Gekozen A. R. en C. H. Statenleden in Gelderland
ZATERDAG 27 APRIL
1935
TWEEDE BLAD PAG. 5
Persoonlijk geloof
En christelijke staatkunde
Uit verlies komt soms winst; we heb
ben het deze en de vorige week ervarer
en erkend. En het loont de moeite zulks
nog nader te bezien in verband met een
vraag, welke ons een lezer stelde over
ons verweer tegen de beschuldiging
(zonder schijn van bewijs), welke tel
kens opnieuw tegen Dr. Kuyper wordt
ingebracht, alsof hij de liberalen en
vrijzinnig-democraten eertijds „paga-
nisten" (heidenen) noemde.
Wellicht zal een lezer van dit artikel
straks van oordeel zijn, dat het eigen
lijke onderwerp en de vraag elkaar
slechts zijdelings raken en dat de laat
ste domineert; doch dan verzoeken wij
hem de materie maar eens verder door
te denken.
De vTaag, welke ons voorgelégd werd,
luidde aldus: „Gij schrijft, dat Dr. Kuy
per het zóó nooit heeft gezegd (precies
andersom!), maar nu vond ik in het
studieboek der Vaderlandsche Geschie
denis van J. Kleijntjes S. J. en Prof.
Dr. H. F. M. Huybers, „Van Voorouders
en Tijdgenooten", deel II (uitgave A. J.
Dieben, Wassenaar), het volgende over
het verkiezingsjaar 1905: Het verkie
zingsjaar 1905 naderde. De strijd- ging
om één persoon: Kuyper, die de anti
these als verkiezingsleus stelde, de
tegenstelling tusschen de „christelijke"
en de „paganistische" partijen. Feller
stembus-strijd heeft in ons land nooit
gewoed. De verhouding werd: Rechts
48, Links 52 leden, onder wie 7 socia
listen. De regeering trad af."
De lezers zullen wel begrijpen, dat
onze briefschrijver in dit citaat onge
veer dezelfde beschuldiging tegen Dr.
Kuyper leest als welke wij zoo vaak
afwezen.
Nu zouden wij hierop kunnen ant
woorden, dat schrijvers van geschiede
nisboeken zich -ook kunnen vergissen.
Het boek der historie van Groen van
Prinsterer heeft met heel wat onhisto
rische misvattingen korte metten ge
maakt.
En hoe gevaarlijk eenzijdig en sub
jectief geschiedboeken kunnen zijn, kan
de tot oordeelen bevoegde lezer consta-
teeren in het gevaarlijke modeboek „De
lage landen bij de zee" van'Dr. Jan
Romein, zijn vrouw en zijn vrienden;
dat één doorloopende poging is om het
Christelijk geloof te ondermijnen en de
communistische wereldbeschouwing te
schuiven onder het historisch mate
rialisme; zoodat de antithese van Dr.
Kuyper hem feitelijk de bespreking
niet waard is.
Het ware dus mogelijk, dat ook de
genoemde schrijvers eenigszins licht
vaardig over Dr. Kuyper oordeelden.
We mogen in dit verband herinneren
aan het feit, dat wijlen het kamerlid
Schaper, over dezelfde zaak door ons
ter verantwoording geroepen, repli
ceerde met de opmerking, dat hij toch
wel eens zoo iets had gelezen en dat
iedereen het immers zei; hoewel hij
moest toegeven dat hij het zelf nooit
van Kuyper gehoord of in zijn werken
gevonden had.
Te goeder trouw zouden deze 'schrij
vers, die zeker niet vijandig tegenover
ons staan, ook op soortgelijke wijze
hebben kunnen dwalen. (Het is trou
wens weinig nauwkeurig om te zeggen,
dat Dr. Kuyper tegen 1905 de antithese
als verkiezingsleus stelde.) En heele-
maal, punctueel juist zijn ze o. i. ook
niet. Ze handelen ten onrechte over „de
tegenstelling tusschen de „Christelijke"
en de „paganistische" partijen".
In boek noch geschrift van Dr. Kuy-
i per zijn wij, voorzoover we ons herin
neren kunnen, ooit de uitdrukking „pa-
I ganistische partijen" tegengekomen^
Het eenige dat we zeer sporadisch
gelezen hebben is dit, dat in de poli
tiek van de partijen ter linkerzijde
„paganistische factoren" werken.
