Wat stu
deert gij op het oogenblik in seminarie?"
Maar de gevraagde gai geen antwoord.

De prins, die meende, dat zijn buurman
hem niet verstaan had, herhaalde zijn vraag
maar opnieuw kreeg hij geen antwoord.

Daarop vroeg Zijne Deftigheid, nu wel
een weinig geprikkeld: „Maar wat leert
men jullie dan toch in het seminarie'?"

„Men leert ons in de kerk te zwijgen",
kwam er eindelijk, zacht, maar beslist als
antwoord. f

DIACONIE EN TUCHT

In ïut Diaconaal Corresp. blad voor de
'Geref. kerken brengt (Dr) J. H.(oek) ter
sprake de vraag, welke gedragslijn een
Diaconie heeft te volgen tegenover hen, die
onder kerkelijke censuur staan. Onvoor
waardelijk is z.i. af te keuren, om de zulken
in hun ondersteuning te korten.

„Zoolang een lid der kerk zichzelf
niet onttrokken heeft of niet door den
ban is afgesneden, heeft de diaconie
tegenover hem een taak. Een taak.
welke even ernstig moet worden nage
komen als die tegenover de meeleven
de leden, wanneer zij hulp noodig
hebben. De censuur toch heeft ten doel
te behouden en moet mei liefde worden
toegepast. Zou dan de diaconie de
noodige ondersteuning mogen inhouden
of verminderen en daarmede een maat
regel nemen, welke van liefde in het ge-
he?l geen blijk geeft? In plaats van
den bioeder te winnen zou men hem op
die wijze veeleer afstooten".

Er is echter ook een keerzijde?

„Wanneer de diaconieën er zich trouw
van onthouden om iets te doen, dat des
(kerkers ads is, dan heeft deze ook vollen
ernst tc blijven maken met de uitoefe
ning van de tucht. Een belijdende kerk
heeft die met kracht te handhaven En
ook mag een censuur niet langen tijd
blijven steken. Er moet met in-achtne-
ming van zekere termijnen mee worden
voortgevaren. Elk geval moet na een
bepaalde tijd tot een beslissing worden
gebracht, hetzij doordat de gecensu
reerde schuld «belijdt en met zijn zonde
breekt, hetzij doordat hij bij verharding
wordt afgesneden of zich aan de ge
meenschap der kerk onttrekt. Wij krij
gen wel eens den indruk, dat er aan
het v o or t g a a n met de cenj
suur hier en daar wel wat ont
breekt. Zeker, er moet lankmoedig
heid worden betracht, maar daaraan
zijn toch ook grenzen!''

Kerk en Staat in Duitschland

dc Synode der Belijdeniskerken bijeen

De Groote Synode der Belijdeniskerken is
gistermorgen te Augsburg samengrkomen,
teneinde haar gedragslijn vast tc stellen ten
aanzien van de maatregelen, welke de oatio-
naal-socialistische overheid sedert een half jaar
tegen de belijdende k-ik onderneemt.

Predikanten vrijgelaten

Blijkens een Tel.-bericht heeft de
Tegeerings-commissaris die door den
minister van Binnenlandsche Zaken
Dr Frick, naar Augsburg was afge
vaardigd om namens de regeering
als toehoorder aan de Synode deel
te nemen, voor den aanvang der
plechtigheden aan den president der
Synode de verheugende mededeeling
gedaan, dat alle gevangen genomen
oppositioneele predikanten met in
gang van gisteren uit de gevange
nissen en de concentratie-kampen
zijn ontslagen.

In een later telegram rectificeert He Te?.
Heize mededeeling in zooverre, dat alleen de
predikanten in de concentratie-kampen zijn
vrijg laten. Dat zijn dan de vier Hessische
predikanten uit het concentratiekamp Dachau
bij München en de achttien Saksische predi
kanten uit het concentratiekamp Sachsenburg.
De predikanten. opgesloten in Silezië, te Bre
men, in Brandenburg en in de Rijn-streek,
blijven dus in arrest. De Synode heeft zich
dan ook bepaald tot het kennis nemen van de
vrijlatingen en is daarna onverwijld aan het
werk g. togen.

De beteekenis der vrijlating

De indrüt. door het onverwachte amnestiebe-
sluit van minister Frick op de Synode gemaakb
was begrijpelijkerwijze we! groot, doch volgens den
Tel.-corr. was men nog ni« t gerust over dc be
teekenis van dit besluit, juist genomen vóór de
opening der Synode.

In de kringen der belijdende kerk is men name
lijk van meening, dat de regeering door een tijde
lijk toegevend: houding aan te nemen, de Synode
den wind uit de zeilen wil nemen en het nemen
van ingrijpende besluiten wil verhinderen.

De Synode-zittingen

Aan de opening der Synode ging vooraf
indrukwekkende dienst in de St Anna- kathedraal
tc Augsburg. Aan de Synode nemen MS gedele
geerden deel. Ds Schiedcr, dc leider van den kerk
dienst, zeide. dat dc toestand hoogst ernstig
„Wel werd ons heden medegedeeld, dat o
gevangen genomen broeders weer aan den kring
hunner familie zijn teruggegeven, doch dit
onze zorgen niet wegnemen. Duitsch
land. waar gaat gij heen. zoo roepen wij angstig
te moede. Wij moeten den strijd voortzetten. Zoo
lang er nog een kerk in Duitschland is en
lang er nog een predikant het woord voert,
lang weten wij, dat Duitschland God nog nie
stooten heeft".

