i
WOENSDAG 21 NOVEMBER 1934
EERSTE BLAD PAG. 3"
J Arnhem en de Spelling
B. en W. hebben antwoord gekregen
ree
idi Eenigen tijd geleden hebben wij mceg°-
«B deeld, dat B. en W'. van Arnhem rich tot de
t voorzatter van de Ministerraad hebben go-
wend met de vraag welke gedragslijn zij
le& opricht9 van de ©pel.mg moesten volgen.
55 Naar het Hbl. vermeldt, is antwoord ont-
iüngen.
Uaann wordt opgemerkt, dat, wanneer
ieder zich aan de bedoeling van de Regee-
ring houdt, alle berwaren, ook die betreffen
de de het gebruik maken van oude sciiool-
boekjes, vervallen.
Bet gemeentebestuur moet thans een be
slissing nemen, en öf de spelling De Vries
!.0 en Te Winkel handhaven, óf de gew ijzigde
spelling op de openbare lagere 6cholen in-
voeren. Wijziging van het leerplan is niet
j noodig; B. en W. kunnen hun beslissing bij
aanschrijving aan de hoofden van scholen
Imeedeelen. Vooralsnog ligt het niet in
'tt^de bedoeling der Regeering ora tot dwnng-
lma«t,regelen ten opzichte van gemeentebe-
"Hstnren, die de oude spelling handhaven, over
te gaan.
B. en W. zullen nu in een der eerstvolgen
de vergaderingen een beslissing nemen.
hd
De oud-gepensïonneerden van
land- en zeemacht
Een pensioenbijslag van 15 pet.
'Aamer over net wetsorvwerp tot vera
~Juitkeeringen aan oud-gepensionoeerde militai
Tvan zee- en landmacht zegt de Minister van Defen
sie. dat de vraag is, of de ..achterstand" voor de
oud-mihtairen alsnog dient te worden ingehaald,
hetgeen dooreengeoomen het gevat zou zijn. indien
,'a^alle pensioenen van oud-militairen met 15 pet.
jouden worden verhoogd
Het Hgt in de bedoeling om een zoodanige wij-
®%iging van het K. B. van 22 Juli 1930 te bevorde-
^ren, dat voor oud-ge pensionneer-de militairen de
bijslag uit de middelen der Stichting, bedoeld bij
^ritde wet van 26 Juoi 1926, ten hoogste 320 pet. van
het hun oorspronkelijk verleende pensioen (dus zon
Idder de in 1920 daarop gelegde verboogeng van 40
t pet.) zal kunnen bedragen. Voor den gene. die al
dus den bijslag van 320 pet zal ontvangen, zal de
verhooging zijner inkomsten overeenkomen met een
verhooging van 15 pet van het hem oorspronke-
Hjk verleende pensioen.
De raming van 1 millioén, welk bedrag gemoeid
rdfou zijn met geheele gelijkstelling op den voorge
schreven voet van de oud-militaire met de oud-
burgerlijke pensioenen, is berekend als volgt: er
=fctaat nog ongeveer f 8 millioen uit aan pensioenen,
(verleend volgens vroegere militaire pensioenwet-
I ten. zoodat een verhooging daarvan met 15 pet
ten bedrag van rood f 1.200.000 zou vorderen, op
welk bedrag naar schatting f 200.000 zou vrijvallen
I pan bijslag ten koste van de stichting.
DE OUDE FOUT
peen kerkelijke of dogmatische
grenzen
Ikan maar de beste zijn
Verkoop
voor Holland t
„TWENTOL"
DEVENTER
In een polemiek met „Volk en Vaderland"
toerkt „De Nederlander" op:
t „Er is geen sprake van, dat de grenzen
tusschen de Protestantsch-Christelijke par-
"fajen samenvallen met de kerkelijke of dog-
■uïpatische grenzen. Was dit het geval, dan
*c|qu elke Kerk en elke kerkelijke richting
a^en eigen politieke partij moeten hebben
vbd „Volk en Vaderland" weet evengoed als
flwij dat dit niet het geval is van elk van de
rote ProtestantschChristelijke partijen
iooren integendeel de aanhangers tot ver-
Schillende Kerken en kerkelijke richtingen,
ingiet zijn geen kerkelijke maar chris-
lS]el ij k e partijen. De oorsprong van de ver
schillen tusschen de Protestantsch-Christe-
eJijke partijen ligt dan ook niet op kerkelijk,
gpiaar op politiek terrein.
Wij beseffep intusschein, dat dit voor de
^'.S.B. niet zoo heel veel verschil maakt,
tvant het is juist de politieke verscheiden-
'Ifteid, die men niet wenscht te aanvaarden.
Maar laat men dat dan ook ronduit zeggen
ut4n er niet de kerkelijke verschillen bij
a®te pas brengen. Want ook als er geen ker-
■igielijke verschillen bestonden zou de N.S.B.
s. biet kunnen toegeven, dat er naast haai
n foor een Christelijke partij plaats is.
zei: Haar uitgangspunt is de politieke
tt«enheid en op dien grondslag moet zij,
niels Zij waarde hecht aan het verband tus-
ttichen Christendom en staatkunde, wel ko
toen tot een daarmee correspondeerende
jiljgodsdienstiee eenheid. Die gods-
dienstige eenheid is, zooals „Volk en Vader-
pjand" het zelf noemt, „een Christendom in
jlitflen meest algemeenen zin", dat wil zeg-
rfen niets meer dan een aantal „Christe-
ieJijke deugden" als „liefde, barmhartigheid,
tt®etrouwheid, plichtsbetrachting, offervaar
digheid, zelfverloochening".
