Naar en in Zuid-Afrika
WOENSDAG 6 FEBRUARI 1935
EERSTE BLAD PAG. 3'
ACCOUNTANTSKANTOOR WIELENGA
jwat'kit«i\vkg 5 bottekiïam
0 INRICHTINGEN
TH.I H'duiu 15606, Den Hun* TIO-474 en S9425S
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Loenen (Vel.) (toez.), C. J.
v. d. Burgt tc Selliogen (Gron.). Te Oude
PeJcela, P. J. van Leeuwen te Heveskes en Oter-
dum.
DOOPSGEZ. GEM.
Beroepen: Te Leermens-Loppersum. Mej. H.
G. Leljnes Bakhoven, prop. te Amsterdam.
AFSCHEID, BEVESTIGING. INTREDE
Ds G. Eokelaar. overgekomen uit Oud-
Bdjerland, zal Zondag 10 Febr. aA zijn intrede
doen bij de Ned. Herv. gemeente Ce Krimpen
a. d. Lek, na bevestigd te zl)n door Ds. J. En
kelaar van Leerdam.
Zondag 17 Febr. hoopt Da L. Floor af
scheid tie nemen van de Ghr. Geref. Kerk te
li 1 r u m. Zijn bevestiging Ce Assen, door Ds. A.
H. Hilbcrs van Groningen, is bepaald op 20 Febr.
Zijn intrede op 21 Februari.
Na in denzelfden dfienst door Ds. W. Bouw
man bevestigd te zijn met een predikatie over 2
Cor. 11:2. heeft gisteravond Ds. H. A. Wier-
0i nga, gekomen van de kerk te Vlissingcn
zich in bet overvolle kerkgebouw aao de Hooi
gracht zich aan dc Geref. Kerk van Leiden ver
bonden. Als Tekstwoord had Ds. Wiersioga ge
kozen Lukas 2:34 en 35 (ged.). Spr. behandelde
zijn materie in twee punten en wees er op dat le
Jezus Christus tot een splitsing in de wereld ge
plaatst is, terwijl hij 2e aangaf de reden waartoe
God Jezus als een wig in de menschheid gedreven
heeft. Aan het einde van zijn predikatie richtte
spr zioh met «enige persoonlijke woorden tot den
vertegenwoordiger van bet gemeentebestuur, wet
houder T. S. Goslinga, tot zijn collega's uit de
plaats en uit de classis, tot den heer Schalenkamp
uit Wassenaar, die tijdens de vacature het cate
chisatie-onderwijs heeft verricht, tot de leden van
den kerkeraad. tot zijn toekomstige catechisanten
en tenslotte tot de geheele gemeente. Da H.
Thomas sprak namens kerkeraad en gemeente den
nieuwen 1 eeraar toe. terwijl namens de classis
Leiden der Geref. Kerken Ds. J. C. Houtzagers,
een welkomstwoord sprak. Bij bevestigings-plech-
tigheid zong dc gemeente haar nieuwen leer aar toe
de zegenbede uit Pa 134, terwijl na de toespraak
van Ds. Thomas, Da Wiersinga en zijn gezin
werd toegezongen Pa 121 4. De bevestiging zou
aanvankelijk geschieden door een broeder van den
nieuwen predikant, dis. W. A. Wiersinga uit Loos-
duinen, maar deze was door een lichte ongesteld
heid op het laatste oogenblik verhinderd.
Ds. J. van der Wiel, Ned. Herv. pred.
tc O o s t-K a p e 11 e (Z.) hoopt Zeedag 17 Febr.
te 2 uur afscheid te nemen en 25 Febr. zijn intrede
te doen te R Ij s w ij k (Herv. Evang.) des aveeds
te 7J/< uur. Den Zondag te voren zal Dr. E. J. W.
Po6thumus Meijes van Den Haag hem bevestigen.
DS.A.M. BERKHOF
Naar wij vernemen heeft Da A. M. Berkhof,
eertijds Cbr. Geref. Pred., zijn studiën aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, waar hij zich voorbe
reidde voor het ambt van predikant bij de Herv.
Kerk. opgegeven. Naar verluidt, zal hij zich bij de
Vrij Evangelische Gemeente voegen. Zondag j.1.
heeft hij te Utrecht reeds een dienst voor de Vrij
Evang Gemeente vervuld.
EMERITAAT Ds. J. N. DROST
In verband met zijn gezondheidstoestand heeft
Üs. J. N. Drost, Ned. Herv. predikant te A s-
seodelft, bij het Prov. kerkbestuur van Noord-
Hol'land, tegen 15 April eervol emeritaat aange-
OUD-GEREF. GEM. TE SCHEVENINGEN
Naar wij vernemen, zal de ingebruikneming van
bet nieuwe kerkgebouw der Oud-Ger. Gemeente
te Scheven:ogen, staande hoek WestduinwegDr-
Lelykade. plaats hebben op "Donderdag 14 Fe
bruari a-v des avonds te 730 uur. Bij deze gele
genheid hoopt de pastor-loci. Ds. B. Hennep-
hof, het woord te voeren.
ZENDING EN PHILANTROPIE
NED. VEREEN. VOOR ISRAEL
fa de plaats van de Zendeling P. Cohen, die tot
het Leger des Heüs terugkeert, zijn benoemd: voor
Amsterdam, de heer Blum uit Eindhoven en voor
het werk in de gemeenten de heer J. Swijnenburg
van Zeist.
Conferentie van Besturen van
Ned Herv. Tehuizen.
Onder leiding van Mr F. A. Nelemans,
te Rotterdam, vond 2 Febr. te Utrecht de
door de Federatie
van Diaconieën in
de Ned. Herv.
