ÏÜtOJ
DONDERDAG 20 DECEMBER 1934
DERDE BLAD. PAG. 9
TWEEDE KAMER
Financieele verhouding
Rijk en Gemeenten
Werkloosheids-subsidiefonds
Crisisopcenten
Minister Oud verdedigt en
doet concessies
Begrooting van Onderwijs
Vergadering van 19 December 1934.
MINISTER OUD
VERDEDIGT ZIJN WETSONTWERPEN
VAX FINANOI6N verklaarde.
relUk eerder geschle-
De Indiening kon om
oen vanwege de zeer LmmnKniKc
milai overlefr ,s gepleegd me
v°°r d« semeenU'financlön. De
Overzicht
De drie financieele wetsontwerpen, waar
mee de Kamer bezig is, '/.uilen er ongetwij
feld komen, al vonden ze eigenlijk slechts
een welwillende beo- 'deel ing bij de iheeren
Smeenk en de Geer. uister Oud iheeft n.l,
een verdediging *eL ord, die zoo voortref
felijk was, uitmuntte door zakelijkheid en
helderheid en bovendien gepaard ging met
enkele tegemoetkomingen aan onmiskenbare
bezwaren, dat we ons geen oogeoblik onge
rust maken jver het lot \an het drietal.
Het komt ons niet noodig voor 's ministers
rede hier nog eens te ontleden. Men leze
wat hij zcide en iedere nadere toelichting
zal overbodig zijn. Het is alles even duidelijk
en 's ministers kennis der ingewikkelde ma
terie stelde hem in staat telkens weer direct
tot bet hart der moeilijkheden door te drin
gen en ze in haar wezen en omvang te bc-
oórdcolen. Het was knap werk.
's Ministers succes was dan ook volkomen
verdiend on zijn toegankelijkheid voor over
leg bracht aan de gemeenten een niet onbe
langrijke bate. benevens de verzekering, dat
bet streven der Regeerijrg js om zoo weinig
(mogelijk noodlijdende gemeenten te maken.
Om dat te voorkomen worden de zwaarste
lasten van de werkloosheidsuitgaven gelegd
op de sterkste schouders. De financieel en
sociaal best gesitueerde gemeenten zullen
maar de mate barer kracht in den gemeen
schappelijk te dragen last der werkloosheid
worden betrokken. Dat is een feit van groote
beteekenis en wil zeggen, dat de gemeenton,
■die het bet moeilijkst hebben het stevigst
geholpen zullen wonden.
Ook wat de uitkeeringen uit de Fonds
belasting betreft, was 's ministers rede van
overtuigende kracht. Allerlei zwaarmoedige
beschouwingen weerlegde hij en duidelijk
werd aangetoond, dat er groote klagers zijn,
die flink baat zullen kunnen hebben bij de
mieuwe regeling van de financieele verhou
ding tussohen Rijk en gemeenten.
Vandaag komen nog enkele amendemen
ten in behandeling.
De stand der werkzaamheden maakte het
geraden ook 's avonds te vergaderen: de
derde in één week. Voortgegaan werd met
Onderwijs tot ver in den macht.
Verslag
ha^tal'^kle'"8' Va" werlczaani,ledon volgden een
dlacuhsie plaat? had en die z.hM*werden
Kviiomen, Het waren o.a. verschillende supple-
tolre begrootin.gen en de
contingenteering van gloeilampen
Voortgezet werd daarna de behandeling van
oe drie linanclecle wetsontwerpen:
Wijziging Financieele verhouding;
- instelling werkloosheidssubsidie-
fonds; en overbrenging crisis
opcenten van de Fondsbelasting
naar den gewonen dienst.
Do heer SMEENK (a.r.) betoogde, dat de wet
et gedaalde
tebeleid kan
Icrlel r ii ksm a at regel en echter bemoellüken'som:
den bezulnlgingsarbeid der gemeenten.
De crisisopcenten, die thans geheven worden,
beschouwen lnkom9,tcn van de gemeenten te
Kükobegrootingem ÈV^vord*6 ?n &dit "opzicht dus
niets van de gemeenten afgenomen.
De jaai Uiksche verdeeling der inkomsten var
het Fonds ls juist: de periode van vüf jaar was
niet te handhaven. Het Rok kon alle ciisislas
ten ook niet alleen dragen.
irkloosheldsultgar
had de heer Smeenk gezien, dat de
kortlngrogeling van het vorige jaar zou aün
"irtgezet. Maar er zijn ook voordeelen in de
voorgestelde compensatieregeling.
g J ng 1935-'3G voor
'efonds te hoog
■reesd werd. dat de
he't Gem
loosheidsla:
te hulp zullen koBL
acht. Do getroffen speciale
do Inikomi
zal blijken. Nadere inlichtingen
minister gevraagd te dezer zake.
Dat bete.r gesitueerde gemeenten in de werk-
bevoorreclvte gemeenten
oordeel ge-
iing is ei cli
n den tijd, waarin de werkloosheid tot een
nationale ramp is geworden.
