Bedrijfsordening in Hitler-land
MAANDAG 18 FEBRUARI 1935
TWEEDE BLAD PAG. 5
Belangrijk experiment
Het gildewezen keert terug
Mén schrijft ons uit Berlijn:
Hét gildeavezen komt langzamerhand in
ï)uitscQiland terug. De tijd, dat ieder zich
als meester-smid, -timmerman, slager of
kleermaker kon vestigen, is voorbij. Voor 't
ambacht is thans de z.g. „Grossbefahigungs-
nachweis" ingevoerd. Dat beteekent, dat al
leen hij zich als timmerman, slager, metse
laar, loodgieter, smid of wat dan ook mag
vestigen, die het „meesterexamen" heeft af
gelegd. Maar met dat meesterdiploma in
den zak is men er nog niet. Er zijn dan nog
eenige foimaliteiten te vervullen. Men moet
naar de „Handwerkskammer" om de „Hand-
werkerrolle" te teekenen. Eerst wanneer dit
is geschied, wordt men als ambachtsman
toegelaten en ontvangt men zijn „Handwer-
kerkartc". Men mag alleen de „Handwer-
kerrolle" teekenen, wanneer de politie een
bewijs van goed en zedelijk gedrag geeft. Op
alle mogelijke wijze wordt er namelijk naar
gestreefd, dat geen elementen in het gilde
worden toegelaten, die niet een sieraad voor
het gilde zijn. Er wordt ook voor gewaakt,
dat er in een bepaalde stad niet teveel pa
troons komen; een beetje concurrentie mag
er zijn, maar de concurrentie mag niet zoo
scherp zijn, dat de ambachtslieden eenhon-
gerbestaan lijden.
Tot. zoover is deze ordening prachtig.
Moeilijker wordt het, nu men zich ook gaat
bemoeien met menschen, die reeds jaren
lang als zelfstandige nijvere middenstan
ders gevestigd zijn.
Pa moet examen doen
Dezer dagen spraken wij met een landge
noot, die reeds 20 jaar te Berlijn een moda-
atelier heeft Hij is prima dameskleerma
ker. Hij is in zijn vak doorkneed. Hij heeft
in Nederland en te Brussel zijn vak geleerd.
Ook werkte hij eenige tijd te Parijs en te
Londen. Daarna vestigde hij zich in Berlijn.
Thans moet onze landgenoot, ondanks zijn
grijze haren, examen doen. Zoo gemakkelijk
is dat ook nog niet. Immers, hij heeft nog
geen gezel-diploma in den zak. Om tot het
meester-examen te worden toegelaten, moet
hij echter eerst het gezel-examen afleggen.
Nu is onze landgenoot wellicht van zijn vak
beter op de hoogte dan de heeren examina
toren, maar een examen blijft nu eenmaal
een examen, met zijn examen-zenuwachtig
heid, met zijn examenspanning, enz. enz.
Voor een gezin lijkt het ons niet bepaald
aangenaam, wanneer pa in een examen-
6temming leeft.
Veel „gemassregel"
Om tot liet gezel- en later tot het meester
examen te worden toegelaten, moet men de
bewijzen kunnen overleggen, dat men een
bepaald aantal jaren in do leer is geweest.
Voor Nederlanders, die in het buitenland
hun opleiding hebben genoten, is dit ook
nog zoo gemakkelijk niet, vooral, wanneer
hun vroegere patroons zijn overleden. Dat is
een operatie, waarbij nog Nederlandsche
burgemeesters en notarissen te pas kunnen
komen.Eén categorie vaart er wel bij: die
itler beëedigde translateurs.
4. Nu hebben de leiders der gilden wel in
gezien, "dat zij niet moeten overdrijven. In
verband hiermede is bepaald, dat patroons,
die ouder dan 35 jaar zijn en die niet het
meester-diploma in den zak hebben, voor-
loopig nog patroon mogen blijven. Zij zul
len echter geen leerlingen in hun dienst
mogen nemen! Dit beteékent voor vele pa
troons, dat zij hun bedrijf wel kunnen
sluiten. Immers, wanneer zij uitsluitend
gediplomeerd personeel moeten nemen,
worden hun bedrijfskosten te hoog.
