Naar en in Zuid-Afrika
MAANDAG 18 FEBRUARI 1935
EERSTE BLAD PAG. 31
Kerknieuws.
NED HERV. KERK
Beroepen: Te Tjerkgaast, J. Loos te Oudega
:(w.).
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Ds. P. M. Veld hu Ij zen. van Pacsens. is
gistermorgen bevestigd bij de Gercf. Kerk van
M o o s ter door Ds. A. M. van Minnen,
van 's-Gravenzande, met een predikatie over Ps.
100 vs. 2a. Des avonds deed Ds. Veldhuijzen zijn
intrede met een predikatie over Matth. 10 vs. 39b
en 40a.
Toespraken volgden door den heer J. de Koning
namens d enkerkeraad. Ds. W. S. Pontier. van
Maasdijk, namens de classis en Ds. van Minnen
als consulent en namens de gewestelijke predikan
ten. De intree-Bijeenkomst werd bijgewoond door
het college van B. en W. van Monster.
Ds. A. VERBURG
De classis Hallum der Gcref. Kerken heeft op
rijn verzoek aan Ds. A. Verburg te Hol werd.
na meer dan 40 jarigen dienst, met ingang van
1 Mei a.s eervol emeritaat verleend. Ds. Ver
burg werd 29 Aug. 1867 te Nieuwer-Amstel ge
boren. Hij ontving zijn opleiding aan de Theol.
School te Kampen en werd ln 1894 candidaat. om
23 Dec. san dat jaar te Bellingwolde k» zijn
eerste gemeente te worden bevestigd. In 1898
verbond Ds. Verburg zich aan de kerk van Hol-
werd. Ds. Verburg zal zich metterwoon te Hil
versum vestigen.
Ds. D. HUPKES
Ds D. E. J. Hupkes. Ned. Herv. predikant te
Oosterwolde, heeft emeritaat aangevraagd.
Hij is geboren in 1859, werd in 1889 candidaat
en heeft de gemeenten van Zeerijp. Sprang, Gene-
muiden, Waddinxvcen, Staphorst en Wanswerd
gediend: sedert 1927 staat hl) te Oosterwolde.
Ds. K. H. WALLIëN
Naar we vernemen is Ds. K. H. Walliën,
Evaog. Luth. predikant te W
het hoofdbestuur van de Ned. Chr. Radiovereen.,
vrij ernstig ongesteld.
Prof. J. du Plessis f
Te Kaapstad is op 66-jarigen leeftijd
overleden Prof. J. du Pleissis, tot 1930
hoogleeraar aan de Theologische School
te Stellenbosch.
Prof. Johannes Du Plessis werd geboren 25
Juli 1S6S te Cradock, waar zijn vader predi
kant was bij de Ned. Geref. Kerk. Zijn voor
bereidend onderwijs ontving hij te Stellen
bosch. Hij werd in 1884 ingeschreven als stu
dent aan het Z.-Afrikaansche College. Gedu
rende de jaren 18881892 studeerde hij in de
theologie te Stellenbosch en in Edinburgh en
Halle en in 1893 behaalde hij de B. D.-graad
van dc Universiteit van Edinburgh.
Nadat Prof. Du Plessis in Z.-Afrika terug
gekeerd was, diende hij verscheidene Ned.
Geref. kerken. Eerst was hij een tijdlang hulp
prediker in de gemeente Paarl (Jan.Juni
1S94). Op 8 Sept. van hetzelfde jaar werd hij
als Bedienaar des Woords bevestigd te Zand-
stroom in den Oranje Vrijstaat.
Die gemeente bediende hij tot 1899, toen hy
het beroep naar Kaapstad aannam Daar bleef
hij tot 1903, toen hy tot algemeen secretaris
van de kerken benoemd werd. Gedurende twee
jaren was bij de zaakgelastigde der kerken
Heel spoedig bleek, dat Prof. du Plessis als
Zehdingsreiziger en abs schrijver van zich zou
dden spreken. Hij was de meest bereisde
dominé uit de Z.-Afrik- kerken en heeft zeer
veel van de wereld gezien. Dadelijk na zijn be
noeming tot zendingsscretaris der kerken on
dernam hij een reis van 1000 mylen in Mid-
den-Afrika. De resultaten van deze reis waren
dat spoedig zyn boek verscheen: „Geschiede
nis der Chr. Zending in Z.-Afrika." In 1913
maakte hy 'n tocht die hem een plaats onder
de onverschrokken zendingsreizigens in Afrika
bezorgd heeft. In dat jaar begon hij de reis
van de Nigerrivier naar Mombasa, van Mom
basa naar den mond van de Zambesie-rivier.
Het verhaal van deze reis werd in 1917 uit
gegeven onder den titel „Thrice through the
Dark Continent" en in het Nederlandsch
gepubliceerd onder den titel „Een toer door
In 1921 heeft de Universiteit van Kaapstad
aan Prof. du Plessis de eeregraad van doctor
in de letteren toegekend, uit erkenning van
het groote werk, dat Prof. du Plessis op lite
rair gebied heeft verricht.
