cdm
Chr. Arbeiders in
Voedings- en
de bedrijven van
Genotmiddelen
Onze Chr. boeren en tuinders bijeen
DONDERDAG 23 MEI 1935
DERDE BLAD PAG. 9
Algemeene vergadering op
„Woudschoten"
Mr. G. E. van JValsum refereert
over de ordeningsgedachte
Omtrent de bondsvergadering van den
Ned. Cenlralen Bond van Chr. arbeiders
(sters) in de bedrijven van voedings en ge
notmiddelen (N.C.V.G.B.) kunnen wij nog
het volgende rncedcelen:
Bestuursverkiezing
De aftredende bestuursleden, de heeren A.
1-Ianemaayer, J. Z. Kannegicter, J. Otten, P.
Ch. Simons, A. Drop, T. Veenstra, Jac. van
Soelen, P. Wessoloo en T. Elsinga werden
bij acclamatie herkozen. In de vacatures der
hoeren D. Star en G. O. van Belle, die zich
niet herkiesbaar gesteld hadden werden ge
kozen de heeren S. Jansma te Sneek en J.
J-I. Noor dam, Schiedam.
Uitkeering oude bondsleden
Na breedvoerige discussie vereenigde de
vergadering zich met het. voorstel Aan het
hoofdbestuur om over te gaan tot de stich
ting van een fonds tot uitkeering aan oude
(bondsleden tot iristelling van een reglement
voor dit fonds alsmede tot. wijziging van het
huishoudelijk reglement en dat van liet
fonds „Steun in Nood"; zooals wij dat gis
teren reeds hebben vermeld.
Ten aanzien van de verdere voorstellen
dor afdeelingen vereenigde de vergadering
eich met het prae-advies van het hoofdbe
stuur of werden de voorstellen door de
[Voorstellende afdeelingen ingetrokken.
Intermezzo
In de pauze fusschen de beide zittingen
kwam het „natuurvolk", de jongelui die nu
het werkkamp het Ruige Veld bevolken, de
N.C.V.G.B. groeten; komisch uitgedost ver
scheen de horde oil geestige speeches werden
over en weer gehouden. De heer Elsinga
werd gedecoreerd. Een aardig intermezzo.
Toespraak namens het C.N.V.
De heer Schipper secretaris van het
C.N.V. sprak den bond namens het Chr.
Nat. Vakverbond toe. Hij wees op de ge
weldige dingen welke er in de voorbije twee
jaar in de wereld gebeurd zijn. Wij mogen
als vrije mannen vergaderen, dit is een
groot voorrecht. De Ghr. vakorganisatie be
hartigt de belangen barer leden maar stel
lig ook van het bedrijf waarin de leden
werkzaam zijn. Spr. bracht den secretaris
een compliment voor het zeer goed gedocu
menteerde jaarverslag. In de komende jaren
zullen de moeilijkheden stellig grooter wor
den dan .in de afgeloopen jaren maar ze
zullen kunnen worden overwonnen omdat
onze grondslag waarborg biedt dat wij bij-
een hooren en het alles verwachten van God.
Spr. wekte op tot krachtige arbeid voor de
Ghr, vakbeweging met heilige geestdrift, op
dat dé geringe teruggang in ledental wordt
omgezet in vooruitgang om allerlei tenden-
zon, welke gericht zijn tegen het welzijn der
vakorganisatie te kunnen tegenstaan. Spr.
dankte den heer Elsinga voor wat hij deed
voor de organisatie en voor de collecte van
dc Werkloozeii Centrale, in Zuid-Holland.
Referaat Mr. G. E. van Walsum
Mr. G. E. van Walsum adjunct-secre-
ïaris der Kamer van Koophandel te Rotter
dam refereerde over „De ordeningsgedach
te". Aan zijn referaat ontleenen wij het
volgende:
Velen in den lande meenen dat het woord
ordening een modewoord is en geen reëele
bijdrage beteekent tot de oplossing der hui
dige moeilijkheden. Spr. is liet met die op-
vattting niet eens. Het. begrip ordening is
voor onzen tijd van zeer groot e beteekenis.
Spr. wilde eerst de zaak bezien van de
principieele kant daarna van de praclischc
zijde en sprak over de oorzaak van het naar
voren komen van de ordeningsgedachte, het
■wezen der ordeningsgedachte en de recht
vaardigheid der ordeningsgedachte.
De crisis heeft de aanleiding tot de orcle-
ningsgedadhte verscherpt naar voren doen
komen doordat het gebrek aan evenwicht
gezien vvercl lusschen aanbod en vraag.
Het productie-apparaat is le groot en de
■vraag is boe het evenwicht moet worden
hersteld.
De vrije prijsvorming bleek niet in staat
om het evenwicht steeds te bewaren. Het
evenwichtsherstel dat we sedert de crisis
verwachtten van de vrije prijsvorming is
uitgebleven. Als gevolg daarvan streven
velen naar een herstel van de vrijheid, welke
zij teveel klemmend vinden door sociale
wetgeving enz. en internationaal door han
delsbelemmeringen.