De redeneering van den heer Wendelaar, dat
boven een bepaald béd-ag de kosten vrijwel
geheel voor het Fonds zouden komen, ls on
juist-
Om de gemeenten te helpen zouden de rijks
bijdragen kunnen worden verhoogd of wel het
gemeentelijk belastinggebied moeten worden
verruimd. Het laatste zou weer leiden tot te
groote verschillen in belastingheffing. Ook ver
hoogde uitkeeringen zïin niet mogelijk.
srkloosheldslasten en dat naar de spreuk--
is het noodig een voorziening I
net geval na twee jaar het fonds niet zou
den bestendigd. Te bepi
-e, dat in de v
óüdïngswet~dè werkloosheidsfactor bultei
king word't gesteld, zoolang het subsidiefonds
Ook de heer De Geer was van meen Ing. dat
do crisisopcenten op de Fondsbelasting in de
Vermogensbelasting steeds voor het Rijk gr
werden. De minister kan
In die commls
voprlng der we
den gepleegd.
do Gr
de ge.
getast. SI et
beraadslagingen
n. Voor' de
c-na overleg
mlldelUk her-
omdat de eerste vijf-Jarig.
vergeten, dat in 1929 vai
X en de Pers. belasting uai:
afgestaan. Dat bl(jrt onaan-
•ekt de Regoerliig do oonsc-
irmlndordo opbrengst dor Go.
n brengt do bostaandi
ereenstemmlpg. Het ge.
iarvoor mon eigenlijk
volkom
nten het verllei
aakt het daarbii mogelijk, dat
loosbeidsi'it gaven. Toen de gedaohtr van b«
Suhsldlefonds vast stond, meende de Roger
ring, dat de werkloosheidsuitgaven als facte
""ijBMta-rings wet konde
bezwaar
verdwijnen. Er bestaat
wet op te nemen, dat
W erkloosheldssubsldlefojids
rle eigenlijk ja-
dit duurt zoolang het
werkt.
il is. dal
ïemep. Het is ln
irklng
int hel
schil, dat or was, heeft de
De verandering ln de fact
lingsformule b«doelt een t
de wet te bevorderen. Een
de ipkQmstenoapaclteit der
zUds om de uitga vend raag
hooften der stedelijke gemc
hoorlllke wijze rekening gel
groote gemeenten staat hel
ken dei' garantie:
De elsch van de classificatie zal voortaan
niet meer worden gesteld aan gemeenten,
die het maximum aantal opcenten op d®
Gemeen'tefondsbelastlng heffen.
Komende tot het "VVerklooeheidssubsidiofonds
het een vraag van doel-
igclen.
zlJn J
eëbet
ledei
reval -
t Rijk
:oo hevig, woedt,
pHikiooahpjxtjpMBHHL. I
drage Vfagenln de algerpëeno lullen. v Ei'v ls
hier geen afwentelen van Jasten. Gemeontén en
Rtlk zUn geen twee absolijut gescholden lieha-'
ren: belde 'hioe'ten bij dezelfde bclastlngbeta-
Wat zijn de gevolgen van de regeling, niet!
arae voor de noodlijdende gemeenten? Do
raag ls: hoeveel noodlijdende gemeenten zou-
en er zijn zonder deze regeling? Gemeenten
-egeling kunnen
Dhtslnspannlrig wi
regel in;
van de uitkeering
de werkloosheldsuitgi
De opzet ls. dat elke gemeente
leel ongeveer 15 pet
■apaeitelt aanwendt
een gel Uk
in haar belasting-
de bestrijding der
werkloosheid. Verder wordt zö uit het Subsl-
dlefonds geholpen.
t vaste percentage voor vergoeding ln de
loooheldsultgaven is niet voordeellg vooi'
de gemeenten: de ergst getroffen gemeenten
loeten dan zelf het gróótste deel der "kosten
Heel de regeling bedoelt noodiydendheld
van gemeenten te voorkomen. Dat is ook
Rijksbelang. Gemeenten, die de 15 pc't niet
kunnen beschikbaar stellen, zullen bü dé
ln i
.sub
jectieve" bijdrage. Blijvend toezicht zal
echter niet zijn.
Amsterdam meende f 1.9 millioen achteruit te
Wat de noodlijdende gemeenten betreft,
wil de minister een extra-büdrage beschik
baar stellen, voor zoover ze in moeilijk
heden komen ten gevolge van de Inperking
van haar belastinggebied als uitvloeisel
van deze wet.
principieel becsw
i kunnen denkon.
De heer v. d. TEMPEL (a.d.) verklaarde, da
de soe.-dem. fractie, ondanks 's ministers tege
moetkoming, niet voor het eerste we'tsont
voor het Werkloosheldssubsidlefonds heft de
moeilijkheden voor de gemeenten niet op. Noo
dig bljjft, dat ze ln dit opzicht meer zekerheid
krijgen.
Voor de werkloozen blijft Amsterdam er ln
villend tegenover staun.
De heer IVENDELAAR (11b.) reserveerde zich
'.tin houding 'tegenover het Werkloosheidssub-
ildiefonds, omdat hl) van meening Is. dat d'
ïontrole van het RtJk niet zal kunnen verhin
leren, dat de gemeenten op kosten
fondskas haar werkloosheidsuitgaven
belanj
Daarna repliceerden de heeren RUTGERS
ROZENBURG (c-h.). die door de toezegging as
den hoer De Geer bevredigd was en SMEENK
(a.r.), die opmerkte, dat liet bezwaar ovi
mensehen met f 70.000 Inkomen te redress,
is met een kleine wijziging in de progr
De MINISTER dupliceerde en betoogde, dat
afwijzen van de wijziging der Verhouding.'