Men ziet, dat we steeds verder af
raken van de oorspronkelijke beschul
diging, alsof de leden der vrijzinnige
partijen voor „paganisten" gescholden
werden. Dat moet ook, want juist Dr.
Kuyper maakte een scherpe onder
scheiding tusschen iemands persoonlijk
geloof en godsdienstige overtuiging en
zijn politieke belijdenis. Wat hij ver
weet aan de vrijzinnige partijen was
juist dit, dat zij wel de waarde van het
persoonlijk Godsgeloof erkenden, maar
in 't publieke en politieke leven hier
mee geen rekening wenschten te hou
den.
Het staat er dus heel anders mee, dan
zooals men elkaar maar stevig napraat.
De vrijzinnigen werden niet voor „pa
ganisten" gescholden, die deswege een
„onchristelijke" politiek voerden; neen,
Dr. Kuyper schreef meer dan eens:
nooit zal ik ontkennen, dat meer dan
een staatsman van liberalen of vrijzin
nigen huize „Gods verborgen omgang
zoekt", zooals Prof. v. d. Vlugt het om-
schreef; maar mijn ernstig verwijt is.
dat men Gods Woord en Wet van het
publieke erf wil weren en dat men het
staatkundig leven aan de macht des
ongeloofs overlaat."
In dat verband kan men dan ook
zonder eenig bezwaar spreken van
Christelijke en niet-christelijke par
tijen; niet in die zin, dat men daarmee
oordeelt over het hart en het persoon
lijk geloof van de leden dier par
tijen, doch over de beginselen,
waardoor'de partijen zich laten leiden.
Zooals Dr. Kuyper stond tegenover
de liberalen, van wie bij zijn optreden
niet weinigen kerksch en godsdienstig
wafreri (al deed ,jde witte das" meer
malen dienst als verkiezingsstrik)
staan wij thans b.v. tegenover de N. S.
B., welker blad van vrome termen
overvloeit en wier leden wij niet graag
hoofd voor hoofd ongeloovigen en paga
nisten zouden noemen; doch die ir
openhartige oogenblikken eerlijk be
lijdt: als partij hebben we met geloof
en godsdienst niet te maken.
En wij spreken van verlies uit winst,
wanneer de oude coalitie-partijen een
parig de N. S. B. afwijzen; niet om
allerlei praktische bedenkingen wel
ke we ook niet gering achten maar
omdat de N. S. B. ten principale een
Onchristelijke beweging is, waarmee
wij geen gemeenschap mogen hebben
willen we het Paaschevangelie niet
smaden en onzen Heiland niet in het
publieke leven verloochenen.
BINNENLAND.
Officieele Berichten
BURGEMEESTER
J M Godschalx is op zijn verzoek met
(lei- der gc-ra, Berlicum. onder dankbetuiging
'voor de langdurige ^diensten, door hem in die
betrekkits bewezen.
KANTONRECHTER-PLAATSVERV ANGER
Aan H Sjóerdsma is op zijn verzoek mfft 1
Mei as. eervol ontslag verleend uit ziin be
trekking van kanvonrochter-plaatsverv. in hef
wijk. on
beweze
LANDMACHT
Op hu
lil. dio
i Voüt<
den staf der VIJe inf.-bri-
i M H A: .Tuta van de Schoolcomp. vai
tordienst. den res.-dirigeerend officiex
:ondli. der 2e kl dr J A A Strucker ei
-kap. J 1- Trap van het 13e reg. inf.. er
>md hü den staf der Vile inf.-brlgadt
tslagi
Goedkoope binnenlandsche reizen
De Ned. Spoorwegen zullen dit jaar voor
gezelschappen volwassenen reizen organióee
ren naar de mooiste streken van ons land.
Deze reizen omvatten een volledig pro
gram, b.v. spoorreis, sight-seeing, autotocht,
koffietafel, enz.
Het station van vertrek regelt de geheele
reis, zoodat het gezelschap zich onderweg
om niets behoeft te bekommeren.'Een keus
uit 35 verschillende tochten kan gemaakt
worden, welke opgenomen zijn in een hoekje,
dat kosteloos aan de stations verkrijgbaar is
De ramp van de „Uiver"
Toch door bliksem veroorzaakt?
