rtKflCO)
Brieven uit Catalonie
Naar en in Zuid-Afrika
MAANDAG 12 NOVEMBER 1934
DERDE BLAD PAG.
Allerheiligen op het kerkhof
te Barcelona
Een trambedrijfwaar Hol
landsche tramwegen van
zouden watertanden
Orde en zelftucht
Op aanraden van mijn gastheer en zijn
ivrouw ben ik vanmorgen naar het kerkhof
gegaan, om daar getuige te zijn van de
wijze, waarop de bevolking op 1 November
zijn dooden herdenkt. Ik ben met eenige in
drukken en ervaringen rijker terug geko
men.
Mijn eerste ervaring was dat de Spanjaar
den in orde en zelftucht heel wat hooger
staan dan wij. Ik moest nl. op de Plaza
d'Espana de bus hebben, die vandaar naar
Tunis aan den voet van het kerkhof voert.
Er stonden reeds naar schatting een hon-
'derdtal menschen te wachten. In zoo'n ge-
,val zou zich bij ons een onontwarbaar klu
wen vormen, om toch vooral, met verachting
van z'n medemenschen, zich een plaats in
bus ,tram of trein te veroveren. Hier niets
daarvan. Geduldig maakten de menschen
uit zich zelf queue langs het trottoir en scho
iven bij aankomst van de bus netjes en ge
leidelijk naar binnen, totdat deze afgeladen
was en vertrok, de achterblijvende queue, die
inmiddels weer aangroeide, bleef geduldig
pp een volgende afrit wachten.
In een Spaansche autobus
Ik heb nooit geweten, dat een beperkte
ruimte zooveel menschen kon bevatten. Be
halve dat in de bus alle zit- en staanplaat-
6eif waren ingenomen, stonden we met ons
zestienen op het achterbalcon, dat voor
slechts zes passagiers bestemd was. Hoe het
den conducteur gelukte, met z'n sigaretje tus
6chen de tanden, zich een weg door die opge
pakte vleeschklomp te banen, was me een
raadsel, en toch volbracht hij het, om op
gemoedelijke wijze allen van een plaatsbe
wijs te voorzien.
Wat de situatie nog moeilijker maakte was
«lat bijna allen van bloemen waren voorzien,
die natuurlijk niet in 't gedrang mochten
komen en daarom zooveel mogelijk boven de
hoofden werden gehouden.
Het kerkhof ligt. aan de Zuidoostelijke hel
ling van den Montjuich, een rotscomplex, dat
als een diluviaal eiland stijl uit de vlakte
oprijst en de stad tot aan de zee aan de Zuid
zijde begrenst. Hierover later meer.
In een doodenstad
't Is beter om van een doodenstad te spre
ken dan van een kerkhof. Een breede auto
weg slingert er zich tot aanzienlijke hoogte
doorheen, aan weerskanten afgezet met
palmen, cypressen en accacia's. Er langs
vindt men de prachtige graftomben van mar
mer of ander kostbaar gesteente, die sterk
doen denken aan het beroemde Campo Santo
te Genua. Ook vindt men er geheele graf
kapellen van rijke families, met een altaar er
in, terwijl de sarcofagen, van het schitte
rendst marmer, aan weerszijden er van zijn
opgesteld en het geheel is afgesloten door een
kunstig gesmeed hekwerk. De overgroote
meerderheid der graven zijn echter als nis
sen uitgehouwen in de rotsen. Bij duizenden
en duizenden rijen zij zich zes hoog boven
elkaar aaneen langs de breede terrassen, die
;van den rijweg door breede trappen te be
reiken zijn. De kist wordt met het hoofd
einde vooruit er in geschoven; dan wordt
de nis dicht gemetseld en van 'n min of meer
luxueuse dekplaat voorzien; soms alleen
den naam van den overledene vermeldend,
soms en relief uitgehouwen met de een of
andere symbolische voorstelling. Vaak is
dan de steen nog afgesloten door een glazen
ruit.
Als de indruk van 't gezicht op al die
woningen des doods, torenhoog zich opsta
pelend, te machtig wordt, dan behoeft men
den blik slechts zijwaarts te richten, om
dadelijk weer aan leven en opstanding her
innerd te worden. De blik waart dan over
de heerlijke Middellandsche Zee, waarover
de zon als symbool van levenwekkende
kracht haar stralen uitgiet. Vooral dezen
morgen bood de zee een onvergelijkelijken
aanblik. Door het spel Van zon en wolken
was het één gramma van kleuren, van
glanzend goud en zilver, blauw en groen
tot het fijnste parelgrijs. En daarop een
enkel zeilschip, dat er, door gebrek aan
wind, slechts langzaam in slaagde, de ha
ven, die zich aan den voet van den Mont
juich uitstrekt, te bereiken.
