DE RUITER OP DEN
REGENBOOG
GENERAAL LAFAYETTE: DE VRIJHEIDSSTRIJDER!
SMOKKELEN LANGS DE
NEDERLANDSCHE KUST
Het Is niet verwonderlijk, dat in een tijd
als de onze, die alle geestelijke waarden
opnieuw munt, en die vooral het ideaal der
Vrijheid op zooveel verschillende wijzen
onder aller aandacht brengt, een boek van
ruim 700 bladzijden druks het licht ziet,
dat niet anders Ls dan een biografie van
een grooten vrijheidsstrijder: Generaal
Lafayette. Andreas L a t z k o schreef
het, Nico van Suchtelen vertaalde het
naar het Duitsche handschrift, alweer
een teeken des tijds! en de Wereldbiblio
theek te Amsterdam gaf het uit. De auteur
is een warm verdediger der Fransche Re
volutie, wier denkbeelden blijkbaar zijn
leven bezielen. Geen wonder dus, dat zijn
liefdevolle aandacht geen enkel detail ont
glipt van het leven van den held, die in de
Nationale Vergadering het woord nam om
de in angstige spanning verkeerende ver
gadering voor te stellen, de „Declaratie der
rechten van den mensch" aan te nemen, op
een oogenblik, dat het leven van de afge
vaardigden door de koninklijke troepen
wordt bedreigd. Terwijl andere volksverte
genwoordigers wanhopige pogingen aan
wendden om „zichzelf achter het prikkel
draad van nieuwe wetten In veiligheid t e
brengen," maakte de Markies de Lafayette
zich alleen bezorgd over den vooruitgang,
waarop hij hoopte, en wilde hij redden wat
er nog te redden viel. Maar hij was dan
ook de telg van een oud soldatengeslacht,
en ofschoon eerst na den dood van zijn
vader geboren, en door grootmoeder en
tante op het afgelegen familiekasteel in
Auvergne opgevoed, toonde hij reeds als
knaap iets van den wakkeren geest van de
oude ridders.
„Hoe weinig voornaam het ook moge toe
gaan in de huishouding der beide oude
dames", zoo schrijft Latzko, de aanblik
van de uit leem en rotsblokken opgetrokken,
geheel vervuilde boerenhutten, en van hun
half-naakie, en half-verhongerde bewoners,
doet in den opgroeienden kasteelheer reeds
vroeg het bewustzijn van zijn uitverkoren
heid ontwaken. Maar in plaats van in hoog
moed en heerschzuoht, gelijk in overeen
stemming zou zijn met den geest des tijds, uit
zich zijn standsgevoel in het verlangen om
de rol van beschermer te spelen. Van de
elf te Chavaniac doorleefde jaren heeft
Lafayette later geen andere herinnering dan
deze eerzucht, om de armo boeren tegen
roofdieren te verdedigen.
In zijn memoires verklaart Lafayette later
zelf dit kinderlijk verlangen als de eerste
kiem van zijn levenslangen hartstocht om
zwakken bij te staan tegen hun onder
drukkers.
Natuurlijk zou de jonge markies zijn
leven niet slijten in de afzondering van een
verlaten provincie-verblijf. In 1768, hij
was toen elf jaar oud werd hij ter vol
tooiing van zijn opvoeding op het „Collége
du Plessis" te Parijs geplaatst in hetzelfde
gebouw, dat later de Revolutie tot hulpge
vangenis zou dienen In genoemd jaar was
Lodewijk XV reeds zoo gehaat, dat hij een
weg moest aanleggen, welke in wijde boog
om Parij6 heenloopt en die tot op den huidi
gen dag den naam van „Route de la Ré
volte' draagt
In enkele korte trekken schetst Latzko
ons dan het gelaat van dien tijd, die een
moraal heeft, welke doet huiveren. Voor 't
begrip daarvan, zoo zegt hij, is de kleine
leerling der Latijnsche school nog niet rijp.
Maar als hij Zondags in den draagstoel met
het. wapen van zijn grootvader over straat
wordt gedragen, ziet hij met ontsteltenis de
van haat vertrokken dierlijke gezichten, die
voor het raampje van den draagstoel op
duiken. En 's nachts haalt hij zich meerma
len de dekens over zijn ooren, als het hel-
sche getier van een poiitieklopjacht door de
straten raast De honger, zoo zegt men,
drijft het arbeidsschuwe gepeupel van heel
Frankrijk naar de hoofdstad....