Kerk uUgesrlue
ven vergadering
plaats van Bestu
ren van Ned. Her.
vormde Tehuizen.
Er bleek voor
deze samenkomst
groote belangstel
ling te bestaan,
van niet minder
dan circa 40 tebui
zen uit alle dee-
len des lands wa
ren bestuursleden
afgevaardigd, of was het geheele bestuur
aanwezig.
Nadat do voorzitter met enkele woorden
het doel van de vergadering had uiteengezet,
nl. om te komen tot uitwisseling van ge
dachten over opgedane ervaringen bij de
oprichting, de exploitatie en de leiding van
de tehuizen, hield Mr T. Bout, secretaris
van het College vam Diakenen, te Gro
ningen, een inleiding.
Achtereenvolgens werd gehandeld over de
volgende punten, waarover reeds vragen bij
het bestuur waren ingekomen: Belasting (in
zonderheid personeele-, omzet- en doode-
handsbelasting); onderhoudsplicht, speciaal
over de vraag, of geen mogelijkheid bestaat,
en zoo ja, welke, om steeds met het inko
men van alle onderhoudsplichtigen op do
hoogte te worden gesteld; de methode van
inkoop van de bewoners in de tehuizen; de
leiding (echtpaar of directrice), benaming en
instructie; bezigheid van en ontspanning
voor de bewoners (radio, enz.); methodes
van samenwerking en uitwisseling van ge
gevens tusschen de verschillende tehuizen;
aanbesteding en inkoop levensmiddelen (in
schrijving of bij toerbeurt, ook toepassing
van selectie, in verband met kerklidmaat
schap?, enz.); personepl (wijze van oplei
ding, sociale verplichtingen van de bestu
ren); geestelijke verzorging; oprichtings
moeilijkheden.
Over al deze onderwerpen en over vragen,
die daarmee samenhangen, vonden geani
meerde besprekingen plaats, waarbij meer
malen bleek, dat, hetgeen soms voor de eeue
instelling een vraag was, door een andere
reeds was beantwoord, welke stichting dan
weer op haar beurt, met moeilijkheden van
anderen aard worstelde.
Van deze antwoorden en oplossingen werd
hot voor en tegen besproken.
Do vergadoring, die om half elf een aan
vang nam, werd om half vijf door Dr J. IL
Adrlani, uit Utrecht gesloten, nadat was
afgesproken, dat dit niet de laatste keer zou
zijn, dat de besturen bijeen kwamen.
Zelfs werd de wensch geuit en de moge
lijkheid overwogen, of vanwege het groote
belang van een dergelijke conferentie de
zelfde besturen over een half jaar niet
weer door de Federatie bijeen zouden kun
nen worden geroepen.
DE ZENDING OP SOEMBA
Rome vraagt toelating
De Zending der Geref. Kcrftcn op Soemba.
welke daar reeds jaren laag alleen werkte, met
uitzondering van het landschap Loura, waar de
RK. Missie haar posten heeft, heeft, naar wij
vernemen, het optreden te wachten van de R.K.
Mtsste over gëheel Soemba. Aan de Regeertng is
daarvoor toelating gevraagd en het is niet onmo
gelijk, dat bet verzoek ingewilligd zal worden,
zooal niet reeds ingewilligd is.
KORTE BERICHTEN
Wij ontvingen het jaarverslag 1933 van
de Ned. Vereen, tegen vallende ziekte, die
een gasthuis heeft aan den Overtoom (363)
te Amsterdam, en poliklinieken te Amster
dam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en
Zwolle.
Schoolnieuws.
Mr. J. J. HANGELBROEK
De secretaris van den Schoolraad, Mr. J. J.
Hangelbroek, is genoodzaakt, wegens onge
steldheid, eenigen tijd rust 6e nemen. Men wordt
derhalve verzocht het aantal te vragen adviezen
voorloopig zooveel mogelijk te beperken. Overigens
gaan de werkzaamheden op bet birea-j van den
Schoolraad hun gewonen gang.
ONDERWIJ SBENOEMINGEN
Benoemd als kweekelinge met akte aan «Je Chr.
School te Zwaagwcsteinde mej. S. Hatqut-
ord te Dokkum.
GEDENK TE STERVEN!
Een wel heel tragisch gebeuren heeft in Decem
ber «de Geref. Kerk van Oracjeville ia Z.-Afrika
geschokt. De jonge onderwijzer Claaisen van de
gemeenteschool zou in het huwelijk treden met
mej. Pretorius. Toen naar gewoonte zijn moeder
hem aan «de kerk had gebracht, de tibic. door haar
■ader was georacht en de twee e'ïwcxr begroet
hadden, stortte plotseling de -ongeil,ar neer en was
lijk. Men kac zich de ontstc.tei»! oer verwan
ten en «der wijtende gemeente indenken, toen de
vreugde op zoó aangrijpende wijze ia rouw ver
keerd was.
OPHEFFING RIJKSKWEEKSCHOLEN
Te Apeldoorn?
Een vaag persbericht over de mogelijke ophef
fing van de Rijkskweekschool 6e Apeldoorn, deed
ens ter bevoegder plaatse informeeren. wat er van
aan was. De Directrice. Mej. M. E A. Raadersma.
deelde ons mede, dat hierover aan de kweeksch«x>l
zelve niets bekend is. Men weet er niets omtrent
een voorgenomen opheffing. Ook omtrent de mo-
Slijkhei«l, dat van de kweekscholen te Arnhem,
tventer of Apel«doorn er één zou moeten worden
opgeheven, zooals het gerucht zegt, is aan de
kweekschool niets bekend.