Wie als zelfstandig ambachtsman nog
geen 35 jaar is, moet binnen vijf jaar het
meester-diploma halen,
Intei'essant is de vraag, of de weduwe
an een ambachtsman na diens dood de
zaak onder haar naam mag voortzetten.
Wanneer deze weduwe reeds gedurende 't
leven van haar man geregeld in de zaak
meehielp, schijnt dit te worden toegelaten
Was dit niet het geval, dan is zij verplicht
een meester in de zaak op te nemen, die
dan voor den verderen gang van zaken
verantwoordelijk is, dus een soort provisor,
zooals in Nederland alleen in apotheken
bestaat.
Knellend keurslijf voor den Mid-
De bedrijfsvrijheid voor den midden
stand is practisch voorbij. Voor den land
bouw geldt hetzelfde. Een winkel mag ook
niet meer zonder concessie worden opge
richt. Voor den groothandel en de groot
industrie heeft men echter geen permissie
noodig. Dit is nu weliswaar niet logisch,
maar de Duitsche wetgeving gaat van de
veronderstelling uit, dat een kapitalist
geen groothandelsbedrijf en geen fabriek
zal oprichten, wanneer hij, zoo hij zelf van
de zaak geen verstand heeft, zich niet
dóór deskundigen laat terzijde staan.
Het keurslijf, waarin de middenstand
wordt geregen, knelt natuurlijk wel af en
toe. Men is heit er echter over eens, dat de
bedrijfsordening op den duur voordeel zal
moeten hebben. De meester-smeden, -timmer
lieden, -loodgieters, -slagers, -metselaars,
-kleermakers, enz., die het meesterdiploma
in den zak hebben, voelen zich intusschen
beschermd, verwachten meer winst, zijn
blij, dat de beunhazeil uit het vak worden
verwijderd en danken de regeering voor
deze bedrijfsordening. Zij, die zich thans,
ondanks hun grijze haren, voor een examen
voorbereiden, schudden het hoofd, doch
zullen, wanneer zij straks zijn geslaagd,
waarschijnlijk ook blij zijn.
Hooge prijzen?
Het publiek vreest, dat de terugkeer van
het gildewezen hoogere prijzen zal brengen
en dat het tenslotte het kind van de reke
ning zal zijn, ondanks de circulaires, die de
leiders der gilden aan hun gildebroeders
sturen, waarin uitdrukkelijk staat, dat ieder,
die woekert, uit het gilde zal worden verwij-
derd.
Wij zullen afwachten, hoe zich het Duit
sche gildewezen verder zal ontwikkelen. Hoe
men ook over de bedrijfsordening denkt, wat
de nazi's hier doen is een interessant experi
ment, waar zich ongetwijfeld ook de Neder
landsche middenstand in hooge mate voor
zal inter
Int. Auto- en Motorfiets
tentoonstelling te Berlijn
Mercedes-Benz bestaat 50 Jaarl
(Van nozen Duitschen correspondent)
Bij wijze van voorproefje had ik me naai
de Tennishallen begeven, waar Mercedes-
Benz voor genoodigden niet slechts zijn
nieuwste auto's voor particulier gebruik,
sportwagens, omnibussen en vrachtauto's
had neergezet, maar bovendien op sympa
thieke en bescheiden manier het vijftigjarig
bestaan der automobiel-industrie herdacht.
Want in het jaar 1885 kwamen immers
Carl Benz en Gottlieg Daimler ongeveer tér
zelfder tijd met een driewielige automobiel
en de eerste motorfiets voor den dag. Bei
de historische verkeersmiddelen hebben een
eereplaats in de officieele hall der groote
tentoonstelling gekregen. Benz en Daimler
zijn sedertdien tot ver buiten Duitsöhland
een vast begrip geworden en hun fabrieken
beteelkenen ondernemingen van internati
onale beteekenis. De aaneensluiting van
Daimler-Benz dateert van 1926 en zij dienen
zich aan als de eerste en oudste automobiel
fabriek ter wereld. De mannen, die sedert
dien de erfenis van beide uitvinders overna
me, hebben hun taak ernstig opgevat en het
bedrijf in den geest van onzen ondernemen-
den tijd voortgezet en uitgebreid.
