f
(INSDAG 23 OCTOBER 1934"'
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
en: Te Nijega-Opeinde, cand,
Etcnbosch. hulppred. te Naaldwijk.
omen: Naar Lcens. F. Boonstra
J(ollumerpomp. Naar Leiden (vac.-de Bondt),
fA. Wiersinga te Vlissingen.
CHR. GEREF. KERK
et al: Te Alphen a. d. Rijn, P. de Groot
Jorinchem en W. F. Laman te Middelharnis.
edankt: Voor Assen, J. Hovius te Nieuwe-
NED. HERV. KERK
je nomen: Naar Zwartewaal, P. Jonges,
i£ te Haarlem.
DOOPSGEZ. GEM.
}edankt: Voor Giethoorn, Mej. S. Gooszen,
ip. te Deventer,
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
- Na bevestiging door Ds. L. de Haan, v«
echt, met een predicatie over Jesaja 62 6 heeft
A. P. Barendregt, gekomen van Emmer-
•schcidenveen zijn intrede gedaan als
jrgangcr der Bapt. Gem. te Haarlem met een
rede over 1 Cor. 2 11. De nieuwe lecraar werd
welkomd door ouderling Kunstra, door Ds. B.
Planting van Amsterdam namens de linie
itistengemeenten, door ouderling Hofman
is de Ned. Herv. Gemeente, door den heer N.
on namens de Geref. Kerk n H.V.) en door
Lehman, predikant der Broedergemeente. Wet-
der W. Roodenburg was namens het Gemeen-
utuur van Haarlem aanwezig.
Zondag 21 Oct. werd cand. B. Hol we
zijn vader Ds. K. Holwerda van Houwerzijl
de morgendienst bevestigd met Joh. 1 35—37
predikant der Geref. Kerk van Kantens,
i de handoplegging nam ook deel Ds. van Hul-
n van Middelstum. 's Middags deed Ds. B.
werda z'n intrede met Hand. 28:30, 31. Enkele
praken volgden. De heer Kuipers sprak namens
teraad, Ds. v. Hulsteyn namens kerk van
delstum en classis Warffum, de heer Drent als
ifd der School.
Zondag j.l. werd Ds. W. Kool, gekomen
Beesd, bevestigd als predikant der Ned.
Gem. te Gramsbergen door Ds. Dek-
van Apeldoorn, die zijn predikatie verbond
Joh. 20 21, laatste gedeelte. Den nieuwen
Ier werd toegezongen Ps. 121 4. Des middags
j Ds. Kool zijn intrede naar aanleiding van
ah. 13 52. De heer Gerbscheid, pres.-kerk-
»gd. Ds. v. d. Sluis namens de ringcollega's,
rvan velen aanwezig waren, de eerwaarde heer
nminga namens de Evangelisatie te Coevorden,
Th. Hoek van Hardenberg, consulent der ge
ste, voerden het woord. Toegezongen .werd
96, laatste regels.
e kerk was in beide diensten tot de laatste
i bcztft,
Ds N. IJ. van Goor, Geref. predikant
Zuidhorn, aan wien eervol emeritaat
verleend, is voornemens Zondag 25 Nov.
afscheid te nemen van nijn Gemeente.
Na door Ds. Muller te zijn bevestigd met een
diking over 1 Cor. 41, hield de heer J. H. v.
dee rden des middags zijn intrede als hulp-
diker bij de Ned. Herv. Gem. te Eindhoven,
iende over Luk. 1130.
zijn prediking richtte hij zich met een enkel
urd tot Ds. Muller, den kerkeraad, de Ver. van
htz. Herv. en tot de gemeente. Hij hoopt ook
Gods Woord te verkondigen en Jezus Christus
Verlosser der wereld.
Zondagmorgen in de Bovenlkertc be-
tigd te zijn door Ds W. Wesseldijik, al-
met, een predikatie! naar aanleiding
Ez. 337, waarna hem door de Gemeen
werd toegezongen Ps. 119:7 (gewijzigd)
id Zondagavond in de Broederkerk D s M
t e v a n g e r zijn hernieuwde intrede bij
Ned. Herv. Gemeente te Kampen, thans
rkomende van Ridderkerk. Hij memo-
rdo hoe? hij ongeveer vier jaren geleden
ook aan de Gemeente te Kampen ver-
id, anderhalf jaar geleden van hier naar
Iderkerk vertrok, om thans ten tweede
le te Kampen de herderstaf weder op te
nen.
>s Ottevanger bepaalde zijn gehoor ver-
gens bij een predikatie naar aanleiding
Psalm 255 en 6, een bede van David.
sprak over: een ontroerende bede;
arap die bede zich grondt en waarmede
gepaard gaat.
la de predikatie richtte Ds Ottevanger
h met woorden vain dank tot zijn bevds-
er, Ds W. Wesseldijk en voorts tot de pre-
anten Ds F. A. van Scthaick en Ds K.
?lkema, verder tot den heer W. Hagen,
lsdienstondenvijzer, tot Ds H. Bout, van
leanuiden, en degenen uit Genemuiden
rgekomen, vervolgens tot de ouderlingen
keraad, diakenen, kerkvoogden, notabe
en het personeel in kerkelijken dienst
hen, aangesloten of betrokken bij jeugd
anisaties, deed spr. weten, dat die orga-
aties, welke hij een warm hart toedraagt
>it tevergeefs bij hem zullen aankloppen,
ïervolgerivs richtte spr. zich tot de burger-
e overheid en tenslotte! tot de Gemeente,
la die dankzegging werd Ds Ottevanger
mens den Kerkeraad en de Gemeente
rtelijk welkom toegeroepen door den heer
van .Willigen, ouderling, op wiens
verzoek de Gemeente zong Ps. 119 9 (ge
wijzigd).