Een jaar of wat later leest de jonge edel
man het boek van den grooten Necker.
financier, die een fortuin vergaard heef: en
die ais Fransch minister van Financiën een
aantal millioenen uit eigen zak zal pfferen
Zijn levenlang blijven den jongen markies
de volgende zinnen uit dit werk in het hart
gegrift:
„Vraagt toch eens den man, die de ploeg
drijft vraagt toch den armen oogstarbei-
ders, die met een zoo gering mogelijk be
drag voor hun arbeid worden beloond, of
zij verlangen naar een hoogen graanprijs.
Het is hun geluk, en nog meer <Sns geluk,
dat zij niet kunnen lezen en denken. Als
men ziet hoe zij zich afbeulen en welk ge
brek zij lijden, moet men zich wel afvragen
of dan de aarde geschapen werd voor een
kleine minderheid van bevoorrechten, die
het recht hebben door hooge hekken en
schuttingen hun medemenschen van
gaven Gods-uit te sluiten. Er. alle nieuwe
wetten, die uitgevaardigd worden gaan
voort, den overvloed der verzadigden te be
schermen tegen de behoeftigen. de sterken
tegen de zwakken, in plaats van omge
keerd".
Lafavette is niet de eenige aristocraat, die
deze woorden leest. Zooals alles in de
ions",' wordt ook het gebrek er mode. Wie
zichzelf respecteert moet in staathuishoud
kunde thuis zijn Bij de martelingen der
torenhooge coiffures en der wespcntailles
nemen de voorname dames de studie van
de geleerde boeken op den koop toe. Maar
Lafayette, door Latzko in zijn ondertitel „de
ruiter op den regenboog" genoemd omdat
hij ziöb door zijn ideaal en niet allereerst
door zoogenaamde „practische" motieven
zijn weg Met voorschrijven, wordt er door
aangespoord, in den ongelijken strijd aan
de zijde van de zwakken te gaan staan. Hij
zal er hee-1 zijn leven aan geven, zijn tijd.
zijn gezinsgeluk, zijn landgoederen, zijn
titel, alles wat hij is en wat hij bezit. Hij
wordt niet een van die volksleiders. <iie uit
hun invloed hun broodwinning maken
die er wel bil varen te worden „vereerd
aangebeder". Zijn rechtschapenheid zal hem
in den regel „tusschen twee stoeien in de
asch" brengen, zooals de volksmond hel
uitdrukt.
In 1778 rust hij op eigen kosten een schip
uit om de Amerikanen in hun Vrijheids
oorlog tegen het hen onderdrukkende Enge
land bij te staan. Hij houdt zich niet op
den achtergrond, maar is blind voor eigen
gevaar Een kogel wondt hem aan het been;
verscheidene weken zal hij het bed moeten
houden Maar de Amerikaansehe troepen
moeten overwinteren in de onherbergzame
Valley Forge onder vreeselijke ontberingen
Hij houdt het in zijn bed in het plaatsje
Bethlehem niet uit, strompelend op een
stok voegt hij zich bij zijn kameraden
tenten- en barakkenkamp, dat ternauwer
nood tegen het niwe weer beschut.
Het is de ergste tijd van heel den Vrij
heidsoorlog De aanblik van den hinkenden
markies, die vrijwillig zijn bloed voor Ame
rika vergoot en nog niet eens genezen zich
weer naar het legerkamp spoedt, deze offer
vaardigheid moet zelfs den zwartsten nijd
wel doen verstommen en den twintigjarige
zijn onbezoldigd en generaalstitel doen gun
nen. Geen soldaat vergeet de bewonderens
waardige trouw van den schatrijken Fran
sch eti markies, en zoo wordt Lafayettes
naam in de hoele Uhie bekend, eer hij een
half jaar in de Nieuwe Wereld heeft ver
toefd.
Na zijn terugkeer in Europa maakt La
fayette een reis naar Potsdam, Weenen en
andere Europeesche hoven Ook met Frede-
rik den Groote zit hij aan aan diens disch.