Een andere steeds groeiende groep heeft
het. vertrouwen in de vrijheid als leidend
economisch beginsel verloren en ziet in dat
vrijheid noodzakelijk moet leiden tot om
standigheden waarin we nu waren. Zij ver
wachten van ordening heil en zien struc
tuurveranderingen in het maatschappelijke i
leven (verkeerstoename waardoor het eco-1
nomisch aanzien der wereld totaal veran
derd is, de ajgemeone verbreiding der in
dustrialisatie, en de concentratie der pro
ductie in steeds grooterc eenheden waar
door meer moet worden geproduceerd om
de prijs per eenheid te drukken juist als de
vraag naar het product afneemt.)
Voorstanders der leer van vrije prijsvor
ming bepleiten aanpassing. Zij zien dat als
iets tijdelijks om het evenwicht te herstel
len. Natuurlijk kan de overheid ook vol
gens hen niet geheel afzijdig blijven bij de
aanpassing maar dat zien zij als een nood
zakelijk kwaad; de overheid heeft zich zoo
gauw mogelijk terug te trekken.
Zij die het. vertrouwen in de vrije prijs
vorming verloren gclooven niet in het even
wichtsherstel, vanzelf. Voor hen is de aan
passing niet passief, doch actief. De over
heid nioet actief optreden. Zij zien de taak
der overheid niet als een tijdelijke doch
meenen dat de overheid zich althans in af
zienbare tijd zich niet van het economisch
terrein mag terugtrekken.
De ordeningsgedachte is de ontkenning
van liet geloof in de vrijheidsgedachte. Zij
is dus een negatief begrip. Positief zegt zij
niets anders dan dat wordt aangewezen een
nieuwe richting voor het economische leven.
Ordeningsgedachte is dus een economisch
beginsel.
Men wil weten hóé er geordend moet
worden maar sterk moet onderscheiden
worden lusschen ordeningsgedachte en or
deningsplan.
Als men van plan wil spreken dan moet
men dit doen in het meervoud en van
plannen spreken. Dan dient eerst een j
ordeningsplan voor een bepaalde gegeven si/
tuatie worden ontwikkeld en dan kan mcii
niet zeggen dat zij die van dit bepaalde plai
niet willen weten niets van ordeningsge
dachte zouden willen weten want aap
elke concrete uitwerking zullen foutofn
kleven. J
Internationale ordening is geen voorwaar
de voor nationale ordening. Nationale or
dening is mogelijk maar men zal moeten he
ginnen met veel kleinere eenheden.
De ordeningsgedachte zegt niet dat alles
geordend moet worden. Zij laat zich niet uit
over de wijze waarin (de omvang) en de
wijze waarop (welke organen) de ordening
geschieden moet.
Sprekende over zijn derde punt zcidc spr.
dat de ordening gerechtvaardigd wordt door
de economische omstandigheden. Naar spre
kers stellige overtuiging is de theorie der
vrije prijsvorming ontoereikend om een
verklaring te geven voor de economische
feiten. De taak der economische theorieiin is
het om de verschijnselen alleen waar te ne
men. Over de economische ontwikkeling be
slist. niet de theorie maar de economische
historie.
In de economische rechtvaardiging is niet
het zwaartepunt gelegen.
Als we de zaak sociologisch bezien dan
zien we dat de theorie der vrije prijsvorming
opkwam in den tijd waarin het individua
lisme den loon aangaf.
De ordeningsgedachte komt op in een tijd
die zich verzet tegen het individualisme.
Deze crisis is een geestelijke crisis. We
bevinden ons in de worsteling om de vorm
geving van de gem e en s ch a p sgeda.chté.
De ordeningsgedachte is niet. iets nieuws.
De ontwikkelingsgang wordt voortgezet en
krijgt in onzen tijil totaal nieuwe vormen.
Men begint te beseffen dat het beperken
van het vrijheidsbeginsel met stilhoudt bij
het sociale maar doorwerkt in het econo
mische.
Bezien we Het vraagstuk van geestelij
ken, wil men, ethischcn aard dan beteekent
't dat de ordeningsgedachte wil brengen so
ciale rechtvaardigheid, afwijzing van den
klassenstrijd. Doorvoering der ordeningsge
dachte zal brengen overhcersching van cle
Christelijke solidariteitsgedachte dat op eco
nomisch terrein ook meer zal komen het
saamhoorigheidsbeginsel.
Spr. is dankbaar dat de regeering zich in
die richting uitspreekt (Memorie van Ant-
roord der regeering op liet Yoorloopig Ver
slag der Eerste Kamer betreffende de bin
dendverklaring van ondernemersovereen
komsten). De regeering geeft zich reken
schap dat. het economisch leven dienstbaar
moet zijn aan liet hoogste levensdoel dat den
mensoh gesteld wordt.