Hierna sprak nog Ds Bout, uit Gene
muiden, namens den Ring.
Na den slotzang zong de Gemeente haar
nieuwen leeraar nogmaals toe, ditmaal de
zegenbede uit Psalm 134.
Ds. J. W. vao Petegem te Den Hoorn.
Texel, hoopt Zondag 25 November 1934 afscheid
te nemen van de Ned. Herv. Gemeente te D e n
Hoorn, en Zondag 2 December 1934 zijn Intrede
te doen te Heerenvee n-N 1] e h a s k e, na
vestlgd te zijn door Ds. M. Groenenberg
Vlaardingen.
Zondag 1.1. werd ln de Geref. Kerk van O. en
W. Souburg bevestigd door zijn vader, Ds. C.
B. Bavinck, em. pred. te Amersfoort, met een pre
dikatie over Jesaja 52 7, D s. C. B. Bavinck
Jr., gekomen van Hoek, die des middags zijn in
trede deed met een predicatie over Lucas 22 27b.
De nieuwe predikant werd toegesproken namens
kerkeraad en gemeente door ouderling H. M. v. d.
Putte en namens de classis Middelburg door Ds.
H. A. Wiersinga van Vlissingen.
Mede aanwezig waren de burgemeester der ge
meente Jhr. van Doorn, en afgevaardigden der ker
ken van de classis Middelburg.
Na een vierjarig verblijf te Vollenhoven
nam Ds. A. v. d. Hoeven afscheid van de Ned.
Herv, Gemeente. Zijn afscheidstekst was Efeze
314—21. Hij werd toegesproken door Ds. J. W.
Raabe van Zwartsluis namens» kerkeraad en kerk
voogden, waarbij gedankt werd voor de aange
name samenwerking. Toegezongen werd Ps. 134 3.
Toespraken werden niet gehouden daar deze reeds
te voren waren gehouden tot de betrokken colleges,
AFSCHEIDSPREEK
Ds W. C. POSTHUMUS MF.YES
De afscheidspreek, door Ds W. C. Post
humus Meyes gehouden bij zijn vertrek
uit Rotterdam, is bij Stemerding en Co te
Rotterdam in druk verschenen; de baten
hiervan zijn voor de wijk, in welke Ds P
M. ruim vier jaren gearbeid heeft. Ongetwij
feld zullen er velen zijn, die óf om ihun be
minden leeraar, óf om het goede doel, óf om
beide dit voorbeeld van trouwe Evangelie
prediking willen leizen.
JUBILEUM Ds. J. C. BRUSSAARD
Morgen viert Ds. J. C. Brussaard, Geref. predi
kant te Bloemendaal, zijn zilveren ambts
jubileum.
Johannes Cornelis Brussaard werd 26 Juli 1884
te Dordrecht, waar zijn vader een halve eeuw het
onderwijs diende, geboren. Hij studeerde aan het
gymnasium te Dordrecht en deed in 1902 eind
examen onder Dr. Kievit de Jonge, den lateren
voorzitter van het Ned. Taalverbond, die door het
lezen van Plato den jubilaris liefde bijbracht
de philosophie. Aan de Vrije Universiteit studeer
de Ds. Brussaard theologie, waar het vooral wijlen
Prof. Woltjer was die op hem een stempel drukte.
In 1908 candldaat geworden, deed de jubilaris in
1909 zijn doctoraal examen met een scriptie over:
..Het gebruik van de rede in-de theol. wetenschap".
24 Oct. 1909 bevestigde zijn schoonvader, wijlen
Ds. A. Knoll, toen te Nleuw-Loosdrecht, den ju
bilaris te Tienhoven, in zijn eerste gemeente, waar
hij zijn ambt aanvaardde, sprekende over 2 Petr.
1 :12.
Na 3 jaar vertrok de jubilaris naar Meppel, waar
hij de opvolger was van Prof. Dr. J. Ridderbos. In
1918 werd een ebroep naar de kleine kerk van
Bloemendaal aangenomen, waar Ds. Brussaard de
eerste predikant was en waar wijlen Prof. Dr. W.
Geesink hem bevestigde. Onder de bearbeiding van
Ds. Brussaard is de gemeente van Bloemendaal
zeer gegroeid en kwam ook de gemeente van Sant
poort tot openbaring. Vanwege de Generale Sy
node is Ds. Brussaard deputaat voor de radio
kerkdiensten, in verband met het feit dat de kerk
Bloemendaal een eigen zender heeft. In Bloe
mendaal is Ds. Brussaard voorzitter van het be
stuur der Ghr. school en voorzitter van de comm.
toezicht op het l.o. Ook is hij als docent ver
bonden aan het Chr. Lyceum te Haarlem, waar hij
les geeft in godsdienstleer en Hebreeuwsch.
Veel heeft Ds. Brussaard ook geschreven. We
xmen: Geref. Beschouwing over Schriftgezag:
Bezwaar en antwoord (uitgegeven met Prof. Dr.