Van algemeene beken«iheid mag het wenden ge
acht. «lat bij de voorgenomen wijziging in de op
leiding voor onderwijzer (es) het aantal kweek
scholen verminderd zal worden. Opheffing van
kweekscholen zal daan-an het gevolg moeten
zijo. En in dit verband is het dus niet uitgesloten,
dat Arnhem, Deventer of Apeldoorn aan de beurt
BEDE OM HULP
Ter oodersteuning van een bede om hulp voor
de Chr. school te Schagen schrijft Ds. C. Lin
deboom in Noord-Ho!l. Kerkblad en wij nemer
gaarne zijn aanbeveling over dat die bede niet
uitgaat, omdat er geen groei is.
„Integendeel. Niet m nder dan 83 kinderen be
zoeken de school. En dat ln een Godsdienstloos
plaats als Schagen!
,.Er zijn echter telkens uitgaven. <fte niet d<x>r
gemeente of rijk worden vergoed. En wat vooral
moeilijkheden veroorzaakt de school Is een streek
school. Tal van leerlingen moeten per autobus
naar school komen. Dit vervoer komt wel v<
rekening van de gemeente, maar het schoolbesti
moet be gi no en met betalen, dus: voorschieten.
En het heeft geen kasgeld.
„Hier komt bij, dat in tal van gevallen de ge
meente de vergoeding niet wil geven. En dan moet
de „eigen kring" «ie kosten dragen. Maar deze is
daartoe niet in staat, ook al tengevolge van de
crisis, «iie dit deel onzer provincie zoo sterk
„Zoo komt dan het schoolbestuur met een
zoek om hulp. En wij brengen die u over. Met alle
\Tijmoed:gheid. Want het verzoek wordt gesteund
door het moderamen van «ien Schoolraad, door de
hoofdcommissie van Chr. Nat. Schoolonderwijs,
door den heer N. Heukels Jr.. Inspecteur C.N.S-
.Kleine giften zijn ook welkom.
„Ze kunnen gezonden worden aan de Vereen,
voor Chr. Nat. Schooiend, te Schagen. postgiro
180502.
„Vele kleintjes maken één groote!
..Laat ons «xize br- eders helpen, die in het gees
telijk zoo donkere Noord-Hoüand de kruisbanier
ontrollen 1"
EXAMEN VOOR MACHINISTEN
De commissie voor de machinistenexamens
zal, aanvangende 4 Maart 1935. zitting hou
den te 's Gravenhage (Ln het crisisgebouvv,
Laan van Meerdervoort 84).
De aanvragen om tot die examens te wor
den toegelaten, kunnen worden in gezonden
van 4 Februari af en moeten den voorzitter
der commissie, onder overlegging van de
noodige bescheiden vóór 15 Februari bereikt
hebben.
KORTE BERICHTEN
Dr. J. A. W arte na beeft met ingang
1 September aj ontslag gevraagd als rector
bet gymnasium t« Winschoten en met ingang
van 8 October als 1 eeraar in het Hebreeuwsch
genoemde onderwijsinstelling.
Wij arrvstjtn het revende Taai cock van de
R. K Hacdelshoogesdnx)! te Tilburg, die in het
studiejaar 1933—54 door 162 studenten werd be
zocht
Mej. dr. E. van de Kamer, conrec-
trice aan het gymnasium te T i e 1, heeft w
gens het bereiken van den pensioengerech
tigden leeftijd, tegen 1 September aa ont
slag aangevraagd.
Examens
PROMOTIES
TECHN. HOOGESCHOOL TE DELFT. Ter
•erkrijging van den graad van doctor in de
Technische Wetenschap heeft de heer M.
K r u ij s w ij k, doctorandus in de wis- en
natuurkunde, heden een proefschrift en stel-!
lingen verdedigd. Het proefschrift is geti
teld: „Schaduwvorming en herkenbaarheid".
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. riesl.:
aneeskujuie: doet es d© hoeren T.un KUng
Hocig:. J. F. L Fontein en H. L. Blokker.
Reoliten: doet ex., de heer j. Waan Blokland
Wte- en Natuurkunde: (L): canAex., de heer
H. X AL van Steenberg-en.
LANDBOUWHi>OES< 'HOOL TE WAGE
NINGEN. Gesl.: Ned. boschbouw: camdex., de
he er en N J. X va.n Keulen, X Stoffel.».
Kolom boachbouw: ca.nd.ex., T F. Burger»,
J. den Duik. K. Ebee (met lof). E. L Floren-
tlu.». X R HAzemayer. H. C. P. de Kruyf, J. T
Smit P. C. v. d. Weerde
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGEN. Geal
Wis- en Natuurkunde (L): oa.nd.ex., mej. X
X X v. d. Laan.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM
Gesl.: Geschieden ie: oand.ex.. mej. M. QuanJer
«>irm.iensohe taal en letteren (Dultach)i
doet ex., de heer P. M. J. HokkeLimg.
R.K. HANDELSHOOGESCHOOL TE TIL
BURG. Geel.Handelswetenschappen: «ïand.ex.,
W. X G. Lipplts to Hoorn.
De binnentondsiihe tfisselportefeuills
steeg met 7 ton tot ƒ26.4 millioen.
De bankbiljettencii'culatie nam toe van
ƒ855.3 millioen tot ƒ875.9 millioen. De di
rect opiisc.hbarö verplichtingen ten bedivge
ran ƒ1032.7 millioen (v. w. ƒ1031.4 mil
lioen) zijn thans voor 78.9 (78.8 doo*
goud an voor 81.1 (onv.) door goud en
zilver gedekt.
