Nieuwe Leidsche Courant | 1935 | 7 januari 1935 | pagina 3

MAANDAG 7 JANUARI 1935

EERSTE BLAD PAG. 3

Kerknieuws.

GEREF. KERKEN
Aangenomen: Naar Echten (Fr.), cand.
B. Sliogenberg te Zaandijk.

Bedankt: Voor 's-Gravenhage-Oost, W. H.
v. d. Vegt te Goes.

CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Voor Oosterbeek, J. Jongeleen
•te Apeldoorn.

HULPPREDIKERS
Candidaat Th. H. v. Andel, die benoemd
■werd tot hulpprediker bij de Geref. Kerk te
Laren (N.H.) blijft la de gelegenheid des Zon
dags de kerken ce dienen. Zijn adres is: Molen
weg 15 te Laren (NE).

AFSCHEID BEVESTIGING INTREDE
Te Oss heefc de bevestig.ng en ln.rede plaats
gehad van Ds. F. C. M. Boenders, als predikant
der Ned. Herv. Kerk. Hij werd bevestigd doo
den consulent Dr. C. HilJe Ris Lambers van Lith.
die sprak over Hand. 18 10. De n_euwe leeraar
had tot tekst 2 Cor. 4 5. De plechtigheid werd
bijgewoon door burgemeester en secrearis van
Oss. terwijl toespraken zijn gehouden door Ds.
Hagen uit Den Bosch, Dr. Snethlage van Oyen,
ouderling P H. Klip en den consulent.

Na des morgens door Ds. S. de Graaf uit
Amsterdam mee een predikatie over 1 Col!. 2 vs.
1 en 2 te zijn bevestigd, deed gistermiddag Ds. H.
de Jong, vroeger hulpprediker te Voorburg,
zijn intrede bij de Geref. Kerk te Hoek van
Holland, sprekende naar aanleiding van Jes.
59 vs. 21. Ds. de Jcog sprak le over den rijkdom
die voor het volk daarin is gelegen. 2de de ver
troosting van het verbond, gekend door Woord
en Geest, 3e de blijdschap van Gods volk. Toe
spraken volgden door ouderling C. Monster, na
mens kerkeraad en gemeente en door Ds. de Vries,
namens den kerkeraad van Voorburg. Deze
dienst werd oa. bijgewoond door den commissa
ris van Rotterdam te Hock van Holland, den heer
C. T. Jas en Ds. Moene van De Lier.

Zondag 3 Fobr. a.s. hoopt Ds J. O. M u 1-
t'er afscheid te nemén van de Geref. kerk te
Hardinxveld, en Zondag 10 Febr. zich te
verbinden aan die van Langerak. Bevesti
ger zal zjjn Ds C. P. Baath van Molenaars-

JUBILEUM Ds. G. LANS

Een bekende figuur in de Ned. Herv. Kerk.
inzonderheid in den kring der jongelingen van
Gereformeerde denkrichting, Ds. G. Lans te
Huizen, hoopt Woensdag zijn zilveren ambts
jubileum te herdenken.

Rotterdammer van geboorte Ds Laos is 55
jaar oud was Ds. Lans aanvankelijk bestemd
^oo^ den kantoorboekhandel (van zijn vader).

'•ekwaamde zich voor
iderwijzer. doch in
en tijd rijpte bij hem
et verlangen, Zende-
ng te worden. Dit is
e.'aas om gezoodheids
eden niet bereikt: hij
verd onderwijzer te
s-Gravenzande. doch
i 1900 zette de toen
1-jarige zich aan de
tudie in de klassieke
•n moderne talen. In
904 verliet Ds. Lans
et onderwijs, ging
udeeren te Utrecht
i deed 9 Jan. 1910
:ijn intrede als predi-
1-ant van de Ned. Herv. Kerk te Doeveren. Be
halve deze gemeente diende hij St. Annaland,
Ooltgensplaat. Monster. Ouderkerk a. d. IJssel en
Suawoude; sedert 1931 staat Ds. Lans te Hui-

De drie levenskringen, welke buiten de Kerk
de liefde vah den a.s. jubilaris hebben, zijn: Zen
ding. jeugd en onderwijs.

Als voorzitter van den Bond van Ned. Herv.
Joogelings-Vereenig'ogen op Geref. Grcodslag is
hij sedert 1924 een bekende en algemeen geëerde
leider.

Voorts schreef Ds. Lans meditaties in bladen,
preekensenes. verzorgde het Zendingsblad .-Alle
den Volcke". schreef roosters Bljbelsche geschie
denis en is ook eindredacteur van het ..Huizer-
Kerkblad".

In Huizen is Ds. Lans o.a. voorzitter van de
Chr. Schoolvereenigiog ..Eben-Haezer", voorzit
ter van de Zondagsschoolvereeniging en eere-
oorzitter der Chr. Jongelingsvereeniging.

Woensdagavond hoopt de gemeente van Ds.
Lans met haar leeraar het zilveren jubileum te
v ieren. Er wordt dien dag receptie gehouden, een
1 uldigxig is in voorbereiding en des avonds zal
<:e Jubilaris een gedachtenisrede uitspreken.

BEGRAFENIS PROF. VON ANTAL

ander overweldigende belangstelling te Pépa zijn
teraardebestelling plaats gehad. De Stand, bericht
daarover, dat aanwezig waren de Minister van
Justitie, de OpperTentmeester, de Bisschop Miklós.
Ook de Oostenrijksche Reformlerte Kirchen-
gemeinde was vertegenwoordigd.