Dat is alles van heel veel belang, maar
het wezenlijke van het Christendom
raakt op deze wijze volkomen verloren. En
daarmee verliest ook de erkenning van het
ngjerband tusschen Christendom en politiek
Anbaar waarde.
g> Dit offer is do politieke eenheid ons met
j fvaard."
Kerknieuws.
ngt CHR. GEREF. KERK
htc Beroepen: Te Bussum-Naarden, W. F.
pman te Middelharnis.
;R GERBF. KERKEN
nil Beroepen: Te Hoorn (als hulppred.) L. W.
>to(KorviDus. cand. te Haarlem.
"bj NED. HERV. KERK
scb Beroepen: Te Nieuw-Dordrecht (toez.), J.
"W. v. d. Meene, cand. en hulppred. te IJmuiden-
vgOost.
Aangenomen: Naar Hoom (toez.) Jac. de
HiPré, O. I. pred. met verlof, te Apeldoorn. Naar
hiZwolle (ais hulppred.), R. Boeke, cand. te Am-
aajBterdam.
nef
.AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Ds. G. G van Niftrik, gekomen van
.Schraard, is Zondag bevestigd als predikant
_.der Ned. Herv. Gem. te Vollenhove door
H,Ds. H. W. te Winkel, van Groningen, met
|-0Wdlkatie over 1 Tim. 1 15. De nieuwe leeraar
^"'cieed zijn intrede met een leerrede over 2 Ti-i.
fa Ds. P. v. d. S t a a y van T r i c h t hoopt 13
erijw. a.s. zijn intrede te doen bij de Ned. Herv.
je(Gem. te En te r (O.), na bevestiging door Dr. J,
0i*Riemens van Leiden,
Alg. Synodale Commissie
Ned. Herv. Kerk
Eerste Z it ting. De vergadering van
Algemeene Synodale Commissie der Ned. Herv
Kerk is samengesteld als volgt: Dr. G. J. Weij-
land, president; Ds. D. den Breems, secretaris;
Dr. P. Smit, vice-president; Dis. J. Boonstra,
Mr. H. L. Cost Budde, Ds. L. S. van Zwet,
Prof. Dr. Th. L. Haitjema, Ds. F. Tammens
i Ir. P. Wolfensperger.
De Voorzitter opent de vergadering met ge
bed. Vervolgens doet de secretaris verslag var
hetgeen door de Algem. Synodale Commissie
verricht is sinds het laatste verslag. Melding
wordt gemaakt o.a .van het ontslag aan Prof.
Dr. M. van Rhijn, wegens zijn benoeming tot
staatshoogleeraar. Prof. Dr. Korff zal op
zoek van de Syn. Commissie voor een deel
zijn werk overnemen tijdens de vacature.
Aan de orde is benoeming van de commis-
siën voor de hulpvragende Gemeenten: tot
respondent voor Gelderland wordt benoemd
Prof. Dr. Haitjema, voor Zuid-Holland Ir. P.
Wolf ensperger, voor Noord-Holland Dr. G. J.
Weijland; voor Zeeland Ds. F. Tammens; voor
Utrecht Dr. P. Smit, voor Friesland Ds. J.
Boonstra, voor Overijssel Dr. P. Smit;
Groningen Ds. van Zwet; voor Noord-Brabant
met Limburg Mr. Cost Budde, voor
Drente Ds. van Zwet. En verder worden
benoemd in de Commissie voor „de schraalste
Predikantstractementen" de secretaris en Mr.
Cost Budde; voor de kleine toelagen Ds.
Boonstra en Cs. van Zwet en voor de aanvra
gen uit het Studiefond» Prof. Dr. Haitjema.
De stemming van de Prov. Besturen voor
de Reglementswijzigingen wordt opgenomen.
t. Wij zuring van art. 14, 9e van het Regl.
>or de Kerkeraden: Aangenomen met 60 st.
vóór, 7 tegen.
2. Wijziging art. 16, 3e RegL Kerkeraden:
aangenomen met 63 st. vóór en 3 st tegen.
3. Wijziging art. 66 Regl. Vacaturen; Aange
nomen met 45 st. vóór ,21 st. tegen en 1 van
onwaarde.
4. Wijziging art. 27. Regl. Diaconieën: aan
genomen met 56 st. vóór; 11 st. tegen.
5. Wijziging art. 17 al. 4. Regl. Fonds noodL
Kerken en Personen, aangenomen met alge-
eene stemmen.
Verschillende punten van de agenda worden
voorloopig besproken, en commissoriaal ge
maakt.
De heer Mr. H. J. M. Tijssenrs, lid van de Sy
node, zal gevraagd worden de Synode te ver
tegenwoordigen op de jaarvergadering van de
Nederl. Afdeeling van den Wereldbond der
Kerken op 26 Nov. a.s. te Den Haag te hou
den.
Aan het Claesicaal Bestuur van Dokkum zal
hericht worden, dat de zaak, waarover het
schrijft, door het besluit in hooger beroep van
de Synodus Contracta van 1 Aug. 1934 recht
gezet is, waardoor het genoemde Classicaal
Bestuur in staat is, de zaak opnieuw aan te
vatten.
Aan de Kerkelijke hoogleeraren zal advies
gevraagd worden omtrent de vraag, in hoe
verre reeds dit jaar voordrachten over bepaal
de vakken noodig zijn.
Aan den Kerkeraad van Ermelo wordt voor
zijn tweede predikantsplaats de goedkeuring
verleend, bedoeld in art. 18a, b en c van het
Reglement op de Predikantstractementen.