DE TRANSFERBETALINGEN
Groote achterstand
ir wij vernemen staat «ie transfer ram
n en huishuren uit Dultaohlaiid naar
Nederland reeds eenigen tijd geheel stil en
schijnt het nog geouimen tijd te zulten durea
enz weer geiden beschikbaar zullen ko-
Belanghebbenden, veneendgd in de Ver
eeniging: van hypotheelehouders en hulzelgena-
ln bet buiöenlan*!, te Amsterdam, hebben
zich reeds terzake tot den minister van ftaaaj»
olën gewend.
DE „WITTE KRUIS"-UITLOTINGEN
Interventie toegestaan
Wetenschap»
Dr. M. KRUYSW1JK
Heden gepromoveerd aan de Technische
Hoogeschool te Delft
Hedenmiddag promoveerde aan «ie Technische
Hoogeschool te Delft coder lending van Prof. C.
Zwikker, ter verkrijging van den graad van doctor
in «de Technische Wetenschap, de heer M. Kruy
w ij k, «doctorandus in de wis- en natuurkunde.
Het proefschrift is getiteld ..Schaduwvorming e
herkenbaarheid" Dit behandelt het vraagstuk va
fabrieksveriichtingen. Uit de gedane onderzoekin
gen blijkt, dat de geschiktheid van een verlichting
veel meer bepaald wordt door den aard der scha
duwwerking «dan door de grootte van de verlich
tingssterkte. Deze uitkomst is geheel c«verwacht
en brengt de mogelijkheid van sterke bezuiniging
op de kosten eener verlichting.
Ook werd een instrument geconstrueerd voor het
registreeren van verlichtingstoestandeo.
De heer Kruyswijk werd in 1897 te Koüum ge
boren en bezocht, na de lagere school «doorloopen
te hebben .de ambachtsschool te Utrecht. Daarna
was hij e enige jaren werkzaam in dc electro-tech
niek.
In zijn vrije tijd bekwaamde de heer Kruyswijk
zich voor het eindexamen H.B.S., hetwelk hij
1920 met gunstig gevolg aflegde.
Zijn verdere studie voltooide de heer Kruyswijk
te Leiden en te Utrecht, waar hij resp. het candi-
daats- en doctoraal examen aflegde.
Sinds Februari 1927 is «de heer Kruyswijk nz
eerst een jaar te Stadskanaal werkzaam te zijn ge
weest verbonden aan de Chr. H.B.S. en Marnix
Gymnasium aan het Henegouwerp'em te Rotter
dam als leer aar in «ie i
3'. jurkunde.
ECONOMIE EN FINANCIEN
DE WEEKSTAAT VAN DE NED. BANK
Slechts weinig gond naar de
V. S. verscheept
E? i6 in de afgeloopen week een bedrag
van 1.1 millioen goud uit de kelders v;
de Nederlandsche Bank weggevloeid. De
dollarkoers bewoog zioh vrijwel de geheele
week boven het gouduitvoerpunt, doch
goudverzendingen vonden niet plaats, om
dat verwacht werd dat jl. Maandag het
Opperste Gerechtshof in de V. S. uitspraak
zou doen in het goudclausuleproces, z odat
goud transporten niet tijdig meer in de V. S.
zouden aankomen.
Nu men van oordeel Is, dat a.s. Zaterdag
of Maandag de beslissing zal vallen, zull<
ook in de thans aangevangen week ver
moedelijk geen groote goudverschepingan
plaats vinden. De geheele goudvoorraad
van de Bank bcdi'aagt nu nog ƒ814L4 mil
lioen (v. j. ƒ892 millioen).
Voor 't overige zijn er weer weinig mu
taties. De beleeningen op effecten handiha&f
den zich vrijwel op een bedrag van 140.7
millioen. De lokening-courantsaldi van an
deren stegen van 107^ tot 111.4 millioen.
Echter daalde het tegoed van het Rijk mot
ƒ26 millioen. De kospoeitie is niettamin
met een saldo van 45.4 millioen nog zeer
het „Witte KrulB"
de fondsen bosoh'kt om de toekomtrtlse lotin
gen weer te verrichten. Voor deze groep
op mr v. d. Vegt. uit Haarlem. Zoowel 't „A
Kruis" als de Vereen, van Fondsenhouders
hebben zich tegen interventie ve:
den. dat deze tweede groep zich moest voegen
btJ een der partijen.
Gister heeft de rechtbank echter beslist, dat
de lotenhouders. die geen voortzetting der ult-
lotlnc wenschen, tot de Interventie
den toegelaten»
NED. KAMER VAN KOOPHANDEL
VOOR DUITSCHLAND
Veel Nederlandsche vertegen
woordigers van Dnitsche fabri
kanten worden opgezegd.
Een groot aantal verzoeken om Inlichtingen
betreffende het ..Treuhilnderkonto-Niederlande"
werdon ln de afgeloopen maand door d« Ka
mer behandeld. In een dertigtal gevallen.
ln Dultxche debiteuren niet meewerkten
toestemming tot betaling op het „Treuhün
konto-Nkderlande" te verkrijgen, verrl«shtte de
Kamer het noodige voor haar betrokken leden.