Spr. maakte tenslotte eenige' Opmerkingen
de praktijk' rakende. Bij de ordening zal
rekening gehouden moeten worden met de
prijsregeling, de ongewenschte' concurrentie
en de omvang van het productië-apparaat.
Alleen ordening te richten-op de prijsvor
ming kan geen afdoende oplossing bieden,
omdat men dan de prijsstelling zoo gaat
richten, dat alle onderneming, dus ook de
niet economisch werkende, kunnen uitko
men. Sprekers bezwaar tegen de ordenings
pogingen voor het bakkerij bedrijf is, dat de
saneeringsplannen zich alle richten op de
prijsvorming.
Ordening om ongewenschte concurrentie
te vermijden of weg te nemen, zal het mak
kelijkst te bereiken zijn. I-Iet zwaartepunt
zal moeten worden gezocht in de omvang
van het productie-apparaat. Afgezien van de
belangen, welke hierbij betrokken zijn, is
ook de vraag, welke methode gevolgd moet
cordon van belang. VeStigingseischen te
stellen behooren niet te beteek enen een ge
sloten verklaring van het bedrijf. Maar
andere middelen zijn noodig, om spoedig te
bereiken, dat het productieapparaat kleiner
wordt. In een brochure over industriecle
ordening noemt de schrijver, de heer Van
Berne, ook als middel de beslissing, welke
bedrijven, gezien de bcdrijfsuitkomsten ge*
sloten moeten worden. Deze bedrijfsweten
schappen] ke methode noemde spr. de juiste
Het is absoluut uitgesloten, dat langs
eigemviliigen weg ordening te bereiken is.
Daarom is de tegenstelling tusschen maat
schappelijke ordening en staatsorden ing
valsich. De Overheid moet. niet passief staan
ten ojïzichtë van hel. ordeningisvraagsluk.
Alle bedrijven, waarin de ordening actueel
is, 'wachten op de invoering der wet op de
verbindendverklaring der ondorncmersovcr-
eenkomsten.
liet gaat er om, welk gezag tenslotte de
beslissing moet geven als ei hij ordenings-
vnyigslukken onwilligen zijn. In de wet op
de verbindendverklaring der ondernemers-
ov ereenkomsten heeft de Regeering een ge
lukkige voorloopige oplossing gevonden, dat
de Rëgeering de beslissing heeft, zoolang er
geen bedrijfsorganen zijn, die deze taak kun
nen overnemen. Een bezwaar is, dat aan 'de
administratie een vrijwel onbeperkte be"
voegdheid gegeven is; xn de gegeven ornstan
digheden was een andere oplossing echter
niet mogelijk.
De bestuurstaak der Overheid dient door
nieuw le vormen organen te worden over
genomen. maar deze organen dienen ook de
wetgevende bevoegdheid te krijgen, zoodat
we dus een politiek parlement houden, dat
de beginselvragen behandelt en daarnaast
krijgen organen, die de economische be
langen behandelen. Spr. gevoelt niets voor
een economisch parlement, waaraan we
niets zullen hebben.
.Als schema gaf spr. a,an, dat de Bcdrijfs-
raden niet alleen sociale', maar ook econo
mische bevoegdheden moeten krijgen. Daar
naast zullen organen moeten komen ter nl-
gemeene regeling van 't, economische leven.
De centrale regeling zal moeten zijn bij den
Economischen Raad. waarin vertegenwoor
digd moeten zijn Middenstandsraad, Nijver*
heidsraad en een in te stellen Landbouw
raad. Voor de regionale regeling zouden
zijn aan te wijzen de Kamers van Koop
handel en in to stellen Kamers van Land
bouw.
Na de geanimeerde discussie, 'de rond
vraag en het slotwoord, werd de vergade
ring op de gebruikelijke wijze gesloten.
WE MOETEN TERUG
De Staatsinmenginghoe goed
ookwerkt verlammend op
het vrije bedrijf
De organisaties hebben een taak
De algemeene vergadering Van den
C.B.T.B. welke, zooals wc meldden in het
Gebouw van Kunsten, en Wetenschappen
gisteren te Utrecht is gehouden, werd o.m.
bijgewoond door den heer W interm a h s,
als vertegenwoordiger van den Minister van
Econ. Zaken, de heeren Mr. Sno ëcik: H eu-
lceman.s en .T. Bakker als vertegen
woordigers van de Chr. I-list. l'nie, de hee
ren S m e e n k en van D ij k e, vertegen
woordigende de A.-R. partij, de heer Mr.
van Haastert van de Katli. Boeren- en.
Tuindersbond en andere autoriteiten en ver-
tegenvvoo rdi ge rs.
De voorzitter, Prof. Dr. P. A. Dl open-
horst, opende de vergadering met gebed
en heette de aanwezigen welkom, waarna
hij zijn
Openingsrede
uitsprak.