J .Ridderbos in verband met conflict-Geelkerken);
Het hoog belang van Chr. ziekenverpleging en Chr.
ziekenhuizen".
Morgenavond zal Ds. Brussaard ln een samen
komst met de gemeente, die onder leiding van zijn
ouden leermeester. Prof. Dr. H. H. K u y p e r, zal
staan, worden gehuldigd en a.s. Zondagmorgen
zal hij een gedachtenisrede uitspreken.
TENTOONSTELLING AFSCHEIDING 1834
Voorloopig gesloten
Zaterdagmiddag te vijf uur is de tentoon
stelling Afscheiding 1834, welke is gehou
den in het Geografisch Instituut te Uitrecht,
gesloten. Behalve de samensteller van de
catalogus, Dr VV. H. van Zuylen, waren aan
wezig de leden van het Comité Prof. Dr G
M. den Hartogh, van Kampen en Dr L. W.
G. Schol ten, van Utrecht.
In elk opzicht is de tentoonstelling een
succes geweest. Ook van buiten Gerefor
meerde en Ghr. Gereformeerde kringen was
voortdurend groote belangstelling. Rond
twee duizend bezoekers hebben de verzame
ling geschriften, handschriften en curiosa
bezichtigd. Den laatsten middag werd on
der de aanwezigen ook nog opgemerkt Mr
Dr J. Donner, curator der Rijksuniversiteit
die voor de tweede maal de expositie be
zocht.
Bij het comité zijn verzoeken ingekomen
de tentoonstelling ook gedurende eenigen
tijd ter bezichtiging open te stellen te Rot
terdam, Den Haag en Groningen.
PROV. DIACONALE CONFERENTIE
De Prov. Diaconale Conferentie van de
Geref. Kerken van Noord-Brabant en Lim
burg zal Donderdag 1 Nov. a.s. worden ge
houden in de Geref. Kerk van Den Bosch.
In de morgenvergadering zal als spreker
optreden de heer H. K 1 a p, diaken te Den
Bosch, met het onderwerp: „En wij, Diake
nen" en in de middagvergadering DsM.de
Regt, Geref. predikant te Dinteloord, met
het onderwerp: „Diaconale Armenverzor
ging en Overheidssteun".
DE DOODEHANDSBELASTING
Nauwelijks :s de wet met haar in de wan
deling onfraaien naam in werking getreden
of de bekende firma N. Samson te Alfen
a. d. Rijn. heeft al een handleiding voor de
praktijk gereed. Zij is samengesteld door
Mr C. Weststrate en Mr L. W. F. Nix,
beiden hoofdambtenaar van de Coöp. Centr.
Raiffeisen-Bank.
De wet op de belasting van de doode hand
is niet gemakkelijk, zeggen de schrijvers.
Dat zullen de vele belanghebbenden (cijns-
plichtigen) wel gewaar worden. De oprich
ting van het Adviesbureau, waarvan wij in
ons blad van 20 Oct. j.l. melding gemaakt
hebben, wijst daar ook op.
Deze handleiding geeft niet alleen in fi
nesses alle gewenschte voorlichting, maar
is ook doorweven van voorbeelden; aan
het slot zijn bovendien vier practischö toe
passingen opgenomen van denkbeeldige ge
vallen, t.w. van een sohoolvereeniging. een
weeshuis, een coöp. landbouwersaankoop-
vereen. en een kerkelijke gemeente.
Om eenig idee te geven van de zeer vele
belasting-objecten, die door de nieuwe wet
bereikt zullen worden, geven we hier een
lijstje van corporaties, die ermee te maken
zullen hebben: voorzieningsfondsen, vakcen
trales, vereenigingen van bedrijfsgenooten,
logé's, pensioenfondsen, sociëteiten, reisver-
eenigingen, toeristenbonden, vereenigingen
tot behoud van natuurmonumenten of die
rentuinen, wetenschappelijke genootschap
pen, kdrkelijke gemeenten en kerk
voogdijen, parochiën, orden en congre
gatiën, bouwvereenigingen, boerenleenban
ken, landbouwvereenigingen, veilingsver-
eenigingen, verbruilks- en andere coöpera
ties. onderlinge waarborgmaatschappijen,
sc hooi vereenigingen, stic li tin
gen tot toekenning van studie
beurzen, pensioenfondsen, vakvereeni-
gingen, sportclubs.
Een alfabetisch register vergemakkelijkt
het gebruik van deze handleiding, waarin
zoo weinig mogelijk juridische en belasting
technische uiteenzettingen zijn opgenomen.
Kerk en Staat in Duitschland
Interventie uit Zweden
Volgens een telegram uit Berlijn aan Zweedsche
bladen zou Von Papen, die ln Zweden is. aange
komen om... op elanden te jagen, in werkelijkheid
nog andere en beterel dingen te doen hebben,
namelijk den Zweedschen bisschop Eldem te Up-
sala bezoeken en hem vragen, om als arbiter op te
treden ln den Duitschen kerkstrijd. Ook dit bericht
heeft nog wat ruggesteun noodig, want het behoort
niet tot Hitiers gewoonte, om te laten weten, dat
hij 't zelf niet af kan.
Het verlossende woord?
Bij het desbetreffend bericht van gisteren sluit
aan een thans van V.D. ontvangen mededeeling,
dat Hitler voornemens is, vandaag een rede naar
aanleiding van den kerkstrijd te houden.