In een brief aan Washington zal hij daar
van later het volgende schrijven:
,rondanks alles wat ik van hem wisl
kon ik toch mijn verbazing niet onderdruk
ken over kleeding en uiterlijk van den
ouden, smerigen „korporaal", die geheel be
strooid met snuiftabak, het hoofd zijdelings
op den schouder gezakt, met zijn jich
tige vingers krampachtig zijn krak om
klemd hield Des te meer verraste mij het
wonderbare vuur van de mooiste blauwe
oogen, die ik ooit gezien heb. Zoo hard en
dreigend zijn gelaatsuitdrukking is op het
/du fit jc/fetycu/ d "fójnSf'u*/ 4is2ty<)
tdes/u* ï)eMjL*Jc/ SI'/A. Je* fi&urrA*v-
&ÏU, Ju /jtftrucdu(}(-£** cdu UuruhjaA'ttvyasfi
l htcMu'cw Asy» d. Ze*, hfou Idu
êhTJAJ. féAkU *2*
ifzu.Utlm. Üi/wusyd/tA 'cjuj
/üjU dm/ h c
4A
Handschrift van Lafayette.
exercitieterrein zoo betooverend ban het
zijn in het gesprek"...
De hoven van Europa ontvangen dus
dep gevierden en befaamden voorvechter
der Amerikaansehe democratie. Zij coquot-
teeren met hem, de vorsten die later ver
tegenwoordigers van het „ancien régime"
genoemd zullen worden. Frederik de Gröote
on Josef II toonen gelijkelijk belangstelling
in de grondwet, het kiesrecht, de wetgeven
de macht der Amerikaansehe volks vertegen
woordigers. Maar de „filosoof van Sans
Souci" knipoogt slechts tersluik tegen de
verre toekomst die Lafayette hem beschrijft,
en antwoordt hem met een venijnigen glim-
..Fk heb al eens vroeger een Jongen man
gekend, die net zoo sprak als u. Weet u
wat er van hem geworden is?"
„Neen Majesteit", stamelt de verblufte
lafavette.
„Welnu, hij werd opgehangen, mijnheer!"
smijt Frederik over de tafel niet vermoe
Jend hoe dicht zijn voorspelling de waar
heid nahij komt. Nog geen tien jaar later
•zal lafavette de kerkers van Pruisen lee-
ren kennen, en slechts ternauwernood ont
snappen aan de galg.
Het was weder zijn rechtschapenheid,
welke hem In de hand der oude aristocra
ten en autocraten overleverde. Terwijl b.ij
namelijk gereed, .stond,..aan Frd.nkrijks.gren
zep de "p^s verworven volksv rijheden tegpa.
dó legers der EüropèescTie vorste-n. te verde
digen randden achter zijn rug de Jacohij-
nen de eveneens eerst kortelings vast
gestelde rechten van den Fransehen koning
aan, en werden Marie-Anloinette en Louis
XVI door de opstuwende .revolutiegolf op
nieuw bedreigd. Als teeken van prol est hier
tegen legde I.afayette zijn bevelhebberschap
neer en begaf zich op Belgisch territoir in
ballingschap met bet voornemen, naar de
Vereenigde Staten te emigreeron. Hij werd
echter aan de Pruisen overgeleverd die hem
inkerkerden. en later op hun beurt overga
ven aan de Oostenrijkers. Vijf jaar heeft hij
de hardste kerkerstraf gedragen slecht ge
voed, nauwelijk nog gekleed, gehuisvest
meermalen boven den stank van een riool
want de haat tegen zijn idealen was fel
Madame de Lafayette.