De rouwplechtigheid ving aan met gemeen
schappelijk Psalmgezang, waarna de dekaan Vince
Medgyasszay een gedeelte uit den Bijbel las. De
Bisschop Laszió Ravasz hield een rouw-predicatie.

Spreker het uitkomen, dat Bisschp von Antal
het product en de drager van het z.g. cultuurpro-
testantisme was. Het cultuurprotestancisme kan in
de laatste veertig jaren in Hongerije niemand aan
wijzen, die meer begaafd, sympathieker en met
meer ziele- en geestesgaven gezegend was dan
Géza von Antal. Zijn geest was als het zwaard
van Damascus scherp en buigzaam. Hij kon
met taaie volharding voor zijn recht strijden; hij
was een gevreesd debater Maar op de meest cri-
tische momenten bewaarde hij zijn vriendelijken
glimlach.

Prof. von Antal placht te zeggen: „De Gods
dienst van het land dient hij. die de cultuur voor
waarts brengt". Zoo werd Von Antal de eerste
man ln Transdanublë. En na de omwenteling werd
hij de groote Buropeesche diplomaat van het
arme Hongaarsche Protestantisme.

Nadat de Bisschop in gebed was voorgegaan.,
werd de lijkkist in den wagen geplaatst. Laogs
den twee kilometer langen weg. welken men te
volgen had. hadden duizenden zich opgesteld met
ongedekten hoofde. In de uitstalkasten der win
kels stonden met rouwkransen omhangen portret
ten van Bisschop von Antal als zinnebeelden van
de algemeene droefheid in de stad. De klokken
luidden voortdurend.

Aan het graf spraken Bisschop Béla Kapy.
S(ndor Olé en de burgemeester van Papa, de
heer Jónos Hamuth. Vervolgens werd de lijkkist
In het door de stad aangeboden eeregraf neerge-

Van den Rijksbestuurder Von Horthy en
Hongaarschen M n.ster-President zijn vleiende tele
grammen van deelneming ontvangen. De M nister
van K. en W. en de R.K. Bisschop hadden zich
bij de begrafenis laien vertegenwoordigen.

Prof von Antal heeft zijo geheele vermogen
vermaakt aan de Geref. Kerken van Hongarije.

Synodalia der Ned. Herv. Kerk

In verband met de morgen te openen al
gemeene Synode der Ned. Herv. Kerk, dee-
len wij mede, dat aan bet oordeel van de
kerk in Eet jaar 1035 vijftien voorstellen
zullen worden onderworpen:

I. Een redactioneel© wijziging van art 70
van het Algem. Reglement om dit artikel
in overeenstemming te brengen met art. 40
van het Regl. op de suppletidbeurs voor
predikantsweduwen.

IL Een wijziging om ook de Inwendige
Zending op to nemen als vak van onderwijs.

III. Men wil het mogelijk maken, dat aan
bepaalde personen leeropdrachten worden
gegeven ter aanvulling van 't universitair
onderwijs.

IV. Wil de mogelijkheid scheppen, dat de
hoogleeraar ,aan wien het geven van hoo-
ger onderwijs in de Christelijke zedekundo
is opgedragen daarvan op verzoek vrijstel
ling kan krijgen.

V. Een wijziging, welke bedoelt om dui
delijk aan te geven ,dat ook voor het volgen
van lessen van hen, die met een leerop
dracht moeten worden belast, jaarlijks f25
moet worden betaald.

VI. Wil de mogelijkheid scheppen om toe
te staan dat het examen in de Chr. Zede-
kunde niet wordt afgenomen, wanneer er
vrijstelling is verleend voor 't geven van
onderwijs in dit vak.

VII. Defiuitieve vastlegging van het be
drag van de tweejaarlijksche verhoogingen
op f120.

VIII. Wijziging, welke bedoelt ook de in
komsten uit kostcrie-goederen in de bereke
ning van de draagkracht der gemeenten te
betrekken.

IX. Dit artikel wil reglementair vastleg
gen. dat ook de Synode het iftitiatief nemen
kan ora wijzigingen ln het reglement op de
bijdragen aan te brengen.

X. Een reglementaire wijziging om te la
ten uitkomen, dat er een apart reglement
is tot regeling van de huishoudelijke zaken
van den Raad van Beheer.

XI. Aan de Synode is Eet recht gegeven
om in het Huish. Reglement van den Raad
van Beroep wijzigingen aan te brengen.

XII. Duidelijke uitspraak, dat de regeling
van de uitkeering uit de kas voor de Pre
dikantstraktementen. thuis hoort in het Re
glement op de Aangelegenheden van de
Kas voor de Predikantstraktementen.

XIII. Schrapping van art 26 v. h. Regl. op
de Pi ed ikantstraktementen.

XIV. Wijziging van art. 27 v. h. Regl. op
de Predikantspl. tengevolge van wijziging
van no VII.

XV. Een geheel nieuw reglement op de
suppletiebeurs voor predikantsweduwen en

weezen.

Ds. A. B. TE WINKEL

Naar wij vernemen moet Ds. A. B. te Winkel
Ned Herv. predikant te 's-Gravenhage. die na
zijn ziekte reeds enkele malen naar buiten was
geweest, thans opnieuw volledige rust houden.

DE NIEUWE KERK TE DELFT
Kerkvoogden d®T Ned. Herv. gemeente te
Delft hebben tot 31 Dec. in totaal f81.425
de restauratie van de Nieuwe Kerk ont
vangen.