Liefde en devotie
't Leek wel of alle vervoermiddelen gere-
quireerd waren, om de nabestaanden der doo
den naar het kerkhof te brengen. Auto's
zonder tal, geheele files van taxi's, trams
en bussen snorden aan, om hun levende last
aan den ingang af te zetten. Met bloemen
beladen begaven zich allen, dikwijls heele
families, naar de plaats waar hun dooden
rustten. En nu mogen wij, als nuchtere Hol-
landsche Protestanten daar anders tegenover
staan, toch is het aangrijpend te zien met
welk een liefde en devotie zij de herinne
ring aan hun dooden bewaren. Eerst wor
den de graven en ruiten schoon gemaakt
en daarna met zorg de bloemen geschikt
Beambten zijn overal disponibel om met
ladders en trappen de versieringen aan te
brengen van de hooger gelegen nissen, zoo
dat ten slotte de loodrechte voorzijden der
graven één bloemenweelde vertoonen. In
gepeins ziet men de menschen dan neer
gezeten tegenover het graf hunner dooden.
In de grafkapellen brandden de hooge was
kaarsen op het grafaltaar en daarbuiten flik
kerden voor de graven de vlammen in de
oliebekkens, rustende op bronzen drie-
pooten.
Een aandoenlijk gezicht was dat van een
eenzaam man in de kracht van het leven,
die voor het graf zijner vrouw de vuur
vlam ontstak. Diep onder den indruk van
hetgeen ik gezien had, keerde ik naar de
stad terug, waar niets er op wees, dat Aller
heiligen een van de grootste hoogtijdagen
van de Roomsche Kerk is, en dat nog wel
in een Roomsch-Katholiek land! Een schrille
tegenstelling met den plechtigen ernst en
de kalmte van den doodenakker!
De prachtstad Barcelona
„Barcelona is een prachtstad", begon ik
een vorig schrijven, doch dwaalde toen af
naar de vlakte van de Llobregat., waarin
het gelegen is. Ditmaal hoop ik voet bij stuk
te houden en in de stad zelf te blijven. Het
eerste dan, wat den bezoeker treft, is haar
groote uitgestrektheid met daardoor enor
me afstanden. Deze worden echter overwon
nen door een tramnet van ongeveer 70 lij
nen, die de stad in alle richtingen door
kruisen, evenals een uitstekend ingerichte
„Metro" dit ondergronds doet. Bussen twee
dekkers verbinden voorts het centrum met
de buitenwijken, terwijl ten slotte meer
dan 3000 taxi's, op alle punten der stad ge
stationeerd, te allen tijde klaar staan u met
bekwamen spoed naar een of ander ge-
wenscht punt te brengen. Voeg daarbij het
groot aantal particuliere auto's en andere
vervoermiddelen, en ge begrijpt, dat het rij-
verkeer heel druk is. En toch niet levens
gevaarlijk voor den voetganger zooals in
Parijs, dank zij een uitstekend ingerichte ver
keersregeling, die op de drukste punten auto
matisch werkt en verder door verkeersagen
ten met witte helm wordt onderhouden. Het
gebruik, dat van de tram (en metro) ge
maakt wordt, is voor het gemeentebestuur
van Rotterdam om van te watertanden.
Maarde tram is hier geen gemeentebe
drijf en dus niet aan politieke raadsinvloe-
den onderworpen, 't Gebeurt hier dan ook
niet, dat men, aan een eindpunt ingestapt,
zit te trappelen van ongeduld, omdat de hee-
ren van den wagen nog eerst hun pijpje of
sigaret moeten uitrooken, alvorens er toe te
besluiten af te rijden. Onophoudelijk glijden
de trams af en aan en steeds zijn meerdere
tramlijnen in de richting die men uit moet
ter beschikking, zoodat men in een mini
mum van tijd naar zijn doel onderweg is.
Ook staat er wel officieel in de wagens en
op de balkons, dat ze zóóveel plaatsen be
vatten, maar men kijkt niet op een passa
gier meer of minder, zoodat ze van 's mor
gens tot diep in den nacht steeds met meer
dan volle capaciteit rijden, en de onderne
ming dus bepaald wel een winstgevend be
drijf moet zijn. En dat tegen een laag en
vast tarief van 10 centimo's per rit. wat
bij het koersverschil voor een Hollander
slechts 2 centen uitmaakt.