De 6
der
remeenten
Subsi
j profiteert
het het zw
alle gemeenten
AVONDVERGADERING
Tn de avondvergadering werd voortgegaan
BEGROOTING VAN ONDERWIJS
De Kamer was aan de afdeeling „Lager On
derwijs" toe. Een doziln sprekers stond In de ru.
De heer THTJSSBN (s.d.) had hevige bezwa-
ïn tegen de concentratie van scholen; de raz-
a heeft de voorstanders van openbaar ondei
Us de schrik om het hart doen slaan. Er b
»n bureaucratische liquidatie" van scholen
lande en het paclflcatle-accoord is ernstig
angetasl. Vin vrijwillige medewerking aai
concentratie door het bijzonder onderwijs ge
looft hü niet veel.
r,«n mo'tic werd ingediend om de Kamer t.
doen uitspreker., dat bil het openbaar onderwij.
erdere bezuiniging op het onderwUs moet ach
;rwege blijven zoo lang niet op gelUkr—
>'Üze bü
bijzonder "onderwijs is bezuinigd.
dit onderwerp bi) So-
elUk is goed onderwlls
Mevr. DE VRIES-BRUIN8 (s.d.) besprak de
westie van ondervoeding
?rug op het debat
iale Zaken.
De heer L1NGBEEK (h.g.s.) zou willen, dat
onderwijs bewijst
hoe diep we zijn gezonken. De Bijbel behoort'
tlonale school. Dat kan niet, r~
vroeger was het toch zoo. totdat,
deel der liberalen met de Roomsehen en
dere'school gekomen
godsdienstl'
In bond de Bübel van de school
i is de btizon-
rele
Men wil de gehuwde
de school dooi
iiuioïaui-.o Maar kan niet een dee
der kloosterlingen-onderwijzers plaats maken
ju n.iiiia'iAi* p*«aih noodig
•kassen
voor huisvaders?' Mh d'c minister geld noc
heeft, moet hiJHiet rimuv lilt de kloosterkas
halen. Daar ts-ïiet fflentle, pléntie, plcntle.
- WESTUrfMAN (nat. herstel) betpog-
het nationale karakter der
schóól
n. N if
optreden, maar het kwaad
..'klaring moet van de onder
den gevraagd, dat ze onderwUs In
ib'siWef nationalen zin zullen ge'
:ate elementen komen
ivll volstaan i
die echte»
bijdrs
ichter
in
derdaad blijkt te zijn. Rotterdam zul 2 A 3 mil-
litgaan.
J. TER JuAAN (s.d.): En bluft »och
Gemeentefond:
oodlüdend.
Het
TER.
thans
bronnen.
De minister is lntussohen bereid nog Iets
tegemoet te komen.
Voor de eerstvolgende jnren wil bü nog
6 millioen beschikbaar stellen uit de alge-
lager zil» «lni
md Is. Die opbreng)
Van de over te brengen crisisopcenten
(50 op de Inkomstenbelasting en 30 op d»
Vermogensbelasting) zal de minister er 10
afnemen van he't algemeene budget en stor
ten ln het Werkloosheidssubsldiefonds.
Vaste verplichtingen, (half om half de werk
loosheidslasten verdeelon) kan de minister niet
vaarden. Daarvoor zijn de tUden te on-
keerd; over progressie in de belastingheffing
zelf valt te praten. Er ware geen bezwaar om
van de 50 opcenten op de Inkomstenbelasting
er 40 voor bet Rijk te nemen en 10 aan de ge-
intwerp worden
troffen.
De toenemende werkloosheid zal binnen
:r. ondanks bezw
de platte-
at bereikt.
De heer WIJNKOOP (comm.) zag In het
wetsontwerp den genadeslag voor de gemeen
ten en den heer de Geer als de groote broer
van den minister. De leus: met elkander voor
een ander, bo'teekent: de gemeenten voor het
Rijk.
opzoeken. Een
den kleurloo-
jestoat. De le-
- ...Jidheechouwing beheerscht voor
groot deel heel het onderwüs-terreln. De
alistische onderwijzer kan zich van zijn so-
clal'stlschen geest niet ontdoen en die moet
herhaaldelijk tot uiting komen. Dat verklaar
de Ds Bruins, een goed
De heer TF|
Defceer KETELAAR: (v.d.): Maar daarom ls
eDenheerW1ESTERMAN: Als 't anders was. zou
ao'n onderwijzer een menschelUke rariteit zUn.
De geest op de openbare school ls zeer be-
orderlUk geweest voor het bijzonder onderwUs.
Het was ook de Haagsohe afdeeling van den
aad van Ned. OnderwUzers die verklaarde,
at de kinderen van de openbare school met
e herdenking van Willem den Zwijger niets
maken hebben. In Amsterdam en eldera dito.
e roode heeren vreesden voor misbruik van
het Wilhelmus, van Oranje en de geschiedenis.
Het is beschamend.
Ook he't blad van den Bond van Ned. onder-
wijzers uitte zich herhaaldelijk op ergerlijke
wijze over wat onze nationale goederen raakt.