1894 vond de eerste automobiel wedstrijd
plaats en wel van Parijs tot Rouen, waarbij
Peugeot met een doorsnee-snelheid van 20,5
K.M. per uur de overwinning behaalde. Als
tweede kwam eveneens Peugeot uit dezen
merkwaardigen wedstrijd te voorschijn en
als derde noteerde men Panhard-Levassor
maar het moreele effect was een overwin
ning van Daimler, want alle drie wagens
waren immers met Daimler-motoren toege-
Sedertdien hoorde men geregeld de na
men Daimler-Mercedes en Benz noemen op
alle internationale wedrennen en bij iedere
proefneming van betrouwbaaarheid en het
loont de moeite, de cijfers van veertig jaar
geleden met die van onzen tijd eens te ver
gelijken.
In die getallen ligt de geheele ontwikke
ling der techniek binnen veertig jaar: de
P.K. steeg tot het 75-voudige, het gewicht
ging tot een honderdste van het vroegere
terug, de kilometersnelheid per uur werd
vijftien maal zoo groot!
Op deze provisorische expositie in Wil-
mersdori kregen we slechts een voorproef
te genieten van wat Mercedes-Benz op de
eigenlijke tentoonstelling in Halensee zullen
bieden: een keur van auto's, van den klei
nen 1,3-liter-viercylinder-Heckmotonvagen
tot den luxueusen „Grooten Mercedes-Banz"
8-cvlinder van 150/200 P.K., waarbij men prij
zen van ruim veertigduizend mark kan vast
stellen. Of er zulke koopers in het tegen
woordige Duitschland nog gevonden wor
den?
Ook Opel had ons uitgenoodjgd naar een
nieuwe f abrikatje te kernen kijken, de
„Olympia" 1.3 liter, speciaal door de Rüssels
heimer onderneming voor deze tentoonstel
ling gebouwd. Eerlijk gezegd kon ik uiterlijk
niet zoo maar zien, dat we hier met iets bij
zonders te doen hebben, want de wagen lijkt
sprekend op het type, waaraan
wend zijn. Bij nadere toelichting konden
we een vermindering van gewicht vaststel
len, welke door een directe verbinding met
de carrosserie is bereikt. Bovendien kunnen
DR. SVEN HEDIN 70 JAAR
Zijn leven was vol avonturen.
De bekende Zweedsche ontdekkingsreizi
ger Sven Anders Hedin wordt morgen ze-
ent ig jaar.
Hij studeerde te Stockholm, Upsala, Berlijn
en Halle. Na volbrachte studiën vroeg de
rector hem of hij lust had om een van zijn
jongere medeleerlingen naar Bakoe aan de
Kaspische Zee te vergezellen. Dit aanbod
werd door Hedin aanvaard en sedert dien
tijd is hij Centraal Azië gaan bereizen.
In 1SS5 begon hij zijn reizen in Perziëen
besluiten voor goed in den vreemde te
blijven.
We zien echter Hedin in de jaren 1899-
1902 en 1906-1908 wederom reizen naar Tibet
Transhimalaya maken. Van 1899-1902 be
voer hij de Tarim-rivier tot het meer Lob-
nor en wist tot midden-Tibet, tot nabij
Lhasa door te dringen.
Op zijn reis van 1906-1908 trok hij door
Perzië naar Indië en ontdekte een berg
keten door hem Transhimalaya genoemd.
Omdat Hedin echter dit gebergte ontdekte,
kreeg het den naam Hêdin-gebergte.
Van zijn hand zagen vele levendige reis
beschrijvingen het licht. Ook wetenschap
pelijke verhandelingen werden door hern
uitgegeven.