De Kamer stelde vast. dat in de laatste tUd
een aantal Dultseho fabrikanten van vertegen-
den opgezegd. De reden hier
voor was. dat de afzet der betreffende Dult-
sche ondernemingen ln Nederland terugliep
dat gemeend w»rd. dat dit geweten moest w
verminderde activit
genwoordlgcra, terwtJl een blik op
statistiek misschien aangetoond
dat de achteruitgang ii
betreffende produi
de handela-
BS zou hebben.
den omzet van het
als algemeen verschilnsel
te merken viel en ln hoofdzaak terug t<
voeren Is op het verminderde «xmsumptlever-
mogen van de Nederlandsche markt. De Ka
mer vestigt hierop de aandacht, omdat zö var
mcenlng is. dat de afzet van Dultsche goede
ren in Nederland het best gewaarborgd is. wan
neer de behandeling der zaken aan oude be
proefde vertegenwoordigers bl
bltJft toev
de^ïfamer'
Sahcr werd samengesteld, bevattend-
o.«. alle vlgeerende handelsovereenkomsten ta
schen Dultseh.and en Nederland, waarvan d
verschijnselen nog eenigsxina opgeschoven werd
ln verband met het nog opnemen van de
ste handelsovereenkomst, ls thans ter per
zal binnenkort verschijnen.
HET GOUDCLAUSULEPROCES IN DE V.S.
Wanneer de uitspraak?
Het oppemste Gerechtshof in «ie V.S. heeft
thans bekend gemaakt dat de uitspraak Ln heb
goudclausiïicproee» voor onbepaalden tijd Is
waarschijnlijk-
latordogmiddag te verwachten is
rsoonlijkheid was de meenltig toe-
geven om de voor het b«*drijteleven en
financiën der VA
rcld
De
der Ver. Staten en de
zijn la een factor tegen de bekendmaking de«
beslissinr op Maartdag. Maandag as. Is het n.l
de dag vó6r den feestdag van Llncolns Birth
day. Op Dinedog zijn dam de
beurzen gorfoteix. terwijl de
amde-re landen geopend zullen blijven. Wan
neer de beaUasing op Maandag bekend zo-,
©roetige handicap be-
Voorts verklaarde deze zegsmam nog, dat het
besluit van het Opperste Gerechtshof om de
beslissing tc verdagen een stilzwijgende er
kenning zou kunnen inhouden vam de ernstige
gevolgen, welke deze beslissing zal kunnen heb
ben. Dit wijst er tevens op. dat de rechters
van het Opperste Gerechtshof het beter achten
om 'n plotselinge ommekeer op «ie aandeden-
markt te vermijden.
Overwogen wordt ln bepaalde ge
vallen de beslissing te onderwerpen
aan een internationale instantie-
Aan dc Memorie van Antwoord aan de Eer
ste Kamer inzake de begrooting vam bulten-
landische zaken, omtleenen we het volgende:
In 1933 hebben verschillende buitenlamilsoh*
rogcerl-ngen bij den betaUngfdienet vam hum
"«obligaties met een goudclausule, ondier
«p op do wetgeving vam ao-dere landen.
rekening meer gehouden met de tn die
goudclau.-mle begrepen verplichting t-a.v. de
ohllgatlehoudens. De NederL belanghebbenden
hebben daarop tegen deso handelwijze bij de
betrokken bui ten landsche regeeringen g--pro-
'esteord. De Regeering heeft hen daarhlj o»i-
.ersteimd. Tot dusver hebben <*e-z« stappen
«iet tot een bevredigend resultaat geleid.
De vraag of deze aangelegenheid ln een be-
>aa!d geval aan de beslissing vam een tnber-
i&tionale Inatantie moet worden onderworpen,
s th.in» nog bij de Regeering in overweging.
Met betrekking tot dc gou«RJoLlarleeixlrg ven-
hot Koninkrijk Zweden, neemt de regering
in principe eenzelfde standpunt im als bij da
andore leeningen. Daar door Zw.-cdsche belamg
hebbenden de Zweede«Ae rechter geroepen \m
om ln een procedure over de verpUchUngen
der Zw>eedeehe regeer mg uitspraak te doen,
behoudt do Ned«rlande<ïhe regecring zioh de
bepaling vam haar gedragslijn in deze nog voor
JAARBOEK EN GIDS VAN ZUID- EN
OOST-AFRIKA
WIJ ontvingen van de fa. Kuyper, Vam Dam
■n Smeer, parage- on vracht-agenten vam do
Jnioin-Castlc Mall Steamship Co. Ltd. te Rot
end am, het practl8«ihe en handige Jaarboek»
getiteld „The South and East African Yearn
Book and Guide for 1935".
De geheel herziene en bijgewerkte uitgave
)in «Ut bekende Jaarboek ree<b« de 41ste
thans verschonen. Hot aamtal wijzigingen in
--zen druk, afgezien van bijzondere nieuwe
artlk«den, bedraagt niet min «Ier dam 3500.
Het werk bevat nu moer dam 1100 poglne-a
tekst, een groot aantal diagrammen, kaarten
en inlichtingen van allerlei aard over Zuid- «-n
Oost-Afrlka en sluit met «ien speciaal opnieuw
iiardigden en buitengewoon duidelijker»
van geheel Zui<>- en Oost-Afrika vnn 6<
pagina's ln kleairendruk. welke waarschijnlijk
de moest uitgebreide la. die van deze lamde.i
~d vervaardigd. De index van 38 biz. bev.it
l mLndeT «lam 2600 plaatsnamen. Boven<Uen
zijn in den tekst plannen van de voornaamste
Id dezen gids zal men de meest uitgebreide
n laatst beschikbare gee vena kunnen vinden,
relke vam belang zijn te achten voor «Jen han-
•el. voor den toeriet, voor onderwijs en studie
nz. BIJzondeT uitgebreid zijn de gegevens
relke met uitvoerige statistieken over import
n export werden verstrekt De vervoer»- en
erlo-ersmlddelen worden uitvoerig behandeld.