Naar „Het Volk" zegt van welingelichte
zijde te vernemen zou de conclusie van het
Uiver-rapport betreffende de hoofdoorzaak
van de ramp met. dit vliegtuig.toch terug
voeren naar blikseminslag.
1-Iet rapport heeft den Minister van Wa
terstaat bereikt, die nog niet beslist heeft
of tot geheele of gedeeltelijke publicatie zal
worden overgegaan.
Indertijd werd medegedeeld, dat het rap
port van Dr. Ir. van der Maas bliksem
inslag als oorzaak der ramp uitsloot.
De „permanente commissie", die thans
toch tot blikseminslag zou hebben geconclu
deerd, bestaat uit vice-admiraal Schorer,
Prof. Dr. Ir Biezemo, majoor-vlieger Van
Heyst en luitenant-vlieger Broesder
Vereeniging „Spelling-vrede"
Op Maandag 6 Mei houdt de Vereeniging
„Spellingvrede" een groote propagandaver-
gadering te Deventer in het hotel „De We-
■eld" aldaar.
Achtereenvolgens zullen het woord voeren
Mr Dr. E. W. C atz, voorzitter van „Spel
lingvrede", Dr. J. B er lage, oud-rector van
het gymnasium te Deventer, en Prof. Dr. N
J. H. G er-lach Roy en, uit Utrecht.
Laatstgenoemde heeft zich ook bereid ver
klaard eventueele vragen te beantwoorden.
Geref. Ver. voor Drankbestrijding
Gister kwam het hoofdbestuur van de
Geref. Ver. voor Drankbestrijding onder pre
sidium van ds. J. v. Herk sen te Utrecht
bijeen.
De vergadering verleende eervol ontslag
aan dr. S. O. Los te 's-Gravenhage als lid
van de Nat. Cotamissie tegen Alcoholisme
en benoemde in zijn plaats den heer W. C.
F. Scheps te 's-Gravenhage. Als secundus
werd gekozen in de plaats van den heer
Scheps de heer J. Elshout te Apeldoorn.
Besloten werd de algemeene vergadering
op 31 Juli en 1 Aug. a.s. te Rotterdam te
houden. In de wijdingssamenkomst aan den
avond van 31 Juli zullen voorgaan een
Geref. en een Chr. Geref. predikant. Beslo
ten werd dit jaar op de middagvergadering
geen referaat te doen houden, maar de be
schikbare tijd te besteden aan het bespreken
- vereenigings-aangelegenheden.
De reis der K 18
Het Comité „Onze Marine", dat aan de
bemanning van de K IS in verschillende
havenplaatsen geschenken uit het moeder
land zond, heeft thans het plan opgevat
ook een blijvend huldeblijk aan te bieden,
bestaande uit een aantal glas-in-lood-ramen
in de marinekazerne te Den Helder en te
Soerabaja.
Het Kamerlid S c h al k e r heeft aan den
Minister van Justitie vragen gesteld over de
uitlevering van twee Duitsclie emigranten
door de Enschedé'sche politie aan de Duit
sclie autoriteiten te Gronau.
DE STEUN AAN DE KUNSTENAARS
Het Kamerlid Wij nkoop heeft aan den
Minister "gevraagd, wanneer nu op grond
van art. 117 van hoofdstuk X der Rijksbe-
grooting voor 1935 aan werklooze kunste
naars werkelijk steun zal worden verleend,
aangezien deze in de meest schrikkelijke
ellende beginnen te verkeeren.
ROFFET,RIJMEN.
Mr. A. v. d. Deure D. van de Brunt
(A.R.) (A.R.)
A. Fintelman Mr. M. Ch. de Jong Mr. Dr. C. O. Th. baron Jhr. Dr. J. M. v.
(A.R.) (C.H.) Creutz (C.H.) Haersma de With (CH)
H. de Liefde
(C.H.)
VERDWIJNENDE
ROMANTIEK
besproken tegen de gehoorigheid in
We leven in de strakke tijd
Van kubus, vlak en lijn,
Van staal-, beton- en stapelbouw,
Die zakelijk moet zijn,
Van bordpapieren meubelen
En zitgerei van staal,
Dat eerlijk, sober heet van stijl;
Prozaïsch heet dat: kaal.