Het is nog niet lang geleden, dat de naam
van den thans ontslapen hoogleeraar met
dien van den Geref. predikant van Stellen
bosch genoemd werd in een verband, dat
helaas slechts korten tijd de hoop deed
leven, dat zijn laatste bewogen jaren zouden
eindigen in vrede. Want de naam du Plessis
was in een theologisch en kerkelijk conflict
gewikkeld, dat geëindigd was met zijn afzet
ting door de Synode der Ned. Geref. .Kerk
van Z.-Afrika.Aanwijsbare onrechtzinnig
heid in de leer was er de orzaak van; eeniger-
mate was de naar Synodaal oordeel bestaande
afwijking te vergelijken met die, welke tot dc
afzetting van Dr. Geelkerken in 1926 heeft
geleid.
Dc verhoudingen tusschen Kerk en Staat
Zuid-Afrika echter zyn van dien aard, dat met
het vonnis der Synode (in 1929) de zaak nog
niet ten einde was; Prof. du Plessis beriep
zich op de burgerlijke rechtbank en deze
stelde hem in 't gelijk, wat den gang der ker
kelijke procedure betreft. De Synode heeft
deze uitspraak in zooverre gerechtvaardigd,
dat zij het afzettingsbesluit herriep (in Oc
tober 3932) en een Commissie van zever
instelde om de zaak verder te onderzoeken
en zoo mogelijk tot een goed einde te bron
gen. Het rapport dezer Commissie was nog
niet verschenen, toen in 1934 onverwacht
verzoening bekend werd tusschen Prof. du
Plessis en Ds. D .R. Snijman, den Geref.
predikant van Stellenbosch. (Niet te venvar
ren met Ds. W. J. Snijman, die in ons land
is aangekomen, zie blad van 16 Febr. j.l.)
Deze verzoening scheen van groote betee-
kenis, daar Ds. Snyman de leider van het
verzet tegen Prof. du Plessis was.
De lezer zal zich herinneren, dat wy bij de
mededeelingen over deze verzoening gew
hebben op het weinig hoopgevende feit, dat
men beiderzijds zyn vaste overtuiging
handhaafde. De uitkomst heeft deze vrees
gerechtvaardigd: de kerkeraad van Stellen
bosch ontzegde Prof. du Plessis den toegang
tot den kansel, want de bezwaren tegen zijn
opvattingen konden immers niet weggenomen
zyn.
Zoo bleef deze droeve zaak „aanhangig'
totdat onverwacht de dood er een tragisch
einde aan gemaakt heeft.
EEN NATIONALE BOETE- EN BEDEDAG
Met voldoening verneoten wij, dat de pogingen
om te komen tot een nationale boete- en gebeds
dag weer worden voortgezet
Ter jongste vergadering van de classis 's-Gra-
venhage der Geref, Kerken, die door de Generale
Synode daartoe is aangewezen, kwam een schrij
ven in van de classis Schiedam verzoekend in
verband met den nood der tijden en wat genoemde
classis betreft, ook met het oog op den nood
in Rusland, een bede- en boetedag te willen uit
schrijven. De classis benoemde een commissie om
deze zaak in overweging te nemen, bestaande uit
de predikanten Ds. T J. Hagen te-Delft; Dr. S.
O. Los te 's-Gravenhage-Oost en Ds. W. v. 'i
Sant te 's-Gravenhage-W.alsmede de ouder
lingen A. Plomp te Rijswijk (Z. H) en J. de
Wit te Voorburg, die op de volgende vergadering
de classis vaq advies dienen zal.
GEREF. KERKEN IN H.V.
Naar we vernemen zullen de Geref Kerken
Hersteld Verband hier te lande wederom
conferentie houden tot opwekking van het per
soonlijk geestelijk leven, speciaal voor de ledei
dier kerken en Jlen die in deze groep belang
stellen. De conferentie zal worden gehouden op
het oord van de N.C.S.V. „Woud schoten" te
Zeist van Vrijdag 21 tot Maandag 24 Juni a.s,
GEREF. BOND
De jaarvergadering van den Geref Bond zal
Donderdag 4 April te Utrecht gehouden worden.
HET TEVEEL 'AAN CANDIDATEN
En de roeping der Kerken
In de Wachter schrijft Ds Piietberg over
liet beangstigend groot aantal candidaten,
dat in de Geref. Kerken op een bex*oep
wacht, en voegt daaraan toe:
„Er is in onze Kerken heel weinig actie
in het beroepingswerk; men krijgt soms den
indruk, alsof dit grootendeels is stopgezet.
Slechts zelden bevat de rubriek „Kerk
nieuws" iets van onze Kerken. Het is een
soort verademing als er weer eens een tal
of een beroep gepubliceerd wordt. Onwille
keurig krijgt men den indruk, dat de Ker
ken hierin wat laks worden. Wat hiervan
de oorzaak is, valt niet zoo maar te zeggen.
De tijdsomstandigheden zullen hierop wel
invloed uitoefenen, doch dit kan de ecnige
reden nie't zijn. De vraagt rijst* beseffen dc
Kerken wel genoeg de noodzakclijk-
h e i d een dienaar des Woords te hebben?