Spr. merkte op, 'dat precies vijf jaar ge
leden de crisismaatregelen werden ingezet
Prof. Mr. P. A. DIEPENHORSZ
mcf 'de bietenst'eunwet. Gewezen werd op
wat in deze vijf jaar voor den land- en tuin
bouw werd gedaan en hoeveel critiek deze
steunmaatregelen ondervonden. Maar bij de
Reclusche partijen vonden de«e steunmaat
regelen geregeld instemming.
De tegenstand in het parlement werd wel
gebroken, doch in het land w ordt nog steeds
soms scherp gefulmineerd tegen de meer
dan 200 milliocn gulden, die deze steun
vraagt.
Verschillende scherpe aanvallen van voor
aanstaande personen en lichamen werden
gereleveerd.
Vooral de steun aan die hoeren, die het,
naar men zegt, niet noodig hebben, .vond
veel bestrijding.
Er is jammerlijk misverstand in dit
opzicht Men toont weinig begrip van
deze steun te hebben. Men vergeet, dat
het is om de landbouw in stand te hou
den. Dc! steun legt op de volkshuis
houding geen ondragelijke last, zooals
zelfs oud-minister Postlïuma onlangs"
nog meende te moeten zeggen, want a's,
dc landbouw ineenstort gaat de maat
schappij mee. De inzet is niet de
boeren, als persoon, te helpen,
maar de ineenstorting van
den 1 a n d b o u vv, dat een volks-
ramp zou zij n, te verhoeden.
dat het kapitaal tot zijn recht komt, dat de
verpachters aan hun inkomsten komen. Dat
wil nog niet zeggen, dat deze geen veeren
moeten laten. Ook zij dienen zich aan te
passen. Vandaar ook, dat de pacht- en een
oventueele hypotheekvvet wel noodig is.
Veel inwoners zijn direct of indirect
belanghebend bij den landbouw, samen
meer dan 51 pet. der bevolking uit
makend.
De crisismaatregelen moe
ten niet als boe re n-, zelfs
niet als landbouwsteun wor
den aangemerkt, doch a Is volks-
steun, die Nederland voor veel rampen
heelt behoed.
Spr. neemt daarna de bekende rede var.
Ds. Kersten onder het. mes, en gaat daartoe
enkele gedeelten ervan voorlezen.
Opgemerkt wordt hierbij dat vrome klink
klank wel zeer verderfelijk kan werken.
Wat een communistisch Kamerlid zoo dui
delijk demonstreerde toen hij Ds. Kerstëh
na diens rede op de schouder klopte en zei:
„Dominé, we gaan samen dc boer op".
Door Ds. Kersten wordt geen betere weg
gewezen, doch alleen enkele feiten veel ver
groot en gegeneraliseerd. Dc gevallen, die
genoemd werden zijn op afdoende wijze
weerlegd door den Minister en veel bleef
er niet van over.
De weg terug, die Kersten wil, begeeren
wij niet. Het ingrijpen der regeering is tot
zegen geweest; wij zijn er dankbaar .voor.
En toch willen we terug.
De vrijheid van de persoonlijkheid en van
het bedrijf wordt belaagd door al de maat
regelen en de hesten worden ontmoedigd.
De verambtenarij werkt deprimecrend op de
boerenstand en treft deze in zijn levens
aderen.
Wezenlijke uitkomst kan op den duur
alleen brengen het losmaken van de zilve
ren koorde lusschen de regcering en de
boerenstand. Daarom moeten we terug tot
de oude toestand. De welbekende boeren-
knoken vvaren dik.en hard, doch kunnen
slap en voos worden en dit moet. voorkomen.
Ordening voor het bedrijfsleven is"daarbij
toch ook voor de landbouw wel noodig.
Men moet wel begrijpen dat in afzienbare
tijden de export niet hersteld zal "worden.
Daarop moet wel degelijk gerekend worden,
He't heeft geen zin om doorkunst-
middelen deze in stand te wil
len houden en ons arm te espor-
VRIJDAG 24 MEI
HUIZEN 1875 M. Alg. programma, ver
zorgd door dc NCRV. 8.00 Schriftlezing en
meditatie. 8.15—9.30 Gram.pl. 10.30 Morgen
dienst ol'v. Ds. S. van Dijken. 11.00 Gram-pl-
11.15 Pianorecital mevr. T. Brugman—Stclle-
maker. 12.15 Gram.muziek. 12.30 Enscnïble v.
d. Horst en gram.pl. 2.30 Chr. lectuur. 3.00—
3.45 Gram.pl. 4.00 Het Trio Beute-Zcpparcni-
Berghout. 500 Declamatie door A. Hofland.
5 30 Orgelspel L. Blaauw. 6.30 Causerie A. J.
Herwig 7.00 Ned. Chr. Persbureau. 7.15 Re
portage. 7.30 Literaire causerie door G Kamp
huis. S.00 Vaz Dias. 8.05 Gram.pl. 8.15 Bach-
Handel-herdenking door de Chr. Oratoriumver
olv. A. v. d. Horst, mmv. solisten en het Utr.
Sted. Orkest. 10.15 Vaz Dias. 10.20—11.30
Gram.pl.