Tenslotte is hij triumfantelijk weer te voor
schijn getreden, door de halve wereld beju
beld en toegejuicht
Een extrakwelling werd het echtpaar La
fayette toegevoegd door de onzekerheid,
waarin man en vrouw ten opzichte van
elkanders lot geruimen tijd moesten ver-
keeren. Want elke briefwisseling was den
generaal verboden, zelfs met zijn naaste
bloedverwanten; hij moest als een doode in
zijn cel zitten. Mevrouw Lafayette geraakte
alras in de macht van het Schrikbewind;
haar grootmoeder, moeder en zuster zaten
eveneens gevangen. Hun lot wordt door
Latzko als volgt weergegeven:
,.Op den 22sten Juli 1794. dat is de 4de
Thermidor volgens republikeinsche tijdreke
ning slechts vier dagen voor den val
van Robespierre en het einde van 't schrik
bewind; braakt de aktenstroom de aanklach
ten tegen drie vrouwen uit op de tafel van
Fouquier Tinville De tachtigjarige weduwe
van maarschalk Noailles, haar dochter, de
hertogin Ayen-Noailles, en haar kleindoch
ter staan voor het gerecht Grootmoeder,
schoonmoeder en schoonzuster van Lafa-
Zelfs bij minder duidelijke gevallen wor
den allang geen woorden meer verspild. De
gezworenen knikken driemaal „schuldig"
en nog dienzelfden middag beklimmen groot
moeder, dochter en kleindochter gezamen
lijk de kar die hen naar den beul brengt,
alleen omdat hun akten van beschuldiging
niet vier dagen later aan de beurt kwa
neraties in opstand kwamen, stort zich een
wolkbreuk over Parijs uit In het vale licht
der bliksems, vergezeld door het ratelen
vaji den donder, rollen de karren door do
stad. De tachtig-jarige maarsehalksweduwe,
de handen op den rag gebonden, kan zich
niet overeind houden in hot waggelende
voertuig, bijna omvergeworpen door do
kracht van den storm; dochter en klein
dochter moeten haar tusschen zich in ne
men opdat zij haar evenwicht niet zal ver
liezen. De w ind rukt de oude dame het
mutsje van het hoofd. De beul heeft de nek
haren al kort geschoren, slechts van voren,
over het diep gerimj>elde voorhoofd, flad
deren sneeuwwitte lokken als in woest pro
test, als wilde een toornende hand uit den
hemel de misdaad jegens den ouderdom ont
maskeren.
De hertogin van Aven-Noailles schoon
moeder, tweede moeder van Lafayette staat
tot aan de enkels in haar eigen bloed
als zij na haar grijze moeder en jonge doch
ter het schavot betreedt. Uit de aderen die
het haar schonken, uit de aderen die het
van haar zelf kregen, stroomde het over de
planken. Nadat zij moeder en dochter heeft
zien terechtstellen ziet zij hun bloedige hoot
den nog in den mand onder zich liggen, tot
de neersuizende bijl aan alle verschrikking
een einde maakte".
Lafayettes echtgenoote zit nog Ln haar
kerker, als deze drievoudige slag haar treft.
Nog lang zal zij haar vrijheid moeten mis
sen, eerst in de gevangenis in haar vader
land; later zal zij, in Olmutz, vrijwillig met
haar beide dochters, de vrijheidsherooving
van Lafayette deelen om op deze wijze het
meest effectvol tegen diens jarenlange op
sluiting te protesteeren
Da „ruiter op den regenboog" heeft zijn
strijd voor een constitutioneele staat zijn
levenlang gestreden. Napoleon s dictatuur,
en na de Restauratie Louis XVIII en Ka-
rel X hebben ln hem een volhardende te
genstander gevonden; de revolutie van
die den Burgerkoning op de troon bracht,
vond hem opnieuw in de voorste gelederen.
Hij heeft zijn ideaal nauwlijks een oogen
blik verwerkelijkt gezien. Maar zijV. naam
werd een symbool. Toen zijn begrafenis zou
plaats hebben, op dat kleine kerkhof in dc
rue Picpus, waar de dicht opcenstaande
grafsteenen getuigen van de slachtoffers der
revolutie wier lichamen soms bij veertig
en vijftig gelijk, hier in de kalkkuil werden
geworpen, achtte de Burgerkoning Louis
Kerkullganq te Katwijk aan Zee
Philippe het raadzaam, een zeer groote troe
penmacht te concentreeren. Een groote mili
taire macht, samengetrokken, uit vrees dat
bij het lijk van dezen grooten doode op
nieuw dc vrijheidszucht der massa het hoofd
zou kunnen opsteken.
Amerika heeft hem niet vergeten, deu
man die eens als vrijwilliger voor zijn onaf
hankelijkheid medestreed. In 1917 trokken
de Amerikaansehe vrijwilligers Parijs bin
nen. gereed om de oude eereschuld aan
Frankrijk af te betalen. De Amerikaansehe
soldalen maken halt voor den hoog-om-
muurden kloostertuin, waar de oude vrij
heidsheld rust. Alleen hun opperbevelheb
ber betreedt met enkele officieren het kerk
hof om zich te melden bij den reeds lang
verganen generaal, die als achttien-jarige
knaap den oceaan overstak om de bedreig
de vrijheid van Amerika te verdedigen.
„Lafayette! We are here".