Neutraliteit in het natlonalo past nle't en
zeker niet op de openbare school. Op de open
bare school behoort ons nationale leven ln eere
te worden gehouden.
Is de minister overtuigd, dat bet ondenyos
in de openbare school overal in positief-natio-
nalen geest wordt gegeven.
Betrouwbaarheids verklaringen hebben maar
relatieve waaide, maar er moet toch tegen den
a-nationalen onderwijzer worden opgetreden.
De heer WENDELAAR (lib.) ontkende, dat
de rede
feitelijke:
In de openbare school. Er
einig onderw(jz«
het
»0. dat
schts
de s.d.a.p. zijn. Na-
alles Ideaal op de openbare
Positief onjuist Is. dat de Inspectie meewerkt
om-aan 1 Mei-betoogingen te kunnen meedoen.
Fout is voorts, dit do openbare school volko
men los is gemaakt van geloof en bijbelkennis.
Er kan daar ook wei eens uit den Bijbel wor
den verteld en bijbelsche platen kunnen er ook
worden opgehangen.
De scholenconeentratie dreigt den schoolstrijd
te doen herleven. Dat kunnen we in dezen tijd
van noodzakelijke samenwerking niet hebben.
Een beroep werd gedaan op de rech'terpartUen
cipieel bezwaar tegen.
Uit den aard van de zaak kan opheffing
school ten plattelands bezwaren oplevi
Maar het is onrechtvaardig dai
misbaar te maken en den minister
lükheid te beschuldigen.
i onrede-
De hoop werd uitgesproken, dat ook rechts
tot offers bereid zou zUn.
De heer TILANUS (c.h.) drong er op aan.
dat slechts kinderen van den zes-jarigen leef
tijd tot de school worden toegelaten.
Het bijzonder onderwijs kan niet op dezelfde
wüze coneen'treeren sis het openbaar onderwijs.
Er zijn daar veel minder kleine scholen dan
bü het openbaar onderwijs. Het lawaai, dat
dreven*"* £emaakt wordt> sterk over-
Wat zal er b« concentratie bü het bijz. on
derwijs geschieden met de scholen, die vaak
uit leening-geld gebouwd zijn? Dat is oen zaak
van groot belang.
Het bijz. onderwUs heeft den concentratie-
oproep verstaan.
De heer KETELAAR (v.d.): Maar ze doen er
De heer TILANUS: Men maakt zich ook een
onjuist begrip van do bevoegdheid der cen
trale organisaties bü he't bUz. onderwUs. Die
is van zedel(jken aard; ze kunnen niets beslis
sen en opleggen. Het opheffen van een bUzon-
dere school, waarvoor geleden, gebeden, gestre
den en geofferd is. Is geen gemakkelijke zaak.
Laat de overheid wettelijke elschen stellen
voor opheffing van scholen: dan is er geen
protest. Er ls bü het openbaar onderwUs geen
slagveld, maar slechte aanpassing aan de ver
anderde structuur.
Op de vergadering van onderwijzers ln den
Haagschen Dierentuin Is dc overheid beschimpt.
Is dat geschied door een onderwUzep en kan dat
dan zoo maar? Er moet aan den gevaarlllkcn
kankergeest een elnae worden gemaakt, ook
van bondsbesturen.
De motie-Thüascn Is niet te aanvaarden. Zij
vraagt het'onmogelijke op grond van feitelijke
omstandigheden cn positie der belde takken
mogel U k0IbT? En b&zutnisrine moet toch alt a
ü'e heer SURING (r.k.) zal medewerken aa
verlenging van de Stopwet. al moesten groo:
beawaren worden overwonnen om mede te wei
ken aan het stuiten van den bouw van nieuvi
büzondere scholen. Bovendien werkt dit wet
zeer eer.züdlg voor het bjjz. onderwijs. H«
medewerken aan deze wet beteekent een offe
mtratte mogelUk is. zal mee
atle
werking nie
zich van d<
De motie-Thüssen toont weinig begrip vai
den toestand. Er is geen gelUksoortighcid tun-
schen openbaar en bUzonder onderwUs. Ook dc
wettelijke bepalingen xiln volkomen ongelijk
soortig; het bijz. cnderv. js is enderworpen ai
vrU zware wettelijke voorwaarden, maar vo
Mi bestaat geen enkele b
paling voor oprichting.
zü"
len gebouwd zonder dn* er één lenriim
was (Maartensdijk). De wet voorkomt h
awtjnen van openbare scholen; de opheffing
van kleine b(jz. scholen is in de wet geregeld.
De heer Wendelaar hield een concentratie-
beschouwing met drie onbekende factoren. Wie
de cUfers bekijkt naar rato van het openbaar
duale, dat het bUz.
De minister wil zoo noodig wettelükdwin
gen. Maar dan moet de vrijheid van onder
wUs onverkort blUvcn verzekerd; moet er
gelijkheid van behandeling zijn, moeten de
thans geldende financieele bepalingen on
verkort bü de wet worden gehandhaafd en
moeten ook de 'le verleenen schadevergoe
dingen wettel Uk worden vastgelegd. Tegen
zoo'n wetsontwerp zal van rechlB geen
stem worden uitgebracht.