KERK EN STAAT IN DUITSCHLAND

De ILform. Kirchenzeitung
In het eerste nummer van den jaargang 1935 der
Reform. Kirchenzeitung deelt de Redactie mede.
dat het onder de huidige omstandigheden o
gelijk is de lezers op de hoogte houden va
kerkelijke verwikkelingen. Men zal het blad 1
looplg moeten uitgeven zonder zoodanige berich
ten en in de plaats daarvan geven Schriftuur
lijke, geloofs- en kerkleer betreffende of kerkhisto
rische onderwerpen.

EVANGELISCHE MAATSCHAPPIJ
De Evangelische Maatschappij zal Dond®r-
«ag 25 April te 'Utrecht haar jaarvergadering
hoiiden.

ZENDING EN PHILANTROPIE

Naar wij vernemen werd door de vereeniging
„Simavi" ten behoeve van het „Prinses Juliana
Noodfonds" f 15.275.20 ontvangen Dit geld heeft
de volgende bestemming gekregen: Aandeel van
het Nationaal Crisis-Comité f 1600. Overgemaakt
a8D den geneeskundigen inspecteur van Suriname
te Paramaribo, ter verdeeling onder diverse inrich
tingen f 360. Als voren aan den Gouverneur van
Curasao f 250. Aan de zending der Gereformeerde
Kerken, voor haar 10 hospitalen f 3000. Aan het
Ned. Medisch Missie Comité f 2000. Aan het Zen
dingsbureau te Oegstfeest, voor 7 hospitaleo
f 7000. Aan het Leger des Heils in Ned.-Indië
f 1000. Aan de Doopsgezinde Zending f 300. Aan
de Salauga Zending (3 hosp.talen) f 7.50. Aan
de Baseier Mission (1 hospitaal) f 150. Aan de
Rheinische Mission Barmen (3 hospitalen) f 750.
Aan de Centrale Vereeniging tot bestrijdng der
Tuberculose in Ned -Indie (3 sanatoria) f 500. Aan
het Koningin Emmaziekenhuis, Batavia f 250. Aan
de kliniek .Palang doea", Batavia f 200. Aan de
kliniek „Boedi Kemoeliaan", Batavia f 100. Aao
drukkosten (Juliana-kaarten enz.) f 1270. Aan
porti en dergelijke f 340. Totaal f 14.820, zoodat
er nog een onverdeeld saldo is van f 455.20, be
stemd voor een enkele kleine inrichting, die ach
teraf blijken mocht ook voor een uitkeering in aan
merking te komen, doch op bovenstaande lijst niet
voorkomt.

Aan de belanghebbenden is medegedeeld, dat zij
de hun toegekende bedragen besteden kunnen voor
den aankoop van geneeskundige artikelen (genees-
of verbandmiddelen en geneeskundige instrumen
ten) bij de firma's die in ..Medische Nood", het
orgaan van Simavi. adverteeren.

Hartelijk dank wordt gebracht aao allen, die
aan de inzameling van het Prinses Juliana-Nood-
fonds op eenige wijze medewerkten.

Schooltiieuws.

BUITENGEWOON ONDERWIJS

De algemeene vergadering van de Vereen,
van onderwijzers en artsen, werkzaam bij
liet buitengewoon onderwijs, zal 20 April te
Utrecht worden gehouden.

DWTSCHE STUDENTEN TE KAMPEN

Vanwege de Oud-Geref. Kerken in Duitschland,
waarvan te Kampen vier studenten aan de Theol.
School werkzaam zijn, wordt bekend gemaakt, dal
zij tengevolge van de deviezenregeling sinds
eenigen tijd niet meer in staat zijn. de studiekosten
over te zenden, welke zij ten deele betalen. Der
halve hebben zij aao de Geref. Kerken in Neder
land gevraagd, in deze moeilijkheid hulp te willen
bieden.

PRIVAATDOCENTEN

Da heeren Dr. F. E. Schmey en D r. K.
Baschwitz te Amsterdam zijn toegela
ten als privaat-docent aan de gemeente
universiteit van A mste rd,a m, onderschei
denlijk in het internationaal verenigings
recht en in de journ&listtiek.

JUBILEUM PROF. VAN VELDHUIZEN

Den 25sten Januari 1935 hoopt Prof. Dr. A.
van Veldhuizen te Groningen zijn 25-jarig ambts
jubileum als hoogleeraar te gedenken.

Er heeft zich een comité gevormd, bestaande
uit een aantal oud-leerlingen, enkele van de tegen
woordige studenten, de President en de Secretaris
van de Synode der Ned. Herv. Kerk, Prof. Haitje-

HET KERKELIJK JAAR 1934

Oost- en West-Indiö

In het jaar 1934 is duidelijker nog dan in
1933 op te merken de kruising van twee lij
nen in de ontwikkeling van het Zendings-
en kerkelijk gebeuren in Ncd. I-ndic. Eener-
zijds ondergaat de Zending den terugslag
van de crisis in haar stoffelijke nooden, an
derzijds echter zien wij in toenemende mate
de vruchten van haar arbeid rijpen in de
zelfstandigmaking van plaatselijke of ge
westelijke kerken. Wij hebben in ons blad
van 20 Dec. 1934 over de financieel© verlie
zen, maar ook over de geestelijke winst iets
medegedeeld. Er zijn nog andere nooden: er
is het pijnlijk gebrek aan predikanten voor
de Indische kerken, waarin na herhaaldelijk
bedanken, tegen het einde des jaars een
paar voorzieningen zijn gekomen.