Er zijn dan ook geen politieke stappen gedaan
tegen Bisschop Koch en zijn aanhangers, die Zon
dag openlijk mededeeling hebben gedaan, dat zij
Rijksbisschop Müller niet wenschen te erkennen en
een nieuwe groepeering in de Duitsch-Evangelische
kerk tot stand wenschen te brengen. In aanwezig^
beid van ongeveer tweeduizend belangstellenden
wijdde Bisschop Koch vijf nieuwe oppositioneele
predikanten in.
Te München hebben wederom duizenden men-
schen geprotesteerd tegen de beslissingen van den
Rijksbisschop. Ondanks de politieafzetting, wist de
menigte de binnenplaats binnen te dringen van de
woning van bisschop Meisser. die nog steeds huis
arrest heeft, en werd hem een enthousiaste ovatie
gebracht.
ZENDING EN PHILANTROPIE
In de Spieghelkerk te Bussum, de kerk der Ver-
eeniging voor Evangelisatie heeft Zondagmorgen
een eenvoudige plechtigheid plaats gehad, ter her
innering aan mej. S. M. van Woensel Kooy, die
vele jaren de vereeniging als Evangeliste heeft ge
diend. Dr. G. W. Oberman uit Utrecht, heeft
na den gewonen dienst en na de predikatie, een
woord gesproken naar aanleiding van Lucas 10:
38-42.
Mevrouw ir. A. A. Oosting-de Marez Oyens,
heeft vervolgens de eenvoudige plaquette onthuld,
waarin gebeiteld is: „In dankbare herinnering aan
Susanna Maria van Woensel Kooy, Evangeliste te
Bussum van 1915 tot 1934".
Het koor heeft een gezang gezongen, waarna de
plechtigheid met het Onze Vader werd besloten.
ALG. NED. ZENDINGS
CONFERENTIE
De strijd om Bali
Jaaroverzicht van de Zending
In het Koloniaal Instituut te Amster
dam is gisteravofid de 47e Algemeene
Nederlandeche Zendingscoferentei aan
gevangen, welke zich, in verband met
de tijdsomstandigheden zal bezinnen op
nieuwe orianteernig op het gebied der
Zending.
Door de verschillende sprekers zal
worden gepoogd om de noodzakelijkheid
van deze bezinning aan te toonen en de
banen aan te wijzen, waarlangs de ont
wikkeling der Zending in de naaste toe
komst zal gaan.
Nadat de deelnemers aan de Conferentie in
de groote had waren ontvangen, opende de
voorzitter. Prof. Dr. P. Scholten, van Am
sterdam, de eerste zitting met Schriftlezing,
nadat de vergadering een der liederen uit den
Zendingsbundel had gezongen. Ds. Joh.
Rauws ging voor in gebed.
De voorzitter verwelkomde nu de talrijke
aanwezigen, inzonderheid Minister Slotemaker
de Bruine, waarna hij een rede uitsprak over:
Het goed recht der Zending
Prof. Scholten gaat de beteekenis van Art.
177 Indische Staatsregeling na. Hij wijst er
op, dat het recht der Zending daarin wordt
ontkend, er ie verlof noodig om Zendingswerk
te mogen doen. Daarbij komt dan duidelijk de
twijfel uit aan ons recht, juist in de strijd ofn
Bali. Bali wordt als cultuureenheid beschouwd.
Die cultuur-eenheid zou niet mogen verbroken
worden. Spr. laat rusten, of die eenheid niet
al verbroken is, maar waarom zou die mogen
worden aangetast? De cultuur-eenheid wordt
zoo hoogste goed. Waarop steunt dit? Men
beweert, dat de Baliërs een godsdienst hebben
gelijkwaardig aan het Christendom. Dat
deel onderstelt, dat er een maatstaf zou
buiten den positieven godsdienst om deze te
waardeeren. Spr. betwist het bestaan daarvan.
Hij toont aan, dat deze neutraliteit in waar
heid niet neutraal, maar party-kiezen is. Zulk
een këus ligt ook in ieder aanvaarden van het
Christendom om zijn beschavende werking,
maar verwerping der zending waar men die
niet noodig meent te hebben
Het Christendom kan nooit aanvaarden met
andere religies op één lijn te worden gesteld.
Het komt verticaal van boven. Daarmee
verworpen de af wijziging van de zending op
grond van een oordeel over de waarde van
haar boodschap, doch tegelijk verworpen
iedere verdediging der zending om bijeenkom-
stige dingen, als leverde zij ons betere maat
schappelijke en zedelijke toestanden. Spr. her
innert aan het boekje van Kruyt over de zede
lykheid van de natuurvolken. Noodzakelijker
wijze komen er teleurstellingen als men daar
op bouwt. Dit bouwen is een zich verheffen
op de goede werken. Niet daarop komt het
aan, alleen het gebod van Christus is onze
rechtvaardiging.
Doch hoe moet de Regeering hier tegenover
staan? iZy is toch neutraal? Spr. tracht die
neutraliteit nader te bepalen. Dit is de
rechtskant der zaak. Ieder recht heeft
twee zijden: gerechtigheid en orde, vrede. Het
recht, is daarom niet goddelijk, die vrede-ge
dachteiis grond der neutraliteit. Hieruit trekt
spr. twee conclusies: zending mag nooit
dwang zijn (art. 174 Ind. Staatsregeling),
zending mag den (uiterlyken) vrede niet ver
storen. Alleen daar kan de rechtsgrond liggen
voor de houding der Regeering tegenover de
Zending.