Uitzonderingsbepalingen moeten niet alleen
P onderwijzers worden toegepast. Geen pen-
on der wijzers alleen op 60-jari-
proefkonijn zyn.
gen leeftUd! Z(i
Ooit het niet uit
wUzerssalarfeeringT
K TER LAAN <•-)■> bestreed den
n esterman. die de openbare onderwUzers
"d, ,1i,.V"kefr? daglicht stelde. Z(j doen hun
'ettelijken plicht
Verder concentratie la ThUasen.
wo-rd ?1 de minister een belangrijke
zin heeft.
sverlag'.ng der ondenvUzers ln de.
Een motie
eeiir-""" (open
ling te maken als voor i
Ue heer WIELINGA (a.r.) bepleitte matiging
in de elschen voor gymnastiekonderwüzers in
het belang van uitbreiding van do lichamelijke
oefening. Niet overal zUn vakonderwüzers voor
dit onderwUs noodig.
Tn overweging werd gegeven bü wijziging
van het schooltoezicht het oude stelsel ln
vorm te herstellen. Het stelsel van
a 'opt nlct op den tegenwordlgen toe-
examengelden zUn te hoog opgevoerd. Er
It nu dik aan verdiend. Kan men aan ge-
...gden niet een deel van het examengeld
terugbetalen?
De heer v. HOUTEN (c.d.u.) vond de bezui
niging op onderwUs maar matig. Er zijn teveel
>enhnre scholen wggcconeentreerd. Van de
•iiwllllge concentratie btl het bijzonder onder-
üs werd weinig verwacht.
De heer KETELAAR (v.d.) bestreed de won
derlijke beschouwingen van den heer Wester-
do openbare onderwUzers. De heer
in debatteert daarover od sohool-
anier, om niet te zeggen kwajongens-
rei. dan kunnen ze gestraft
Het Wilhelmus moet door leder Nederlander,
gehoord worden. Maar het moet
,„ct het be-
Kend^e „manuaal" waarbij de heele arm te pas
De concentratie van de soholen was ln de
groote steden onder ieder minister noodig.
Gelüksoortlge en evenredige concentratie kan
bü het bijzonder, on deny ijs niet plaats hebben,
miaar concentratie is in ieder geval noodig.
Dan komt echter van rechts wel instemming,
maar alleen met den mond. Voorwaarden als
de heer Surlng stelde belemmeren het vriend
schappelijk onderhandelen ove»- deze zaak. De
betuigingen om aan concentratie te willen
-leewerken krügen dan heel weinig waarde.
De motie-Thlissen trapt een open deur open
n klopt op wat de minister al heeft gezegd,
an deze motie bestaat geen behoefte.
De motie-Ter Laan heeft de instemming van
den heer Ketelaar.
De heer WIJNKOOP fcomm.) oefende crl-
tiek op den aanslag op het onderwUs dcor de
zen vrüz.-dem. minister van OnderwUs. Aan
rechts werd verweten, dat het onbereid ls tof
bezuiniging mee te werken.
De heer ZTJLSTRA (a.r.) bestreed de mee-
g, dat het bü'zonder onderwUs geen offers
brengen. Dc feiten bewijzen het tegendeel.
Dat bewüst opnieuw de verlenging van het
Stopwetje. Er is door het openbaar onderwijs
nog geen enkel offer gebracht, dat door het
bijzonder onderwijs niet is gebracht.
Dc Haagsche protestvergadei ing was afbraak
m het openbaar onderwUs. Concentratie is
niet het een en het al. Wie deze eenzUdig op den
grond stelt, bereikt niets. Concentratie is
ander deel van de bezuiniging en brengt
slechts weinig op. Ook zonder concentratie zou
den in de groote steden tal van scholen moeten
Van
onderwUs aangedrongen.
ntratle bü het
Jn van het particulier initiatief. BU het alge-
een debat heeft de heer Schouten or op aan-
ïflrongen. Gedwongen concentratie met ter
zijde stelling van het rlehtlngverschil is niet
door Jen heer Surlng genoemd, vloeien
als vanzelfsprekend voort uit den aard van het
bUzonder onderwUs; er zit niet de minste wil
lekeur of machtswellust in. Er valt bü het bü-
onderwijs niet veel I
irdoor te bezuinigen.
kwam de heer ,v. d.
HEI6pEW%"d.)"den h'ëi
bestrijden. Tijdens deze rede groepten de
Er moet veel r
v. DIS (s.g.p.) betoogde
•entratia bö het BUz. onderwijs l
de richting worden gerekend. De salarissen
kloosterlingen-cnderwUzers moeten sterk
voeding in de school moet geschieden
zonder de beginselen van andersdenkenden te
sen. Ouders hebhen het recht te verlangen
an hun beginselen in de school volle recht
worde gedaan.
Do evenredigheid, waarvan de heer ThUssen
ipralc, leidt tot absurditeiten. Dan zouden b.v.
n N.-Brabant zoowat alle openbare scholen
verdwtinen. Want hü ssou in andere streken de
kleine büz. scholen willen doen opheffen.
Royaal houdt
•eiale regeling wil
igieusen er onder
2.10 uur. De minister aan het woord.