De trams zijn practische, ouderwetsche wa
gens zonder voor- en achterkamer en rook
kamer in 't midden, wat de vlugheid van
het in- en uitstappen bevordert: voor uit,
achter in. Maar genoeg over de tram. Een
onwillekeurige vergelijking tusschen 't nood
lijdend bedrijf der Hollandsohe en het
florissante der Barceloneesche tram gaf aan
leiding tot deze uitvoerigheid.
Madrid voorbijgestreefd
De stad, die met haar buitenwijken ruim
een millioen inwoners telt en Madrid sedert
eenigen tijd in aantal is voorbijgestreefd, be
staat uit twee wel te onderscheiden deelen:
de oude stad, die zich van Oost naar West
uitstrekt van de Middellandsche Zee tot de
Plaza de Cataluna, en van Zuid naar Noord
van den Montjuich tot voorbij het Parque de
la Ciudadela, waar zij overgaat in de vis-
scherswijken van Barceloneta. In een wij
den kring ligt de nieuwe stad naar alle
zijden om de oude heen. Zij is op Amerikaan
sche manier bloksgewijze gebouwd en vindt
haar hoogste punt in de Tibidabo, 532 M.
boven den zeespiegel, en waarheen de voor
naamste straten zich min of meer waaier
vormig uitstrekken. Terwijl men van den
top van beide bergen het schitterendst uit
zicht over de stad heeft, vormt de voet van
den Montjuich een schrille tegenstelling
met dien van den Tibidabo. Aan den voet
van den eersten bevinden zich de allerarm
ste wijken, waar de menschen leven in krot
ten uit allerlei materialen samengeflanst.
Vroeger was hier het Joodsche ghetto, van
daar nog dc naam Montjuich, d. i. Joden-
berg. Aan den voet van den Tibidabo de
schitterendste villa's der rijke Barcelonee-
zen, in allerlei stijlen, van den Moorschen
stijl tot dien van Gaudi, den nationalen
bouwmeester van Catalonië, aan wiens
brein de meest bizarre bouwwerken zijn ont
sproten. Maar van welken stijl ook zij
getuigen alle van de kwistige prachtlievend
heid der Barceloneezen, die zich ook aan
de meeste gewone huizen openbaart. Ik heb
.onder alle nieuwe gebouwen in en om Bar
celona er maar één ontdekt, dat aan onze
tegenwoordige Hollandsche rechtlijnige ku
busstijl doent denken, nl. een schoolgebouw,
dat den naam van den stichter der Cata-
laansche vrijheid draagt Frances Macia.
En al die villa's zijn omgeven door de heer
lijkste tuinen, trapsgewijze op de rotsen aan
gelegd en waaruit slanke palmen omhoog
rijzen te midden van de, vooral in 't voor
jaar, grootste bloemenweelde. Ook nu, begin
Gezicht op Barcelona,
BURGEMEESTERS
INSTALLATIE
De heer A. Smit doet zijn intrede
in Sprang-Capelle
Blijde en hartelijke
ontvangst
In de gemeente Sprang-Capelle was het
Zaterdag een ongewone dag. Dat ongewone
had een blijde reden. De nieuwe burge
meester deed z'n intree. En daarom: vlag
gen uit, zang- en muziekvereenigingen
actief, bloemstukken naar het raadhuis ge
zonden, en een fleurige stemming bij de be
volking. Centrum van al dit bijzondere,
dat wegens de tijdsomstandigheden sober
was gehouden maar toch als vanzelf een
feestelijk karakter droeg, was natuurlijk
het vriendelijke raadhuis, waar bloemen in
de vestibule reeds bewezen dat 't geen ge
wone raadszitting was die om half drie ge
houden zou worden. Bloemen van welkom
waren er o.m. van de Herv. kerkeraad, van
de phr. vakbonden, van Jongelings- en
Meisjesvereenigingen en van verschillende
andere organisaties.
Tegen half drie vulde zich de mooie
raadszaal met z'n prachtig uitzicht over de
landelijke omgeving, met tal van genoodig
den en belangstellenden. Er waren o.m. do
burgemeesters van Loon op Zand, 's-Grave-
moer en Waspik, resp. de heeren J. A. Fr
Mallens, A. Smits en P. Dekkers (de burge
meester van Waalwijk was verhinderd),
Ds J. C. Hagen, Geref. pred., Ds W. Bouw-
sema, Herv. pred., (Ds. P. K. Keizer was
door een begrafenis verhinderd), vele vroe
gere collega's en vrienden van den nieu
wen burgemeester uit Dordrecht, Ds. H. A.
Geus van de Bilt, namens het hoofdbestuur
van de Ned. Herv. Bond van J.V. op G.G.,
in welk bestuur ook de heer Smit zittinp
had, de heer T. W. Korevaar van Schoonro
woerd namens de afdeeling Zuid-Holl. van
dien Bond en vele anderen.