De Synode droeg aan de Algemeene Syno
dale Commissie op nog eens haar aandacht te
schenken aan een oploasing van het Groote
Stads-probleem. De Secretaris stelt voor afge
vaardigden van de groote steden bij elkaar te
brengen. Tot dat einde wordt een Commissie
benoemd, bestaande uit de heeren Prof. Haitje
ma, Mr. Cost Budde en Ir. Wolfensperger.
Kerk en Staat in Duitschland
De rede van Dr. Muller
Wij ontvingen van de Kirchenamtl. Pressestelk
te Berlijn (het persbureau der Rijkskerkregeering)
een overzicht van de rede, Zondag door den
Rijksbisschop te Berlljrv-Steglitz gehouden, en
waaruit wij een en ander hebben vermeld. Ter
kenschetsing van de opvattingen van Dr. Müller
zij nog gewezen op een zl)ner slotwoorden, lui
dende: „Het is veel beter, dat een mensch innerlijk
het met zijn God eens wordt, dan dat zich Bonden
en Vereenigingen vormen, die meenen dat zij het
Evangelie en den lieven God moeten bescher-
Na zijn rede werd Dr. Muller namens de kring
leiders der Duitsche Christenen in het district
Keulen I dank gezegd met deze woorden: „U.
heer Rijksbisschop, zijt voor ons de waarborg voor
de eene groote algemeene Evangelische volkskerk,
door welke alle sectarische bouwsels zullen ver
pletterd worden.
Dr. Kinder aan 't woord.
Ter Inleiding van de rede van Dr. Müller heeft
Dr. Pausch, de leider der Bcrlijnsche Christenen,
een rede gehouden, welke niet slechts tegen de be
lijdenispartij, maar ook tegen het heidendom der
Duitsche „Glaubensbewegung" was gericht
Zijn betoog culmineerde in de verklaring, dat
nationaal-socialisme en Christendom bij elkaar be-
hooren, onafscheidbaar zijn en dat het nationaal-
socialisme niets anders is aao practisch Christen-
Dr. Kinder, Rijksleider der Duitsche Christe
nen, herhaalde, dat de Duitsche Ghrijtenen den
strijd io de kerk niet zullen beëindigen door het
sluiten van een compromis. Hij noemde dezen
strijd een strijd tusschen „de predikantenkerk. het
product eener overwonnen periode van het libera
lisme. en de volkskerk, het ideaal der nationaal-
sociaiistische Duitsche Christenen".
Ook dr. Kinder legde er den nadruk op. dat dc
Duitsche Christenen eveneens strijden tegen den
invloed der moderne heidenen en ook tegen diege
nen onder hen, die hooge functies bekleeden. Met
deze verklaring, welke klaarblijkelijk gericht was
aan het adres van Rosenberg en de zijnen, oogstte
hij een daverend applaus.
De Gereformeerden in Hannover
In de Reform. Kirchenzeitung verklaart dr. W.
Kolfhaus, dat hij het met den vrede, dien de Ge
reformeerde Hannoversche Landskerk, in tegenstel
ling tot de Luthersche idem, met het kerkbestuur
van Müller gesloten heeft, het niet eens is. om
twee redenen 1. omdat de positie van de gerefor
meerden buiten Hannover nog niet tot klaarheid
gebracht is, en 2. omdat de eenheid in den strijd
van deze gereformeerden met de andere gerefor
meerden in het rijk niet voldoende is uitgekomen.
BETHSAIDA-BERICHTEN
UIT DIEPPE
Eenvoudige visschers die zich als heeren
gedragen
De nieuwe zaal, die met veel moeite
gevonden werd
't Wordt w
van ons blad
Niet zóó heel zelden i
lazen wij nog al eens vai
werk van „Bethsaïda"
gebeurt er niet veel mee;
hebt u geen lust meer to
Laat me de vragers m<
de zaak, als ik dat zoo
tot op heden allerminst
te nemen, is ook niet
de lezers kunnen
tijd, dat de duizenden lezers
nze goede zaak hooren.
s me toegevoegd: vroeger
u in de courant
in Frankrijk; hoe
-. kwijnt soms de zaak of
t schrijven?
:t één woord geruststellen:
•ens noemen raag, kwijnde
en de lust om de pen op
vergaan; alleen dacht ik
één bepaald onder-
Ds. Heida
werpje ook te veel krijgen en eenvoudig het stukje
overslaan, met de gedachte: oude kost; de schim
mel begint eruit te slaan.
Nu ik echter duidelijk vernomen heb, dat de
stukjes werden gelezen, wil ik het weer probeeren,
wat mede te deden.
Allereerst een korte terugtred.
Verleden jaar, toen de machtig geworden Neder-
landsche regeering een gebod uitvaardigde in den
trant van de lang verdwenen Perzen en Meden,
dat geen schip, met gezouten haring beladen,
eenige Nederlandsche haven mocht binnenvallen na
5 December, erbij voegende, dat evenmin versch
aangebrachte baring aan de Nederlandsche Kust
na dien tijd mocht
worden gezouten,
dachien wij, dat de
nazaten van Willem
Beukelszoon daar
door toch wel met
lamheid zouden ge
slagen zijn en wij
op dienzelfden da
tum te Dieppe onze
matjes wel konden
oprollen en het va-
derlandsche bed
weer konden opzoe
ken om daar zoeti
rust te genieten.
Wie echter zóó
dachten, hadden bui
ten de Katwijkers
gerekend.
„Versch varen"
werd toen hun devies. De anderen lagen reeds
weken binnen, toen de oeverbewoners van Vader
Rijn nog in Dieppe binnenvielen om ijs te halen
voor hun aardige „schotjes", gevolgd door zoete
winstjes die voor een enkele het sombere en sobere
jaar wat milder maakten.