MINISTER MARCHANT wil voor de schlp-
perskinderc
kar. krügen i
de heer WleK
i hel zender kosten kan, mag het Frlesch
facultatief worden ingevoerd
nationale eonhcidsschool als we
teem moesten veranderen? De hoor
I er een. rle In-er Pis en ook de lieer
Westerman. maar ze willen alle dri0 een andere
snheidssehool. Dat ls het beste bewijs, dat het
in hopeiooze onmogelijke zaak ls. Laat men
verder overzwügen. dut bekort het debat.
Het Wilhelmus kan men moellUk laten zin-
Mi. als do kinderen de woorden nog nle't be-
grüpcn. Het is ook geen gelukkige elsch, dat
GEMENGD NIEUWS
NEDERLANDSCH SCHIP
AANGEVAREN
De „Orania" aan de Portugeesche
kust gezonken
Alle opvarenden gered
Volgens bij de directie van de Koninklijke
Hollandsche Lloyd ontvangen telegram is
het stoomschip „Orania" van deze maat
schappij, dat op weg was van Lissabon naar
Leixoes, door het Portugeesche stoomschip
„Loanda" midscheeps aangevaren. De „Ora
nia" heeft de haven van Leixoes nog kun
nen bereiken, doch is in deze haven gezon
ken.
Alle opvarenden, zoowel bemanning als
passagiers, konden worden gered. Kapitein
van het s.s „Orania" was de heer Maars.
De „Oranda" is 9763 bruto ton groot en is
in 1921 gebouwd. Het was een der grootst®
passagiers-vrachtschepen van de Koninklijke
Hollandsche Lloyd.
Een nader bericht meldt, dat de Orania ten ar
ker lag en toen door een Portugeesche boot is
aangevaren. Deze Portugeesche boot is de haven
blijkbaar met een groote vaart binnengekomen. De
Orania werd achter de brug geraakt, waardoor het
schip van onder tot boven is opengescheurd. Het
schip is gezonken. De passagiers hebben zich kalm
gedragen en zijn van boord gehaald door allerlei
booten en sloepjes, die waren toegesneld.
Geen der opvarenden of passagiers heeft letsel
bekomen. Het schip ligt in 11 M. diep water en
ligt plat.
De gezagvoerder van de Orania waar
schuwde, dat een ketelontploffing dreigde.
De 122 passagiers werden met grooten
spoed overgenomen door een havenboot,
welke ter assistentie was verschenen. De
passagiers kondeo slechts enkele persoon
lijke bezittingen redden. De uit 158 koppen
bestaande bemanning van de Orania verliet
het laatst het zinkende schip. De bemanning
heeft al haar bezittingen verloren. De ha
venloods verklaart, dat, indien de botsing
buiten de pier zou hebben plaats gevonden,
de mogelijkheid niet zou zijn uitgesloten ge
weest, dat alle opvarenden om het leven wa
ren gekomen.
Over de haven van Leixoes in Portugal, deelde
de Inspecteur voor de Scheepvaart te Amsterdam,
de heer C. A. G. v. d. Boom, tot wien wij ons
i enkele inlichtingen gewend hebben, mede, dat
een zeer kleine haven is met twee steenen pie-
I. die in de zee zijn uitgebouwd. Een schip, dat
deze haven binnenloopt, moet in verband met het
tij volle kracht varen, doch reeds weer volle kracht
achteruitslaan, als het oog maar gedeeltelijk b:n-
:n de haven is, wil het niet vasdoopen.
Ofschoon uit de eerste berichten in geen geval
n vaste conclusie vaut te trekken, blijft de moge
lijkheid bestaan, dat de „Orania" niet verloren is
i drijvende gemaakt kan worden.
De „Orania" en de „Flandria" zijn twee gelijke
schepen, die in hetzelfde vaarplan dienst doen.
Mocht eerstgenoemd schip verloren zijn, dan zou
den daardoor aan dat vaarplan groote moeilijkhe
den in den weg worden gelegd.
Nader wordt gemeld:
Tijdens de aanvaring van de Orania, door de
Leanda, vielen verscheidene opvarenden van de
Orania in het water, doch zij werden onmiddellijk
opgepikt. Een der passagiers liep een schedelbreuk
op en werd in emstigen toestand in het ziekenhuis
te Leixoes opgenomen.
Verder werden nog eenige opvarenden licht'
gewond.
De Orania ligt op zijn zijde half onder water.
Van de lading, bestaande uit ongeveer 3000 tons
is een gedeelte naar buiten gespoeld. De bergings
stoomschepen Volkyrien en Seefalke worden mor
gen verwacht. Het s. Loaoda heeft de haven van
>es verlaten. Of en in hoeverre het is bescha
digd is niet bekend.
De kerkinstorting te
St. Michelsgestel
Thans is een onderzoek ingesteld naar de
instorting van het koorgewelf in dc R.K.
Kerk te. St. Michelsgestel, door den rechter-
commisaris en den substituut-officier van
justitie bij de Bossche Rechtbank en de
deskundigen, de heeren ir, Froger en Vis
sers te Vught.