Zeker, de Heere kan Zijn Kerk wel in stand
houden zonder dominees. Maar de Kerk is
aan de middelen gebonden: zij moet zorgen,
dat zij dienaren des Woords heeft. Onze ca
techismus wijst er ook op bij de Verklaring
van het vierde gebod. De Kerk moet al haar
krachten inspannen, om te zorgen, dat zij
dienaren des Woords heeft. Dat hangt met
haar geestelijke welstand ten nauwste sa
men. Als er geen candidaten waren, of als
de Kerk niet bij machte was een dienaar
des Woords te onderhouden, dan was hét
anders; dan mag zij dit in haar gebed bren
gen voor den Koning der Kerk. Maar als er
wél candidaten zijn en de Kerk met inspan
ning van al haar krachten, zou kunnen be
roepen, dan gaat zij niet vrij uit, indien zij
niet beroept".
VER. PROTESTANTSCH NEDERLAND
Dé Vereen. Protestantsch Nederland houdt
ZUID-HOLLANDSCHE
PREDIKANTEN
De honderste vergadering
Heden hield de Zuidhollandsche Predi-
tanten-Vereeniging 1e Rotterdam haar 100e
vergadering onder leiding van Ds. A. R.
R u tg c rs, van Rotterdam.
Na liet openingswoord van den voorzitter
en het jubileumoverzicht door den secreta
ris sprak Prof. Dr. J. A. Cramer over:
Referent begon met te wijzen op dc moei
lijkheid om oen periode te beschrijven, die
nog niet af was,
waarvan men zelf
eigenlijk nog deel
uitmaakte. Eerst be
sprak hij de zwen
king, door het oud-
modernisme, onder
leiding der „Mal
contenten" of „Vrij
zinnigen" gemaakt,
door met het m o-
n i s m e te breken
en weer te gaan
sproken van zonde
en genade, en van
dc verlossing door
God ons in Jezus Christus geschonken, een
„zwenking" terecht geen „reactie", maar
„vooruitgang" genoemd. Spr. waarschuwde
echter tegen de opvatting als zou de theo
logie der rechts-vrijzinnigen langzamerhand
in die dér links-ethisclicn overgaan, daar
liet theologisch verschil der richtingen tc
principieel was, om ze als de kleuren van
den regenboog ongemerkt in elkaar te kun
nen laten overgaan.
Daarna sprak hij over de „Ethische'
Theologie, die, evenals de grondleggers
daarvan, D. Chantepie de la Saus-
saye en Gunning te worstelen had
met het probleem van de verhouding van
waarheid en leven. Ging het fundamenta
lisme uit van bepaalde geloofsvoorstellin
gen, om die dan toe te passen in het leven,
of om te zetten in leven, de „Ethischen'
wilden dien kant niet uit. Zij wilden, u:t-
gaande van het standpunt "an Ch. d. 1. S.,
met toepassing van het calvinistisch begin
sel, arbeiden aan het tot standkomen van
een nieuwe theologie, op andere wijze dan
het „Neo-Calvinisme", en met name Ba-
vinck in zijn Gereformeerde Dogmatiek,
dat had trachten te doen. Zij waren van
oordeel, dat de school van Barth in de
juiste richting wees.
Ook handelde spr. over Dr. Ho edema
k e r cn de „Confessioneelen", meer bepaald
over hun „kerkbegrip" om zoo te komen tol
de tegenwoordige pogingen Jot „Kerk
opbouw" en „Kerkherstel" en tot de in
kracht toenemende oecumenische beweging
Hij eindigde met te wijzen op de ver-
nieuwe belangstelling in Bijbelvertaling en
bijbelverklaring, die zich onder alle theolo
gische richtingen openbaarde, met de op
wekking om met nieuwen ijver aan den
theologischen arbeid te gaan, daar allerlei
nieuwe problemen om oplossing vroegen.
In verband met de 100ste samenkomst der
Vereeniging loonde het zeer de aandacht
te wijden aan het onderhoudend en geestig
jubileum-overzicht der vergadering
geleverd door den secretaris, Ds. T h. G.
Steil wag (Delft), waarin deze in vogel
vlucht de laüge merkwaardige geschiedenis
doorvloog, zooals hij die met een glimlach
van genoegen in de oude notulenboeken
had gevonden.
De functionaris vertelde ons, hoe de ori
gine van het Gezelschap gelegen was in 't
Ministerie van Predikanten drr Ned. Herv.
Gemeente te Rotterdam, daartoe voor het
eerst op 11 Oct. 1848 bijeen.
De bekende theoloog Doedes, N. Herv.
predikant te Rotterdam mag als de ziel
van liet oprichtingscomité beschouwd wor-
Feitelijk van het begin af heeft men zich
niet gehouden aan den oorspronkelijken
opzet van Hervormde Predikanten-Verga
deringen. Reeds onmiddellijk werd ook aan
predikanten van kleinere Protestantsche
kerken toegang verleend, tot „broederlijke"
onderlinge bespreking van vraagpunten en
stellingen over kwesties, die in dien tijd
van gewicht waren. Het systeem „spreker-
Referaat'' is eerst van veel later datum.