Met vele vooraanstaande bekende perso
nen ?n bekende mannen in het wereldleven
maakte hij kennis.
Toen hij een kwart eeuw gereisd had,
stelde hij voor de jeugd een meer populair
werkje op, waarin hij zijn ervaringen be
schreef, en noemde dit van „Pool tot Pool".
Een groote reis werd door Hedin nog on
dernomen in 1926, toen hij van Peking uit
naar Mongolië ging.
Zijn zeventigsten verjaardag zal Hedin
niet in zijn Vaderland vieren, want dezer
dagen werd bericht, dat hij van een reis.
die van October 1933 tot nu toe heeft ge
duurd, te Nanking is teruggekeerd, om van
zijn reis naar Chineesch Turkestan verslag
uit te brengen aan de Chineesche regeering
en tevens het resultaat van zijn expeditie
te deelen.
Mesopotamië en trok in den winter van
"-■•'91 0ver de Tereltpas naar Kaschgar.
Een groote reis van Orenburg uit om dwars
door Centraal Azië naar Peking te gaan,
begon in 1893. Deze reis ging met groote
moeilijkheden gepaard en bracht hem in
de jaren 1894 en 1895 in de woestijn Takla
Makan, waarbij hij de Tarim-rivier karto-
graphisch opnam. Tenslotte kwam Hedin
in 1897 te Peking aan. Voor de kennis
Centraal Azië is deze reis van zeer groot
belang geweest, omdat Hedin er waardevol
le geografische en archeologische ontdek
kingen heeft gedaan.
Hij had echter zijn Zweedsch vaderland
te lief om er niet terug te keeren. Nu en
dan ging hij weer naar huis, nooit kon hij
vier personen gemakkelijk in dezen wagen
plaats vinden, wat gezien de grootte aller
minst wordt verwacht.
De onderkant van den wagen is zoo glad
geverfd, dat er haast geen vuil aan blijft
zitten. De naar voren aangebrachte plaats
van den motor en het aan de bagagekast
bevestigde reservewiel maken een grootere
binnenruimte mogelijk. Het totaalgewicht
wordt met 770 K.G. aangegeven, de maxi
male snelheid met 95 K.M. per uur. Deze
„Olympia" is uitsluitend als Cabriolet-Li
mousine gedacht het effect is verrassend
goed maar den nieuwen prijs mogei
helaas nog niet verraden! Voor Duitsche be
grippen is het een koopje. (M. 2500!).
Het zou te ver voeren, wanneer ik alh
nieuwigheden en verbeteringen ging be
schrijven, welke ook andere groote firma's
ik noem slechts de Adler-Wcrke, de Ba
yerischen Motoren-Werke op deze inter
nationaal gedachte expositie zullen demon-
streeren. Wij bepalen ons tot dit algemeen
overzicht van dozen show, welke al net
het cöncours-hippique een internationaal
karakter draagt,
Bijna het absolute nulpunt
bereikt
In het laboratorium van Prof. De Haas té
Ledden, is het gelukt, om een temperatuur
van 1/5000 gr. boven het absolute nulpunt
te bereiken.
ROFFELRIJMEN.
STORM
De storm raast door de torens heen
Hij scheert de leien door de lucht,
Hij ademt door de schoorsteen heen
En slaakt een donkre diepe zucht.
De storm trekt door de straten heen
En schudt aan deur en raam en luik,
Hij giert door hoek en gaten heen
En rukt het dopje van je pruik.
De storm holt over 't open land
En wringt de wrakke hekken scheef,
Hij veegt de fietsers aan de kant
En rent bezeten door de dreef.
De storm loeit door het donker bosch
En kraakt het knappend doode hout,
Hij giert en gilt er wild op los
En knakt de stammen, jong en oud.
De storm zivélt aan tot een orkaan
En striemt de kokend woeste zee,
Hij valt de kleine schepen aan
En sleurt ze in de afgrond mee.