De vrouw werd gemoderniseerd;
Helaas, de slanke lijn,
De strijkplank in een mantelpak,
Bleek niet bemind te zijn.
't Kubisme in de beeldhouwkunst
Bracht ons het wangedrocht
Dat zelfs den hoogst ontwikkelde
Slechts kort bekoren mocht.
De stijle meubelkunstenaar
Komt ook tot zijn verstand
En waagt zich reeds voorzichtig aan
Het stroomlijnledïkant.
Alleen de buitenarchitect
Houdt ferm de blokbouw vast
En projecteert het steenen fort
Of bouwt de glazen kast.
Hij blijft nog eerlijk, zakelijk,
Bouwt waterpas, telood,
En slaat het laatste stedenschoon
Volkomen eerlijk dood.
Hij liet ons weinig romantiek:
Alleen zijn binnenmuur
Vergunde ons intiem te zijn
Met onze naaste buur.
Vergunde, zeg ik, want helaas
Het wordt verleden tijd:
Men overweegt wat is te doen
Aan de gehoorigheid;
En ongetwijfeld slaagt dit plan,
Naar stellig wordt beweerd.
Zoo wordt het restje romantiek
Prozaïsch geblokkeerd.
HERVORMDE BONDEN OP
GEREF. GRONDSLAG
Eerste algemeene vergadering
te Utrecht
Referaat van Prof Dr. J. Severijn
Hedenmiddag hield de Federatie van
Herv. Bonden op Geref. Grondslag haar eer
ste algemeene vergadering in het Gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen te Utrecht.
De voorzitter, Prof. Dr. H. V i s s c h e r.
hield een openingsrede onder den titel:-
„Sluit de gelederen".
Prof. Dr. J. Severijn hield een refe
raat over:
Waartoe federatie! verbonden?
Aan zijn referaat is het volgende ont-
Het vereenigingsleven mag zich ook on
der ons Hervormd Gereformeerden in groe
ten bloei verheugen. Na de oprichting van
den Gereformeerden Bond, ruim 30 jaar ge
seden, zagen wij den Bond van Jongelings-
vereenigingen steeds groeien, een Knapen-
en Meisjesbond bleef niet achterwege, de
Zondagssohoolarbeid werd vereonigd in een
Bond van Zondagsscholen, de Bond van
Mannenvereenigingen heeft de toenemende
belangstelling van onze mannen en de Bond
Godsdienstonderwijzers maakt 't getal vol
Waarom federatief verbonden? Het is niet
moeilijk deze vraag te beantwoorden en dp
inmiddels tot stand gekomen federatie, waar
bij schier alle bovengenoemde corporaties
haar medewerking hebben verleend, te recht
vaardigen.
De taak, welke ieder der genoemde ver-
eenigingen en bonden tracht te vervullen,
is inderdaad vóór ieder een andere. Zondags
schoolonderwijs is wat anders dan de studie
en het onderzoek, welke Jongelings-, Kna
pen- en Meisjesvereeniging bezig houden
Weer anders is de taak van de Mannen
bond, enz. Toch is er in beginsel en doel
zooveel eenheid en gelijkheid, '/at een nau-
amemverking niet alleen mogelijk, maar
zelfs zeer gewen split-is.
Voor zoover de genoemde vereenigingen
zich een Christelijk paedagogisohe taak heb
ben gesteld, die zich op de hoogste, geeste
lijke belangen richt, heeft haar arbeid uit.
den aard der zaak ook een voorbereidend
karakter voor de toepassing dier hoogste
beginselen in dit leven. Het jeugdwerk
vindt zijn voortzetting alzoo in den arbeid
der ouderen. Er is dus alle grond voor een
'Utraal organisch verband.
Reeds uit practisch oogpunt verdient oen
federatie aanbeveling. Gezien het feit b.v
dat iedere bond zijn eigen orgaan heeft,
hetgeen meerendeels het geval is, wijst Spr
op de wensohelijkheid om tot één gezamen
lijk orgaan te komen. Dit is niet alleen uit
financieel oogpunt aan te bevelen, maar
heeft ook uit principieel oogpunt voordee
ten. De geestelijke aitbeid aan al die orga-
besteed, kan beter tot zijn recht komen
en een meer centrale leiding bevorderen
Het gevaar is niet denkbeeldig, dat onze ar
beid te veel stukwerk is.