Toen de raadsleden waren gezeten, wer
den onder leiding van den loco-burge
meester, weth. R. Middelkoop (lib.) eerst
eenige gewone agendapunten afgedaan,
waarbij o.m. bleek dat de gemeentereke
ning over 1933 op de gewone dienst een
batig slot van f 895 aanwees en op de
kapitaal dienst van f 5032. De begrooting
voor 1935 werd aangeboden met als eind
cijfer f 163,678.01.
En toen was het moment van
de installatie
aangebroken.
De nieuwe burgemeester, de heer A.
Smit van Dordrecht, werd binnengeleid
en door den loco-burgemeester in zijn nieu
we werkkring welkom geheeten, echter pas
nadat deze had gemeend te moeten uit
spreken, dat z.i. de secretaris, de heer D.
v. d. Berg (a.r.) bij deze benoeming is ge
passeerd. Spr. maakt daarvan echter den
nieuwen burgemeester geen verwijt, die
immers het recht had in de wedloop mee
te doen. Nu hij de palm der overwinning
wegdroeg, wil spr. hem sportief gul de
hand toereiken en welkom heeten.
Gij krijgt, aldus spr., een rustige gemeen
te, waar het u bij liet zoeken van het be
lang der burgerij, niet aan waardeering
zal ontbreken.
Nadat hem de ambtsketen was omhan
gen, voerde de nieuwe burgemeester het
woord. Hij gaf in hoofdlijnen aan hoe hij
zich de vervulling van zijn functie voor
stelde. Soepel wil hij zijn, maar zonder In
strijd te komen met de (anti-rev.) begin
selen die hij voorstaat Ernstig wil spr.
trachten samen met den raad het goede te
zoeken voor de gemeente, al ontveinst hij
zich niet dat de meeningen daarbij wel
eens zullen uiteenloopen.
Na zich op hartelijke wijze gewend te
hebben tot den secretaris, eindigde spr.
met de bede, dat God hem kracht moge
geven voor zijn taak. „Moge daarbij wijs
heid aan mijn rechterhand gaan en aan
mijn linker rechtvaardigheid."
November, is alles nog groen en prijken
vele planten nog met hun bloemenschat
Per tandradbaan naar boven
Nu we toch in de buurt van den Tibidabo
zijn, willen we met de tandradbaan maar
meteen naar boven gaan om van het ter
ras op den top van een der heerlijkste
zichten te genieten, die men zich denken
kan. Hierop wijst de naam al. Tibidabo is
Latijnsch en beteekent: Ik zal u geven. Vol
gens de Spaansche overlevering nl. zou dit
de Berg der Verzoeking zijn, van welks top
de Satan den Heere Jezus .Alle koninkrij
ken der aarde" toonde. -Aan den voet Oost
waarts de blanke huizenzee van de stad en
daarover heen de blauwe Middellandsche
Zee, waarvan het water zóó intens blauw
kan zien, dat het moeilijk is den horizont
te vinden, zoo vloeien het blauw van hemel
en water samen. Bij helder weer moet men
door den kijker zelfs de Balearen kunnen
onderscheiden. Naar 't Zuidwesten doemt het
mysterieus rotsmassief van den Montserrat
op, waarover nader. Naar 't Westen de rood
bruine bergen, slechts schaars met groen be
kleed en waartusschen hier en daar een
klokkentoren de aanwezigheid van een dorp
verraadt. En eindelijk naar 't Noorden de
thans reeds met sneeuw bedekte toppen der
Pyreneeën, die ik ditmaal het genoegen had
duidelijk te kunnen onderscheiden, 't Is te
begrijpen, dat de berg, met zijn boschrijke
hellingen een druk bezocht punt is voor het
uitgaande Barcelona. Men vindt er op den
top behalve een kerk met prachtige mozaiek
wanden, een draadloos station en een obser
vatorium als 't voornaamste aantrekkings
punt voor het groote publiek, een groot res
taurant met lunapark, 's Avonds van uit de
stad gezien biedt dit alles door zijn ver
lichting hoog in de lucht een prachtig
schouwspel. Langs een mooie autoweg
de autowegen zijn uitstekend in Spanje
die zich om den berg naar beneden slin
gert, bereikt men het eindpunt van 'n tram
lijn, die ons weer stadwaarts voert.
Een volgend keer over den Montjuich en
het leven op straat.
Prat de Llobregat, 5 Nov. 1934.