De Rcgecrings-rcporter

Dc rcgacringsrcporter. dien minister Frick naai
Augsburg afvaardigde, is een a>kere Schucht. eer
jong ondergeschikt beambte van het ministerie
van Binnenlandsche Zaken, die opdracht heeft ge
kregen. de Synode bij te wonen en er verslag ovei
uit te brengen. Het is de eerste maal. dat de nat.
socialistische regeering een commissaris naar e
Synode der oppositiono.le kerk afvaardigt. Dit
immers de derde Synode, door leiders der prot.
kerken belegd, sedert de nat.-soc. regeering zich
de kerkelijk: aangelegenheden is gaan mengen. Dc
eerste twee Synodes werden tc Barmen
Dahlem gehouden. De ontvangst, die den regec-
ringscommissaris in de Synode ten deel viel, was
volgens den Tel.-corr. uitermate ka 1.

ACCOUNTANTSKANTOOR WIELENGA

MAL'RITS WEG S ROTTERDAM

REORGANISATIES

Tel.: R'dim lWilW. Den Haag 716474 co 38425S

ZENDING EN PHILANTHROPE

pinksteren nadert

Het Zendingsbureau te Oegstgeest (postreke
ning no. 6074) vraagt ons plaats voor het vol
gende:

'Het Pinksterfeest staat voor de deur. Het feest
van de uitstorting van den Heiligen Geest, die g
paard ging met het spreken in vreemde talen, ii
van oudsher ook het feest van dc Zending en dc
dankbaarheid voor dc ontvangen gave Gods uil
zich dan in dc gave <t:r gemeente voor het zen
dingswerk.

Hoezeer deze noodig zijn blijkt ook uit het vol
gende. In de afgcloopen week hebben wij f 5.165
o ntvangen, terwijl cr ook die weck f 17.500 noodig
was. En over Mei is er f 30.000 ing komen
plaats van f 75.000. En ac achterstand is op het
oogenblik opgeloopen tot f 160.000. Bij dezen stand
van zaken is het niet nooaia noc; met vele woorden
aan te tocnen, hoezeer he: Zendingswerk noodig
heeft, dat in alle opzichten de Pinksterg.est
de harter. vaardig worde.

JOHN MOTT IN JAPAN

Blijkens een correspondentie in de N.R.C.
heeft het bezoek van dr John Mott aan
Japan een veel grooter beteekenis gekregen
dan men in Europa had durven verwachten.
Het was nu voor de negende maal, dat deze
man met zijn universeels kennis en erva
ring Japan bezocht.

Gedurende de laatste jaren was het Ja
panschef volk in een-draaikolk van sociale,
economische .politieke problemen en thans
is het "yveer tot rust gekomen.

Het bc-zoek van dezen Amerikaan werd
zeer op prijs gesteld, want hij kon veel mis
verstand uit den weg ruimen, t.o.v. de ver
houdingen tusschen Amerika en Japan.
Men achtte zich nl. in Japan door de Ame-
riaansche Christenheid miskend en verlaten.
En nu komt Mott in zijn sympathieke en
brillante toespraken van het tegendeel over
tuigen en hij komt zelfs om voorbereidende
maatregelen te nemen voor een wereld
conferentie in 't Oosten. Hij heeft
den zendelingen en den Japanschen Chris
tenen weer een riem onder het hart gesto
ken; hij is ér opnieuw in geslaagd hen met
geestdrift te vervullen.

Het was, zoo zeggen de rapporten, voor
Mott een verrassende ontdekking in Japan
een hartelijke samenwerking van alle Chris
telijke krachten aan te treffen. Hij trachtte
de moeilijkheden te verstaan, maar het
meeste nut heeft hij daardoor gesticht, dat
hij aan de Japansche Christenen een inzicht
heeft gegeen in de moeilijkheden, waarmee
de kerken in Amerika hebben te worstelen.

Te Tokio heeft Mott een onderhoud gehad
met den keizer.. Hij had een lang onderhoud
met den premier, met den minister van hui
tenlandsche zaken, mét Saito en anderen.
In elke stad, welke hij bezocht werd hij
ontvangen door de plaatselijke autoriteiten.
Interessant was, dat Hirota, de minister
van buitenlandsche zaken, een meeting pre
sideerde «ui daar ter inleiding iets vertelde
omtrent zijn eerste aanraking met Mott.

Een der rapporten eindigt met de betui
ging, dat men niet begrijpt, hoe liet moge
lijk is, Jat deze 70-jarige het intense reis-
en werkleven uithoudt en daarbij in zijn
verschillende toespraken frisch kan blijven.
Met groote dankbaarheid ziet men er op dc
dagen van Mott/s verblijf terug. Dé 'bewe
ging naar het Christendom werd bevorderd.

Schoolnieuws.

Prof. A. W. M. ODÉ
Prof. A. W. M. Odé zal aan het einde van
het studiejaar 1934—'35 wegen? het bereiken
van den 70-jarigen leeftijd, aftreden als hoog
leeraar der Technische Hoogeschool te Delft

onderwijsbenoemingen

De heer H. A. van 't Laar, hoofd der
school voor Chr. L.O. en U.L.0. aan de Rozen-
laan te Boskoop, is benoemd tot hoofd der
school voor U.L.O. te Alkmaar.