Aardig en treffend beschreef spr. het Ge
zelschap in die dagen „hoffelijk, maar niet
stijf, plechtig, maar niet saai..., met eer.
correct-waardigen voorzitter, toch altijd in
achtnemende de vormen, den goeden toon
naar den aard van dien tijd", samenkomen
de in een sfeer van broederschap bij alle
verschil van meening éénheid in verschei
denheid.
Naar het innerlijke is de Vereeniging
zich zelf gebleven, wat ook uit de verdere
ontwikkeling bleek, waar het Gezelschap,
als vogels van diverse pluimage een uitge
sproken oecumenisch karakter be
geerde tc hebben.
Uit de onderscheiden en uitcenloopende
onderwerpen en sprekers in den loop der
jaren werd dit nader toegelicht, zoodat ver
schillende richtingen op de Algemecne Ver
gaderingen tot hun recht kwamen.
DE NOOD VAN HET KERKELIJK LEVEN
En de geneesmiddelen
Tot de middelen, die in onzen tijd worden
aangegrepen, cm het peil van het geestelijk
leven te verheffen en het kerkelijk besef te
versterken, is ook tc rekenen de in de Ev.
Luth. Kerk begonnen poging der Ronde
Tafel-Conferentie.
In „De Waitburg" wordt daarover ge
schreven. nadat als diepste oorzaken van
den teruggang zijn aangewezen „gebrek aan
persoonlijk geloofsleven, gebrék aan verant
woordelijkheidsgevoel voor de gemeenschap,
tevredenheid met een middelmatig Chris
tendom".
Een drietal Lufh. predikanten, hebbende
eigen schuld daarin ontdekt, hebben hot als
een Goddelijke roeping gezien om te trach
ten wegen en kanalen te vinden, waardoor
Gods Geest de gemeenten zou kunnen be
reiken.
Met cenige schroom hebben zij het mid
del van do Ronde-Tafel-Conferentie a,an ge
grepen, niet. wetende, wat daarmede bereikt
zou kunnen worden en boe de gemeente
leden daarop zouden reageeren. De eerste
ervaring te Hilversum echter heeft hun
moed gegeven. „Men heeft begrepen, waar
het om ging; men heeft gevoeld, dat vvij
niet als predikanten kwamen om te zeggen,
hoe het moet met ons geloofsleven, maar als
menschen, die probeeren hun eigen leven
te richten naar den maatstaf van Christus
en die weten, dat zij in hun overgave aan
God en Christus nog dagelijks tekortschie
ten. Zoo hebben wij dan Zondagmiddag een
samenkomst voor ouderen en Zondagavond
één voor jongeren gehad".
UNA SANCTA
In een gemeentévergadering der Geref.
Kerk in H.V. te Amsterdam-Centrum is als
spreker opgetreden prof. dr. J. Lampertse,
hoogleeraar aan de R.K. Universiteit te Nij
megen, met een lezing over De Una Sancta
(Eén Heilige Kerk).
Na het zingen van Lied 173 ging prof.
Lammertse in dankgebed voor.
BLANK EN BRUIN
In de Rotterd. Kerkb. schrijft dr J. R.
Callenbach:
„Het is bekend met hoeveel verachting
velen in de Yerccnigde Staten van Noord-
Amerika op negers neerzien. Nu gebeurde
het, dat een neger zich bij een kerk van
blanken aanmeldde om daar te worden op
genomen. De predikant, wel wetende hoe
veel verzet het opnemen van een neger bij
zijn kerkleden zou ontmoeten, maar toch
ook niét willende zeggen, dat men liever
geen negers opnam, zocht een vrome uit
vlucht. Hij zeide tot den neger: „Mijn broe
der, brengt deze zaak eerst nog eens ernstig
voor Gods aangezicht en kom dan over veer
tien dagen nog eens praten". De dominee
hoopte, dat uitsfel wel afstel zou worden.
Na veertien dagen kwam de neger terug.
„Hebt ge met God overleg gepleegd",
vroeg dominee met gehuichelde ernst.
„Ja, dominee".
„En wat heelt God tot u gezegd!"
„Ik heb al veertig jaar lang getracht in
die kerk binnen te komen en het is Mij niet
gelukt, dacht gij, dat het een neger in veer
tien dagen gelukken zou?"
ZENDING EN PHILANTHROPE
CENTRAAL-BOND INW. ZENDING
In de onlangs gehouden bestuursvergade
ring van den Centraal-Bond werd in de va
cature, ontstaan dcor liet periodiek aftre
den van Ds J. Groeneweg, dio niet ter
stond herkiesbaar is, een nieuwe onder
voorzitter gekozen. Mr B. de Gaay Fort
man werd als zoodanig benoemd, die be
reid gevonden werd de benoeming te aan
vaarden.
Als nieuw toegetreden bestuurslid werd
mevr. M. J. van Arkel-De Haan hartelijk
welkom geheeten.
Op dezelfde vergadering werd besloten
De Vereeniging ter Verbreiding der Waar
heid (opgericht in 1S17), welke te Amster
dam gevestigd is, als lid van den Centraal
Bond toe te laten: hiermede is het aantal
aangesloten leden tot 143 gestegen. Genoem
de Vereen, houdt een buitengewone leden
vergadering op 23 lebr. a.s.