Schipper Arend van Duin was hier toen de be
middelaar voor de feeders, de trouwe helper voor
de Teuns en Arie's en welke bekende namen ook
meer op het Katwijksche bevolkingsregister mogen
Dat gaf voor Bethsaïda nawerk.
Hadden vóór 5 December de oude, bekenden
hier. de Vlaardlngers, de overhand, na dien datum
was het aU«s Katwijk, wat de klok sloeg.
Met veel moeite had Bethsaïda na twee dagen
snuffelen en speuren en moedeloos zoeken een
nieuwe zaal kunnen krijgen: maar de landrotten
weten niet, hoe blij wij met ons zaaltje waren.
De verschillende assistenten van den Dominee
en de pleegzusters vooraan, hielpen het schoon
maken en ook de zeelui deden wat ze konden, om
het proper te houden en den Franschen hotel
houder te laten zien, dat wij een nette zaal waard
zijn.
'tHad me wat moeite gekost, om dien Meneer
te overreden, mij uit de verlegenheid te helpen en
zijn verwarmde „groote zaal" zooals ze dat hier
ooemen, af te staan.
De spijkers, en hierbij wees hij naar de zolen
van zijn schoenen, dat was het laatste tegenargu
ment, maar dat bij mij ook al niet insloeg en dat
ik wilde afweren met de verpletterende tegenwer
ping: gooi dan maar zakken over je mooie vloen
docht dat bleek heelemaal overbodig: de eenvou
dige visschers hebben zich den heelen tijd in de
nette hotelzaal als „heeren" gedragen.
Velen, die op klompen kwamen trokken evenals
bij moeder thuis de kleine „bommetjes" waarop ze
De zeelui waren al uren in de haven, toen de
ia! in orde kwam.
De lucht donkerde en druilend sloegen damp
i fijne regen neer; maar. hoewel de aankondiging
in de zaalopening door hard roepen nog met de
hand voor den mond langs de schepen moest ge
beuren en maar enkele biljetten te hooi en te gras
kenden worden uitgereikt, ons hart juichte en wij
dankten God, toen de geheele ruimte bezet werd.
ven aan den trap naar de eerste verdieping
i de Heer en Mevrouw Thomas te luisteren
het krachtig geluid der mannenstemmen, die
door alle verdiepingen van het gebouw drongen;
na de preek werd er gezellig thee gedronken en ge
schreven naar het vaderland.
Zoo was de inzet; en zoo is het gebleven ge
durende ongeveer 6 weken. Meermalen hebben de
/erhuurders getuigd: „Zoo iets zou met onze zee-
ui onmogelijk wezen".
Laten de lezers daarover eens nadenken, want
n zulk een getuigenis ligt een erkenning, die dank
baar stemt en ons moet doen waken voor de toe-
it was het vorige jaar, toen de crisis reeds
schrikkelijk scherp in heel de visscherij was door
gedrongen.
Wat moest en moet het worden in het Najaar
in 1934?
„Jullie komen van 't jaar niet naar Dieppe,
Dominee, met je arbeid onder de visschers!"
Hoe vaak is me dat al toegevoegd in en buiten
officieelc vergaderingen, waar ik moest verschijnen.
,'k Weet nog niet; gij noch ik kunnen dat zeg
gen. broeder!" was dan mijn eentonig antwoord.
Medelijdend en zacht glimlachend zag men mij
m aan, vaak zonder verder op het vraagstuk in
te gaan.
,,'t Kan zijn, dat er toch nog wel enkelen naar
het Kanaal gaan", was later het begin van een
uw gesprek over hetzelfde onderwerp.
,Als de Duitschers nog wat willen geven voor
de versche haring kon er nog wel een paar week
jes gevischt worden in het Kanaal" was oog later
het lijntje, waarmee men bijtrok.
Ben je nog niet vertrokken? Er gaan wel 60
schepen naar Dieppe, schreef me later een trouwe
•riend, een n.an, die wil meewerken in Bethsaïda's
Knollentuin.
nu zit Ik er met mijn vrouw den eersten
Zoo snel de trein ons wilde voortjagen, zijn we
heengegaan.
't Is nog stil in de haven: mooi weer op zee.
Hollanders en Duitschers spraken wij onmid
dellijk. Ja. die Duitschers zitten overal en werken
als trekpaarden. HEIDA.
DE BAPTISTEN TE HOORN.
Te Hoorn zal in de kleine Baptisten-
gemeente in de vacature-Ds. G. Visser geen
predikant meer worden beroepen. De heer
Brongers is aangesteld, in samenwerking
met de Unie der Baptistengemeenten, als
Evangelist-Colporteur. Hij dient tc\ens de
gemeente als voorganger.
EEN NOVUM?
Door bet bestuur der Vereen, ter bevorde
ring van Chr. belangen te Z ij 1 d ij k is
dezer dagen aanbesteed, liet bouwen van
een galerij in de Geref. kerk aldaar, welke
galerij volgens de N. Pr. Gr. Crt. meteen
al worden ingericht als vergaderlokaal
oor de jeugd\ereenigingen, catechisaties
ens,
ZENDING EN PHILANTROPIE
JEUGDCOMMISSIE
NED. IND. ZENDINGSBOND.
De secretaris der jeugdcommissie van
den Ned. Indischen Zendingsbond heeft
in de dezer dagen vermelde vergadering
van den Ned. Ind. Zendingsbond verslag
uitgebracht over het werk der commissie.
De taak van de commissie beperkt zich tot
het geven van steun en hulp aan het jeugd
werk en de vereenigingen. Van den Christe-
lijken jeugdarbeid als geheel wordt geen
overzicht gegeven.