Als feestelijk feit staat in het vervlogen
jaar te boek de constitueering der Mina»
hassischekerk, zich uitstrekkende over
een 250.000 leden. Eind September was
de Gouv. Generaal van O.-Indië te Tomohon,
om persoonlijk deze kroon op den 100-jari-
gen* ZendLngsarbeid van het Ned. Zendel.
Genootschap te zien zetten. Niet lang daar
na had soortgelijke plechtigheid plaats op
West-Java. Het pas begonnen jaar zal de
voortschrijding dezer zelfstandigmaking te
zien geven in de Molukken. Reden temeer
om te hopen, dat de lust, om naar Indië te
gaan, nog menigen geroepene zal bewegen
om op het „Kom over en help ons" zijn be
vestigend antwoord te geven.

Intusschen heeft de opleiding van In-
landsche predikanten een krachtige
vordering gemaakt door de opening der
Hoogere Theol. School te Buiten
zorg, een schepping van het Centraal Co
mité Depok. Eind Augustus werd zij ge
opend met 3 docenten en 12 studenten, door
Dr. H. Kramer van Solo, den voorzitter van
het bestuur. Ook 'deze stichting bewijst weer
de gelukkige voortgang der vastlegging van
den Zendingsoogst in kerkelijke banen.

Het 75-jarig bestaan van deUtrectsche
Zendingsvereeniging en het 120-
jarig jubileum van het Ned. Bijbelge-
nootschap hebben de aandacht weer
verlevendigd voor den langdurigen arbeid
van het zaaien op den Indischen Zendings
akker, waar reeds tientallen wegbereiders
hun levenswerk hebben mogen beëindigen
met het niet allen geschonken voorrecht, iets
van de vruchten van hun werk te mogen
zien.

In het leven van de Zending der
Geref. kerken kwam geen stoornis noch
bijzondere wending den bestendigen gang
van het werk onderbreken. De rem der fi-
nancieele tegenspoeden heeft het eigenlijke
Zendingswerk nog niet belangrijk inge
perkt, daarentegen op de medische Zending
cn het Onderwijs haar druk gezet. In de
financieering der samenwerkende

Zendingscorporaties van Oegst»
geest moest een duurzame worsteling met
tekorten worden doorgemaakt waartegen
over echter ook telkens weer verrassende
blijken van Zendingsliefde den last hielpen
verlichten.

De kerkelijke organisatie van Gerefor
meerde zijde had haar hoogtijden in de ver
gaderingen der classis Batavia en die
van S e m ar a n g, waar bleek, welk een be-
teekenis is te hechten aan de consolideering
van het Zendingswerk in gemeentelijk leven.

Voorts is nog te wijzen op d"n voortgaan-
den terugkeer van de z.g. Sa d r a c h-C h r i s-
tenen naar de Geref. kerken, van waar zij
lang geleden uitgegaan waren.

Wat W e s t-I n d i betreft, hebben de
Geref. Kerken van het moederland zich bij
zonder de geestelijke belangen van haar
leden in Curaqao aangetrokken door de
uitzending van Ds. Kroeze, die begin Maart
derwaarts vertrok. In Juni kwam zijn eerste
rapport binnen. Het rechtvaardigde geheel
zijn uitzending: er is in Curacao veel te doen
om de verstrooide Gereformeerden in kerke
lijk leven saam te brengen. Bovendien vindt
deze miss. predikant zijn werk in het zoeken
van contact met leger en vloot, militaire po
litie e.d., omgevingen, waar het Evangelie of
de doorwerking daarvan op intensieven ar
beid wachten.

Buitenlandsche Kerken

Hoe ver de afstand en hoe uifeenloopend
de situatie der buitenlandsche kerken ook
moge zijn, in twee opzichten vertoonden zij
toch in 1934 een ongeveer gelijksoortig beeld
in de neiging tot fusie of eenheid en in den
strijd tegen de materieele zoigen, die als
lood aan de vleugels hangen. Zien we naar
N.-Amerika, waar de maatschappelijke
toestanden en misstanden zich maar k\ te
pijnlijk afteeken en in de vermagering van
hot geestelijk leven, dan treffen ons be
droevende werkelijkheden; van de 230.000
kerkelijke gemeenten waren slechts 13 pCL
in staat zichzelf te financieren, terwijl 85.000
daarvan te zwak zijn, om ook maar een mi-
nimum-predikantstractement op te brengen.
In de Presbyteriaansche, Luthersche en
Gereformeerde kerkgroepen was de toestand
beter, ook wat de opleiding van predikan
ten betreft. Hiertegenover staan, zij het nog
weinige en weinig ingrijpende, geslaagde
pogingen tot samenwerking of fusie. De
kloof tusschen modernisme en confessiona-
lisme teekent zich duidelijk, zoo niet die
per af.

Uit Canada kwamen zeer gunstige tij
dingen terzake van den eenheidsarbeid. Daar
heeft de fusie tusschen de drie groote Pro-
testantsche kerkgroepen geleid tot belang
rijke winst Zoo konden in 1300 plaatseu
nieuwe plaatsen van samenkomst gesticht
worden, waarvan 90 pCt in plaatsen, waar
tevoren geen Godsdienstoefening gehouden
werd. Hiermee ging gepaard concentratie
van theol. faculteiten, een aanwinst van
70.000 belijdende leden en verhoogde liefde
voor Zending en philantropie.

ma als ambtgenoot te Groningen Prof. Van
Veldhuizen is immers kerkelijk hoogleeraar
e medewerkers aan de serie Tekst en Uitleg,
twee predikanten als vertegenwoordigers van
zoo bekende en gewaardeerde predikanten-
colleges te Groningen, waaraan Prof. Van Veld
huizen bereidwillig en van harte medewerkt.
comité neemt giften in ontvangst voor het
en van een huldigrngsfonds, dat aan Prof.
Van Veldhuizen zal worden aangeboden en dat
hoogstwaarschijnlijk zal dienen tot versterkog
van het Wessel Garzevoorc-fonds, waaruit te
Groningen studeerende theologen een bijdrage
voor hun s'.udie kunnen ontvangen.