Benoemd aan de Herv. School te Ermelo
mej. M. van Eden te Nieuw-Leusden.
De heer A. Lange jan '.e St. Maartens-
jk, is benoemd tot hoofd der Chr. School te
Wateringen.

Opheffing van Kweekscholen?

In „De Chr. Kweekschool" geeft C.
Groen, een becijfering in verband met de
behoefte aan leerkrachten bij het L.O. in
de jaren 1938--1941. Deze schijnbaar nog
ver af liggende periode moet echter nu
reeds in het oosr gevat worden, omdat de
normen voor opheffing van bijz. kweek
scholen volgens de regeling van minister
Marchant (ci-devant) voor den Bond van
Prot. Chr. Kweekscholen weinig bevredi
gend zijn. (Men zie ons blad van 29 Mei jl.).

Op het oogenblik telt ons land 39 kweek
scholen voor 't Neutraal onderwijs (29
R.K.S.. 5 Gem. kw„ 4 „andere"): 21 Piot.
Chr. Kweeicscholen en 46 R.-K. kweekscho
len. Deze leveren per jaar resp. 700, 460 en

485 candidaten; gemiddelde per kweekschool
dus 18, 22 en 19 cand.

Bij behoud van het staatsexamen bedraagt
onder normale omstandigheden volgens de
gemaakte berekeningen het overschot per
jaar 173. 58, 208; bij (tijdelijke?) afschaffing
van het staatsexamen -13, -40 cn 110.

Het Staatsexamen beperkt

De schrijver acht het, hoe gewcnscht hét
ook moge zijn, dat de opleiding voor het
onderwijzersambt aan de kweekscholen
plaats vindt, eenicszins onbillijk, het staats
examen geheel af te schaffen, zoolang er
vrij groote gebieden zijn, die geen streek-
kweekschool bezitten. Stellig echter zou liet
beperkj kunnen worden tot leerlingen wan
door het Rijk erkende opleidingsinrichtin
gen (bijv. sommige lycea in streken zonder
kweekschool) en cursussen; die tevens waar
borgen voor de practischd vorming der can
didaten zouden moeten geven.

Mocht doze beperking het aantal candi
daten voor het staatsexamen tot de helft
terug brengen, dan zou het overschot voor
de drie richtingen per jaar bedragen: 108
9 en 159.

Dc conclusie omtrent de mogelijkheid van
opheffing van kweekscholen in normale tij
den, ligt, aldus de heer Groen, voor de
hand. Waarbij te bedenken valt, dat met
..normale" tijden niet bedoeld wordt de
tegenstelling van tijden van crisis, maar
tijden, waarin niet door overheidsmaatrege
len een groot aantal onderwijzers zijn werk
kring verliest. Bij tweejarige stopzetting
der opleiding breken die voor het Prot. Chr.
ond. en het R.K. on dei-wijs volgens de ge
maakte becijferingen omstreeks 1940 of
19il aan, zoodat de opleiding voor deze
twee takken van het onderwijs in 1937 of
1938 ongeveer in den omvang van 1928 tot
1931 zou moeten worden ter hand genomen.

Somt ere vooruitzichten

In hétzelfde blad ziet S. te D„ de toekomst
der kweekscholen zóó somber in, dat, wam
neer de thans voorgestelde regeling vet
wordt, men zal terugzakken tot erger dan
in 1878.

.Voeg hierbij, dat der benoodigde on
derwijzers op een salaris van ongeveer 500
gulden 10 tot 15 jaar zullen moeten leven
en werken en dus alleen steuntrekkers en
werkloozen hun kinderen misschien voor
het onderwijs zullen kunnen en willen ge
ven. In één woord, heel het lager onderwijs
zal terugzakken naar het peil, waarop het
alleen voorwerp van hoon cn spot der be
ter gesitueerden zal wezen.

..Er lag iets aantrekkelijks in. dat al de
bestaande kweekscholen gelijkelijk de be
zuiniging zouden dragen. Maar gezien de
sjerk-roéle kans, dat dit uitloopt op een
voor altijd verdwijnen van al de kweek
scholen, 'verdient dc vraag overweging, of
het. dan maar niet beter is, dat het.
van enkele kweekscholen wordt gebracht,
om het instituut als zoodanig te behouden".

Examens
PROMOTIES

TECHNISCHE HOOGESCHOOD TE DELFT.

Gepromoveerd tot doctor in de technische -we
tenschap do heer F. Coh ~n Hr i q u e z.
■scheikund:
toepassing
oheme" en

Lellin

ACADEMISCHE EXAMENS

RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Geslf:

Ned.

safid.e

lej. C.

Theologie: kerk. voorb. ex.. de heer G. Hemmep
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONI-NGI-i
Ge.=l Wis- en Natuurkunde (L): eand.ex.,
urns A. Kloosterboer en O. ©fférhaus. i

GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERb-VM.
Gesl.: Germaansche taal en letteren (Dultsch):
o and. ex., de heer W. J. J. Noordijk.

Romaar^che taal en letteren (F rans oh): eand.
ex., mej. 45. Verhagen; doet. ex., de heer J. v. a.
Star en mej. L. Ruinen

RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gesl.:
Geneeskunde: doet. ex.. de heenèn K. E. A. Hor
dijk en K. J. MUhring.

Rechten: eand.ex., de heercu P. Nagtegaal en
W« Jacometti.