De jeugdcommissie beoogt het jeugdwerk
te dienen:
a. door het te stimuleeren.
b. door 't bevorderen van samenwerking.
c. door het geven van adviezen, waar dit
gewenscht wordt.
In de eerste jaren van de ontwikkeling
van den Cliristelijken jeugdarbeid van
1922 tot omstreeks 1927 was het noodig
dat de jeugdcommissie zooveel mogelijk tfet
jeugdwerk stimuleerde. Later werd dit an
ders en was het meer het brengen van sa
menwerking, dat de aandacht vroeg. De
onderlinge uitwisseling van ervaringen en
het medehelpen aan de vorming der leiders
wordt nu voornamelijk als taak gevoeld.
Deze verschuiving in het werk komt het
sterkst tot uiting i« het karakter der jaar
lijksche jeugdleidersconferenties. Op de eer
ste conferenties werd in hoofdzaak, wat de
praktijk van het werk betreft, over wen-
schelijkheden gesproken; de laatste confe
rentie had tot deelnemers, jonge mannen,
die over resultaat en teleurstelling, op
grond van eigen ervaring konden spreken.
Het jeugdwerk draagt hier te lande een
zeer heterogeen karakter. Het is niet alleen
het beginsel, kerkelijke overtuiging, verschil
in zendingsachtergrond, die eigen kleur en
klank te voorschijn roept, maar het zijn ook
de groote volksverschillen, de tegenstelling
van stad en land, de kloof die de verstande
lijke ontwikkeling in 't jeugdleven brengt,
die hiertoe leiden. Zoo ontwikkeien zich
allerlei vormen van jeugdwerk. Vereenigin
gen van jonge mannen en vrouwen, niet
straf georganiseerde maar veelal toch zeer
hechte groepen in dorpen, clubhuiswerk in
steden, padvinderij, meisjesdriehoekwerk,
clubjes van vijf en bijbelkringen, platte-
landswerk en studentenwerk, dit alles komt
tot ontplooiing, soms zwak, zeer zwak, tè
zwak en toch het is er. Het kan en mag
de bedoeling der jeugdcommissie niet zijn
een „schlabone"-eenheid te propageeren.
Wel is het bevorderen van een bepaalde
vorm van arbeid van één centrum niet be
langrijk (driehoekwerk, clubjes van vijf).
Van de jongeren zelf komt telkens do
drang naar het in één verband samenbren
gen van de groepen en vereenigingen hier
te lande. In dit streven ligt veel bloot-
idealistisch, het buiten de realiteit om grij
pen naar de verwezenlijking van een ge
dachte. Het plaatselijk of regionaal bijeen
brengen is belangrijk.
Voor het geheel van het werk In Ned.-
Indië is het noodig dat er een centraal
lichaam is, dat het allernoodigste voor de
samenwerking biedt Deze taak wil do
jeugdcommissie vervullen. Hiertoe organi
seert zij elk jaar een jeugdleidersconferen-
tie, die ook dit jaar in Kalioerang gehou
den is. Alleen in 1933 zijn de fondsen voor
de leidersconferentie bcschikbaargesteld
voor de belangrijke Tjiterapconferentie van
de christenstudcntenvereenigingen in hel
posten. De leidersconferenties blijken tel
kens weer van groot belang te zijn.
Ook conferenties met een speciaal doel
zooals het kamp voor driehoekleidsters wor
den door de jeugdcommissie gesteund.
Daarnaast tracht de commissie door haar
uitgaven het jeugdwerk te bevorderen. Het
jeugdblad „Opgang" kwam geregeld uit In
de „wegwijzerbibliotheek" verschenen tot
nu toe vijf deeltjes.
De commissie is ten slotte het orgaan dat
zoover dit mogelijk is, tracht de abituriën
ten van de Christelijke scholen te bereiken
die voor de voortzetting van hun studie
naar elders gaan.
LECTUUR VOOR ZENDELINGEN.
Wat bladen, tijdschriften en boeken betee-
kenen, vooral voor de op afgelegen Zen-
dingsposten arbeidende Zendelingen en hun
gezinnen, kunnen wij, levende in de be
woonde wereld, ons moeilijk indenken.
Maar het Comité, dat zich nu reeds 15 Ja
ren inspant, om in dit groote geestelijke be
lang te voorzien, weet van meer nabij, wat
het zeggen wil: „Het lezen van lectuur uit
Europa is voor ons de eenige band met de
cultuur".
Wat deze lectuurvoorziening bereikt
en wat zij nog zoo graag meer bereiken
zou! wordt in het 15e jaarverslag van
het Comité uiteengezet Gelukkig onder^
vindt het al veler hulp en medewerking;
zoo van uitgevers van tijdschriften, van de
Ned. Zondagsschool-Verg., van talrijke Zen
dingsvrienden. Ook kinderlectuur is noodig.
Er is een Zendingsjeugdcentrale, waarvan
600 Mohamedaansche en Chineesche kinde
ren lid zijn, die graag Nederlandsche boe
ken lezen.
Wie onder onze lezers bladen of tijd
schriften of brochures na lezing wegdoet,
bedenke zich eens, of hij of zi.i dit Comité
niet zou kunnen verblijden. Het adres is
Mej. A. C o b 1 ij n. R u b e n s 1 a a n 10,
Bilthoven. En hot gironummer, voor
wie op andere wijze meehelpen wil. 65063
Schoolnieuws*
Prof. Dr. W. DE SITTER
Hedennacht overleden.