«Je Industrie vindt er onmisbare voorlichting
lm. Uitgebreide inlichtingen zijn voorts opge-
-n over «ie lmmigTaue en voor den aports-
waardevolle aanwijzingen omtrent de lig
ging vam do Jachtterreinen, d« middelen om
hlstoris9che gegevens 1
om een land te kennen en to waardeeren
vinden er hun plaats.
Tal vam speciale artikelen vam deskundige
hand, wetten en bepalingen lijn er ln opge
nomen en ook hot toeriMisch ge«Jeelte Is uit
nemend verzorgd. Men Kam dan ook veilig spre
ken vam e«en Standaardwerk, een Encyclo
paedic voor Zuid- en Oost-Afrlka.
Het werk is keurig uitgevoerd op dun, doch
om m| I" atevigen linnen band ge-
Van Nabij en Ver
De aamdee'.en van de N.Y. Ned. Aanneming
MIJ Tb. f« H. F. Boerama on<Jerglngen een ster
ke koersdaJing. De directie «ieelt mede, dat de
posltlo van het bedrijf, «Jank zij dc ln «Jen
loop dc-r jaren gemaakte reserve» (stat reeer-
ve 375.000: dlv. res. ƒ357.000) geen enkele
reden tot ongerustheid geeft In den loop vam
1934 zijn ver doorgevoerde bezuinigingsmaat
regelen getroffen, welke over 1935 eenst tot
uiting kunnen komen, terwijl In 19S4 geen
werken sljn aangenomen, waarvan onvoorzien»
nadeeligo risico-s zijn tie verwachten.
De General Motors keert een onveranderd
kwartaalsdividend uit. In 193-1 werden tn totaal
1.240.417 wagen» verkocht het grootste aantal
sinds 193L
De AmerlkannBche Spoorwegen leden la
do eerst© elf maanden van 1934 een netto-ver-
lies vam 43.05 millioen (v. J. 28.18 mlllfloen;
1932 154.3 millioen).
Do Deennche Ford MIJ stolt aan aandeel
houders voor over 1934 8 dividend uit te
koeren. Dit ls de eerste divid«n<Jultkee<rtag
sedert 1930, toen 10 werd uitgekeerd.
De gemiddelde dngclijkxche ruwolleprodiir-
tie bedroeg ln do afgeloopen week ln de V. S,
2.448.000 barrels (v. w. 2.542.000), zoo<iat ecu
daling van 94 000 barrel» ls Ingetreden.
De Standard Oil of Indiana keert een on
veranderd kwartaalsdlvi«lend uit van J 0.25»
De International Klckel Cy declareert een
regelmatig kwam taaisdividend van 0.10.
De Londenschc pepermarkt verkeert in
moeilijkheden, mede als gevolg van de df-c«an-
fiture der productief la-ma Strauss on Co. Het
laatste Jaar zijn «Je voorraden gestegen van
200) tot 20.000 ton. hetgeen voldoende 1a om
de poperbehoeftcn van de eerste 2 Jaren te
Nod. Indië levert 80 van de wereldproduc
tie van peper. Men heeft thans ln Lenden d«
oogen hoopvol op 's-Gravcnhage geslagen. Po
gingen worden ondernomen om de Nedertamd-
s«-ho regeering te bewogen tot een beperking
van don peporooogst van Ned. Indië. Vanuit
Reisbrieven van Prof. Dr. V Hepp
XXXIII
KERKELIJK LEVEN IN ZUID-AFRIKA (Vervolg)
De Gereformeerde Kerk
Bij de korte levensbeschrijving van Ds. Andrew Murray ver
haalde ik reeds iets van de geschiedenis der Gereformeerde Kerk.
AI zou daaraan nog veel kunnen worden toegevoegd, zoo zou ik
toch voor een deel in herhaling moeten treden. Daarom bezie ik
haar liever evenals ik bij de Nederduitschc Gereformeerde
Kerk deed naar haar huidigen toestand.
Zij herinnert in enkele opzichten nog aan de Christelijke Ge
deformeerde Kerk uit de vijftiger jaren in Nederland, die Ds.
Postma naar Zuid-Afrika zond. Reeds het enkelvoud „Kerk" is
daarvan een aanduiding. Maar zij toonde haar drang tot zelf
standigheid o.m. daarin, dat zij van het begin af het „christelijke"
niet in haar naam opnam. En dat in tegenstelling met de
Christelijke Gereformeerde Kerk in Amerika. In haar afvaardi
ging naar de Synode volgt zij het voorbeeld van de Nederduit-
scho Gereformeerde Kerk. Niet de classes en de particuliere sy
nodes, maar de plaatselijke kerken deputeeren.
Veel ls er sinds de dagen van den ouden Da Postma in haax
veranderd. De bezwaren tegen de „fluitjeskist", het orgel, zijn
weggesmolten. In geen enkele kerk, waar ik voorging, werd dit
instrument ter begeleiding van den zang, gemist» De houding ten
aanzien van het zingen van gezangen is veranderd. Men ijvert
er thans voor, dat aan de psalmen ook geestelijke liederen wor
den toegevoegd, met dien verstande, dat men de oplossing ziet
in berijming van schriftgedeelten. Ik heb er gesproken, die tegen
de vermeerdering van de „Eenige Gezangen", zooals die in Gere
formeerde Kerken in Nederland is aanvaard, geen tegenstand
zouden bieden, omdat hun principe ermee overeenstemt en zij de
keuze niet ongelukkig vinden. Maar om psychologische redenen
achten zij voor hun kerk een anderen weg verkieslijker. Het
kloerikalisme niet te verwarren met het clericalisme, ofschoon
het ermee saamhangt hierin bestaande, dat de ambtsdragers,
ouderlingen en diakenen incluis, in hun kleeding een voor allen
zichtbaar teeken zullen dragen, dat zij niet behooren tot de ge
wone gemeenteleden voor den dominee geldt dit de heele
week, voor de ouderlingen en diakenen voornamelijk des Zondags
heeft zij reods verder overwonnen dan de Nedordultsche Go-
reformeerde Kerk. Schokkendo gebeurtenissen kwamen er in haar
u XXXII stond in ons blad van i Februari,
jongste geschiedenis niet voor. Van modernistische en schrift-
critische stroomingen bleef zij vrij. Leergeschillen deden zich
niet op. Daarom had haar leven een kalmer verloop.