KWEEKSCHOOL

DORDRECHT. (Ohr. Kweekschool). Geëx. C
cand. Gesl, de dames Tr. Broumau. A. X vajn
Buuren «en A. M. v. Herwijnen. Dordrecht: en de
hoeren B. Blaak. Rijkoord; J Fondse, Klundert;
W. de Groot. Sltedreaht.

sIJMEGEN. (Chr. Kweekschool De K lokken-
berg). Gesl. dc dimes" I A T M B Tangelder

Pollen, Den Haag; R Vos. Arnhem

AMERSFOORT. (Rijkskweekschool). Gesl. de
imes E Broekhuyaen, A de BruLn. A. Doff, E
os te risen en M Leemans. Amersfoort. Afgow. 1
SCHOONHOVEN. (Rijkskweeksdhool). Geëx. 6
md. Gesl. de dames T. Boutor. Streefkerk; J.
ïepenhorst, Amelde; H G v d End* Gouda; J v
Sijde. Schoonhoven.

STUURLIEDEN

APOTHEKERSASSISTENT

UTRECHT. Opgar. 3 cand. Gesl. de heeren A
in. Utrecht; A H W Thjjssen.

BEWAARSCHOOLONDERWIJS

UTRECHT. Geel. voor het theor. ged. ex. hoofd
akte der Vereen, van Ohr. Bewaarsoli.ond.essen
Nederland: de dames E F Burgers, Zeist: A M

■n; P Frenkal. Utrecht.

Ingezonden Stukken

(Bulten verantwoordelijkheid der redactie)

Reorganisatie Personeelsvoor
ziening bij het L. O.

Het Bezuinigingsontwerp stelt ingrijpende
veranderingen voor i.z. dc voorziening van
het onderwijzend personeel bij de scholen
voor G. L. O. Thans kunnen we onder
scheiden: le. hoofden en verplichte onder-
wijzere, 2e. boventallige onderwijzers, meest
al ten laste der gemeentebesturen, soms ook
ten Jaste van schoolverenigingen, 3e kwe
kelingen met akte, die sedert kort ook zelf
standig een eigen klas mogen verzorgen. Het
regeringsvoorstel beoogta lc. het aantal ver
plichte „onderwijzers" geleidelijk be
langrijk te beperken, door opname van
„kwekelingen met a k t e" onder het
verplichte personeel, 2e. afschaffing van bo
ventallige onderwijzers. M.a.w. als deze plan
nen wonden aanvaard dan kan men in de
toekomst onderscheiden:

le. verplachtpersoneel (deels hoof
den en ouderwijzere, deels kwekelingen met
akte k.m.a.

2e. nietrverplicht personeel (uit
6luitend k.m.a.).

Ongelijkheid

Aan dezelfde school kan dan het hoofd
worden „bijgestaan" door 3 soorten leer
krachten. Van iedere leerkracht wordt vol
waardige arbeid en verantwoording voor
eigen klasse geëist, doch naar drieër
lei norm wordt de arbeid beloond, terwijl
ook de rechtspositie verschillend is gere
geld. De „onderwijzers" ontvangen
een normale bezoldiging volgens een alge
mene regeling. Hun rechtspositie is behoor
lijk geregeld, terwijl zij bij opheffing hun
ner betrekking wachtgeldaanspraken heb
ben. De verplichte k. m. a. krijgen een
bij. K.B. vast te stellen lage 'beloning
vermoedelijk geheel onafhankelijk "van
diensttijd en bevoegdheden. Ook hun
rechtspositie is geregeld, doch hij even
tueel ontslag hebben zij geen wachtgeld
aanspraken, tenzij van gemeentewege een
regeling dienaangaande wordt tot stand
gebracht. Wat echter de surnumcrairc
«k. m. a. -betreft, voor hen wordt wettelijk
niets nadere bepaald. Evenals de tegen
woordige k.m.a. zullen zij de meest uiteen
lopende honoraria ontvangen.

't-ïs alleszins verklaarbaar, -dat tegen
deze materiële ongelijkheid ook in onze
regerlligsgetrouwe kringen zeer ernstig ver
zet rijst. Ieder voelt een dergelijke regeling
als een sociale, onrechtvaardigheid. Wil
men dit bezuinigingssysteem verdedigen,
dan be vele men hetzelfde stelsel aan voor
alle departementen. Waarom zou men niet
kwekeling-generaal, kwekeling-referendaris,
kwekeling-ontvanger kunnen zijn?

Dat de surnumeraire k.m.a. lager worden
bezoldigd is moeilijk te voorkomen. Hun
positie is dezelfde als van de k.m.a., die
thans in onze scholen hier en daar werk
zaam zijn, soms op eigen verzoek teneinde
zich te oefenen in de onderwijapractijk,
soms echter op verzoek van een school- of
gemeentebestuur. In 't laatste geval zal
men zon k.m.a. dus in de regel een eigen

klas geven, 't Is alleszins logisch, dat dan
moet getracht worden een zo draaglijk mo
gelijke beloning toe te kennen. Helaas is
dit ook op onze Chr. scholen niet al
tijd het geval.

Als 6 of 10 per maand wordt uitbe
taald historisch! als dit bedrag soms
geheel of gedeeltelijk afkomstig is van
eigen collega's, dank zij het sympathieke
werk dor V.O.J.O., dan is de vraag gerecht
vaardigd, of inderdaad het betrokken
schoolbestuur niet meer kan doen. Voor
alles moet de schijn worden vermeden van
misbruik der omstandigheden, nu tal van
jonge werkloze onderwijzers gaarne voor
een appel en een ci aan de slag gaan.