De kerkelijke omstandigheden, waaronder
de Herv. Gereformeerden verkeeren, maken
nu eenimaal, dat wij in de kerkelijke samen
leving zulk een centrale leiding missen en
's een groep bestaan.
De Gereformeerde Bond is aan dit gemis
niet tegemoet gekomen op een -wijze als men
had kunnen verwachten en het is ook de
vraag of hij zijn taak in dien geest heeft
opgevat. Het ligt echter voor de hand,
dat een en ander de ontwikkeling van een
krachtig gevoel van saamhoorigheid niet
heeft kunnen bevorderen. Daaraan kan een
nauwer verband tot onderlinge steun en
samenwerking echter dienstbaar worden
gemaakt.
Een geestelijke band toch is er. De Her
vormd Gereformeerden zijn door de belijde
nis geboncleen ,dooh er is behoefte aan een
principicele voorlichting, welke zich over de
vraagstukken van onzen tijd uitstrekt, die
zich op alle levensterrein voordoen. Een
federatief verband kan niet alleen voor 'het
kerkelijke leven, maar ook op sociaal en
politiek terrein van beteekenis wezen.
Vervolgens wijst spr. op de ernst der tij
den. I-Iet geestelijk proces dat zich in het le
ven der volkeren voltrekt kan niet zonder
gevolgen blijven voor ons vaderland. Het is
niet overdreven om te wijzen op de gevaren,
die de hoogste goederen bedreigen. De vraag
mag gesteld, of wij niet reeds te lang heb-
Jjen gepraat over kerkelijke aangelegenheden
De positie der partijen in het geheele land bij de
twee laatste Kamer* en Statenverkiezingen
Anti Rev. Partij
Chr. Hist. Unie
St. Geref. Partij
Herv. Geref. St.Partij
Chr. Dem. Unie
R. K. Staalspartij
Kath. Dem. Partij
Vrijheidsbond
Viijz. Dem. Partij...
S.D.A.P
Rev. Soc. Arb. Pari ij
Comm. Part. Holl.**)
N.S.B
Div. kleine partijen
2e Kamer 1929
354548
76709
35931
12780
1001589
23804
249105
208979
804714
23968
59490
"329345
187241
749095
21659
76887
45179
10 05
5.71
22.75
Totaal 3.379.503 100.- 32SbBSi! 100.— 3721800
2e Kamer 1933
1037343
61.321
258732
1SS95(
79863;
75881
118236
51607
127577
294284
100.—
ïderlfk
zonder iets te doen. De tijden vermanen om
niet langer in verbrokkeling en verdeeld
heid de krachten te verspillen, maar om te
verzamelen en waakzaam te zijn.
Wij zijn betrekkelijk een kleine groep,
doch dat heeft ons niet te weerhouden van
de roeping des gcloofs.
Voor de positie van het gereformeerde
volk als geheel in ons volksleven zal hel
ook van belang zijn, dat het Herv. Geref.
volk zich bewust is van zijn roeping, en een
eenheid vormt. Voorts rekent het geloof niet
met. het getal, want het strijd niet zijn
Het geldt de zaak des Koning die de we
reld overwonnen heeft. Daarom, zoo wij in
het geloof vergaderen, zal de uitkomst niet
onzeker zijn.
DE CITAX TE AMSTERDAM WEER
IN BEDRIJF?
Naar wij vernemen hebben de stakende
chauffeurs van de N.V.Citax een voorstel
aangenomen tot opheffing van de staking.
Van de 102 stakers waren 51 aanwezig. De
stemming was 31 vóór, 20 tegen. Een deel
van de stakers, nl. die, welke niet op de
vergadering aanwezig waren, had zich reeds
van de staking losgemaakt.
De directie overweegt nu het bedrijf op
nieuw te beginnen.
Chr. Harm.- en Fanfare-corpsen
Op uitnoodiging van de Groninger Bond,
werd in Utrecht de vergadering gehouden
van Chr. Muziekbonden in Nederland.
De vergadering stond onder leiding
den heer Van der Wal, die bij de ope
ning memoreerde, dat het doel dezer bij"
komst was, te geraken tol oprichting van
een Chr. Federatie.