Ook zij, die in de wandeling nog altijd „Dopperkerk" heet, wat
niet als scheldnaam wordt opgevat, staat niet buiten het volks
leven. Daartoe werkte mee, dat president Kruier tot haar be
hoorde, een algemeen geachte tak van de Viljoens en andere
Afrikaanders, die in hoog aanzien stonden, zich bij haar voeg
den en een man als minister Grobler een zeer meelevend lid
van haar is. Stellig niet minder, dat Ds. S. J. du Toit en Prof.
J. Lion Cachet als leiders van de eerste en Totius als voorman
van de tweede taalbeweging naar voren traden en daardoor de
Afrikaansche cultuur beïnvloedden. Ook staat het Potchefstroom-
sche Universiteitskollege, dat uit haar leden is voortgekomen,
wetenschappelijk hoog aangeschreven. Een man als Prof. Dr. H.
G. Stoker wordt gaarne uitgenoodigd om in Stellenbosch en
Kaapstad filosofische voordrachten te houden. Me^r ware te noe
men. Alleen dit ééne nog: zij is niet alleen met de nooden van
haar eigen krLng, maar met die van het heele volk begaan.
Ds. D. Postma, die door haar word afgevaardigd naar de Ge
nerale Synode der Gereformeerde Kerken in 1927 te Groningen
gehouden en die daar spoedig de harten won, kon Lk tot mijn
leedwezen niet ontmoeten. Vóór ik nog zijn dringend verzoek om
naar Burgersdorp te komen kon beantwoorden, zond hij mij be
richt, dat kerkelijke arbeid hem naar Zuid-West-Afrika riep.
Nog altijd is zij het sterkst in Transvaal met 45 kerken en
30.016 zielen (volgens de opgave in haar .Almanak" van 1934).
Dan volgen de Kaap-provincie met 28 kerken en 9.856 zielen, de
Oranje Vrijstaat met 22 kerken en 8.604 zielen, Zuid-West-Afrika
met 3 kerken en 1.934 zielen, Natal met 2 kerken en 769 zielen.
Alles byeen boekt zij 52.071 zielen.
De Nederlandsch Hervormde Kerk
Over de Nederlandsch Hervormde Kerk in Zuid-Afrika ben ik
het minst geïnformeerd. De schuld daarvan ligt niet aan haar,
maar aan tijdsgebrek, dat mij de gelegenheid benam nauwer
contact te zoeken.
Feitelijk kwam ik alleen met haar in aaraking door haar drie
hooglceraren Dr. J. H. Greyvenstein, Dr. S. P. Engelbrecht en
Dr. B. Gems er, die mij met groote vriendelijkheid en tegemoet
koming ontvingen.
Een vereeniging mot de Nederduitschc Gereformeerde Kerk
liep op mislukking uit. Het grootste deel der Nederlandsch Her
vormde Kerk trok zich weer terug en organiseerde zich zelfstan
dig. Zij is naar onze Nederlandsche Hervormde Kerk georiënteerd
en staat mot doze in relatie. Zij wordt bijna uitsluitend Ln Trans
vaal gevonden. Verschillende gemeenten zijn zeer klein, zoodat
er 6oras drie of meer door één predikant worden bearbeid. Toch
staat zij in zielental slechts met ongeveer 10.000 zielen hij de
Gereformeerde Kerk ten achter.
Kerkelijke samenwerking
Als verblijdend verschijnsel mag worden genoteerd, dat de
drie Afrikaansche kerkengroepen, ofschoon eigen zelfstandigheid
bewarend, niet scherp tegenover elkander staan.
Andrew Murray klaagde erover, gelijk men weet, dat hij nim
mer de rechte aansluiting bij de Doppers had kunnen verkrijgen.
Maar hij was ruimhartig genoeg om er zich in te verblijden, dat
een ander kwam, die het wel kon. Het heeft geen zin het te ontr
kennen, dat gedurende geruimen tijd de verhouding tusschen
Nederd. Gereformeerden en Doppers vrij gespannen was. Het
valt gemakkelijk genoeg verschillende dingen te noemen, waar
in die tegenstelling uitkwam, maar moeilijker is het de diepste
oorzaak daarvaü op te sporen. Intellectueel beredeneeren kan
men dat niet Ik zou mij op het terrein der psychologische gis
singen moeten wagen, indien ik wilde pogen het te verklaren.
En dat wil ik het liefst vermijden. De Doppers waren ten slotte
van een anderen geest. Zij stonden anders volstrekt niet alleen
tegenover religieuss vraagstukken, maar ook tegenover het leven.
Zoo bruist b.v. het trekkersbloed bij do Doppers het sterkst.
Maar de Boerenoorlog heeft hlerLn kentering gebracht- Nederd.