HILVERSUM 301 M. 8.00 VARA. 12.00 AVRO.
4.00 VARA. 8.00 VPRO. 11.00 VARA. 8 00
Orgelspel C. Stcyn. 8.30 Gram.pl. 10.00 Mor
genwijding VPRO. 10.15 Declamatie J. van
Oogen 10 35 Gram.pl. 11.00 Vervolg decla
matie. 11 20 Gram.pl. 12.00 Gram.pl. 12.30 Ko-
vacs Lajos en zijn orkest en gram.pi. 2.00 Voor
dracht door R. Geraerds en gram pl. 2.45
Viool-recital J. Feldcrhof. a. d. vleugel: E.
Veen. 3.10—4.00 De Avro-Decibels olv. Eddy
Meenk. 4.00 Gram.pl. 4.30 De Zonnekloppers
olv. C. Steyn. 5.00 Kinderuurtje. 5.30 Vervolg
concert. 6.00 Orvitropia olv. J. v. d. Horst,
mmv. Gaby Ehrhardt (zang). 7.00 Lezing over
den Volkenbond door J. Oudegcest. 7.20 Or
gelspel J. Jong. 7.50 Vaz Dias. Vara-varia.
herh. SOS-ber. .8.00 Ds. F. Dijkema: De Pro
feten. 8.30 Kamerorkest-v. d. Pas 9 00 Prof.
Dr. L. J. v. Holk: Practijk. 9.30 Vervolg con
cert. 10.00 Vrijz. Godsd. Persbureau. 10.15 De.
clamatie D. Hoogland. 11.00 Jazz-prcgramma
(gram.pl.). 11.30—12.00 Gram.pl.
DROITWICH 1500 M. 10.35-10.50 Morgen
wijding. 11.20 Toespraak door Adm. Jellicoe.
11.27 Orgelspel R. New. 11.50 Voor de scho
len. 12.10 J. Muscant en zijn orkest. 12.50
BBC-dansorkest olv. Henry Hall. 1.35 Concerl
door J Shadwick (viool) en W. Parry (piano).
2.20 Voor de scholen 3 20 Schotsehe studio»
orkest. 4.05 Dansmuziek (gram.pl.). 4.35 E.
Colombo's orkest. 5.35 Eugene Pini's tango-
orkest. 6 20 Berichten. 6.50 en 7.05 Lezingen.
7 25 Bach-ccncert. 7.50 Programma uit Canada.
8.20 Gram.pl. 8.55 Britsche muziek door solis
ten. koren en orkest in de Royal Albert Hall.
(Om 9.50 berichten) 10 50 L. BridgewaterS
kwintet, mmv. E. Danielli (sopraan). 11.35-*
12.20 Harry Roy ea zijn band.
RADIO PARIS 1648 M. 7.20 en 8.20 Gram.pT.
12.35 Symphonieconcert olv. Gaillard. 2.20
Gram pl. 8.20 Operetteconcert mmv. solistejj
en orkest olv. Labis. 10.55 Dansmuziek.
KALUNDBORG 1261 M. - 11.50-5.20 Reporta
ge uit Stockholm ter gelegenheid van het hu
welijk van Krcoopnns Frederik met Prinsej
Ingrid. 8.20 Omroeporkest olv. Reesen «1
Gröndahl. 10.50 Omroeporkest olv. Gröndahi.
11.20—12-50 Dansmuziek.
KEULEN 456 M. - 6.20 en 7.20 Concert II.OS
Zang. 12.20 Uit Frankfort: Omroeporkest olv,
Hess en orkest olv. Hauck. 2.35 Omroepkwin»
tct. 4.20 Zang, riool en piano. 5.20 Uit Ham
burg: Omroeporkest, dansorkest en solisten.
7.20 Uit Hamburg: Militair concert 8.35 Ui8
Berlijn: „Marieo-Kantate", Gracner. 9.30 Om-
roepkleiacrkest, koor en solisten. 11.20—12.20
Concert.
BRUSSEL 322 cn 484 M.: 322 M.s 12.20
en 1.30—2.20 Salonorkesj olv. Walpot. 5.20
Populair concert. 6.20 Gram.pl. 6.35 Omroep
orkest olv. Gason. 7.35 Gram.pl. 8.20 Salon-
orkest olv. Walpot. 10.30—11.20 Populair!
concert. 484 M.: 12.20 Gram.pl. 12.40 Zang.
12 50 Omroeporkest olv. Gason. 2.00—2.20
Gram.pl. 5.20 Blaasconcert. 5.50 Operamuziek,
6.50 Kamermuziek. S.20 Uitzending voor oud
strijders. 10.30—11.20 Gram.pl.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 8.33
Rijkszendmb: Marienkantate op. 99. Gracner»
Leiding: L. K. Mayer. 9 30 „Der heiige Ham
mer". hoorspel met muziek van Sobanski. 10.20
cn 11.05 Beridhten. 11.20-12.20 Adalbart Lut-
ters dansorkest.
teeren. De regeering moet 'de
wacht b ij de grenzen b e t r e k k en.