Verschillende toespraken
Hierna spraken welgemeende woorden
van welkom de raadsleden G. J. van
Willigenburg (a.r.) voor de rechtsche
fracties, J. Kraak voor de arbeiderspartij
en J. C. Michaël (lib.).- Hartelijk was ook
de wijze waarop de secretaris den nieu
wen burgemeester toesprak. Hij consta
teerde dat voor een goede verhouding tus
schen hen de grondslag reeds was gelegd
en de juiste toon vam beide zijden reeds
was getroffen.
Daarmee was het officieele gedeelte van
de plechtigheid beëindigd. Burgemeester
Smit richtte zich nu nog in het bijzonder
tot zijn echtgenootc en zijn ouders en tot
zijn nieuwe en oude collega's. Namens zijn
nieuwe collega's sprak burgemeester Dek
kers van Waspik, waarna Ds. de Geus
sprak voor het hoofdbestuur van de Ned.
Herv. Bond van J.V. op G.G., waarin voor
25 jaar bij de oprichting ook een burge
meester Smit zitting had, die de vervaardi
ger was van het bondslied. De heer Kore
vaar voerde nog het woord namens de afd.
Zuid-Holl. van dezen bond, de heer A. v. d.
Wilt namens de vele aanwezige oud-colle
ga's uit Dordrecht en de heer H. Neerings
van Dordrecht als voorzitter van de kerke
lijke kiesvereen. „Waarheid en Vrede'
aldaar.
En toen moest de burgemeester naar
beneden om de hulde in ontvangst te ne
men van verschillende zang- en muziekver
eenigingen. Daarna werd gerecipieerd.
Via de radiodistributie werden de ge
meentenaren op de hoogte gehouden van
de gang van zaken in het raadhuis, terwijl
ook de toespraken van den wethouder en
van den burgemeester via de distributie
door heel de gemeente konden worden be
luisterd.
RUBRIEK^,
DINSDAG 3 NOVEMBER 1934
HUIZEN 1875 M. KRO-uitzending. 8.00—9.15 en
10.00 Gramofoonplaten. 113012.00 Godsd.
halfuur. 12.15 Schlagennuziek en gramofocopL
2.00 Vrouwen uur. 3.00—4.00 Modecursus. 4.15
Orkestconcert en gramofoonpl. 6.40 Cursus 7.15
Lezing. 7.35 Gramofoonpl. 7.45 Schlagermuziek,
8.30 Gramofoonmuziek. 8.50 Orkest- en solis
tenconcert. 9.35 Lezing. 9.50 Vervolg concert.
1035 Vaz Dias eo gratnofoccpl. 10.45—12.00
Populair concert en gramofoonmuziek.
HILVERSUM 301 M. AVTO-uitzending. 530—
6.00 VPRO. 8.00 Gramofoonplaten. 10.00 Mor
genwijding. 10.15 Gramofoonplaten. 1030 Kook
en bakpraatje door mevr. R. LotgeringHille-
brand.. 11.00 Orgelconcert Fr. Hasselaar mun.v
L. Schuyer (cello). 12.00 Ensemble Rentmees
ter. 2.00 Voordracht door R. Geraerds en con
cert door J. Wolf (teuor). E. Veen (piano)
en B. Lensky (viool). 3.00—4.00 Knipcursus.
4.15 Gramofocoplaten. 4.30 Radio-kinderkoor
zang o.l.v. J. Hamel. 5.00 Voor kleine kinderen.
5.30 VPRO Jeugdhalfuur door B. J. Aris. 6.00
Kovacs Lajos en zijn orkest. 7.00 Piano-recital
W. Christie. 7.30 Engelsche les door Fred Fry.
8.00 Vaz Dias. 8.05 Omroeporkest 9.00
Negro-Spirituals door Marion Anderson (alt).
9.15 Gramofoonplaten. 9.20 „Tartarin de Ta-
rascon", hoorspel naar Daudet door T. J. C.
Gerritsen. Regie: Kommer Kleijn. 10.00 Omroep
orkest oJ.v. A. v. Raalte m.m.v. M. Anderson
(alt). 11.00 Vaz Dias. 11.10—12.00 Kovacs La
jos en zijn orkest
DROITWICH 1500 M. 10.35-10.50 Morgenwij
ding. 11.05 en 11.20 Lezingen. 11.40 Gramo
foonpl. 11.50 Voor de scholen. 12.10 Het Olo£
Sextet m.m.v. H. Searlc (sopraan). 1.20 Het
Birminghamsch Hippodrome-orkest o.l.v. H»
Peil. 2.25 Voorde scholen. 4.20 Gramofoonpl»
4 50 Strijkkwartet m.m.v. J. Leggatt (sopraan).