HERV. STADSZENDING AMSTERDAM
In de onlangs gehouden ledenvergade
ring der Herv. Snulszending ts Amsterdam,
heeft een belangrijke beslissing plaats ge
vonden. Hej grootste gedeelte van leden en
bestuur wil naar middelen zoeken het oude
werk weer op te vatten voor zoover dit le
vensvatbaarheid toont. De aftredende direc
teur zal met enkele andere bestuursleden
een nieuwe vereenieing oprichten, welke de
Zondagmorgenbijeenkomsten wil voortzet
ten, zooals deze sedert eenigen tijd in over
eenstemming met dc methoden der Oxford-
Grocp-Beweging in de Bachzaal gehouden
DE ZENDING IN SURINAME
Zendingsdirector H. G. Steinberg van
de Broedergemeente t« Zeist, die in April
1984 naar Suriname vertrok om te onder
zoeken of het niet doelmatiger cn goedkoo-
per zou zijn, als hij zich in Suriname ves
tigde, hoopt einde Februari weer in Neder
land aan te komen.
Het is gebleken, dat het inderdaad beter
is, als de leider van het werk in Suriname
zelf is. Er zal nu voortaan geen gesala
rieerd Zendingsdirector meer te Zeist zijn.
Director Steinberg hoopt einde April of
begin Mei dit jaar met zijn gezin naar Su
riname te verhuizen, waar hij in 1936 den
post van praeses en algemeen leider op zich
zal nemen, waardoor, ook in financieel op
zicht, een belangrijke bezuiniging wordt
bereikt.
DE BIJBELKIOSK
Naar Brussel
De Bijbelkiosk welke sedert verscheidene Jaren
belangrijk werk verricht heeft (o.m. tc Amsterdam)
zal dit jaar dezen aroeid onderbreken; gedurende
de Wereldtentoonstelling te Brussel wordt het
gebouwtje daarheen verplaatst.
DE SUMATRA-ZENDING EN DE KERK
VAN HET BATAKLAND
Dr J. Warneck, te Bannen, director der
Rijnsche Zending, schrijft ons:
Op Sumatra is onder liet Batakvolk een
groot werk gewrocht. Voor oDgevcer zeven
tig jaar begonnen zendelingen van het Rijn
sche Zendingsgenootschap hun taak, het
wilde volk in dit land, dc beruchte Bataks,
voor het. Evangelie tc winnen. En boven
alle zendeingen blonk L. Kommensen uit
door zijn moed, energie en geloof.
Het is daar gelukt, een Christelijke kerk
te vormen, die op het oogenblik 340.000 telt
Honderden van kerken en scholen liggen
over het land verspreid. Regeering en Zen
ding hebben daar heerlijk samengewerkt
ten nutte van het volk. Het Evangelie be
wees daar weer, een heel volk tc kunnen
veredelen.
Deze jonge kerk is op den besten weg
naar zelfstandigheid. Voor eenige jaren is
daar een kerkbestuur gevormd, waarin do
zendelingen als leiders steeds meer op den
achtergrond treden. Elk jaar vergadert daar
de groote synode, waarin alle gemeenten
vertegenwoordigd zijn en behandelt dan alle
vragen, de kerk betreffende, onder leiding
van het hoofd bestuur, dat voor de uitvoe
ring der besluiten zorg draagt.
Thans echter wordt de goede voortgang
van 't werk zeer bemoeilijkt door den nood
op financieel gebied. Het aantal zendelin
gen is zeer verminderd en het valt de ge
meenten zeer moeilijk, voor haar onder
houd te zorgen. Daarbij staan alle heiden-
sche gebieden voor het Evangelie open,
zoowel in het Noorden als in het Westen
van het land. Het zou zeer te bejammeren
zijn, als de gezonde ontwikkeling van deze
kerk door gebrek aan arbeiders en aan
middelen tegengehouden werd. nu de gele
genheid tot uitbreiding er .van zoo gun
stig is.
Het gaat hier om een grooten, veelbelo-
venden volksstam van Insulinde. Daarom
hebben Nederlandsche vrienden van dit
werk dc handen Inéén geslagen, om deze
Zending door de moeilijkheden van deze
jaren heen te helpen. Ze hebben een steun
comité gevormd, onder leiding van den
heer J. H. H emmers, Nieboeriveg 244 te
Den Haag, als voorzitter, den heer H
IJ d ens, Wijttenbachweg la te Oegstgeest
als secretaris cn den heer J. N. M u n r. i k
Galileïstraat 139 te Den Haag. als penning
meester. De beide eersten hebben hun krach
ten ook op Sumatra reeds vele jaren aan
dit werk gewijd. Vele vooraanstaande da
mes en heeren hebben zich bereid ver
klaard, te helpen.
Bovengenoemde heeren zijn gaarne bereid
over dit werk te vertellen, hun mededee
lingen met lichtbeelden te verduidelijken
en gaven daarvoor in ontvangst te nemen.