Penningmeester van het Comité is Ds. H. H.
Brucherus Qevermjja tc Middels tum (Giro:
117729).

AANMELDING ANALYST-EXAMEN

Gemeld wordt, dat aanmeldingen voor het Ana
lyse-examen le gedeelte tot uiterlijk 19 Januari
a.s kunnen geschieden bij den secretaris van dc
Centrale Commissie voor het Anaiysten-examen,
dr. J. van der Lee, Adrianaüaan 283. Schlebroek.
bij wien aanmeldingformulieren en volledige inlich
tingen over het examen te verkrijgen zijn.

GOUDEN SCHOOLJUBILEUM

Dezer dagen heeft du school met den Bij
bel to Ouddorp (Z.H.) haar vijftigjarig
bestaan herdacht. Daartoe uitgenoodigd
hield Ds Lekkerkerker, Herv. predi
kant te Oldebroek, een gedachtenisrede. Aan
de hand van Ps. 78 5—8 ontvouwde spr.
eenige gedachten over de opvoeding der
jeugd in huisgezin en op school, daarbij be-
toogende, dat die beide op elkaar zijn aan
gewezen en aan elkaar moeten aanpassen.
Tenslotte droeg Ds. Lekkerkerker in 'n vurig
dankgebed den nood van de school den
Heere op.

NEDERL. LYCEUM, DEN HAAG

Hedenmiddag heeft in het gebouw van f
Nederlandsch lyceum in Den Haag dc over
dracht plaats gehad aan den voorzitter van
het directorium, den heer Th Ligthart,
een gebrandschilderd raam, door een comité
uit dc oud-leerlingen aangeboden ter her
denking van bet 25jarig bestaan van het
Nederlandschë lyceum.

OPENB. SCHOOL GEHANDHAAFD

Ged. Staten van Zuid-Holland hadden
sloten de openbare lagere school te Ooster
wij k, gemeente Kedichem ,op te heffen
waarvan de gemeenteraad aldaar en d(
ouders Ier schoolgaande kinderen in be
roep zijn gegaan bij de Kroon. Deze heeft
nu het besluit van Ged. Staten van Zuid-
Holland vernietigd, zoodat de school te Oos
terwij k blijft bestaan.

JUBILEUM MEJ. D. VOLTMAN

Het 40-jarig jubileum van Mej. D. Volt-
man, als leerares van de Kweekschool voor
bewaarschool-onderwijzeressen te Leiden
is geworden tot een omvangrijke huldiging,
waarbij tal van autoriteiten aanwezig wa
ren. Prof. van Poelje heeft haag namens
den Minister van Onderwijs gecomplimen
teerd en de ridderorde van Oranje-Kassau
aangeboden. Wethouder Mr. A. J. Roinijn
huldigde Mej. Voltman namens het Leid-
sche Gemeentebestuur. Ook de heer P.
Nes Czn., hoofdinspecteur L.O. heeft her
woord gevoerd.

In haar dankwoord heeft de jubilaresse
gewezen op de stijgende waardeering voor
het bewaarschoolonderwijs. Psychologen en
professoren hebben meer en meer gewezen
óp het groote belang voor de jeugd tot aan
het 7de levensjaar. Het is dan ook onjuist
om over dit onderwijs met geringschatting
te spreken en het te willen gebruiken als
eerste middel tot bezuiniging.

Het voorbereidend Onderwijs
Een nieuwe editie van de statistiek van
het Voorbereidend Onderwijs

De subsidiéering door de gemeente

Een punt, waarop de belangstelling in het
voorbereidend ondenwja immer bijzónder
gericht is, is de mace waarin het bijzonder
onderwijs van gemeentewege gesteund
wordt

in 1932 waren 1133 van de 1GG3 bijzondere
scholen in het genot van gemeentelijke sub
sidie. Dit percoutage 68.1 pet i.s sedert
ïdz) regeimatig gtaiegen. Toen bedroeg het
Ui,7 pet., in 1930 05,2 pet., en in 1931 67,V pet
De crisis heeft weliswaar in tai van gemeen
ten tot beperking van het bedrag der ge-
aioentelijke bijdrage geleid, maar het aantal
scholen, dat het voorrecht van bijstand dit
de gemeentekas geuiet, is absoluut en rela
tief toenemende.

Bovengenoemde cijfers geven echter
slechts een zeer globaien indruk van de
wijze, waarop de subsidieering der bijzon
dere scholen geschiedt. Nadere bijzondere
putten wij echter uit een onderzoek, in 1931
door het Centraal Bureau voor de Statistiek
speciaal hiernaar ingesteld.

Hieruit blijkt vooreerst, dat op 31 Decem
ber in 641 van de 1077 Nederlandsche ge
meenten bijzondere bewaarscholen gevonden
worden. Van deze 641 gemeenten gaven er
445 in eenigerlei vorm subsidie aan het bij
zonder bewaarschoolonderwijs; in de overige
196 gemeenten was dat niet het geval. Onder
de gemeenten, welke geenerlei steun geven,
treffen wij o.a. Apeldoorn, Haarlemmermeer,
Amersfoort en Lonneker.