Hedenmorgen if
in Ned. Oost- en West-Indië evenals gewoon
lijk weer uitgebracht door Ds. Joh. Rau
zendingsdirector te .Oegstgeest.
Spr. zegt, dat het Jaaroverzicht niet tot
taak heeft de problemen te onderzoeken, maar
wel wil het bouwsteenen aandragen, die bij
dat onderzoek noodig kunnen zijn.
De volgende wereld-conferentie zal in 193S
in het Oosten worden gehouden, in Britsch-
Indië of in China. Gewezen wordt op het be
langrijke onderzoek naar den invloed der mo
derne industrie in Afrika. Op de Kontinen-
tale Zendings-conferentie te Bremen heeft de
Ned. Zend. Raad het voorstel gedaan meer
band te leggen tusschen de zendingscorpora
ties op het vasteland van Europa. Een en
ander wordt meegedeeld betreffende de samen
stelling en de werkzaamheden van den Ned.
Zendings Raad. „Gelukkig kan men van een
groeiende samenwerking spreken." Met groote
waardeering wordt geeproken van den moei
lijken en veel-omvattenden arbeid der ,Zen-
dingsconsuls. Bizonderheden werden meege
deeld omtrent de Hoogere Theol. School, die
9 Augustus te Buitenzorg en de Chr. Kweek
school, die 1 Augustus te Solo geopend werd.
De reorganisatie der Indische Kerk had ten
gevolge, dat thans aan de Minahassische kerk
binnen haar kader zelfstandigheid kon worden
verleend; de Moluksche kerk zal nu spoedig
volgen.
Een overzicht werd gegeven van het vele,
dat het Ned. Bijbel Genootschap in het belang
der Zending doet, niet alleen door zijn taal
geleerden, maar ook door verschillende Bijbel
vertalingen en de uitgaaf van bijbelsche lees
boeken.
Het ,,In memoriam" vermeldt de namen van
15 personen in dienst der Zending, die in het
afgeloopen jaar tot hooger leven werden ge»
roepen.
Het Overzicht eindigt met enkele mededee-
lingen over het werk, dat in Nederland ten be
hoeve van de Zending gedaan wordt. Het is
slechts een kleine kring, die het (Zendingswerk
draagt; het is de groote vraag hoe men dien
kleinen kring kan uitbreiden.
VROUWENZENDINGSBOND
Gistermiddag is in het Parkhotel te Am
sterdam de Vrouwen-Zendingsbond in zesde
jaarvergadering bijéén gekomen.
Mej. H. VV. Crommelin, de presidente,
heeft in haar openingswoord blijdschap uit
gesproken over het feit. dat de eerste zen
delinge van den Bond, mej. Christina Slote
maker de Bruine, mocht worden uitgezon
den en sprak haar vervolgens in hartelijke
bewoordingen toe.
Namens het Ned. Zendelinggenootschap
is het woord gevoerd door DsJoih. Rauws
die eveneens deblijd
schap en vreugde der
zendingsvrienden ver
tolkte en er de aan
dacht op vestigde,
dat mej. Slotemaker
de Bruine als zende
linge zal werkzaam
zijn onder de vrou
wen en meisjes op 't
tet-rein van de zelf
standige Kerk van
Oost-Java.
Hierna spralc na
mens de vrouwen
fier zendelingen op
Oost-Java mevrouw
Het echtpaar Jacobus Albertvs van Zanten
en Adriana Maria Muis son, wonende tc
Gouda, hoopt 27 October a.s. zijn 65-jarige
echtvereeniqing te herdenken. Be bruidegom
is 89 en de bruid 88 jaar.
Bs Joh. Rauws
N o r t i e r—G u n n i n g, waarna mej. S 1 o-
te maker de Bruine zelf aan *t woord
kwam en haar dank uitsprak voor het haar
geschonken vertrouwen. Zij verheugde zich
over het feit, dat twee organisaties haar
uitzenden, nl. het Ned. Zend. Genootschap
en de Vrouwen-Zendingsbond.
Uit de verslagen bleek, dat de rekening
sloot met een bedrag van f 7000.
Als bestuursleden zijn iidrkozen mej. H. VV
Crommelin en zuster Schoch.
Het veertig-jarig bestaan van den Zweed
schen Vrouwen-Zendingsbond werd geme
moreerd door mej. M. C. Hum fel d, waar
na Frl. G. von Bülow namens den Duit
schen Vrouwenzendingsgebedsbomd de ver
gadering heeft toegesproken. Zij legde na
druk op de groote beteekenis van het werk
van vrouwen voor vrouwen en op de
kracht van het gebed voor 't zendingswerk
in de Gemeente.
Deze eerste bijeenkomst werd besloten
met een korte toespraak van Fraulein G.
von Bülow, van Rostock, pre'sidente van
den Duitschen Vrouwenzendingsgebedsbond.
NED. IND. ZENDINGSBOND
Conferentie met vier sprekers
Van Maandag 25 tot Zaterdag 20 October
is te Karang Pandang, boven Solo, een con
ferentie gehouden van den Ned. Indischen
Zendingsbond.