In de afgeloopen nacht is te zijnen huize op
62-}arigen leeftijd aan een longontsteking over
leden Prof. Dr. W. de Sitter, hoogleeraar in
de astronomie aan de Leidsche Universiteit
Prof. de Sitter is 6 Mei 1872 geboren te Sneek.
Hij promoveerde 1901 te Groningen. Van 1897
1899 was hij volontair aan de Sterrenwacht te
Kaapstad; van 1900—1908 assistent in het sterre-
kundig Laboratorium te Groningen.
In 1908 werd hij hoogleeraar te Lelden.
Prof. de Sitter, die een Internationale vermaard
heid op astronomisch gebied had, is van 1925—
1928 voorzitter geweest van de Astron. Unie; in
1912 werd hij lid van de Kon. Academie van
Wetenschappen.
In 1931 ontving hij de Gouden Cats Wolfe
Brus se-medaille.
Voorts ontving hij diverse bultenlandsche onder
scheidingen.
Hij was ook curator van het Kon. Meteorol.
Instituut te De Bilt en heeft in de annalen der
Kaapsche sterrewacht zoowel als in die van Gro
ningen en Leiden, en ook in buitenlandsche vak
tijdschriften veel geschreven.
HET GEWOON EN UITGEBREID
LAGER ONDERWIJS IN 1933
L
Een sterke daling van het leer
lingental der scholen voor gewoon
lager onderwijs. Het verlies
van het openbaar g. L o. wordt
opgevangen door het R.K. g. 1. o.
In de reeks Mededeelingen van de afdee
ling Onderwijsstatistiek van het Centraal
Bureau voor de Statistiek worden thans
de voorloopige cijfers bekend gemaakt om
trent het aantal scholen, leerlingen en leer
krachten bij het gewoon en uitgebreid lager
onderwijs in het jaar 1933.
Aan deze Medodeeling onlleenen wij en
kele gegevens, waarbij wij eerst letten op
hel
gewoon lager onderwijs.
In de eerste plaats trekt onze aandacht,
dat het leerlingenaantal vergele
ken met het vorig jaar met 23.840 is terug-
geloopen. In 1932 bedroeg dit aantal nog
1.199 593, thans is het tot 1.175.753 vermin
derd. Deze teruggang laat zich zeer wel
verklaren, pe voornaamste factor, welke op
deze afname heeft ingewerkt, is zonder
twijfel geweest de maatregel, waarbij do
leeftijd van toelating tot de lagere school
van 5% op 6 jaar is gebracht. Het eerste
gedeelte viel in het jaar 1932 en de invloed
daarvan kon, op grond van door het Cen
traal Bureau voor de Statistiek uitgevoerde
becijferingen, op rond 20.000 leerlingen ge
steld worden. In het jaar 1933 viel de twee
de etappe van genoemden maatregeL De in
vloed daarvan mag wederom op plm. 20.00U
leerlingen gestald worden, waarmede het
grootste gedeelte van den teruggang van
het aantal leerlingen in 1933 verklaard is.
Het nog overblijvende gedeelte van de af
name, d. i. bijna 4000 leerlingen, moet wor
den toegeschreven aan den teruggang van
de geboortecijfers, waarvan de invloed zich
steeds sterker op de schoolbevolking doet
gelden.
De scholen voor gewoon lager onderwijs
zijn in hoofdzaak bevolkt door leerlingen
in den leeftijd van 6—12 jaar. De leerlingen
van dezen leeftijd in het jaar 1933, zijn ge
boren in de jaren 1921 t/m 1927. la die
jaren waren de geboortecijfers aldus:
1921
1922
1923
1924
1925
1026
1927
189.546
181.8S6
185.674
182.430
178.515
177.493
175.098
Gelijk de lezer ziet Iqppen deze cijfers
behoudens een uitzondering in het jaar
1923 regelmatig terug. Het ligt voor de
hand, dat dit proces zijn invloed op de
schoolbevolking zal doen gevoelen.
Het \orig jaar, in 1932, vertoonde het
leerlingenaantal slechts een kleine terug
gang (1210 leerlingen). Deze moest toen
worden verklaard door de omstandigheid,
dat de invloed van de eerste etappe van
meergenoemden maatregel grootendeels ge
compenseerd werd door het accres, dat op
grond van den leeftijdsopbouw der bevol
king verwacht mocht worden. Thans kon
zulk een accres niet meer verwacht worden
doch moest integendeel met een kleine ver
mindering uit dien hoofde gerekend wor
den. Vandaar de vrij sterke val van het
leerlingental in 1933. Naar verwacht mag
worden zal deze vermindering zij het in
zeer gematigd tempo nog wel enkele ja
ren voortgaan.
Het is begrijpelijk, dat een zoo groote af
name van het aantal leerlingen, in absolu-
ten zin bij alle richtingen een teruggang
heeft veroorzaakt. Bij het openbaar gewoon
lager onderwijs daalde het leerlingental
van 427.072 tot 410.592, d. i. met 16.840 ol
3,9 bij het Protestantsch-Christelijk g.l o.
van 361.275 tot 298.707, d. i. met 5568 ol
1,8 bij het Roomsch-Katholiek g.l.o. van
450.165 tot 448.597, d. i. met 1568 of 0,3 en
bij de neutrale bijzondere scholen voor g.l.o.
van 18.081 tot 17.857, d. i. met 22-4 of 1^2
Hieruit blijkt, dat het openbaar gewoon la
ger onderwijs, gelijk in vorige jaren, verre
weg het grootste aandeel in den teruggang
heeft gehad. De sterkte van het openbaar
g.l.o. is in 1933 dan ook weer teruggeloopen.
Men vergelijke slechts:
Op. Chr.