Door 'net steuncomité zullen geregeld me-
dedéelingen over don stand van het werk
worden gedaan. Wij hopen, dat vele vrien
den van Insulinde deze interessante mede
deelingen zullen willen lezen, om zoo de
Batakzending te leeren kennen.
Al heeft deze Zendingsvereeniging. die op
Sumatra werkt, haar zetel niet in Neder
land, toch verdient zij Nederlands steun.
Weerbericht
Hoogste stand te Dijon 772.S.
Laagste stand te Scvdisfjord 726.0
Stand vanmorgen halftwaalf 767.
WEER VERWACHTING
Matige later wellicht toenemende ZAV,
tot Z. wind, nevelig tot zwaar bewolkt aan
vankelijk weinig of geen regen, cn iets
kouder.
BÜITENLANDSCH WEERBERICHT
Nadat de depressie, die Zaterdag hier té
lande zware storm bracht, in O. richting
aftrok, heeft zich de hooge drukking over
Midden-Europa uitgebreid cn de uitbreiding
zet zich nog in N.O. richting voort. De
nieuwe diepe depressie, die gisteren bij IJs
land verscheen, trekt oolc N.O.-waarts en in
verband met dalingen in het ZAV. is een
krimpende te wachten, met ecnige daling
van temperatuur zonder dat voorloopïg
meer dan matige tot krachtige wind waar
schijnlijk is. Ondanks de diepe depressie»
handhaaft zich de strenge vorst in N.-Scan-
dinavië. De vorst heeft zich zelfs uitgebreid
tot over de O.-Oostzee.
Op de Britsche eilanden is de tempera
tuur gestegen en begint het weer krachtig
uit ZAV. richtingen te waaien. Aan de Noor-
sche kust waait het stormaohtig en valt
regen en sneeuw.
In Duitschland is het meest betrokken met
weinig regen, in Frankrijk windstil met
plaatselijk nevel en dichte mist in het ZAV*
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Ontvangen 16 Febr. 8.25 n.m. Stormseirt
2, d.i. Storm uit het N.W.
17 Febr. 9.45 v.m. Attentiesein 0, d.i. Weest
op uw hoedel
17 Febr. 8.10 n.m. Attentiesein neerhalen.
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen hal'ftwaalf 8.0 C.
19 FEBRUARI
Znsopgang 7.11 uur, zonsondergang 5.17 uur
Maan op nam. 6.49 uur, onder v.m. 7.08 uur
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN
19 FEBRUARI
Van 's avonds 5.47 uur tot 's morgens 6.39 uutf
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorig Heden Voi
RTielnfelden 2.84 2.62 Caub 8 70 2
Rreisach 2.2fi f.95 Fms 2.14 l
K"bl 1.51 3.16 Coblens 4/7 2
Mnxan 5.74 3.89 Trier 3.31 2.
Diedeshelm 3.07 201 Keulen 4.31 2.
Mnnnheim 5.19 3.50 Dnsseldorf 3.15
Lohr 2.90 1.85 R ührort 3.06 1,
Mainz2 30 l.ul Wesel 2.80 1.
Bineen 3.21 2,04 Emmerik I
Loblth 12.60 il 74 Kampen -0.37 -045
Njjmegen 9.98 9.40 Ejsden 48/4 48/6
St Andries 4,.H 4 10 Maastricht 43.90 43J45
Arnhem 9-66 9.16 Grevenbicht 31.33 80.74
Vreeswijk lw 1.25 ],43 Venlo 14/4 13 75
Westervoort 10.29 9,76 Grave (sluis) 9.85 8.28
Deventer 4.10 4.06 St Andrle.s 3.71 3.98
Stuw Borgharen geopend, water Is vallend®
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
19 Februari
Deifzijl 12.18 Hellevoetsl. 3.23 15 31
Terschelling 9.29 21.37 Willemstad 4.41 16/9
Haningen lu.15 22.-5 Brouwers li. 3.06 15.16
Den helder 8.ud 19.50 Zierikzee 3.37 15/9
IJmuiden 4.00 ifi.i-7 Wemeldinge 4.10 16.J7
Hoek v. lioil. 3.12 15.1 i Misslngen 2.02 14 21
Öuhevcningen 3.22 15.27 Terneuzeu 2.37 14.56
4.59 14-31 Hiraai
3.21 15.4i
Mant het geldt hier een veelbelovend ge
bied voor Insulinde, waar de opofferende
arbeid dér diagers van het Christelijk ge
loof grooten zegen verspreid heeft tot heil
van dit volk.
Reisbrieven van Prof. Dr. V Hepp
xxxix
DE KUNST IN ZUID-AFRIKA
Kunstzinnigheid
Men behoeft niet lang onder de "Afrikaanders te vertoeven om
gewaar te worden, dat men in hen met een kunstzinnig volk
heeft te doen. Ze zijn dit zichzelf ook bewust. De hoogst beschei
den Prof. Dr. J. D. Kestell vertolkte dit bij de opening van een
kunstwedstrijd in September 1934 te Bloemfontein met de woor
den: „Die Afrikanervolk het 'n besonderc aanleg vir kuns. Dis
ons genade-gawe. Dis 'n gawo wat ons moet aanpak en aanwak-
Difc aanpakken en aanwakkeren is den Afrikaanders wel toe
vertrouwd. De zin voor het aesthetische wordt hij dc jeugd jpp
onderwijsinrichtingen en daarbuiten aangekweekt Al zijn het
niet allen koks, die lange messen dragon en evenmin allen
kunstenaars in den dop, die op een wedstrijd een eersten prijs
wegdragen, zoo kan men hierin toch hooren een pleit voor de
ontwikkeling van den kunstzin, welke onbeantwoord zou blijven,
indien die zin zelf niet aanwezig was.