Behandeld werden de volgende onderwer
pen: le. Hoe is de reactie van den Jvaan
op het Evangelie en welke eischen stelt dat
aan onze prediking en pastoraal? Inleider
A. Kooistra. 2e. De verhouding van de
zelfstandig? Inhe'emsche kerken en de zen
ding. Inleider d r H. Kraemer. 3e. Voor
bereiding van de geleidelijke overdracht
van de zending aan dc inheemsche Christe
nen. Inleider dr H. A. van An del. 4e.
Welke moeilijkheden en mogelijkheden
brengt de crisis aan de zending? Inleider
dr E. V e r w i e k e.
GIFTEN EN LEGATEN
De Salatiga-Zending id Utrecht heeft van
mej. v. d. P. S. te D. ontvangen het restant
van het legaat van mevr. van V. van f5000.
Wijlen Mevr. de Wed. Ds O. Norel-geb.
Horreus te Leeuwarden, heeft gele
gateerd aan de Ned- Herv. Gem. te Har-
i i n g e n, f 1400.waarvan de helft voor
de Kerkvoogdij, onder voorwaarden, dat deze
de graven van haar en haar echtgenoot
derhoudt.
Schoolnieuws.
NEDERL. LEERGANGEN IN BRUSSEL
In de aula van de rechtskundige faculteit der
Brusselschc universiteit zijn gistermorgen plechtig
geopend de leergangen die van nü af aan in het
Nederlandsch gedoceerd zullen worden, te weten:
burgerlijk recht, burgerlijke rechtsvordering, staats-
en bestuurlijk recht, internationaal privaatrecht,
handelsrecht en organische wetgeving van het no
tariaat. t
PRIVAATDOCENTEN
Bij beschikking van den minister van onderwijs,;
is dr. J. B. Tielrooy, te Zwolle, toegelat.n.
als privaatdocent in de faculteit der ietteren en
^wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit te Lelden, om
onderwijs te geven in de moderne Fransche letter
kunde. evenzoo dr. J. Haantjes, te Delft,
faculteit der wis- en natuurkunde aan de Rijksuni
versiteit te Leiden, om onderwijs te geven in de
meetkunde.
SEMINARIUM DER REMONSTRANTEN
Omtrent de herdenking van het 300-jarig
bestaan van dit seminarium te Leiden op
29 October a_s. wordt medegedeeld, dat na
de rede van prof. Fleering (om twee uur in
de Academische aula) om half vier de
plechtigheid der onthulling van Anninius'
gedenksteen in de Pieterskerk zal plaats
vinden, waar zullen spreken, behalve dr
Haentjehs, die de godsdienstige samenkom
sten zal openen en sluiten, jhr ir G.deGraeff
als voorzitter der Remonstrantsche Broeder
schap en de heer J. P. Mulder als voorzit
ter der gemeente-commissie fier Ned. Herv,
Kerk. Om half vijf zal in de Lakenhal de
historische tentoonstelling door ds G. J.
Sirks worden geopend, waarna dr H. C.
Diferee uitleg zal geven, terwijl tenslotte
prof. dr L. J. van Hoik in de bovenzaal,
waar het interieur van het oude Remon
strantsche kerkje van Bieiswijk bewaard
staat, het officieele gedeelte der herdenking
zal sluit n.
SCHOOLSTICHTING TE STRIJP.
De gemeenteraad van Eindhoven had
in November 1933 afwijzend beschikt opeen
aanvraag van het bestuur der Philipsver-
eeniging voor onderwijs en volksontwikke
ling om medewerking te verleenen voor do
stichting van een schoolgebouw in
Strijp ter vervanging van de tijdelijke
huisvesting van haar tweede lagere school
in de Philips-bed rij fsschool door een defini
tieve in het zg. Drentsche dorp. Het school
bestuur, dat van deze afwijzende beslissing
en daarna van die van Gedep. Staten van
Noord-Brabant bij de Kroon in hooger be
roep is gekomen, is thans bij Kon. besluit
van 9 dezer in het gelijk gesteld, zoodat de
geweigerde medewerking alsnog door de ge
meente zal moeten worden yerleencL
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Tot tijdelijk leeraar in de Ned. taal en letterkr ri
de aan de H.B.S. met 5-j. cursus te 's-Grave iv»
ha ge is benoemd dr. B. Hunningher, leer. -r
aan de le H.B.-School met 5-jarigen cursus
Am ster dam.
Tot onderwijzer aan de ULO-afdeeling der Joh.
Calvijnschool is benoemd de heer K. Raimood te
Tot Hoofdonderwijzer aan de School met den
Bijbel te M u i d e n is benoemd de heer J. S u ij k.
Hoofd der School met den Bijbel te N i e u w-
Examens
PROMOTIES
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Be
vorderd tot doctor in de wis- en natuurkun
de met lof. mej. J. Lodder, g-eboren te Schie
dam. op proefschrift: ,.Qie Hefesammlunc dea
Centraal-Bureau voor Schimmelcultures. Bei-
trage zu einer Monographie der Hefearten. U.
Teil. Die anaskosporogenen hefen. Ersto
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT: Doet--,
examen Indisch recht: de heer G. A. Dolmans.
APOTHEKERS-ASSISTENT
UTRECHT: Opgeroepen 6 cand. Gesl. mej. M,
J. Laxners. Breda. mej. M. J. H. Zonsvcld.
Utrecht en de heer O. H. Heek, Utrecht.