De wijze, waarop de gemeentelijke bijdragt
wordt berekend, vertoont in de onderschei
dene gemeenten groote verschillen. Er zijn
niet minder dan 12 methoden van subsi
dieering, waarvan de belangrijkste zijn: a.
het verstrekken van een jaarlijksch bedrag
per school en b. het verstrekken van
jaarlijksch bedrag per leerling.

De eerstgenoemde subsidie-wijze wordt
aangetroffen in 248, dat is in meer dan de
helft der subsidieerende gemeenten. Vooral
de kleinere gemeenten berekenen den steun
op deze wijze. Do grootte der bijdrage hangt
samen zoowel met de welvaart der ge
meente als met de grootte der ondersteunde,
scholen. In 9 gemeenten blijft het bedrag be
neden de f 100, in 84 varieert het van i 100
tot f 249, in 72 van f 250 tot f 409, in 31 van
f o00 tot t 749, terwijl het in 33 gemeenten
de f 750 overschrijdt

In 75 pet. der gemeenten, welke op deze
wijze het bijzonder onderwijs steunen, wordt
het bedrag toegekend zonder voorwaarden.

De tweede subsidie-wijze, het beschikbaar
stellen van een jaarlijksch bedrag per leer
ling, wordt in 127, dat is in meer dan een
derde der subsidieerende gemeenten gevolgd.
Van de grootere gemeenten, welke haar bij
drage aldus berekenen, noemen wij Breda,
Eindhoven, Nijmegen, Gouda, Vlaardlngen,
Zaandam, Deventer, Enschedé, Hengelo (0.1
Kampen, Zwolle en Venlo.

De grootte van de bijdrage per leerling
varieert per jaar van f 0.75 tot f 55. In verre
weg de meeste gemeenten blijft het bedrag
beneden de f 7.50. In 38 gemeenten is het be
drag lager dan f 5, in 38 gemeenten varieert
het van 15 tot f 7.49, in 28 gemeenten loopt
het van f 7.50 tot f 20, terwijl het in 17 ge
meenten de f 20 overschrijdt.

f"3 9n§eveer 50 pet der gemeenten, welke
jaarlijks» een bedrag per leerling verstrek-

ÏEirtS88^!11 l. de l,oekenning fier subsidie
slechts onder bepaalde voorwaarden,
irif! e6n belekkeliJk klein aantal gemeenten
SI Ten ™eer 8ec°mpliceerde stel

sels van subsidieering aan. Onder deze cate

gorie vallen in hoofdzaak de gemeenten met
meer dan 50.000 inwoners.

Het aantal gemeenten, dat van de gele
genheid gebruik heeft gemaakt om bij het
toekennen eener subsidie het peil van het
voorbereidend onderwijs dpor het stollen
van bepaalde voorwaarden hooger op te voe
ren, is nog zeer klein. Van de 445 subsi-
dieerendo gemeenten zijn er slechts 166,
welke haar bijdrage aan de naleving van be
paalde condities hebben gebonden. In de pro
vinciën Noord-Brabant, Gelderland en Lim
burg komt dit al zeer weinig voor. Slechts
in Zuid-Holland en Friesland zijn de ge
meenten, waar voorwaarden worden gesteld,
talrijker dan die, waar dit niet het geval is.
Bij deze opgave is geen rekening gehouden
met den aard der voorwaarden. De gemeen
ten, waar geen andere condities worden ge
steld dan het afleggen van rekening cn ver
antwoording en (of) het onderwerpen der
schoolgeldregeling aan de goedkeuring van
Burgemeester en Wethouders, zijn daarbij
op één lijn gesteld mei die, waar werkelijk
een behoorlijk stel voorschriften wordt ge
vonden. Laatstbedoelde gemeenten vormen
een kleine minderheid.

In de brochure, waaraan wij deze gegevens
hebben ontleend, wordt ook een nauwkeurig
overzicht gegeven van de diverse voorwaar
den. Het zou ons echter te ver voeren hierop
te dezer plaatse nader in te gaan. Wij vol
staan met te vermelden, dat het Centraal
Bureau voor de Statistiek, afdeeling Onder-
wijsstatistiek, voor belangstellenden een bo-
perkt aantal exemplaren kosteloos beschik
baar heeft. De juiste titel luidt: „De gemeen
ten en het voorbereidend onderwijs" (over
druk uit het Weekblad voor Gemeentebelan
gen 1932, No. 38/39).

Omtrent de paedagogische richting der
schol enlczen wij, dat in het jaar 1932 in 89,3
pet. der scholen een bepaalde methode ge
volgd werd tegen 85,3 pet. in 1929.

Er zijn 1662 (85,1 pet.) Fröbelscholen,
waaronder S39, dat is ongeveer de helft,
waarin de leerlingen bezig zijn met vrijen
arbeid naar keuze. Het percentage Fröbel
scholen bedroeg in 1929 82,8 pet.

Het aantal Montessori-scholen steeg van
45 in 1929 (2.5 pet) tot 76 in 1932 (3.9 pet.).
Dit type, dat vroeger hoofdzakelijk in do
groote steden voorkwam, won in de kleinere
gemeenten terrein.

In Zuld-Afrika heeft de destijds met
groote belangstelling gevolgde zaak-Du Ples-
sis opnieuw de aandacht gehad door een
verzoening tusschen de twee tegenstanders.
Deze verzoening bleek echter niet van zoo
danigen aard, dat de positie van Prof. Du
Plessis gewijzigd kon worden, aangezien
men wederzijds eigen standpunt hand
haafde.

Meer perspectief schijnt zichtbaar in de
onderhandelingen der Presbyteriaansche Sy
node met andere kerkgroepen. Evangelie
bediening, kerkenordening en leertucht zul
len thans door de plaatselijke kerken wor
den bezien in het licht van een mogelijke
basis lot vereeniging.