De juiste oorzaak van het ongeval kon
nog niet worden medegedeeld, maar wel, dat
™oeteif"lnüene,ke gelegenheld het "Wilhelmus
fe dcr °penl>ai-e school is nega-
n nTi Lmcn moet anderen niet kwet-
e...rHhAMP?b&^ 8^°o1 kan aanpassen aan
geaardheid der bevolking.
nienh.°nd!r"'i5Mr aan de openbare school moet
A d naa^ zt,n Sedra? buiten de
school. Daarmee hangt het vertrouwen dei
ouders samen. Het optreden van verschillend^
paedagogen In den Haagschen Dierentuin was
weinig pacdagogisch. De vraag van een straf-
ve™olg"fng behoort niet tot 's ministers be-
Bgdhelo. Deze menschen hebben precies het
omgekeerde bereikt van wat ze zeggen tn wil
len bereiken. Ze hebben de openbaro school on-
m"Z ®eï, deu* BTegeven. PersoonlUk trekt
ster zich van de geuite grofheden ni
bü wel nauw genomen.
Van de 340 opgeheven scholen kwamen maa;
I beroepen aan. De helft de»- 340 zyn opgehe
sn in do groote steden. Daar staat de ministe
iiten. De klachten over plaatselUke concentra
tie zyn nog nooit uitgekomen. De menschen pus
ten zich onmlddellUk aan.
Opheffen kan niet naar een bepaald systeen
eschleden. Men kan soms een klein schooltj.
loeten laten bc-staan; concentratie van 'n be
trekkelUk groote school kan soms gunstig ziii
het onderwUs en weinig bezwarep opleve
-ThUssen is voor een deel overbodig
.u n .t?1 onJ"'st en voor toepassing
niet vatbaar. Alleen over ln openb. schoo' kan
de overheid beslissen. Voor het bUzonder on-
derwus moet rr drang z«n. B.v. van de zUde
der centrale schoolorganisaties. Concentratie
kan ook hier nog wel wat opleveren, ook voor
verbetering van het onderwUs. Met de concen-
alleen zullen we er echter wel niet ko
men. Er moet ook op allerlei andere dingen
orden bezuinigd. Gezocht moet echter naai
de minst pijnlijke wjlze.
2.50 uur was dc minister gereed.
De stemming over de moties werd bennnld
op Vrlldag bli den aanvang der vergadering
de orde werd gesteld de verlenging van
het z.g.
Stopwetje.
2o lid der w.»t van 4 Aug. 1933 te
n honden van den minister van Onder-
niet te leggen In handen
jeenteraden. V^„,lo uicm aan ao „.„P
»Ur,?,n„/le(,ds rccht van beroep op de Kroon
e worden gegeven
De MINISTER na
dient aan de schoolbo-
op
VRIJDAG 21 DECEMBER 1934
HUIZEN 1875 M. Algemeen programma, verzorgd
door de NCRV. 8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.159.30 Gram.pl. 10.30 Morgendienst olv.
Ds. A. D. Meeter. 11.00—12.00 Orgelspel
MacCrafford. 12.15 Gramofoonpl. 12.30 En
semble v. d. Horst en gram.pl, 2.5 Chr. lec
tuur. 3.00—3.45 Zaag Co v. d. Mark. mmv.
Th. v. d Pas (piano) cn gram.pl. 4.00 Decla
matie eo gram.pl. 5.00 NCRV-harmonie-orkest
olv. P. v. d Hurk en gram.pl. 6.30—7.00 Cau
serie A. J. Herwig. 7.15 Gramofoonpl. 730
Causerie A. Kuiper, 8 00 Vaz Dias. 8.05 Fede
ratie Diaconieën Ned. Herv. Kerk. mmv. M.
Hemmes (viool). A. Swets (viool). A. Bcnge-
naar (piano) en sprekers. 9.50 Gramofoonpl.
9.55 Vaz Dias, 10.00 Chr. Gem. koor „Sioos
Lofzang". A'dam, olv. G. ter Braake, mmv. H.
Schouwman (tenor) eo strijiksextet. 11.00
11.30 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM 301 M. 8.00 VARA. 12.00 AVRO.
4.00 VARA. 8.00 VPRO. 11.00 VARA. 8.00
Gramofoonpl. 10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Declamatie C. Rijken. 10.30 Gramofoon-
platen. 11.00 Vervolg declamatie. 11.15 Gra
mofoonpl, 12.00 Stafmuziek van het 6e R. I. te
Breda. olv. L. de Morée. 2.00 Voordracht door
Ank. v. d. Moer en gram.pl. 3 00 Uit Heek,
Utrecht: John van Brück en zijD orkest. 4.00
Kniples. 4.45 Gram.pl. 500 Voor de kinderen.
5.30 De Zonnekloppers olv. C. Steyn. 6.00
Gramofoonpl. 630 „Orvitropia" olv. J. v d.
Horst. 7.15 Trioccocert. 7.30 Dr. H. Brugmans:
Marx. 7.50 Gramofoonpl. S.00 Dr. J. Eller-
broek: De waarde van het geloof. 830 Concert.
9.00 Lezing mej. Mr M. A. Klomp 9.30 Ver
volg concert. 10.00 Vaz Dias. Vrijz. Godsd.
Persbureau. 10 15 Declamatie Ada Geyl. 11.00
Jazzmuziek (gr.pl.). 1130—12.00 Gram.pl.