34,9 a=>,4
35,6 25,4 37,5
R.K. neutr.
1.5
1,5
De grootste winst is in 1933 derhalve,
evenals een jaar te voren, percentsgewijze
naar het Roomsch-Katholiek gewoon lager
onderwijs gegaan. Het Protestantsch-Chris
telijk en het neutraal bijzonder g.l.o. behiel
den hun positie, zoodat voor het jaar 1933
in hoofdzaak kan worden vastgesteld, dat
het Roomsch-Katholiek g.l.o. gewonnen
heeft, wat het openbaar onderwijs verloor.
In verband met opheffing en concentratie
van scholen stellen wij er belang in, hoe
het aantal scholen verloopen is. Wij
zien dan, dat er in totaal in 1933 36 scholen
voor gewoon lager onderwijs minder waren
dan in 1932. Toen waren or 7553, thans zijn
er nog 7517. Deze vermindering is ontstaan
doordat bij het openbaar onderwijs 90 scho
len minder aanwezig waren dan een jaar
tevoren, daarentegen bij liet Protestantsch-
Christelijk, het Roomsch-Katholiek en het
neutraal bijzonder onderwijs respectievelijk
20, 32 en 2 meer.
Het verloop van de aantallen hoof
den en onderwijzers voor do abso
lute aantallen waarvan wij naar de Mode-
deeling zelve verwijzen stelt ons in
staat om na te gaan, hoe het thans met het
gemiddeld aantal leerlingen per onderwij
zer gesteld is. Bü het openbaar onderwiis
steeg dit gemiddelde van 31,5 tot 31,0; bij
het Protestantsch-Christelijk onderwijs liep
het van 32,8 tot 32,7 terug: op dc Roomsch-
Katholieke scholen steeg het van 3-1,9 tot
35,terwijl ook op de neutraio bijzondere
scholen een geringe toename, n.I. van 24.2
tot 24,3 viel waar te nemen. Voor alle scho
len te zamen steeg het gemiddeld aantal
leerlingen per onderwijzer \an 32,9 tot 33,1
Mededeeling nr. 32 afd. Onderwijssta
tistiek. Op aanvraag kosteloos verkrijgbaar
bij het Centr. Bureau v. d. Statistiek.
Deze bekende schetsen van Mazijk's Uit
geversbureau te "Rotterdam verschijnen in
keurige regelmaat In totaal zullen 190
schetsen hot licht zien; thans zijn er reeds
128 verschenen.
Allen, die aan de jeugd Bijbelsche Ge
schiedenis hebben te vertellen, zullen van
deze schetsen grootcn steun onder\ inden.
Wie er nog geen kennis mee maakte, vrage
eens een proef vei aan.
We Mij,en deze mooie en practische uit
gave hartelijk aanbevelen.
DONDERDAG 22 NOVEMBER
HUIZEN 1875 M. 8.00-9.15 KRO. 10.00 NCRV.
11.00 KRO. 2.00-11.30 NCRV. 8.00—9.15 ca
1000 Gramofocnpl. 10.15 Morgendienst _olv,
Ds. J. v. Doorn. 10.45 Gramofooapl. 11.5J—
12.00 Godsd. halfuur. 12.15 Orkestconcert ea
gramofoonpl. 2.00 Handwerkcursus. 3.00—3.45
Gramofoonpl. 4.00 Bijbellezing door Ds. G. v.
Noppen. Mmv. bariton en orgel. 5.00 Cursus
handenarbeid v. d. jeugd. 5.30 Voordracht door
P. v. d. Bijl. 6.15 Gramofoonpl. 6.50 Friese a
halfuur door U. v. Houten. 7.15 Gramofoonpl.
7.30 Journalistiek weekoverzicht. 8.00 Chr.
Kinderkoor „Laus Deo" oh'. D. Zijlstra. 9.00
Ouderuurtje door A. J. Drewes. 9.30 Vaz Dias.
9.40 Orgelvoordracht Jan Zwart. 10.4011.30
Gramofoonplaten.
HILVERSUM 301 M. AVRO-uKzending. 8.00
Gramofoonpl. 10.00 Morgenwijding. 10.15 Gra
mofoonpl. 10.30 Geneert door „The Hollandia
Three", voordracht door Nono en gramofoon
platen. 12.00 Omroeporkest olv. N. Gerharz.
2.00 Halfuur voor de vrouw. 2.30 Omroepor
kest olv. N. Gerharz mmv. N. Grin en F. EI-
dert Bakker (vioolsolisten). 3.003.45 Naai
cursus. 4.00 Voor zieken en ouden van dagen,
4.30 Gramofoonpl. 4.45 Radiotooneel, voor da
jeugd. 5.30 AVRO-Aeolian-orkest. 6 30 Sport-
praatje H. Hollander. 7.00 The Ramblers olv.
Theo Uden Masman. 7.30 Engelsche les Fred
Fry. 8.00 Vaz Dias. 8.05 Gramofoonpl. 8.15
Straussconcert door het Concertgebouw-orkest
olv. Dr. W. Mengelberg mmv. E. Schelling
(piano) en L. Zimmermann (viool). 10.30 Ko-
vacs Lajos en zijn orkest. 11.00 Vaz Dias. 11.10
Gramofoonpl. 11.15—12.00 Kovacs Lajos en
zijn orkest.