Gememoreerd kan verder nog worden het
75-jarig bestaan der Theol. Kweekschool te
Stellenbosch, waaromheen zich ook de ge
schilpunten verband houdende met de zaak-
Du Plessis hebben gegroepeerd. Eenigermate
is deze wrijving te vergelijken met het con
flict, dat in 1926 in ons land op Assen is
uitgeloopen.

Van de Europeesche landen heeft inzonder
heid Duitschland gedurende het ge
heele jaar volle, soms gespannen aandacht
gehad.

Hoofdmomenten in den kerkstrijd waren
de oprichting van den Pfarrer-Nothbund, de
constitueering der Belijdenis-Syonde, het
felle, maar korte régime van Dr. Jaeger, de
zelfhandhaving van Dr. Müller als Rijks
bisschop en het ingrijpen dor Regeering.

Zonder twijfel is in de lange reeks con
flicten, pogingen tot oplossing en vergeef-
sche bevelen van hoogerhand veel persoon
lijks cn onheilig vuur in het geding geweest,
maar vergissen zou zich, wie meent, dat met
het aftreden van Dr. Müller aan het einde
van 1934 was zijn positie zeer verzwakt
de wortel der zaak was geraakt. Deze
ligt dieper dan het strijdperk, waarop zich
nu al bijna twee jaren onverkwikkelijke
tooneelen afspelen.

Het jaar 1934, begonnen met het uitvaardi
gen van een serie wetten door den Rijks
bisschop om „orde op zaken te stellen", ein
digde met het intrekken van die wetten en
met eenige rechterlijke uitspraken, waardoor
de rechtskracht van die wetten vrijwel op
nul werd gesteld.

Hiermee was echter niet yitgesproken,
dat de Rijkskerkregeering, aan de Rijks-
regeering ten nauwste verbonden door de
grondwet van het nationaal-socialisme, dat
den Staat geen enkel terrein van machts
oefening ontzegt, haar pretentie prijsgaf. Er
geschied le iets anders: in stijgend snel
tempo groeiden de belijdende kerken tot
zóó sterken invloed dat zij na de centrali-
secring van hun leidende instanties, ertoe
overgingen zich als Duitsch-Evangelische
kerk te proclameeren, en dusdoende de
Rijkskerkregeering ta ondermijnen. In de
crisis van deze botsing heeft Rijksbisschop
Müller van zijn kant terecht gezegd
zich te zullen handhaven. Zoo stonden aan
het einde van 1934 de verschillen duidelijker
afgeteekend dan aan het begin.

Al de gebeurtenissen en het waren er

niet weinige welke in 1934 de hoogte-
punten van den Duitschen kerkstrijd ge
noemd kunnen worden, zijn le herleiden
tot deze positiebepaling. Met de R.-K Kerk
is het op andere wijze, maar in wezen de-
worsteling. Tegenover de geestelijke
°°r de vcle «""lieten aangericht,
staat ook winst: eenerzijds doordat de Kerk
m algemeenen zin meer belangstelling trekt
en anderzijds door de kracht, welke omvik-
keld wordt door hen, die voor het Koning
schap van Christus over Zijn Kerk thans
meer oog hebben gekregen ot ook hun iiv
hebben verdubbeld.

Hoe ook de oplossing nabij ol ver
zal gevonden worden, de kerkstrijd in
Duitschland is in elk geval een verblijdend
bewijs van de stelling, in ons eerste jaar
overzicht vermeld: dat de Staatsmacht een
onoverwinnelijk beginsel tegenover zich
vindt, zoodra zij ,1e Kerk poogt te bimfcn
-an wetten, die van een andere orde zijn
dan de hare.

Andere landen

De mislukking der pogingen om de (En-
gelsche (Anglicaansche) en de (Schotsche)
Presbyteriaansche Kerk tot eenheid te bren
gen, heeft kort daarna den bekenden Adolf
Keller uit Genève doen schrijven, dat het
z.i. beter ware, als men de term „eenheids
beweging" verving door „beweging voor ker
kelijke samenwerking". Inderdaad zou dit
aanbeveling verdienen, zoolang niet een
natuurlijke basis van eenheid aanwe
zig is. De negatie van diepliggende ver
schillen moet tot teleurstelling leiden. Het
bleek weer bij de bovengenoemde pogingen:
zij sprongen af op de z.g. Avondmaalsge-
meenschap, immers de meest gevoelige
waardemeter van kerkelijk leven.

Van Rusland is niet meer te zeggen,
dan dat de liquidatie der religie en haar
openbaringsvormen er met ontzettende wer
kelijkheid voltrokken wordt. Wat natuurlijk
nog niets zegt over de waarde, welke dit
vreeslijk proces heeft voor de komst van
het Koninkrijk Gods. Gelijk in vroeger eeu
wen en andere landen voldoende gebleken
is en te Bethlehem voor alle tijden
vastgelegd.

In Oostenrijk valt, afgezien van een
traag voortgaande Los-van-Rome-beweging
eenerzijds een toenemende benauwing waar
te nemen van het belijdend Protestantisme,
voorzoover het zich in nat-soc. sfeer be
weegt, anderzijds een toeloop tot de Luth.
en Geref. groepen als een gevolg van
geweldrégime tégen hen uitgeoefend.

In de Oekraïne wint het Gereformeerde
leven terrein; ook dit feit is te zien als een
reactie op vervolging en verdrukking.