Die honderden jonge mensen zonder baan,
zonder uitzicht op enige normaal bezoldig
de betrekking in afzienbare tijd, hebben
het vaak zo ontzaglijk moeilijk. Laten wij
niet door opvallende schrielheid hun idea
lisme, hun plichtsgevoel ondesmijnen. Laat
ons hopen, dat het gesignaleerde, „kwaad"
weinig voorkomt. Gegevens dienaangaande
ontbreken. Mogelijk dat de V.O.J.O.-cnquête
ze zal verschaffen. Uit 't onderwijsvcrslag-
1933 blijkt, dat de Bredase inspecteur zich
ergert aan het feit, dat k.m.a. zonder
enig loon of voor een fooi soms
voor een eigen klas staan, terwijl de In
specteur in de Inspectie Nijmegen daaren
tegen meldt dat beloningen van 40 a 60
per maand regel zijn.

Men had mogen verwachten,- dat f e r
wille van de financiële ge 1 ij k-
stelling een regeling voor surnumeraire
k.m.a. aan bijzondere scholen zou zijn ont
worpen voor het geval, dat gemeentebestu
ren dergelijke leerkrachten in dienst heb
ben. Ik denk hierbij aan voorschrif
ten, zoals we thans kennen voo
boventallige o n d c r w ij z e r s i i
art. 100 der L. O. wet-1920. Gelijke sala-
risaanspraken voor gemeentelijke en bijzon
dere surnumeraire k.m.a. lijkt mij alles
zins billijk. We mogen verwachten, dat tal
van gemeentebesturen vooral daar waai*
men veel kleine schoollokalen heeft
surnumerair personeel blijft nodig hebben,
't Lijkt mij onwenselijk die uitgaven op de
exploitatie-kosten tc brengen zoals thans
voor k.m.a. geschiedt Dan worden onze
schoolbesturen en dus ook onze surnume
raire k.m.a. daarvan de dupe.

Laat mij 't laatste met een voorbeeld mo
gen toelichten. In de stad mijner inwoning
Dordrecht ontsloeg het gemeentebe
stuur alle boventallige onderwijzers en
stelde voor ben in de plaats een aantal
k.m.a. aan tegen een salaris van /S00 per
jaar (Tussen haakjes: een bezuiniging, die
't Rijk geld kost, daar het zich aansprake
lijk stelt voor het wachtgeld). Doordat het
gemeentebestuur dc leerlingen op de voor
hem meest voordelige wijze distribueert over
de verschillende scholen, worden de exploi
tatiekosten per leerling door deze maat
regel met nog minder dan 2 verhoogd
Uit die verhoogde gemiddelde kosten per
leerling zouden nu de schoolbesturen even
tueel aan te stellen kwekelingen kunnen
bekostigen. Men gevoelt echter, dat men zon
der bijpassen hetzelfde honorarium nooit
kan bereiken. Daar de verschillende Chr.
scholen niet staan onder eenzelfde bestuur
missen ze ook de voordelen van een leer-
lingcn-distributie-stejsel, zoals de gemeente
toepast.

Nog onbillijker zou de toestand worden,
indien een gemeentebestuur voor surnume
raire k.m.a. een wachtgeldregeling maakte
Deze toch zou niet van toepassing zijn op
dezelfde soort leerkrachten van bijzondere
scholen.

We vertrouwen, dat deze aangelegenheid
aan de aandacht onzer rechtse Kamerleden
niet zal ontsnappen.

Ontslag boventallige onderwijzers

Tenslotte nog een enkel woord over de

huidige boventallige onderwijzers. In het
wetsvoorstel lees ik. dat 'bij een bepaald
lecrlingehtal het hoofd wordt bijgestaan
door zo en zoveel „onderwijzers" cn ten
minste zo en zoveel (kwekelingen". Dé
woorden „ten minste" ontbreken bij het
voorgeschreven aantal .onderwijzers". Hier
uit kan men concluderen niet alleen, dat
boventallige onderwijzers niet meer mogen
worden aangesteld, doch ook dat de aan
wezige boventallige onderwij
zers zullen moeten worden ont
slagen. Geen enkele overgangsbepaling
laat. m.i. een andere opvatting toe. Mij
dunkt, als een gemeente- of schoolbestuur

n staat is dit personeel te handhaven, dan
erdient dit toejuiching. Dit is allereerst in
tbelang der betrokken leerkrachten. Boven
dien zouden bij eventueel gedwongen ontslag
dc waclitgelderslasten van het Rijk wor
den vergroot, 't Kan niet in de bedoeling
der Regering liggen dit te bevorderen,
v ermoedelijk hebben we dus met
een onvolledigheid te doen. 'k
Meen echter goed tc doen daarop de aan
dacht te vestigen.

yv, JVEMELSFELDER
Dordrecht, Mei 1935,

De algemeene vergadering

Onder presidum van den heer Joh. Z ui d-
e e r van Rotterdam kwam de Bond van Chr.
Bewaarscholen (Voorbereidend L. O in Neder
land heden te Utrecht in 14e algemeene ver
gadering bijeen.