DROITWICH 1500 M. 10.35-lOiO Morgenwij
ding. 11.05 Lezing. 11.25 Gramofoonpl. 11.50
Lezing. 11.25 Gramofoonpl. 11.50 Voor da
scholen. 12.10 Rutland Square en New Victoria
orkest olv. N. Austm. 1.20 Gramofoonpl. 2.25
Voor de scholen. 3.20 Vesper. 4.10 Gramofoon
platen. 5.05 Orgelconcert G. Mills. 5_35 BBC-
dansorkest olv. Hall. 6.20 Berichten. 6.50 Koor
concert. 7.10 Duitsche causerie. 7.40 Gramo
foonpl. 7.50 Causerie. 8.20 .Charing Cross
Road", gevar. programma, 9 20 Berichten. 9.50
Toespraak door Sir Giles Gilbert Scott. 10.05
Pianorecital. 10.20 Korte dienst. 10.35 „Johaon
Strauss in Caveat Garden", operettemuziek.
11.30 St. Cecilia's Day Programme. 11.40—»
12.20 Casani-Cluborkest olv. Charlie Kunz.
PARIJS „RADIO PARIS" 1648 M. 7.20 en 8.20
Gramofoonpl. 12.50 Pascal-orkest. 5.20 „Nico-
mède". van Corneille. 9.05 Nat. Orkest olv.
Inghelbrecht, mmv. Ch. Panzéra (zang).
KALUNDBORG 1261 M. 11.20-1.20 Concert
uit rest. „Wlvex". 2.00 Zang en piano. 2.20—
4.05 Concert uit rest. „Ritz". 7.30 Symphonic
concert, olv. Dr F. Busch, mmv, G Gassada
(cello). 10.20—11.50 Dansmuziek.
KEULEN 456 M. 5.20 Gramofoonpl. 6.35 Oraroep-
kwintet. 11.20 Omroeporkest olv. Kühn. 1.35
Schrammelkwartet. 3.20 Gramofoonpl. 5.05
Concert. 6,20 Zang. 8.05 Soldatenmuzlek. 9.50
—11.20 Orkestconcert.
ROME 421 M. 8.05 Concert mmv. orkest en so
listen. 9.20 Radiotooneel. 9.5010.20 Dans
muziek.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M.: 12 20 Grarao-
foonmuziek 1 JO—2.20 Omroeporkest olv. Ga-
son. 5.20 Gramofoonpl. 8.20 Hoorspel. 8.50
Zang en pianorecital. 9.20 Omroeporkest olv.
Gason. 10.3011.20 Gramofoonmuziek. 484 M.:
12.20 Salonorkest olv. Walpot. 1.30—2.20
Gramofoonpl. 5.20 Symphcmlcconcert. 6.35
C.-amofoonpl. 7.05 Accordeonmuzlek. 8.20 Sym-
phomeconcert m.m.v. solisten. 10.30—11.20
Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Dans
muziek uit Hamburg olv. E. Bolt. 9.20 Berich
ten. 9 40 Politiek overzicht. 10.05 Weerbericht.
10.2011.20 Concert door Josef Schwarz"
Dr. J. G. VAN DILLEN
Dr. J. G. van Dillen, toegelaten als privaat-do
cent in de economische geschiedenis in de faculteit
der lettereo en wijsbegeerte aan de Rijksuniversi
teit te Utrecht, geeft een openbare Jes op Maan
dag 26 November' 's middags te 4.15 uur. in het
k'.eio-auditorium. over: „De sociaal-economische
geschiedenis in haar verhouding tot economie, so
ciologie en politieke geschiedenis
Dr. A. SIEGENBEEK VAN HEUKELOM
Als opvolger van Prof. de Langen is tot hoog
leeraar aan de geneeskundige hoogcschool te B a-
t a v i a benoemd Dr. A. Siegcnbeek van Heuke-
lom. specialist-internist en röntgenoloog aan het
WUhelmioa-gasthuis te N ij m e g e n.
Dr. Siegenbeek van Heukciom is 30 Jaar ***6 ®n
is o.m. assistent geweest van Prof. Hymans van
den Bergh. Het standaardwerk van dezen over de
suikerziekte is mede resultaat van de samenwer
king tusschen hoogleeraar en assistent. Sedert 1
Aug. 1927 is Dr. van Heukelom te Nijmegen werk-
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Mej. B o u h u Ij s, onderwijzeres aan de Ncd.
Herv. School te K1 u n d e r t, is met 1 Januari
1935 benoemd aan de Chr. school te Oudenbosch.
De heer J. Koole, te Axel, onderwijzer
uit Indië met verlof, is benoemd tot onder
wijzer aan de Chr. school aan de Nieuw#
Haven te Middelburg.
Examens
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TB LEIDEN. Gesl.t
Wis- en Natuurkunde (K): camd.ex.. mej. P.
C. M. G. Peraant Shoep; ld. (F):
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
G<\=1.' Ned. lett.: o-ind,ex mej. M. v d. Toor
Geschiedenis: cajid.e*.. de
J. R. A. Loman
STAATHUISHOUDKUNDE EN
STATISTIEK
DEN HAAO. Gesl. d« hoer J. Aljretw, Twljzelef
HOOGERE MECHANICA M. O.
DEN HAAG. Opgor., op^ek. en afgew. 1 c-anL
STUURLIEDEN
DEN HAAG. Geel voor Je stuurman gr. Ptocm
vruart: J H.v. d. Maal. A. de Vries en J. M. V.
<JL Haret. Stuurman gr. stooinv.: K. Rljwrdt.
APOTHEKERS-ASSISTENT
LEIDEN (X-.S1. de dame* M 1. de J^g. J M.
Koppen. M. Koninc. A M. M v u. zijden en
S. D. M Wirth. allen Den Haai?.
UTRECHT. Opgor. 5 cand.. g.vs', Jo dame» O.
M J. RamaeKer-f. Kerkrede, -n 11 Kolnmau,
Uiiecht,