E n d e lx a n d e 1 s p o li t i e k w ij z i g e n.
Bij de nieuwe oriënteering moet de
regeering zich zooveel mogelijk terug
trekken en het aan de organisaties over
laten. Goede ordening bevat een middel
tegen staatssocialisme.
Wil men goede ordening, goede be-
drijfseonstitutie, dan moet de regeering
wel leiding geven, doch liet meest, moet
de organisatie doen.
Onnoemelijk veel hangt, af van de ge
meenschapszin. Versterking daarvan en
dus van onze organisatie zal krachtig
medew erken tot verbetering van de' toe
standen.
Staatsbemoeienis kan niet gemist,
doch de organisatie moet zooveel moge
lijk de taak overnemen,
En toch...... niet. in hot feeken van den
Staat, ook niet in dat van organisatie, niet
in dat van techniek en onderwijs zullen we
overwinnen, doch w? richten het oog op
onzen God, Wiens weldadigheden groot, zijn
en die ons geleiden zal tot den dood toe.
ITiema sprak de heer W. Cn ossen zijn
rede uit,waar wc- gisteren reeds een verslag
van gaven, terwijna de pauze Prof. Dr. A.
van Veld hui*zen zijn ook reeds door
ons vermelde causerie hield.
Heden wordt een excursie door de pro
vincie Utrecht gehouden»
In Ouwehands Dierenpark op de Grebbcbcrg te Rhenert is gisteren aan niet minder dan
duizend krokodillendie hier 's nachts waren aangekomen, in het tropisch- milieu, dat
voor deze dieren is ingericht, hun vrijheid teruggegeven. Het uitladen geschiedde onder
gmote belangstelling <van talrijke gcnoodigdeiu Na Berlijn en- Parijs bczil thans Ehcnen
de grootste krokodillen-collectie ter wereld. Oir onze Jolo ziet men eenige krokodillen
in hun nieuwe omgeving.
Verwijder de vergiften
uit Uw darmkanaal
AlsUwdarmen door hel innemen van le steifc
werkende purgeermiddelen van streek zijn.
geraakt, en zij niet meer normaal functionee-
ren, dan vindt ge in de nieuwe vinding van
Apotheker Dumont: „Laxeer-Akkertjes" een
prachtmiddel op hel gebied van ontlediging
der ingewanden, dat onschadelijk werkt.
De samensteller is uitgegaan van de navol
gende gedachtede meeste laxeer-middelen
streven hun doel voorbij door hun te hef
tige werking: wonderolie, aloë, ent. Zij
veroorzaken dan overmatige ontlasting in
éénmaal, maar dan treedt hèr-verslopping
op met alle ellendige gevolgen daarvan.
Daar in de Laxeer-Akkertjes voornamelijk
plantaardige stoffen zijn verwerkt, maar bo
vendien melkzuur-fermenten te
gen gisting, gal-extracten voor de
lever en chlorophylle voor den Vfl|a
bloeddruk en den bloedsomloop, ÜSr7
is er een samenstelling ontstaan mjth
van buitengewoon veelzijdige
werking op geheel Uw gestel en mjj\
een laxeermiddel als geen ander,
<xCGXeer-CUeJcertjes
WlaAen-ScJiooriScfdp
Per 12 stuks 60 cent. Overal verkrijgbaar
Gemengd Nieuws.
De oudste tweeling van Nederland, de ge-
broeders C. en H. van Harten te Mijdrecht,
is nog kras en geniet een goede gezondheid.
Alleen is het sedert eenige jaren met hun
gezichtsvermogen minder goed gesteld. Zij
zijn zoo goed als blind. Hendrik van Harten
heeft op 17 April j.l. zijn stemplicht, nog ver
vuld. Cornelis kon wegens lichte ongesteld
heid voor het eerst niet ter stembus trekken.
De beide oudjes hebben steeds te Blokland
gewoond cn voorzagen door landarbeid in
hun behoeften.
NOODLANDING VAN EEN MILITAIR
VLIEGTUIG
Gistermiddag omstreeks één uur heeft een
militair vliegtuig, de Z. 16, afkomstig uit het
vliegveld „De Kooi" bij Den Helder, een
noodlanding gemaakt wegens een motor-
defect op een terrein aan den Apeldoorn-
schenstraatweg hij Arnhem. Inzittenden van
het vliegtuig waren: dc officier-vlieger W.
van Prooyen en de luitenant ter zee D. B.
van Heuvel, die beiden ongedeerd bleven.
Het vliegtuig, dat licht beschadigd is, zal ter
plaatse worden gedemonteerd.
FEUILLETON
SAAMGEBRACHT
<29
„Vaarwel!" riep Wittekind. „Daar zien
ftvij elkander weer!"
Na verloop van weinige uren had hij zijn
manschappen verzameld, zoo stil als zulks
Jion geschieden en allen hadden hun aan
Voerder hij vernieuwing trouw gezworen.