De voorzitter opende de vergadering met gebed
:n het li.zen van Ps. 121 en gedeeltelijk Ps. 123.
Hierna hield hij dc

Openingsrede

j hij wees op den ernstigen tijd waarin de
Bond zijn jaarver
gadering houdt. Spr.
een overzicht v?n
de ontwikkeling van
het Chr. bewaar-

schoolwezen in deze
crisisjaren. Met cij
fers toonde hij aan
hoe het aantal Chr.
bewaarscholen

alle

moeilijkheden
regelmatig uitbreidt.
Naast de groote
dankbaarheid, die
ons hart tot blijd
schap stemt, is er
ook zorg en vreeze.
Joh. Zuidmeer d* bld.d'n

om de hulp des Hee
31 en de instandhouding van Zijn werk op het
rrein der Chr. schoolopvoeding.

Reden tot zorg

Vooral in de gemeenten waar het Chr. bewaar-
scnoolonderwijs uit de publieke kassen steun ent-
ving. wordt of is reeds de toestand buitengewoon
mo'iliik geworden, nu die steun zeer b-langrijk is
verminderd, of soms geheel is vervallen. Waar op
het platteland de uitbreiding van bet Oir. bewaar-
schoolonderwijs steeds voortgaat, staat deze in de
groolere steden zoo goed als g heel stil. Zoo cr-
cens. dan is zeker in de grootere steden de be
waarschool onmisbaar. En dat vooral in dezen
crisistijd, nu het gezinskven van duizenden door
achteruitgang van het bedrijfsleven ernstig wordt
geschokt. Voor de Overheid ligt hierin een ernsti
ge waarschuwing om bij den drang tot financieelc
bezuiniging toch niet te verwaarloozen het instituut
der volksopvoeding, di: bewaarschool, dat van
•eel belang is voor het behoud van onze gees
telijke volkskracht.

Na afhandeling van enkele huishoudelijke zak) n
ie vervolgens aan de orde kwamen, was het
-oord aan Drs. W. J. G o s 1 i n g a. schoolopzie-
er te 's-Gravenhage, on te spreken over: „Heb
ben de schoolbesturen een roeping inzake opleiding
:n diplomeering van het personeel onzer Chr. bc-
vaarscholen?

Referaat Drs. W. J. Goslinga

Ref. begint met een overzicht te geven van den
huidigen stand van het bewaarschoolcnderwijs en
dc verhouding daarvan tot Rijks- en Gemeentelijke
Overheid. Het is verblijdend dat dit onderwijs
dat door de Regeering nu eens als bewaarschool,
dan weer als voorbereidend onderwijs wordt beti
teld zich in toenemende belangstelling -
bet helaas niet in financier! opzicht - mag verheu
gen. Volgens de laatste officieelc statistiek, no. 35.
dd. 30 Jan. '35, waarin de cijfers van 31 Dec. '33.
bezoeken meer dan 200 000 een bewaarschool, c
aantal is echter nog slechts 27 p>Ct van de pl.i
750000 welke voor plaatsing aldaar in aanme
king zouden kunnen komen. Door de verhooging
van den leeftijd, waarop kinderen tot dc lagere
school mogen worden toegelaten, is de behoefte
aan voorbereidend onderwijs dat nu stellig be
ter aldus genoemd kan worden veel grooter ge
worden en is de beteekenis daarvan voor de vor
ming onzer kinderen aanzienlijk gestegen Ruim
20 pCt geniet openbaar, bijna 9 pCt bijzonder
neutraal, bijna 52 pCt R.K. en ruim 19 pCt Pi
Chr. voorbereidend onderwijs. Het laatste telt 417
scholen met 39151 leerlingen, welke aan de goede
zorgen van 1062 leerkrachten, 603 kweekelingen
en 228 helpsters zijn toevertrouwd. De groei van
dk onderwijs is opmerkelijk snel en wordt vrijwel
uitsluitend door financieelen nood getemperd. Een
wettelijke eisch tot bevoegdheid bestaat voor ae
leerkrachten niet, evenmin is er een algemeen gei-
dig zijnde Rijksactc zooals bij het L.O. Toch is
de Regeering niet onverschillig t a.v opleiding én
examens, daar de eerste wettelijk, de tweede op
verzoek, meest onder Rijkstoezicht zijn gesteld.
'Het moet geen verwondering wekken dat ongeveer
een vierde deel van hoofden en onderwijzeressen
niet- of onvoldoende gediplomeerd is, vooral on
der de oudere leden van het personeel vindt men
deze onbevoegde krachten, waarender er echter
zéér verdienstelijke zijn. Toch is het beter dat deze
toestand voorgoed verdwijnt; dc schoolbesturen
kunnen bij nieuwe benoemingen hierin verandering
brengen. In gemeenten waar subsidie genoten
wordt, staat de eisch om alleen gediplomeerd [per
soneel aan te stellen in den regel in de subsidie
voorwaarden. alsmede, welke diploma's door dc
gemeentebesturen worden erkend. Er worden thans
10 diploma's uitgegeven, waarvan dc meeste ge
splitst zijn in een hulpacte of diploma A en
hoofdacte of diploma B. Dc opleiding ervoor ge
schiedt in hoofdzaak aan kweek- of vormscholen
of aan eenvoudiger cursussen Bij de eerste twee
categorieën bestaan schoolcindexamens ten over
staan van Rijksgecommitteerden b.v. de Chr.
Vormschool te Amsterdam Van meer beteekenis
voor het Chr. onderwijs zijn de diploma's der Ver.
van Chr. bewaarschoolonderwijzeressen. Ook deze
examens staan onder Rijkstoezicht. Zc hebben,
evenals die te Amsterdam, een goeden naam.