5.35 Het Sharpe Sextet. 6.20 Berichten. 6.50
Koorooncert m.m.v. bariton en luit 7.10 Fran-
sche causerie. 7.40 Gramofoonplaten. 7-50 Le
zing. 8.20 Pianoduetten door I. Gray cn C. Pol
lard. 8.50 Variété-prijsvraag. 9.50 Berichten.
10.20 Lezing. 10.40 Concert door A. Gauntlett
(viola da gamba) en J. Ticehurst (cembalo)»
11.30 Voordracht. 11.35—12.20 Lew Stone en
zijn Band.
PARIJS „RADIO PARIS" 1648 M. 7.20 en 8.20
Gramofoonpl. 12.20 Orkestconcert oJ.v. Guil-
lou. 9.05 „La Grand'mère", spel van Hugo.
Hierna „Absurdité", spel van Finn. 10.50 Dans
muziek.
KALUNDBORG 1261 M. 11.20—1.20 Concert uit
Rest. „Wivex". 2.20—4.20 Omroeporkest oJ.v.
Reesen, 7.20 Weensche operettemuziek. 8.20
Hoorspel. 8.45 Saxofoonsoli. 9.00 Zangvoor-
dra dit. 9.50 Kamermuziek. 10.201130 Dans-
KEULEN 456 M. 5.20 Gramofoonplaten. 6.35 Or
kestconcert o.l.v. Weisshaupt. 11.20 Orkestcon
cert oJ.v. Fenske. 12.20 Ruhrland-orkest o.l.v.
Switing 3.20 Omroepkleinorkest oJ.v. Kühn.
4.35 Trioccocert 6.20 Omroepkoor en -kwintet
oJ.v Breuer. 7.30 Concert uit Breslau o.Lv.
Ernst Prade.
Salarissen en pensioenen der
Amsterdamsche wethouders
Het Seniorenconvent van den Ainsterdam-
schen gemeenteraad heeft advies uitgebracht
op de voorstellen van de raadsleden Weiss
c.s. om het salaris der wethouders te bren
gen van f 8000 op f 5000 en om het pensioen
in 't vervolg te brengen op f 2500 hoogstens
in plaats van f 4000. Dit pensioen van
f 2500 zal dan worden uitbetaald gedurende
3 jaar. Het zal pas verder weer ingaan op
60-jarigen leeftijd.
De meerderheid der commissie is van oor
deel, dat de jaarwedde van de wethouders
niet te hoog is, gezien de omvang der werk
zaamheden. Een der leden wenschte alle
hooge salarissen in de gemeente tot f 5000
terug te brengen. Wat de pensioenregeling
betreft, bestond er wel een strooming om
daarvan wijziging te overwegen, bijv. pen-
BRUSSEL 322 en 484 M- 322 RL: 12.20 Omroep
orkest oJ.v André. 1.302.20 en 5.20 Gramo
foonplaten. 630 Salon-orkest olv. Walpot 735
dito. S.20 Omroeporkest ol.v. Andre. 1030—
11.20 Gramofoonpl. 4.84 M.: 12.20 Gramofooit-
platen. 1.302.20 Saloo-orkest o.lv. Walpot.
5.20 Symphonieconcert. 635 Gramofoonpl. 830
Symphoniecoccert 10.30—11.15 Gramofoon
muziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M. 7.30 Zie
Keulen. 8.35 „Ein Dorf musiziert", hoor bericht.
9.20 Berichten. 9.45 Wintersportpraatje. 10.05
Weerbericht. 10.20—11.20 Gramofoonmuziek.
sioen te geven volgens een afloopende
scliaal, al of niet gecombineerd met een
stelsel van herleving van het pensioen op
65-jarigen leeftijd.
Nadere voorstellen kunnen hierover very
wacht worden. De commissie adviseert ech
ter in meerderheid het voorstel Weiss te
verwerpen.
Reisbrieven van Prol. Dr. V. Hepp
Het „In Mèmoriam" voor Cecil Rhodes.
Even builen Kaapstad, te Rondcbosch, heeft men een grootsch
gedenkteken opgericht voor Cecil Rhodes.
Wat mij het meest interesseerde, waren met de ruiter en
leeuwfiguren, hoe imposant ook, maar de buste van
gebeeldhouwd in een nis tusschen de kolommen, die het kostbare
monument naar achter afsluiten.
Op een meter of vijf afstands zei ik tot mezelf: net een Nerokop.
Dichterbij gekomen lijken de trekken aan wreedheid te ver-
11 Echter spelt de glimlach geen goedhartigheid, maar veeleer
zelfvoldaanheid, zoo niet verholen triumfgevoel.