Ook de Koning was naar zijn tent terug
gekeerd cn hij had zijn zoon Karei terstond
■bevel gegeven nog in dezen nacht een
aanval op dc stad te beproeven.
Doch had hij, volgens zijn gewoonte,
reeds vóór den eersten aanval een plech
tige godsdienstoefening laten houden, ook
'thans verzuimde hij niet door middel van,
Wilibald den zegen des Heeren af te smee-,
ikon. Trok dc jonge Karei met een geloovig
vertrouwen naar de hem aangewezen post,
iWitlekind trok naar den zijne met het on
wrikbaar .voornemen te overwinnen of te
Sterven.
Dien onverwachten aanval, en dat wel
Van twee kanten, hadden de belegerden
met verwacht. Zij hadden zich juist eenige
oogeriblikken aan den slaap overgegeven cn
werden dus onzacht uit hun sluimering
gewekt.
Ontstond hierdoor nu reeds zekere ver-
Warring, niet weinig werd die verwarring
Vergroot, toen het geroep word vernomen,
tial zoowel aan den oostelijke» als aan den
westelijken muur, de vijand genaderd was.
Schoon Everard terstond was toegesneld,
om zijn bevelen te geven, zoo wist hij toch
zelf niet, waar de meeste verdediging noo
dig zou zijn. Dit alles werkte den belege
raars in de hand. Karei streed daarenboven
met beleid, Wittckind met onbeteugelde
woede.
Viel er aan de zijde van den een zoowel
als van den ander menigeen, door de pijlen
en werpspiesen der 'belegerden getroffen,
hun plaats werd terstond door anderen in
genomen, en de Franken zoowel als de
Saksers en de Friezen streden met leeuwen
moed.
Eindelijk was de dag aangebroken en de
zon bescheen reeds het tooneel van ver
warring en weder'zijdsche verbittering.
Nu besluit Wittckind een beslissende
poging te doen. Hij doet een stormram aan
rukken en 'belooft zijn half vermogen aan
hem, die het eerst den muur zal beklom
men hebben. Maar terwijl hij nog spreekt,
wendt hij zijn oog naar den toren, en daar
ziet, hij op diens tinne een vrouwelijke
gedaante. Zij wuift met haar sluier en haar
oog is op de belegeraars gericht.
„O, o!" roejxt Wittckind nu uit, „dat is
mijn kind! Mannen! Volgt mij!" en den
Koninklijken standaard om zijn middel
bindende, neemt hij zijn kort breed zwaard
in de eene, zijn schild in dc andere hand
en zoo toegerust snelt hij de tegen den muur
geplaatsten ladder op- Menige steen kneust
zijn schild, menige) pijl snort langs hem
heen, maar zijn oog is gericht op zim
dochter en hij wijkt geen schrede. Integen
deel, hij wint. Hij komt hoogew Hij heeft
den top van den muur bereikt. De Ko
ninklijke standaard staat vast en' Witte-i
kind is terstond4 door de zijnen gevolgd,
wier getal met ieder oogenblik aangroeit,
al valt er ook nog menigeen aan zijn zijde.
„De stad is ons!" roept de Salcser en
dringt met zijn zwaard zwaaiende en
maaiende verder.
Nu wordt de verwarring in de stad al
gemeen, want ook Prins Karei heeft over
wonnen en drijft evenzeer de vluchtenden
vóór zich uit. Maar Wittckind moet naar
[den toren cn hij meent alras den weg ge
vonden te hebben. Nu slaat hij nog een
maal zijn oog naar den top en of, wat ont
dekt zkh daér zijn oog? I-lij ziet wel zijr
dochter, maar hij ziet haar 'aangegrepen cn
worstelen met iemand» in wien hij Everard
hei-kent,
„Monster!" gilt hij Uit, „wat misdeed u
mijn kind? Hola! Hola! Uw vader komt!"
Met arcndssnelheid heeft hij den toren
bereikt. Diens toegang is hem bekend en
slechts weinige oogenblikken duurt het, of
hij heeft het dak beklommen. Reeds dringt
liet gegil zijner dochter hein in de ooren.
Zij roept om hulp. Maar Everard houdt
haar omklemd.
„Zwijg!" hoort hij hem zeggen, „of ik
stoot u van 'boven neer en uw vader kan
zich aan het gezicht van uw lijk verza
digen
Dat is tc veel. Wittckind spring toe, stoot
den vijand het zwaard in den rug. Everard
valt met een rauwen vloek neer endc
dochter stort bewusteloos in dc anjnen van
haar vader!
„En Angelhert0" vraagt Wittckind, na
een lange poos. Maar Hola kan hem geen
zekerheid geven. Dc makkers .van den
Sakser onderzoeken wel alle Vertrekken
van den toren, doch nergens vinden zij den
jongeling- Nu keert Wittekind terug. De
zege is 'behaald, hij heeft zijn dochter, maar
zijn zoon is niet te vinden. De eenige die
hem wellicht eenig licht kon geven,,
Everard, ligt reeds zielloos neer.