Dc diplomeer ing

Wat nü hef Chr. voorbereidend onderwijs be
treft. tegen decentralisatie in opleiding bestaat
uiteraard geen bezwaar. De schoolbesturen hebben
hier alleen de taak dc bestaande inrichtingen te
steunen door van de kweekelingen te cischen zoo'
inrichting te bezoeken; daar waar heel geen oplei
ding beslaat, moeten de besturen die trachten op
te richten. De grootste steuo aan de opleiding ge
ven de besturen door voorgoed af te zien van be
noeming van ongediplomeerden of deze hoogstens
tijdelijk aan te stellen. De diplomeering is van
meer belang. De opleiding richt zich naar de
eischen der examens Het is principieel juist indien
de besturen daarop een redelijken invloed verkrij
gen. Spr. geeft hiervoor verschillende gronden aan.
Een nieuw derde diploma voor het Chr. voorbe
reidend onderwijs acht hij ongewenscht en boven
dien technisch onuitvoerbaar. 'Het historisch gc-wor
dene dient echter op principieel juistere basis te
worden gereorganiseerd. Het Prot. Chr. voorberei
dend onderwijs kan nog zeer belangrijk worden
uitgebreid, zoowel absoluut als relatief. Naar
houding tot het bijz. L.O. dat 25 pCt vac
totaal aantal leerlingen van het L.O. telt. er
nog aanzienlijke achterstand (19 pCt) en het feit
da: nog meer dan een half milhoen kleuters geen
voorbereidend, onderwijs geniet, spreekt voor zich-
zeli.

Toetreding tot den Schoolraad

De meest gewenschtc oplossing zou, volgens spr
zijn. indien zoowel de Ver. van onderwijzeressen
ais de Bond van besturen zouden kunnen beslui
ten toe te treden tot het groote lichaam dat de be
langen van heel het Chr. onderwijs verdedigt en bc
vordert, dc Schoolraad voor de scholen met den
Bijbel. Deze zou dan en zooals vanzelf spreekt,
onder toekenning van voldoende invloed aan beide
organisaties, de diploma's kunnen uitreiken, zooals
zulks ai jaren lang door den Schoolraad g:schiedt
ta v. het L.O. de z.g. Na-acte). Bij schoolexa
mens zou de Schoolraad gecomittecrden moeten
kunnen benoemen, voor het algemeene examen
een commissie voor dc organisatie daarvan Voor
al in d«: principieel-paédagogische zijde dezer exa
mens zouden dan dc schoolbesturen zich kunnen
doen gelden, voor de technische kant de leerkrach
ten. Een groot voordeel van deze aansluiting bij
den Schoolraad zou ook hierin g legen zijn. dat
in dien raad eindelijk de stem van verzorgers en
dienaressen van het voorbereidend onderwijs zou
worden gehoord, en dat dit onderwijs voortSan
ook een onderwerp van de aanhoudende zorg van
den Schoolraad zou zijn. Daardoor zou het Chr.
onderwijs veel sterker komen te staan. Maar sa
menwerking is ook hier gewenscht. Deze zal on
getwijfeld rijke vruchten afwerpen ook voor het
L.O. Want het Chr. voorbereidend ooderwijs is
immers een der voornaamste toegangspoorten tot
he' L.O. (applaus).

Na gedachtenwisseling over dit referaat werd
de vergadering op de gebruikelijke wijze gesloten..

Onderwijsverbetering door
versobering

Het wetsontwerp tot verlaging der opens
bare uitgaven .trekt sterk dc publieke aan.
dacht. En geen wonder. Het Nederlandscha
volk gevoelt dat hiermede groote belangen
gemoeid zijn. Inzonderheid voor het onder,
wijs zijn de gevolgen van ongemeene betee.
kenis. Als wij ons na ernstige overweging
moeten verklaren o.a. tegen paragraaf 26
betreffende de bezuiniging op de onderwij.
zersopleiding, dan beseffen wij verplicht te
zijn, andere bezuinigingsvoorstellen te moe
ten aangeven, die niet van zoo funeste»
aard zijn.

En dan noemen wij twee punten. Ten
eerste: Bezuiniging door roosterversobering
en vereenvoudiging van het leerplan. Te»
tweede: Verkleining der klassen. Het Rijk
vergoedt momenteel 99 lesuren voor drie
«kweekscholen-klassen. En terwiUe van het
godsdienstonderricht, én om aan de zware
eischen van het programma te kunnen vol
doen, voegen de besturen der Christelijke
Kweekscholen daar nog enkele uren hij,
zoodat. dc roosters der beide hoogste leer.
jaren wel circa veertig lesuren bevatten.
Dat dit te veel is, zal ieder deskundige
moeten beamen; vooral voor die leerlin.
gen, die 's morgens en 's avonds nog één
uur of meer te reizen hebben. Wat blijft
er zoodoende over van den geheelen dag
voor rust, voor ontspanning en voor era.
stige studie? Komt zoo de activiteit der
jonge menschen tot hun recht? De ervaring
\an vele jaren heeft mij geleerd, dat er
aan onderwijsinrichtingen minder les moet
worden gegeven en dat er meer tijd moet
worden disponibel gesteld voor eigen stu
die. En de inkrimping van de rooster moet
gepaard gaan met versobering van het
programma. Den laatsten tijd zijn er bij ge
komen de vakken Wiskunde, Fransch,
Duitsch, Engelsch, Lichamelijke oefening,
waarbij nog op vele kweekscholen Nuttige
Handwerken en Handenarbeid. Ook worden
de candidaten op vele christelijke inrich.
tingen geëxamineerd in Bijbelkunde, Ge.
loofsleer en Kerkgeschiedenis.