Nu schept kunstzinnigheid op zichzelf nog geen kunst. Uit dui
zend kunstzinnigen zullen hoogstens een paar kunstenaars bij
de gratie Gods geboren worden. Maar deze laatsten kunnen door
zulk een sympathiek milieu er zich van tevoren van verzekerd
houden, dat hun werk waardeering zal vinden.
Het zou dwaas zijn in een land als Zuid-Afrika te ver
wachten een rijkdom van kunstschatten aan te treffen als in
het oude Europa. De scheppende kunst is aan tal van voorwaar
den onderworpen, waaraan het Afrikaansche volk niet voldeed.
Om te bloeien heeft zij o.a. noodig een nauw aaneengesloten sa
menleving en een tijdperk van uiterlijke rusl. Maar lot voor
kort waren die aan Zuid-Afrika niet gegund. Tot voor kort zeg
ik. Want ofschoon het land ook nu nog dun is bevolkt, zijn er
toch belangrijke cultuurcentra ontstaan, welke zich nog steeds
uitbreiden. En het geniet thans een veiligheid, als het nog nim
mer heeft gekend.
XXXVIII stond ïn ons blad van 15 Februari-
Voor de kunst ligt de akker geploegd.
Zij heeft volksaard en klimaat mee.
Bouwkunst
De foto's welke mijn vorige brieven verluchtten, gaven af en
toe proeven van bouwkunst in Zuid-Afrika te zien. Men zal heb
ben opgemerkt, dat de stijl van de voornaamste gebouwen, hoe
imposant ze ook mogen zijn, geen eenheid vertoont. Al valt er
in de groote steden geen plein aan te wijzen, waar de verschil
lende stijlen zoo tegen elkander inschreeuwen als op den Dam
in onze hoofdstad, toch is ook daar de harmonie zoek. Architec
tuur uit het Victoriaansche tijdvak wordt beconcurreerd door
quasi-gothiek en „nieuwe zakelijkheid." De import uit Engeland
is blijkbaar belangrijk geweest. De arcadenbouw in vele winkel
straten bedoelt een aanpassing aan het warmere klimaat te zijn.
Soms zijn daarvoor dunne ijzeren pilasters gebruikt met banale
ornamenten. Deze dragen alle sporen van revolutiebouw.
Trouwens, de revolutiebouw is door heel de Unie, zoowel in
stad en land, sterk vertegenwoordigd. Een enorm aantal huizen
is afgedekt met rood geverfd golvend plaatijzer. Men verklaarde
mij, dat dit moet worden geweten aan hevigen hagelslag, waar
tegen geen dakpannen bestand bleken. Met dat al doen zij toch
smakeloos aan.
Ware schoonheid van houw moet men zoeken op de boereplaas.
De Van der Stel-stijl vindt nog altijd op ruime schaal toepassing.
De motieven daarvoor mogen aan de Hollandsche heerenhuizen
zijn ontleend, hij mag in geen geval als nabootsing daarvan
worden aangemerkt. Hij geeft iets eigens aan het Afrikaansche
landschap.
Overigens zijn rond Kaapstad, Johannesburg, Pretoria land
huizen verrezen, die ook Europa tot sieraad zouden strekken.
Maar behalve de „stoep" zoekt men het typisch Afrikaansche
daar toch tevergeefs.
Overal ontdekt men, dat er door architecten op nieuwe ideeën
wordt gezonnen. Maar men heeft het stadium der experimenten
nog niet achter zich. Ik zou niet durven raden: kom naar Hol
land. Want hoeveel lof ook aan onze tegenwoordige architecten
kan worden toegezwaaid, ook zij zijn nog aan het. experimen
teeren. Daarenboven kunnen zij aan de worsteling der
geesten niet ontkomen. Het probleem van persoonlijkheid en
gemeenschap houdt hen bij den stedenbouw in spanning, inzoo-
ver zij niet reeds de persoonlijkheid aan de gemeenschap heb
ben opgeofferd. Om nu van andere problemen maar te zwijgen.
En wat alles afdoet: ons op een Noordelijk klimaat berekend
huis zou voor Zuid-Afrika niet passen. Ook is het verschil in
bodemgesteldheid daarvoor te groot. Mag aan de architectuur
de eisch worden gesteld, dat zij met materialen werkt, welke
in het eigen land of niet te ver over de grenzen worden geboden
en zijn wij daarom goeddeels op den baksteen aangewezen, het
rotsige Zuid-Afrika mag voorzeker den „klip'stcen niet ver
smaden.