Ten slotte kan t.o.v. Frankrijk gewezen
worden op de inspanning, welke men van
Nederland uit zich geeft om de verstrooide
Gereformeerden geestelijk te verzorgen, een
werk, waaraan de naam van Ds. Maaskant
met eere verbonden is, evenals die van mej.
Ekering aam het Zendingswerk te Parijs.

Intern. Theologenconferentie
te York

I

Y o r k. 3 Januari 1935.

Het is thans voor de vierde maal dat de We
reldfederatie van Christen Studenten Vereen!gin
gen een internationale Theologenconferentie bijeen
roept, om een vijftal dagen met elkander over één
ooderwerp vaD gedachten tc wisselen. Als plaats
van samenkomst werd ditmaal York gekozen, en
als onderwerp werd vastgesteld: De B ij bel ia
de moderne wereld. Evenals vorige jaren
treft men hier een bonte veelvuldigheid aan van
vertegenwoordigers van verschillende kerken en
confessies: Anglicanen, Lutheranen en Calvinisten.
Theologisch komen de bekende tegenstellingen aao
het licht en het spreekt vanzelf dat zij niet ver
doezeld worden, maar dat men gemeenschappelijk
zoekt naar een antwoord op de vele vragen d-.e
zich voordoen bij een theologische behapdelirij
van dit onderwerp, van den Bijbel als „ons boek
zooals de voorzitter ds. Pierre Maury bet gister
avond uitdrukte.

De eerste spreker was Dr. Eberhard
Müller, secretaris der Duitschc C. S. V„ d.e
handelde over:

De interpretatie van den bijbel in moderne
Itaal.

Wanneer wij bedenken dat dc bijbel als een
door menschen geschreven boek uit een anderen
ti'd is en ln een vreemde taal tot ons komt, dan
is daarmee de noodzakelijkheid van een weten
schappelijke verklaring gegeven Door de tijdgebon-
genheid van bet N. T. (plaatselijke toescanden als
te Corinihe, een ander wereldbeeld) moeten wij
een salto mortale doen, om van de wetenschap
pelijke uitleg tot de homiletiek te komen, een
sprong, die doodclijk dreigt te zijn, omdat naast
de tijdgebondenheid nog de persooogebondenheid
staat Wat Paulus b.v. met „geloof" bedoelc, dat
kunnen wij eigenlijk pas dan verstaan, wanneer
God het tenslotte zelf tot ons zegt. zooals Hij hec
tot Paulus zeide. Dat is de open ruimte, die God
alleen vullen kan. Het komt er op aan dat wij bij
dc uitlegging vao de Schrift, God hooren.

Het misverstand van de libera le theolo
gie is dat zij geen anderen maatstaf kent voor de
onderscheiding van goddelijk en raenschelijk woord
in de Schrift dan de eigen gedachte.

Het mlsvers;and van de blblicistische
theologie is dat zij de overdracht te onmiddel
lijk laat plaats vinden ten ko6te van 't levend ka
rakter van 't Woord Gods, dat zoodoende tot een
orakelboek wordt, terwijl Christus dan ruet de
tegenwoordige Geest is.

Hiertegenover stelt spr. een meer dialec
tisch begrip van exegese: nJ. als ge
sprek. als woord en antwoord, als persoonlijke ont
moeting met de geschiedenis. De persoonlijke uitleg
(waaraan een taalkundige exegese ten grondslag
moet liggen) veronderstelt een ik-gij betrekking tot
den schrijver en bovenal tot God. Zoo staat hec
ook met het wonder, waarvan wij moeten onder
zoeken wat God daarmee tot den evangelist heeft
gezegd.

In het menschelijk woord is een formeel aan-
knoopingspunt voor Gods Woord, maar in het
andersoortige van Gods Woord bereikt dit zijn
grens. Wij moeten trachten bet Woord Gods te
spreken in de woorden van den modernen mensch,
maar het Qiet in achc nemen van de grenzen (zoo-
als bij de Duitsche Christenen) beteekent de ent-
kenning van de bijbelscbe verkondiging.

Vanmiddag sprak Pro f. J. R. Coates van
Birmingham over:

De bijbel cn menschelijk gedrag.

Geen utopie ligt ten grondslag aan de Christe
lijke ethiek, want door het karakter vao den bijbel
als historisch boek is zij bepaald. In vier stadia
der bljbelsche verkondiging wijst spr. aan dat het
daarin gaat om het komen van het volk Gods als
agent van de Koningsheerschappij Gods.

De thora omvat meer dan de wet alleen, het
is de benaming voor bet geheele O.T.. het ls een
onderwijzing, de openbaring van de ware levens
wijze.

De profetische boeken laten ons zien
dat woord en handeling bij den profeet samen
gaan, als een stuk vervulling van de heerschappij
Gods. ciec alleen als voorzegging, maar ook als
voorlooper van de Vleeschwording.

De apocalyptiek teckent den Zooa des
Menschen (Dan 7) als de komende volkomen
heid van den mensch, als antwoord op de vraag
van het Grlcksche humanisme. Hier gaat het om
de komst van cèn gemeenschap, die geroepen is
om Gods wil te volbrengen. De Zoon des men
schen en het Rijk Gods hooren bij elkaar.

Het N. T. grondt de christelijke ethiek op de
vleeschwording. op den doop met water cn geest
(Joh. 3. Nlcodemus). Dc Zoen des Menschen zit
niet op een aardschen troon, maar hij is hier dc
Zoon van God. die zijn leven geeft en daarmee
de wet niet ontbindt, maar vervult.

Van continentale zijde werd ln de discussie o.a.
gevraagd naar de beteekenis van de rechtvaardi
ging door het geloof aHeen

A.D.