Ges1-' Mej. M. I. Lamers, Breda;
Mej. M. J. M. Zonsveld, Utrecht: en do heer O.
H Heek, Utrecht
AMSTERDAM. Gesl. mej. A. C. A. M. van der
Meulen en de heeren J. A. W. Beuskens eu
W. C. F. M. Rfcmkc, Amsterdam.
HET FEESTBOEK DER
BOEKDRUKKERS
en 'kwarteeuw boekdrukkers
organisatie
(lef adellijke ambackt
XL Slot.
bTwee samenstellers
Ben Eet Gedenkboek geschreven. Het eer-
deel geeft een chronologisch
e r z i c h t door Ir. H, J. B e 1 i n f a n t e,
•- penningmeester
van de Federatie;
het tweede is
,van de hand van
Mr. P. Borst,
algemeen secre
taris, geeft een
kort overzicht
,Van de econo
mische orde
ning, maar
schenkt groote
aandacht aan de
sociale orde
ning en de soci
ale instellingen,
welke de Federa
tie in 't leven
riep en tiot bloei
bracht.
Uit de aarde der zaak en misschien ligt
t ook aan den schrijver, doch dat behoeft
et, is het tweede deel meer suggestief dan
eerste: het geeft meer beschouwingen.
"t vloeien beide, de kroniek en het „leer-
jrhaal" vaak dooreen; en wanneer Ir.
Winfante over de eerste pogingen tot lot-
rbetering, nu ruim een eeuw geleden
p.eekt, dsn hoort mep ook in, dis woorden
H. J, Belinfanbe
de sociale trilling, waarvan het gedenkboek
telkens gewaagt.
Met ironie spreekt de heer Belinfante
over het (opgenomen) Reglement van Orde
voor de drukkersgezellen uit het jaar 1824,
waaruit blijkt, dat de patroon onbeperkt
heer en meester in zijn zaak was; dat „zijn
bevelen zonder tegenpraat moesten uitge
voerd word«n"; dat de bescheidenheid voor
de gezellen iedereen moest opvallen, en dat
het totale bedrag der mogelijke boeten meer
dan het totale weekloon kon bedragen.
We zijn het zelfs haast met den schrijver
oneens, als hij blijkbaar weinig waarde
hecht aan het keurige antwoord, dat de elf
I-Iaagsche patroons in 1866 gaven aan het
bestuur der Vereeniging van Typografen te
Amsterdam. Deze patroons verzekeren in
de allervriendelijkste bewoordingen, dat zij
de belooning gaarne zoo billijk mogelijk
maken, maar dat concurrentie hen belet om
direct alle wenschen in te willigen,
n.l. van f 6.— op f 9.— per week bij 60
werkuren; en dat zij zich „vleyen" dat dit
bewijs van sympathie de gezellen goed zal
doen.
Heusch, deze brief is blijkbaar later vaak
geestelijk Leitmotiv geweest bij de onder
handelingen. En het was. dat moet ieder
toegeven, allereerst noodig om aan de moor
dende concurrentie een einde te maken.
Want deze degradeerde de werkers in het
adellijke ambacht tot slaven en de patroons
tot tobbers.
Het duurde echter tot 1894 eer het' week
loon van f 8 k f 9 bereikt werd hij72
werkuren. In dat jaar trad echter de eerste
„vrijgestelde" voor de typografen op (de
A.N.T.B. dateert feitelijk van 1866 en is de
oudste vakorganisatie in ons land), n.l. de
heer P. Hols en het pleit voor de toenmalige
drukkerspatroons, dat zij dezen man in hun
kring toelieten en niet, als zoovelen toenter
tijd, op de mat lieten staan.
Deze geèst, waarvan de eerste voorzitter,
de heer Stok in 1909. getuigde, toen bij zei:
Kapitaal en arbeid hebben elkaar noodig,
bleef heerschen in deze organisaties; en in
het Gedenkboek wordt met evenveel waar
deering gesproken over de bestuurders en
vrijgestelden van de werknemersorganisa
ties als van die der patroons; al verzwijgen
de schrijvers, met name Mr. Borst, niet, dat
het vertrouwen soms teleurgesteld werd, zoo
bij het groote conflict in Jan. en Febr. 1923.
als bij het groote conflict in Jan. en
Febr. 1923.
Op 2 Oct. 1909,
in een tijd van veel faillissementen door
zware concurrentie, kwamen enkele druk
kerspatroons, onder wie Mevr. A. J. F. van
Overstraten te Nijmegen, bijeen, om over
organisatie te spreken en op 13 Nov. d.a.v.
werd de organisatie gesticht. Het is merk
waardig om de statuten van toen te verge
lijken met die uit 1866: de overeenkomst is
weer frappant: Het doel is het bedrijf onf-
hoog te brengen en de belangen, „zoowel
van gezellen als .van meesters'' te bevor
deren.
In Januari van het .volgend jaar werd de
jonge jurist Mr.
J. A. Veraart
reeds economisch
adviseur van de
bond en hij bleef
dat tot 1918 Zijn
beteekenis is
groot geweest;
zijn actie gewel
dig, zijn resul
taten vele.
Toch is hij, hoe
wel in goede har
monie, tengevolge
van verschil van
inzicht, eerder
heengegaan, dan
verwacht mocht
worden.