DROITWICH 1500 M. 10.35—10.50 Morgen
wijding. 11.05 Orgelspel Reg. New. 11.50 Het
New Victoria Orkest olv. S. Phasey. 12.50
BBC-dansorkest olv. Hall. 135 Kamermuziek,
2.20 Jaarlijksch Baoket van de Kleine Londe-
naars. 2.50 Gramofoonpl. 335 Lezing. 3.55
BBC-Northem Orkest olv. Morrison. 4.35 E.
Colombo en zijn orkest. 5.35 Het Squire Celeste
Octet. 6.20 Berichten. 6 50 en 7.10 Lezing, 7.30
Koorconcert. 7.50 BBC-orkest olv. J. Lewis,
mmv. F. Phillips (bariton). 8.50 „The little
boy", spel van Delafield. 9.50 Berichteq. 10.20
Voordracht. 10 35 Voordracht. 11.40—12.20
Harry Roy eo zijn band.
RADIO PARIS 1648 M. 7.20 en 8.20 Gramofoon-
platen. 12.50 Goldy-orkest. 8.20 „Tragaldabas",
spel van Vacquerie, 10.50 Dansmuziek.
KALUNDBORG 11.20—1.20 Strijkorkest olv. An
dersen. 2.00 Zang en piano. 2.20—4 00 Concert
uit rest. „Wivex 7.30 Viola da gamba-recital.
7.50 Hoorspel. 8 35 Gramofoonpl. 8.45 Omroep
orkest olv. Gröndahl. 10.25—11.50 Dansmuziek.
KEULEN 456 M. 3.20 en 6.35 Gramofocopl. 11.20
Weragkamerorkest. 1-35 Bioscooporgelconcert.
A. Wolf. 3.20 Omroepkleinorkest olv. Wilcken.
5.10 Omroepkinderkoor. 7.35 V. d. Deutsch-
landsender: Omroepkoor, -orkest en solisten
olv. Görner. 8.20 Zigeunermuziek. 10.2011.20
Gramofocnplaten en Omroepvrouweokoor olv.
Breuer.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.; 12.20 Gramo
foonpl; 1.30—2.20 Omroeporkest olv. Gasonj
5.20 Dansmuziek. 6.20, 6.50 en 735 Gram.pl.
8.20 Omroeporkest olv. Gason. 9.20 Hoorspei.
10.30—11.20 Dansmuziek. 484 M.: 12.20
Omroeporkest olv Gason. 1.302.20 en 5.20
Gramofoonpl. 5.45 Pianorecital. 6.35 Gramo
foonpl. 7.35 Saxofoon-kwartet. 830 Sympho-
nieconcert .103011.20 Dansmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 735 „Engel.
Heilige. HirtenKerstspel van W. Ber-
ten, mmv. solisten, koor en orkest. 8.20
„Schwarzwaldtannen". hoorbericht uit Freuden-
stadt 9.20 en 10.05 Berichten. 10.20-11.20
Dansmuziek uit Breslau.
het overige deel der kerk solide is bevon
den, zoodat toestemming kon worden gegt*
ven, de kerk met uitzondering van het koor
open te stellen. Opdracht is gegeven over
te gaan tot afbraak van het geheele gewelf
boven het zangkoor.
De toestand van de gewonden, de heeren
Janssen en Kapteyns, is vooruitgaande.
Een smokkeldrama
Een doode, een gewonde
Te Maastricht hebben rijksambtenaren
een auto, die te Smeenkaas over de Belgi
sche grens was gekomen, beladen met bo
ter en suiker, achtervolgd. De auto wilde
weer over de grens ontwijken, door den kort
sten weg door de stad te nemen en dan bij
Veldwezeld over de grens te gaan.
De ambtenaren schoten op de auto, waar
door de chauffeur de macht over het stuur
'erloor en tegen een boom botste, De 20-
jarige H. W. uit Sittard werd op slag ge
dood, de andere inzittende, de 25-jarige H.
uit Hoensbroek werd door een schot ge
troffen en uaar het ziekenhuis te Maastricht
/ervoerd.
De overstrooming in Limburg
In den toestand van het overstroomde ge
bied langs het Julianakanaal is, ten gunste
noch ten ongunste, eenige verandering ge
komen. Te Urmond staan do kelders en
hier en daar ook bovengrondsche gedeelten
van de woningen onder water: ook Obbicht
cn Stein hebben nog ernstig van het water
te lijden.
De autoriteiten stellen de angstig gewor
den bevolking zoo veel mogelijk gerust; zij
zijn de overtuiging toegedaan, dat dc dijk
zich zal zetten en het leed spoedig geleden
zal ziin.
z.h.s. goedgekeurd.
aigeaaan cn gingen we. met
iirc.de hand. 'n beetje slapen.
HAZEN MET HALSCOLLIERS
In den Wieringermeerpolder worden tal
an hazen geschoten. Opmerkelijk is, dat
/ele exemplaren een halscollier dragen,
waaraan ongetwijfeld de strooperij niet
vreemd is.
MUIZEN IN DEN WIERINGERMEER
POLDER
Dc Wieringermeerpolder is bezocht met
lal van muizenfamilies, waardoor de gras
bodem vernield wordt. Ten bewijze, dat do
muizen ruim. zijn vertegenwoordigd moge
?-'-eHienAAdat op één vierk«nten meier om en
bij dc 20 gaten worden gesignaleerd op sora-
puge grasvelden.