Latzko eindigt zijn merkwaardige boek,
waarvan wij hier enkele fragmenten weer
gaven, op de volgende manier, welke den
schrijver karakteriseert:
,31ijft de vraag of het succes van deze
krijgslist, den naam van den lang verga
nen onafhonkelijkheidsheld als lok-aas uit
te werpen, getuigt voor of tegen de theorie
dat geld, kruit en geweld de eer.ige heer-
schende machten zijn van dezen tijd?
Waarom laten de „practische" mannen
van het goweld niet eenvoudig rondbazui
nen dat een zeker deel van het nationale
vermogen gevaar loopt?
Waarom wordt niet tot den aanval ge
blazen met een beroep op de noodzakelijk
heid om steenkoolmijnen petro'eumbronnen
en ertsgroeven of het afzetgebied van een
naburigen staat te ,roo ven
Wat beteekent dit beroep op de dank
baarheid der massa anders dan de kapi-
tulatie van het geweld voor de ideologie?
De machthebber4» moeten zelf het luidst da
ideeën en idealen te hulp roepen die zij als
dwaalleer verworpen en begraven heb
Dit boek over het leven van een man, dia
de vprdorven dagen van het .Ancien Ré-
glme". de ontberingen van den Amerikaan-
schor. Vrijheidsoorlog, de verwarring en drel
ging van Revolutie, Schrikbewind, Napoleon
tische oorlogen en Restauratie heeft mede-
doorleefd, ;s er een, dat onzen eigen veel
bewogen tijd ruimschoots stof geeft tot na
denken.
KATWIJK EN SCHEVENINGEN IN
DEN FRANSCHEN TIJD
Als het welvaartspeil der bevolking al
meer en meer dc dalende lijn volgt en hoo
ge, invoerrechten en verboden van overheids
wege de vrijheid der burgers aan banden
leggen; wordt bij menigeen de neiging sterk,
die rechten en verboden te ontduiken en op
geheime wijze te verkrijgen, wat langs wet
telijkcn weg met veel kosten gepaard zou
gaan. De sluik- of smokkelhandel wordt liet
bedrijf, door steeds meerderen beoefond.
Men kan zich voorstellen, dat zulks in nog
sterkere mate het geval zal zijn, wanneer
een vreemde potentaat allerhande
hinderpalen aan de vrije uitoefening der be
drijven in den weg legt, en de grauwe ar
moede ln veler woning is binnengeslopen.
De Fransche tijd gaf ook hier te lande
dit beeld te zien. Kommer en gebrek werd
er in Katwijk en Scheveningen geleden.
Steeds scherper werd de nood gevoeld. Na
dat de visschersvroiiwen te Scheveningen
vele malen aan het stadsbestuur hun nood
hadden bloot gelegd, werd eindelijk aan de
armsten warme soep uitgedeeld.
Men trachtte ook op andere wijze zldh
voor ondergang te behoeden: het Scheve
ningsche bosch moest er aan gelooven. Ge
ducht werd er door de Sohevenlngsche
vrouwen huisgehouden, met bijlen werd er
het hout gehakt en vervolgens te gelde ge
maakt. Groote verwoestingen werden er op
die wijze aangericht. Of er enkele militairen
toezicht hielden, 't was den Moriaan ge
schuurd. De commissaris van politie vreesde
zelfs, dat, als niet met kracht tegen dat
vandalisme werd opgetreden, er weldra van
het bosch geen zier zou overblijven.
Ook uit het smokkelen zocht men te Kat
wijk en Scheveningen in dien benauwden
tijd wat duimkruid te slaan. Dat in die da
gen op het terrein van den smokkelhandel
door de Katwijkers een zeer actieve rol is
gespeeld, bewijst de benoeming door Lode
wijk Napoleon van J. J. Christ in at tot
commies van toezicht tegen den sluikhandel
te Katwijk. Dat in 't voorjaar van 1812 Kat
wijk werd uitgesloten van de plaatsen (een
achttal aan de Zuid-Hollandsche kust), van
waar alleen mocht worden uitgevaren,
doet ook sterk tot de opinie neigen, dat
een nog welig tieren van den sluikhandel
aldaar door de autoriteiten verondersteld
werd. Het brandpunt, het centrale punt van
den smokkelhandel aan de Zuid-Holland
sche kust lag een goed uur van de zee
plaats Katwijk: bij het Wassenaarsche slag.
Dat was het punt, waar, haast geregeld, de
pinken, die smokkelwaar aanvoerden, op
afstevenden en hun lading ontscheepten.