Boven de buste leest ge: „To the Spirit and Life-work of Cecil
John Rhodes, who loved and served South-Africa" d. i. ,,Aan den
geest en het levenswerk van Cecil Rhodes, die Zuid-Afrika lief
had en diende".
Heeft men hier niet met een beruchte grafsteen-leugen te doen
Hier te lande zullen velen, die nog iets van den grooten Boeren
oorlog afweten, dit direkt bevestigen. Zij zouden er misschien
,voor in de plaats willen stellen: die Engeland liefhad en
'diende ten koste van Zuid-Afrika, of erger nog: die zichzelf lief
had en diende.
Toch is zulk een ontraadseling van zijn persoonlijkheid wel
wat al te eenvoudig. Stellig werd hij gedreven door een onstuimige
eerzucht. Het egocentrische in zijn karakter valt niet te loochenen.
Daarenboven bleef hij Engelschman in hart en nieren. De glorie
,van zijn vaderland tc verhoogen, bepaalde zijn daden. Maar
daarnaast heb ik gegronde reden om te gelooven, dat het op
schrift niet liegt.
Inderdaad, hij hield van Zuid-Afrika op zijn manier. Hij zag
er meer in dan een wingewest voor Engeland. Men behoeft niet]
naar Rhodesia te gaan om er bewijzen voor te zoeken. In Kaap
stad en omgeving liggen ze voor de hand. Hij zorgde, dat Van
Riebeek aan den ingang van de Pier in Kaapstad een standbeeld
ilcrecg, zijn gedachtenis waardig. Hij koesterde oprechte bewon
dering voor wat de Hollandsche pioniers hadden tot stand ge
bracht. Hij koos als verblijf „Dc Groote Schuur", niet ver van het
.tegenwoordige monument gelegen, een bouwwerk in oud-Hol-
landschen stijl, dat nu nog door de eerste ministers wordt bc-
oond als de parlementaire periode hen naar Kaapstad roept.
VI stond in ons blad van 6 November.
Van binnen moet het ik heb het alleen van buiten gezien
aan een bronzen uitbeelding van de landing van Van Riebeek een
centrale plaats toekennen. Het moet schatten in zich sluiten, die
de herinnering aan de oude Hollanders levendig houden.
Maar hij koesterde niet alleen eerbied voor het verleden van
Zuid-Afrika. Zijn streven was er op gericht het volk op een hooger
kultuurplan te heffen. Daarvan legt het Universiteitsgebouw van
Kaapstad, niet alleen het grootste en mooiste van heel Zuid-
Afrika, maar waarmee ook weinige universiteitsgebouwen ter
wereld kunnen wedijveren, een onbetwistbaar getuigenis af. Zelf
heeft hij de oprichting niet beleefd. De prins van Wales legde den
eersten steen cn in 1925 was het voltooid. Maar de wil van
Rhodes vormt er het fundament van. En overeenkomstig zijn
wensch is het gebouwd op de gronden, welke bij „Dc Groote
Schuur behooren.
Dat Rhodes voor Zuid-Afrika blijvende verdienste heeft, kan
niet weersproken. Indien menschen zwegen, zouden brons, mar
mer, graniet ervan getuigen.
Doch die verdienste kan niet opwegen tegen den vloedgolf
van leed, welken hij over Zuid-Afrika deed woeden.
Door zijn toedoen is de bodem gedrenkt met edel bloed, dat
nog steeds tot God in den hemel zijn klagende stem opzendt
Door zijn toedoen zijn tranen geschreid als bij den kinder
moord van Bethlehem. In 1913 schreef president Steijn nog:
„Geen wonder dat ons ganse volk ween en dat onse Rachels nie
getroos kon word". En Totius dichtte zoo ontroerend teer:
Dus denk ik aan
die Rachels van mijn land,
wat sonder huis of hut
eers wreed o'eral werd uit
hul wonings uitgebrand,
op vlaktes uitgeschud!
om daar alleen te krimp
van moederwee;
wel verderaan
harde soldate, macir
g'n Jacobs met hul mee
om troostend bij te staan.
In wij e, wije wereld, ons
so vreeslik leeg
het hul gesterf
maar sie die laagtes het
in minste windbewceg
die klaagtoon o'ergeërf.
Door Rhodes' toedoen moest de oude Kruger vluchten als
weleer David voor Saul, den tyran.
Zoo iets kan de:pompeuse praal van zijn gedcnktecken u niet
doen vergeten.
Daarop moet gij, bij alle voornomen tot billijke beoordeeling,
zijn steenen kop nog aanzien.
Ik sprak later met een paar Engelschen over Rhodes. Hun
oordeel luidde: een groot vaderlander, een man van ontembare
energie, het grootste genie van zijn tijd ik weet niet of Engel
schen zoo luchtig omspringen met het woord „genie" als Neder
landers soms doen maar geen hoogstaand karakter.