Het deed mij goed van een jong Afrikaansch architect te ver
nemen, hoe onder zijn collega's het inzicht zich baanbreekt, dat
zich aansluitend bij de traditie der Hollandsche kolonisten, maar
rekening houdend met de tegenwoordige behoeften en den voor-
uitgaang in de aesthetiek een specifiek Afrikaansche bouwtrant
behoort te worden gevonden.
Moge het hun gelukkcnl
Beeldhouwkunst
De kunstzinnigheid van den Afrikaander beweegt zich voor
een deel in de richting van het monumentale, niet alleen in de
bouw-, maar ook in de beeldhouwkunst Veel monumenten bezit
Zuid-Afrika, gelijk voor do hand ligt, nog niet. Maar er zijn er
onder, waarvoor men in ons land zelfs geen verre gelijkenis kan
aanwijzen. Ik herinner slechts aan hot gedenkteeken voor
Rhodes te Kaapstad en het Vrouwenmonument te Bloemfontein.
Wel zijn dit geen zuivere uitingen van Afrikaansche kunst
Eenerzijds hebben Engelsche, anderzijds Hollandsche beeldhou
wers hierin de macht van hun kunnen uitgestald. Vooral onze
landgenoot Van Wouw heeft zijn scheppingsdrang kunnen vie
ren, gelijk hem dit in Holland nooit vergund zou zijn geweest.
Niet alleen ruime geldmiddelen stelden hem daartoe in staat.
Hij had het nimmer gekund, indien de Afrikaansche geest niet
op hem was gevallen. Hij voelt Afrikaansch.
De Afrikaander laat zijn oog met welgevallen op deze grootsche
kunstwerken rusten. Hij ziet u aan, alsof hij gestreeld wilde
vragen: wel, wat zegt gij ervan? Hij offert er gaarne voor. Het
is niet denkbaar dat wij een som zouden bijeenbrengen als voor
het Vrouwenmonument beuoodigd was. Evenals in het kerkelijke
is ook in het kunstzinnige, de offervaardigheid geen ondeugde
lijke thermometer voor de liefde.
Er schijnen plannen voor een nieuw monument in de maak te
zijn. Maar een sterke strooming wil daanoor opdracht geven
aan een rasecht Alrikaander. Wie zal het zijn? En zal hij
slagen?
Schilderkunst
In de schilderkunst heeft men het eigene al bereikt,
De Afrikaansche schilder behoeft niet geboren te worden. Hij
is er. Het oude Hollandsche bloed heeft zich in deze niet ver
loochend. Was de schilderkunst op artistiek gebied niet steeds
Hollands glorie?
Pierneof staat aan de spits. Hij werkt met schier overdadige
vruchtbaarheid. In vele huizen hangen stukken van hom. Zijn
pancelen sieren de hal van het station te Johannesburg. Het
Afrikaansche landschap met zijn bergen, zijn vlakten, zijn do-
ringboomen bleef hem inspireeren. Het teer blauw domineert.
Een getemperd impressionisme bepaalde zijn richting. Thans
heeft hij zich meer naar het expressionisme en het symbolische
gewend, zeer tot leedwezen van vele Afrikaanders. Zijn reizen
naar Europa hebben hem van het pad gebracht, zoo beklagen
zij zich. Over zijn werk in het Zuid-Afrikaansche huis tc Londen
is raen niet al té best te spreken. Er gaat een roep tot hem uit:
Pierneef, keer terug tot uw vroegere periode, dan is alles ver
geven en vergeten. Intusschen wordt hij naar die periode druk
geïmiteerd.
Ook I-Iugo Naudé heeft een vermaardheid verworven ver bui
ten de grenzen van zijn land.
Met Luyt en Canitz is de rij nog lang niet afgesloten. De Afri
kaansche schilderkunst gaat zwanger van heerlijke beloften.
Tevergeefs poogde ik de hand te leggen op goede reproducties.
Anders had ik er mijn lezers gaarne van laten gennicten.
Muziek
De Afrikaander is dol op muziek. Komt hij in Europa dan
zal een van zijn eerste informaties de concerten gelden. Elke
„Stadszaal" in Zuid-Afrika, welke zichzelf respecteert, bevat een
mooie, naar de eischen der techniek ingerichte concertzaal. Het
spreekt van zelf, dat hier alleen stukken uit den vreemde ten
gehoore kunnen worden gebracht. Ook hebben de Engelsclien
hierin nog meestal de leiding.
Afrikaansche volkszangen zijn ten onzent niet onbekend. Zij
worden door grammafoon en radio doorgegeven, al laat de keur
soms te wenschen over. Door eiken zang. ook door dc meest
blijde, klinkt een ietwat melancholisch timbre. Zoo voel ik het
tenminste.
Componisten van naam ontbreken echter. L&ngenhoven heeft
een volkslied gedicht, dat, naar men mij meedeelde, wel alge
meen zou worden aanvaard, indien men er een passende melodie
op had. Versohillende proeven van toonzetting werden reeds
aangeboden. Maar geen enkele bevredigde. Men vroeg mij zelfs
of niet uit Holland iets goeds zou kunnen komen.
Ik breng deze boodschap hier over»
I