Natuurlijk hebben ook de Katwijkers, dicht
als het bij hun haardsteden was, zich daar
niet onbetuigd gelaten al had Christinat,
die niet malsch en sterk op de hand van
het Fransche gouvernement was hier, mei
eenige onderbreking, tot Nov. 1812 zijn zetel.
Het is merkwaardig hoe bij dit smokke
len velerlei middelen vensonnen werden
om ontdekking te voorkomtn.
De heer J. C. Vermaas, die indertijd
vele bijzonderheden uit Scheveningen's
historie bijeen verzamelde, welke bouwstof
fen in boekvorm het licht zagen, deelt ons
hieromtrent ook het een ander mede.
Eenzelfde handeling als de Transvaalsche
boeren later in den oorlog met Engeland
met hun voertuigen verrichtten, werd door
de Scheveningsche visschers toegepast, oii
het vervoer naar de stad werden de wielen
van de karren met wollen lappen omwon
den. Tiet transport veroorzaakte dan slechts
een minimum gerulsch. En de honden wa
ren er op gedresseerd: deze in draf voort-
rennend- verstoorden de stilte niet door ge
blaf. Op deze wijze zijn, zooals met grond
kan worden aangenomen, groote hoeveelhe
den suiker, koffiehoonon enz., enz., naar
Den Haag overgebracht, waar deze produc
ten met gemak aan den man werden ge
bracht.
Napoleon's macht kreeg op 't eind van
1812 en in 1813 geweldige stooten te door
staan. Waren op het eind van 1812 reeds
geheime bijeenkomsten van eenige vooraan
staande personen in den lande gehouden,
in den loop van 1813 kreeg men steeds
meer grond voor de verwachting, dat de
val van Napoleon naderde.
Meer en rneer werd contact met de Engel-
schen gezocht. Met Scheveningsche vaartui
gen werden door gewezen officieren gehei
me brieven overgebracht, in cijferschrift of
volgens een vastgestelde code geschreven.
Herhaalde malen heeft Jacob Pronk
zich met het overbrengen van depeches be
last.
F.en heel bijzondere bergplaats voor de
brieven had hij uitgezocht: in den kop van
een der zwaarden van een schuit was een
holte gemaakt, en daarin werden deze, 'm
zeijcloek gewikkeld gedeponeerd.
De dochter van Jac. Pronk bezorgde
meermalen brieven aan de vrienden van
den Prins in Den Haag Met een mandje
aan den arm ging zij op weg naar het
Haegje, terwijl de brief in haar omslagdoek
verborgen was.
Toen de nacht der overheerschlng en vei>
drukking tenslotte zijn einde naderde en
de dageraad der vrijheid begon te lichten
over deze landen, leefde de kustbevolking
weer op en konden de bedrijven weer in
volle vrijheid worden uitgeoefend. E. Q.
OPLOSSING VORIG KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
Tante
Hu?
Turf
Islam
Roede
Drift
Oka
Ede
Nee
Alsem
Oland
Eva
Ezel
Donar
Els
Timor
Étagère
Oven
Aal
Immer
Loo
Velde
Dolheid
Meel
Log
Nobel
Depot
Leb
NIEUW KRUISWOORDRAASEL
r t i c a a 1:
Horizontaal:
,4 Plomp, zwaar
6 Radio-Omroep-Vereehiging
7 Deel van het kopstel van een paard
8 Schaap
10 Ontvangstbewijs
11 Tweewielig rijtuig
16 Een leider, der Fransche revolutie
17 Altaar
18 Makkers (nieuwe spelling)
21 Deel van een steenvrucht
22 Cachot
24 Dunne paal hout
25Veen plas
'26 Dompig verblijf
1 Stronkje
2 Klein Schaaldier
3 Metaalsoort
5 Opening
7 Naam voor een piccolo
9 Toren van een moskee
10 Bier bereiden
12 Mei nummers kansspelen
13 Duitsche onderzeeër
14 Zot
15 Ankerplaats
18 Zwarl agaatsteen
19 Rivier in Buitschland
20 Hoogste lijn van het dak
21 Term van het schaakspel
23 Zeehond
INZENDEN VAN OPLOSSINGEN
De oplossingen der Kruiswoordraadsels
gelieve men in te zenden binnen een week
na de datum van verschijning. Op de lin
kerbovenhoek vermelden: Gedachtenkracht;
adresseeren aan de redactie
PREMIES-
H. J. VAN ZK.LM lae v.
P. J. WKTSTKYN, Urk."