We kunnen veilig zeggen, dat de examen
stof verdubbeld is. Is het dan wonder, dat
men in diepte verliest, wat men in breedte
wint? Een zorgvuldige berekening leert ons
dat we in 'het eerste leerjaar met 26, in het
tweede met 29, in het derde leerjaar met 34
lesuren kunnen volstaan. Dit geeft het Rijk
een besparing van 10 lesuren op de 99, of
circa 10% aan salarislasten. De totale sala<
rislasten bedragen 2.632.603. De besparing
uit verbetering bedraagt dus meer dan t\ve«
ton.

Daarnaas«t zou het nuttig effect kunnen
sorteeren, als de regeering de vorming van
overmatig groote klassen tegenging. Er zijn
'kweekscholen, die wel 34 leerlingen per
klas hebben. Do regeering zou eenvoudig
kunnen bepalen, dat slechts voor 24 leer.
iingen per klas subsidie wordt verleend.
Wederom zou dit een aanzienlijke bespa
ring geven', terwijl de arbeid der leeraren
zou worden verlicht en het peil der klas-
sen verhoogd. Daartegenover zou dc ver.
mindering m lesuren gecompenseerd kun
nen worden door eenige vermindering van
de va.oan.ties.

Maar waarom zou de Regeering ook niet
andere onderwijsinrichtingen dn deze ver
mindering van lesuren betrokken: als Gym
nasia, H.B.S. en Lycea ed.? Daardoor zou
den bij geringe schade, die in veel andere
opzichten een groot voordeel ds, groote gel
delijke baten voor de schatkist zijn ver
kregen.

Het stopzetten der kweekscholen is voor
ons niet te aanvaarden: het desorganiseert
al deze inrichtingen en levert niet een
daaraan evenredige bezufiniging. Daarom
moet bij deze legislatieve gelegenheid wor
den uitgemaakt, «hoeveel kweekscholen en
wélke zullen worden gehandhaafd. W'e
kunnen de beslissing hierover niet in han
den leggen van den Minister van Onder
wijs. De wet geve objectieve normen. En
die zijn te vinden. Onze Protestantsche
kweekscholen zijn aangesloten bij drie
groote vereenigingen: Christelijk-Nationaal
Schoolonderwijs, Geref. Schoolverband, Chr.
Volksonderwijs. Ieder dezer drie organisa
ties kan precies nagaan, hoeveel onderwijs
krachten de aangesloten lagere scholen heb
ben. Bij een jaarlijfcschc slijtage van b.v,
zes procent beteekent dit op elke vierhon
derd onderwijzers een jaarlijksche aanvul
ling van vier en twintig. Op elke vierhon
derd aangesloten onderwijzers is dus een
kweekschool moodig. Bij een overschot van
300 onderwijzers worde liet aantal kweek
scholen met één verhoogd. Natuurlijk is
over deze getallen te spreken, maar het
beginsel: kweekscholen naar evenredigheid
van het aantal aangesloten onderwijzers
geeft een objectieve maatstaf, die even bil
lijk is voor openbaar, Roomsch-Katlioliek cn
Protestantsch onderwijs. De regeering kan
hierdoor steeds reguleei md optreden.

Dus tenslotte: geen langzame marteldood
voor alle kweekscholen, maar nu, bij deze
bezuiniging het bestaan van het benoodig
de aantal wettelijk verzekerd. Het zou toch
wel zeer onbillijk zijn alleen de kweek
scholen te doen bijdragen in het staats-
tekort., terwijl het aantal overcomplete be
zitters van H.B.S. cn Gymnasiumdiploma's
toch zeker veel. en veel grooter is. Indien
deze inrichtingen eens genoopt werden
slechts één klas per jaar aan te nemen, zou
het peil der leerlingen dan niet zeer wor
den opgevoerd dooi- de dan mogelijke stren
ge selectie, waarvan het gevolg zou zijn,
dat het Hóoger onderwijsbudget werd ont
last van de zorg voor vele jongelieden, ge
brekkig van aanleg en volkomen onge
schikt voor verdere studie.

En voor zoover de Kweekscholen betreft
behoort toch altijd nog te worden overwo
gen, of bij iets betere omstandigheden, de
vijfjarige opleiding niet kan worden inge
voerd. M.i. kan dit geschieden zonder do
thans geldende urenregeling merkbaar te
verzwaren.

Aan deze vijfjarige kweekscholen kan
dan onder strenge controle het jus promo
vendi worden verleend. Hoeveel levensleed
en vernedering, ook onder het kleine school
publiek, zou den onderwijzers worden be
spaard, als zij evenals een dokter, een pre
dikant. cn zooveel anderen bij het aanvaar
den van hun ambt konden zeggen: „De
examendressuur ds achter den rug. We
kunnen al den beschikbaren tijd gebruiken
om ons te bezinnen op onze levenstaak."

Dan zou het einde nog zijn: post tenebras
hix, na de duisternis het licht.

J. VAN DER SPEK,

Directeur van „Rehoboth", Utreclil