De discussies dienaangaande namen
drie uur in beslag, hetwelk wel hoofdzake
lijk zijn oorzaak vond in het huidige con
cours-stelsel. Enkele bonden in het Noorden
wenschten te komen tot een stelsel van
Federatie-diploma's.
Noord-IIolland, Zuid-Holland en Gelder
land daarentegen betoogden, dat hun con
cours-stelsel in alle opzichten voldeed.
Een beslissing werd te dezer zake nog
niet genomen.
Aangaande het afsluiten van een
tract met B.U.M.A. werd besloten dit nog
een paar jaar te laten rusten, daar de mees
te bonden reeds een contract hebben.
Getracht zal worden zooveel mogelijk
tegen te gaan het uitschrijven van concour
sen door de corpsen, zonder goedvinden van
den bond.
Aan 't slot der vergadering spak de voor
zitter den wensch uit, dat alle bonden op
hun jaarvergadering het definitief besluit
mogen nemen om toe te treden.
Ds. Oosterzee sloot met
(Nadruk verboden.)
LEO LENS.
Bijzondere Vrijwillige Landstorm
Landstormdag te Barneveld
Op 6 en 7 Juni a.s. hoopt men te Barne*
veld een Veluwsche Landstormdag te hou
den, waaraan verbonden zullen zijn schiet
wedstrijden, benevens een interessant hip
pisch programma. De opening zal geschie
den door ds. Hoeneveld, voorzitter van de
gewestelijke landstormcommissie „De Velu-
we", terwijl door Minister De Wilde een
opwekkende rede zal worden gehouden.
Historische tafreelen, allegorische voor
stelingen, zang en muziek staan verder op
het programma, dat zeer vele vrienden van
den B.V.L. naar Barneveld belooft te lokken.
Te Hilversum
De Landstormkorpsen „Stelling van Am
sterdam", „Nieuwe Holandsche Waterlinie"
en „Knctuerland", hebben het voornemen op
Zaterdagmiddag IS Mei a.s. in het Gemeen
telijk Sportpark te Hilversum een Interge-
westelijken Landdag te houden.
De kous op den kop
N.S.B.-interpretatie
Uit den verkiezingsstrijd, die thans weer
achter ons ligt, willen we nog een voorval
meedeelen, dat allerminst van humor ont
bloot is. In het rustige Walcherensche dorp
Serooskerke zou een der propagandisten
van de N.S.B. trachten, de Zeeuwen voor
Mussert te winnen. Nadat hij gezegd had,
wat eens propagandisten van de N.S.B. is,
nl. veel critiek op bestaande toestanden en
niet al te veel positiefs, brak het moment
aan. dat de verspreide biljetten niet ondui
delijk aankondigden als: gelegenheid tot
hot stellen van vragen.
Echter, lang reeds voor de N.S.B.-heil-
staat. was aangebroken hield men zijn be
loften niet, want het „stellen van vragen",
waaronder ieder tot nu terecht verstond het
„mondeling vragen", heeft onder de diena
ren van Mussert wel een meer overdrachte
lijke beteekenis. Wie weet, welk een over
drachtelijke beteekenis deze lieden nog eeng
willen geven aan de bescherming van hét
positieve christendom, dat ze beweren voor
te staan? Intusschen, de pastor loci, Ds. W.
F. M. Lindeboom, hield den spreker aan zijn
woord, wilde vragen stellen, nu ja, zooals
men vragen stelt, wanneer men zich tegen
over een spreker bevindt, dus mondeling.
Doch nu hield de spreker zich aan het
breken van zijn belofte. Slechts schriftelijk
mocht geïnformeerd. Waarmee Ds. Linde
boom terecht geen genoegen nam, zoodat
hem niets anders overbleef, dan de vergade
ring uit te noodigen, met hem mee te gaan,
opdat in een andere zaal een tegenbetoog
tegen de N.S.B. leuzen kon worden gehou
den. Met het gevolg, dat de spreker bijkan*
eenzaam achter bleef. Wie geen vragun
„hooren" wil, moet voelen!
De nieuwe F 22 op ie plaats van bestemming. De „Roerdomp" wordt voor Schiphol vim de schuit geladen.