Gereformeerden en Doppers verdedigen zij aan zij hun geliefd
Zuid-Afrika. De politiek van den godvruchtigen Kruger vond bij
de eersten vaak meer sympathie dap bij enkele vooraanstaande
figuren onder de laatsten. Maar samen hebben zij geleden en
gebeden. Samen hebben zij troost gezocht Ln hetzelfde Woord
van God. Zij gevoelden zich niet alleen land-, maar ook geloofs-
genooten. Zij kwamen hoe langer hoe dichter bij elkander. Hun
kerken leefden uit het ecclesia reformata semper reformanda
d.w.z. een kerk, die Gereformeerd is, erkent, dat zij zich altijd
door moet blijven reformeeren. Daarmee was de weg tot samen
werking geëffend. In een enkel geval hoorde ik, van Gerefor
meerden, dat samenwerking met Hervormden vlotter verloopt
dan met Nederd. Gereformeerden. Maar dat dient meer toege
schreven te worden aan plaatselijke ervaringen. Trouwens, tus
schen de drie kerken werd voor bepaalde doeleinden samenwer
king bereikt
In 1928 werd. meen ik, een Zuid-Afrikaansche Calvinlstcnbond
opgericht, welke wel geen interkerkelijk cachet draagt, maar
waarin toch leden van de drie kerken zijn vertegenwoordigd.
In het comité, dat mij uitnoodigde, sloegen eveneens represen
tanten van de drie kerken dc handen broederlijk ineen.
Kerkelijke samenwerking in den eigenlijken zin bracht de
Afrikaansche Bijbelvertaling. Het begin ervan ik heb het hier
niet over vroegere pogingen dateert van 1914, toen Dr. B. B.
Koet, hoogleeraar te Stellenbosch, daarover een lezing hield. De
Almanak van de Gereformeerde Kerk van 1934, waaraan ik dit
gegeven ontleen, vervolgt: Wat die grootste stoot aan die saak
gegee het, was dat die verskillende Hollands-Afrikaanse Kerke
deur besluite hulle steun en goedkeuring aan die beweging
gegee het. Die vertaling het dus nic uitgegaan van enkele per-
sone nie, maar van offisiële Kerklike-liggame. In 1016 is die eer
ste vertalers deur die drie Hollands-Afrikaanse Kerke benoem.
Die B en B.B. Genootskap het aangebied o mdie vertalingskosto
en drukkoste te betaal. Tog het die kerke en persone ook aan-
sienlike somrne, etlike duisende ponde, gegee, vir vertalings-
kosteTog was dit Dr. J. D. du Toit vergun om as endver
taler te bly dien, en het hy van alraal die leeweaandeel gehad. Hy
het vertaal Dio Pentateug (5 boeke van Moses), die Psalms,
boeke van Salomo, die groot Profete en JobIn Junie van
hierdie jaar (1933) het die eerste besendLng Afrikaanse Bybels
van uit Londen, Suld-Afrika bereik, en so gretig was die S. A.
volk om die Bybel te lees, dat die eerste oplaag spoedig uitver
koop was. Selfs van die Engelse blaaie het die opmerking ge-
maak: dit blyk darem nou dat die Afrikaanse volk nog 'n bybel-
lesende volk is." Ik mag hieraan nog wel toovoegen dat een
groote partij Holandsche bijbels door bemiddeling van Jhr. Van
Lenijep, dc populaire vertegenwoordiger van onze regeering te
Kaapstad, is verzonden naar Ned. Oost-Indiö en België. Vele
taaladviseurs zijn geraadpleegd o.a. Prof. Dr. C van Gelderon,
die ervoor naar Zuid-Afrika trok en er zes maanden bleef. De na
men der vertalers mogen hier niet onvermeld blijven. Ze zijn;
Prof. Dr. J. D. du Toit, Dr. H. G M. Fourie, Prof. Dr. B. B. Keet,
Prof J. D. Kestell en Prof Dr. E. E. van Rooyen. Aan hon en hun
zes taal raadgevers werd door de Suid-Afrikaansc Akademie vir
Taal. Lettere en Kuns een eerepenning uitgereikt.
Schooner vrucht van kerkelijke samenwerking ls wel niet denk
baar. Daaraan is het ook te danken, dat de vertaling kerkelijk
werd aanvaard.
Of er ook niet over kerkelijke vereeniging wordt gesproken?
Hier en daar weL Vooral leeft die gedachte bij Nederd. Gerefor
meerden en Gereformeerden. Een groot struikelblok daarvoor
vormen echter de Kerkwetten van de Nederd. Geref. Kerk. Wel
zijn daaruit door wijziging verschillende angels weggenomen,
die een Gereformeerd kerkelijk leven belemmeren, maar aan
het Gereformeerde Kerkideaal beantwoorden zij niet Kou men
van beide kanten besluiten om zich geheel naar een zuiver Ge
reformeerde kerkenorde in te richten, waarin alleen de Gerefor
meerde kerkrechtelijke beginselen zijn opgenomen, dan zou m. i.
de voornaamste tolboom zijn opgeheven.
Maar de historie heeft hierin ook nog een woord te zeggen.
Het historisch gewordono laat men niet zoo licht los. Men ziet
hot hier aan dc Remonstrantsche Broederschap, do Doopsgozinde
Gemeente, de Protestantenbond, waartusschen men een wezenlijk
verschil moeilijk kan ontdekken en die toch om haar verleden
niet tot samensmelting kuunen komen.
Misschien remt in een jong land als Zuid-Afrika de traditie
niet zoo krachtig. Maar ook daar moet men do toekomstmuziek
niet in den tegen woord igen tijd transponeeren.
Ik hoop van harte, dat ik hierin te pessimistisch ben.
HEPP.