Mr. Borst heeft
dit uityoerig uiteengezet, Hij geeft zija yoor
Prof. Mr. rA. Veraart
ganger alle eer, welke hem toekomt, maar
wijst er tevens op, dat de voortreffelijke
Rdamsche boekdrukker .Com- jmmig jr
(overleden 8 Juli 1924),' reeds in Mei 1910
op de algemeene vergadering innige samen
werking met de gezellen-organisaties be
pleitte om door samenwerking een behoor
lijk loonend tarief te handhaven; en Prof.
Veraart verklaarde onmiddellijk bij zijnt>p
treden, dat hij deze denkbeelden van Immig
hoopte uit te werken.
Hetgeen dan ook geschied is; tot .voordeel
van patroons en arbeiders.
Zoo kwamen .van lieverlede
het verplichte lidmaatschap
en de Collectieve Arbeidsovereenkomst tot
stand. Het eerste vooral bleek in 1916, toen
men „op weg was naar de Federatie", de
samenwerking der drie bonden, nog een
ernstig struikelblok voor vele Christelijke
patroons.
Echter, in die dagen verscheen ook het
werk van den heer H. Diemer, „De ontwik
keling tot bedrijfsorganisatie"; en hier werd
voorlichting geboden, welke in bre«de kring
verheldering gaf.
Toch ging 26 Nov. 1918 Mr. Veraart heen.
Waarom? Men leest het op pag. 137 en v.v.
Toen de bedrijfsorganisatie tot stand
was gebracht, wilde Mr. Veraart verder
gaan en ook tot p r o d u c t i e-r e g e 1 i ng
komen. Logisch; zeker. Maar de methode
van Mr. Veraart was minder gelukkig.
Hij wilde de oprichting van huis- |n
coöperatieve drukkerijen beletten. Nieu
we ondernemingen zouden niet toegela
ten worden. Het moest een afgeslo
ten bedrijfsgemeenschap zijn. Overal
sprak men van het stelsel der drukkers;
d.w.z. „het plukken en .villen .van het
publiek".
Het ging zelfs zoo ver, dat de Regeering
de Nederlandsche drukkers passeerde en
in het buitenland drukwerk liet maken.
Men wilde niet gestroopt worden. Aan die
afzetterij moest een eind komen.
Welnu, er kan geen eind aan komen,
want de ideeën van Mr. Veraart waren
nimmer door de Federatie, door de boek
drukkers aanvaard. Integendeel; Mr. Dr.
A. A. .van R hij n, die na Mr. Veraart op-
trad, verwierp de
productie-regeling
positief en wel
bewust; hij gispte
bedrijfssluiting
als onuitvoerbaar
en ethisch te
.veroordeelen; hij
maakte aan ieder
een duidelijk, dat
't stelsel-Veraart
nooit was toege
past en nooit toe
gepast zou wor
den.
Helaas, het
mocht aanvanke
lijk niets baten.
Mr. Br. 'A. 'A. van Rliijn Lang nog bleef de
legende leven, dat
de drukkerspatroons wèl degelijk een uit-
buitingspolitiek voerden; zelfs toen nog,
toen de tariefregeling aan vele zij
den was beschadigd en men al laveerende
verder moest gaan, omdat de malaise èn
na 1920 en straks weer na 1929 de tobbers
en slobbers in het adellijke bedrijf tot wer
ken onder de markt verleidde. In de volle
kracht van enkele jaren geleden staat de
Federatie dan ook niet meer.
Hetzelfde geldt trouwens ook van de
sociale zijde. In menig opzicht moest men
de weg terug.
Dat de typografen-prganisaties 'dit met.
leedwezen zagen en niet steeds tot allo
medewerking bereid waren; wie zal 'ze het
kwalijk nemen. Toch lukte het met een
enkele uitzondering, al bleek helaas een
enkele maal, dat de moderne bond zijn
leden niet voldoende had opgevoed.
Maar wat weldadig aandoet is de her
haalde malen uitgesproken overtuiging, dat
do onderhandelaars van patroonszijde, eerst
do heer Diemer in 1922, later in 192S de
heer J. H. van Lonkhuyzen, „de moeilijke
positie der gezellen begrepen on een ver
standige methode van onderhandelen kozen".
Aan de bedrijfsvrede is tlat in lioogemato
ten goede gekomen en de kostelijke instel
lingen, welke in de loop der jaren zijn ge
sticht, zijn er door behouden. Wij noemen
slechts; Leerlingenregeling, Pensioenfonds,
Coll. Arbeidsovereenkomst, Centrale Loon-
tariefcommissie en Arbitrage.
Met dank zien de patroons in het druk-
kersbedrijf terug op hetgeen bereikt werd;
met dank erkennen ook de gezellen, wat
door de patroonsorganisatie bereikt werd.
Er zijn gebreken; er zijn fouten gemaakt;
want het zijn menschen met zonden -en
gebreken, die hier samenwerken; maar iets
van het ideaal, reeds door voortrekkers van
verre gezien, samenwerking van bedrijfs
genooten, patroons en arbeiders, is hier,
toch bereikt.
Daarom is dit mooie gedenkboek, hulde
aan de samenstellers en uitvoerders!, van
zoo groote waarde en schreven wij er meer
over, dan aanvankelijk de bedoeling was.
Men'vergeve het ons: schrijvers en druk
kers staan zoo dicht bij elkaar. De „familie
band" trekt en bindt!
I Stond in ons b'Iad yan gister,