De storm huilt langs de smalle kust,
De angst hangt in het zeemanshuis
Daar snikt een moeder ongerust:
O, Vader! breng ze levend thuis
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
ONZICHTBAARMAKING
Uit Boedapest wordt gemeld, dat een 25-
jarig Hongaarsch uitvinder, Stefan Bribil,
erin geslaagd zou zijn het probleem der
onzichtbaarmaking op te lossen. Hij heeft
een apparaat geconstrueerd dat stralen pro
duceert welke een marnieren beeld, ge
plaatst in een glazen kist hoe langer hoe
onzichtbaarder maakten, om het ten slotte
schijnbaar geheel te doen verdwijnen.
De aanwezigen konden nog slechts de
wanden, die zich rondom het beeld bevon-
De uitvinder verzocht daarop medewer
ker van de „Budapesti Hirlap" en den an
deren getuigen van het experiment het
beeld aan te raken. Tot hun verbazing i
ten zij vaststellen, dat het beeld zich
steeds op zijn plaats bevond.
Ofschoon men er niets meer van zag, kon
men het toch met de hand betasten, doch
ook de hand werd hierbij onzichtbaar.
Na dit geslaagde experiment, liet de uit
vinder het onzichtbare voorwerp weder lang
zaam verschijnen. Na eenige minuten kon
men het beeld weer op zijn oorspronkelijke
plaats zien.
De uitvinder Bribil wil niets naders me-
dedeelen omtrent het geheim van zijn uit
vinding, die het resultaat van jarenlange
proefnemingen is.
Binnenkort zal hij zijn experimenten ten
overstaan van deskundigen herhalen.
HET COMENIUS-MAUSOLEUM
Te Naarden zal 28 Maart a.s. de plechtige
opening plaats vinden van het Comenius-
mausoleum, de voormalige Waalsche kerk,
die ouder de bekwame leiding van prof. dr.
ir. D. F. Slothouwer, voorzitter der vereen i-
ging „NederlandTsjecho-Slowakije", is ge
restaureerd. Het gebeente van Jan Ams Ko-
mensky (Comenius), de groote Tsjechische
philosoof en paedagoog, die op den 15en
November van het jaar 1670 te Amsterdam
stierf, en op den 22sten November daarop
volgende te Naarden werd begraven, zal dan
een waardige rustplaats hebben gevonden.
Gemengd Nieuws.
BRANDEN
Onder Bedum (Gr.) is 's nachts brand
uitgebroken in de granito-werkplaats van
den heer J. Meijer, staande te Noorderhooge
brug. Op de bovenverdieping van de werk
plaats, die een oppervlakte heeft van 32 bij
12 meter, was een opslagplaats van den
meubelhandelaar Horrel, aan den Korrewreg
Hier waren, benevens houtwol, enz., onge
veer 1000 stoelen opgeslagen. Het vuur greep
zeer snel om zich heen, zoodat de Groning-
sche brandweer, die tegen twee uur op het
terrein kwam, voor een uitgebrand gebouw
stond. De werkplaats en zolder brandden
geheel uit Naar de oorzaak van den brand
werd een onderzoek ingesteld door de rijks-
en gemeente-politie van Bedum. De heer
Meijer was, evenals do heer Horrel, verze
kerd tegen brandschade,
Onze mariniers, teruggekeerd uit het Saargebied, op de binnenplaats
In het midden de commandant kapitein de Bruijne met de hem
Oranje-Nassau met de zwaarden
van de mariniers-kazerne te Rotterdam
versierselen der Ridderorde van
De Short Singapore III-vliegboot van de Royal Air Force, die bij Massina in
de mist tegen een heuvel vloog, waarbij de 9 inzittenden om 't iPven kwamen.
Arbeidsters van de suikerfabriek van Clarke, Nickolls en Coombs te Londen
begroeten den Hertog van York, die het bedrijf komt bezichtigen.
Bruno Wailter repeteert met het
Amsterdamsche Concertgebouworkes t
Een ^erewacht onder de vlaggen der
zes naties die aan de automobiel-ten-
tentoonstélling te Berlijn deelnemen.