Intussehen is de Koning zelf ook de stad
binnengetrokken en terwijl Wittekind, aan
de zijde zijner dochter, zijn zoon betreurt,
duurt in de stad het gevecht nog voort.
Het -getal dei- strijders wordt aan de zijde
der belegerden reeds gedurig kleiner, en
Karei de Groote doet thans, nu de over
winning aan zijn zijde is, nog eenmaal liet
zwaard opsteken cn den aangevallenen ver
giffenis aanbieden, mits zij den Christel ij
ls en Godsdienst wilden aannemen. Velen
nemen (les Konings aanbieding aan cn
worden terstond weggevoerd.
Terwijl dit geschiedt treedt er één uit de
menigte voor. Het is Kruptorix. Met zweet
en bloed bedekt en nauwelijks kracht ge
noeg bezittende zich te doen verstaan,
roept hij uit: „Wij verlaten onze goden
niet! Wij zweren den dood aan allen die
dit doen en die zich door Christenhonden
laten verleiden. Mannen! Onze aanvoerder
is geveld. Zijn dood moet gewroken worden.
Welaan! Wie geen verrader wil zijn, volge
mij!"
Zoo sprekende, valt hij" onverhoeds op
eenige Franken aan. Zijn voorbeeld wekt
ras vele anderen op, zoodat Kruptorix wel
dra een bende om zich heeft verzameld,
die spoedig tot ruim vier duizend mannen
is aangegroeid. Met deze bende verschanst
hij zich zoo goed mogelijk en daagt hij cle
Koningsgezinde)! ten strijde.
Thans is dus, volgens Ihet gevoelen van
den Koning het uur van genade verstreken.
Hij zelf houdt post in het gezicht van
Kruptorix;, cn zijn zoon Karei zoekt mid
delerwijl deze van achter aan te vallen.
Thans is er aan geen ontkomen te denken.
De arm der overwinnaars is onvermoeid.
De smeekenden zelfs vinden geen ver-
schooning. En eer weer de avond was ge
vallen. lagen er vier duizend lijken naast
elkander, door wier bloed de grond letter
lijk was geverfd gewerden*
HOOFDSTUK XI
De zegepraal
Met de onderwerping van Wittekind had
Karei reeds een geduchten vijand van het
Christendom overwonnen en de vernieti
ging van dc zwarte bende had dc laatste
tegenstanders in Saksen ten onder ge
bracht. Want van nu af aan treden er ge
durig een menigte Friezen en Saksen toe,
die Kavels opperheerschappij eerbiedigden.
Daar nu met deze onderwerping dc aan
neming des Christendoms in het nauwste;
verband stond cn gepaard ging, kon van nu
af aan gezegd worden, dat het Christendom
over het heidendom alhier volkomen ge
zegepraald had. al was her dan nok slechts
uiterlijk en waren de zielen niet tot den
Christus bekeerd.
Het is wel waar. dat zich in de volgende
jaren de Saksen nog weer verzameld heb
ben. om zich aan de heerschappij van
Karei den Groote te onttrekken, waarmede
dan ook gewoonlijk de herstelling der af
goderij vergezeld ging. Maar zoo min deze
pogingen der Saksen en der Friezen, als de
invallen der Noormannen, die bij Kareis
leven en na zijn dood, Europa binnen dron
gen, bobben het jeugdige Christendom
wezenlijk kunnen benadcelen.
In de laatste helft der negende eeuw
werden evenwel die invallen der Noorman
nen met verdubbele woede voortgezet, zóó
zelfs dat zij de toenmaals aanzienlijke
koopstad Wijk bij Duurstede, alwaar vol
gens summigen 55 kerken gevoaden werden
verwoestten» dc geestelijken doodden en
ze is dc Utrechtscho bisschoppen, die Duur
stede van Karei den Groote ontvangen
hadden, noodzaakten buiten hun bisdom
om te zwerven.
Zulke vervolgingen mochten nu zeker
veel nadeel aan don uitwendige» bloei van
het. Christendom toebrengen,ziin inwen
dige kracht weid er tocii niet door bena
deeld of verzwakt. Hot Christendom was in
de negende eeuw reeds een nationaal
„eigendom" geworden. Hadden onze vade
ren voor het nationale heidendom ten
bloede toe gestreden, met even vee! ge
trouwheid streden zij tegen de Noormannen
voor het behoud van het Christendom, toen
dit een algemeen eigendom geworden was.
Onder het bestuur der Graven namen dan
ook de Ulrechtsche bisschoppen in aanzien
toe, cn werd het Christendom in het volk
en het volksleven geworteld.
Aan hoevele aanvallen het vaderland-
selie Christendom dus naderhand nog is
blootgesteld geweest, aan Karei -Jen Groote
komt, ponder tegenspraak, do ser too het
hier gevestigd te hebben.
[(Wordt .vervolgd).