Naar „Kaap de Goede Hoop".
In Kaapstad te zijn geweest en niet een autorit naar Kaap de
Goede Hoop te hebben gemaakt, zou bijna als een mislukking
van een Zuid-Afrikaanschc reis worden beschouwd.
Het meest gewild is een tocht rond het heele schiereiland.
Maar die vraagt ongeveer 'een acht-uren dag. Over zooveel tijd
kon ik niet beschikken. Toch wou ik graag „de" Kaap zien.
Daarom moest ik wel den raad volgen om den koristen we"
heen en weer te rijden. De trip langs Tafelbaai moest ik dus
missen. Een prachtig deel daarvan had ik trouwens reeds mogen
bezoeken. Toen ik in Kaapstad aankwam had mijn welwillende
gastheer mij o. m. op een uitstapje naar Houtbaai getrakteerd.
De baai snijdt diep het land in. De oude Hollanders achtten
haar van strategisch belang en stelden hier dan ook batterijen op.
Daarvan zijn nog enkele overblijfselen aanwezig. Hun inzicht
was stellig zoo mis niet, al zou door de veranderde omstandig
heden tegenwoordig een fort hier weinig waarde hebben. Thans
ademt de baai enkel vrede. Ge kunt hier volop genieten van
heerlijke berg- en zeegezichten. Men heeft hier autowegen aan
gelegd, onderlangs en bovenlangs, welke de schoonheid van het
landschap op haar voordeeligst doen uitkomen. Gij zit in dc
auto als op een draaiende schijf, opdat u maar niets zou ontgaan.
In de dalen strekken zich de boomgaarden wijd uit. Op dit
oogenblik durft nog slechts een enkel takje zijn kleurigen bloesem
beschroomd to toonen. Maar over veertien dagen, een maand
hoogstens, zal dc bloeiende Betuwe hier een concurrent vinden
De weg van Chapman's Peak (men zou dit kunnen vertalen
door „Venterskop") heeft terecht beroemdheid verkregen en
behoort tot de schitterendste van dat deel der wereld dat ik
bereisde.
Valsbaai
de Goede Hoop".
Dus dan maar de kortste route naar „II
Die loopt langs Valsbaai.
Om haar te bereiken moet men het Schiereiland dwars over-
steken. Het is een lust door een lange rij van tuindorpen te
rijden, waar uiterlijke welvaart u toelacht.
Het voornaamste daarvan is Wijnberg. Niet ver hier vandaan
plantte Van Riebeek den eersten wingerd. Thans ziet men heinde
en ver velden met wijnstokken. Want die groeien hier niet langs
Vanaf de gebrekkige autowegen geniet men
'n heerlijk panorama
schuttingen, muurtjes of tegen heuvelen en bergen, maar frank
en vrij in de vlakte. Dit pleit wel sterk voor dc uitnemende
ligging van het land, beschermd tegen gure winden, mild van
klimaat
Wajnbuk, zeggen de Engelschen. Als zij den naam van een
plaats niet kunnen veranderen, doen ze niet de minste moeite
orn zich de juiste uitspraak machtig te maken, in onderscheiding
van ons, Nederlanders. Zij kennen op dit punt geen toegeeflijk
heid. Afrikaanders daarentegen, gelukkig niet het meerendeel,
gorgelen in zulke gevallen de Engelschen na.
Vermakelijk doet dit aan bij Muizenberg, de plaats, waar we
bij do Valsbaai uitkomen. De Engelschen verhaspelen dit tot
M j o e z e n b u k en sommige Afrikaanders eveneens. Dat moes
ten de Hollanders eens gehoord hebben, die in 1795 hier een
kamp opsloegen om het Engelsche leger, dat in de nabijheid
was geland, in zijn opmarsch naar Kaapstad te stuiten! Overi
gens waren die Hollanders niet meer uit het hout van Van
Riebeek gesneden. Ze heulden met de patriotten. Hun komman-
dant, kolonel de Lillc, dacht bij dc nadering van de zonen
Albions: liever bloo Jan dan doo Jan en maakte beenen Neen
op de Hollanders uit dien tijd behoeven we niet trotsch te zijn'
Men kan het betreuren, dat de Engelschen ons het Kaapgebied
hebben ontroofd, maar men moet het in zijn hart toegeven dat
onze landgenooten van toen niet beter verdienden. Hot stralende
zonlicht, waaraan Muizenborg zoo rijk is, kan die donkere blad-
kleuren °nZe niet t0t wit of zclfs maar tot Keel ver-
