deOil
m
MAANDAG 22 OCTOBER 1934
Firma C. JöRG Sr. UTRECHT
OPGERICHT 1819 SCHOUTENSTR. Nr. 7
TOGA'S - HEERENKLEEDING
Kerknieuws
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Voor IJmuiden, S. v. d. Molen te
Rotterdam-Centrum.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: Naar Winsum—Baard, K.
IWybenga, cand. te Leiden.
AFSCEID, BEVESTIGING, INTREDE
Zondag 11 November hoopt cand. J. v. D ij
lt en, beroepen predikant bij do Chr. Geref.
Gem. te Aalten, tot zijn dienstwerk te wor
den ingeleid door prof. P. J. M. de Bruin
yan Apeldoorn.
In den avonddienst van dien dag hoopt
de a.s. leeraar zich aan zijn nieuwe ge
meente te verbinden.
Ds. C. FERGUSON
Naar wij vernemen is Ds. C. Ferguson, predi
kant bij de Ned. Herv. Gemeente te 's-Graveo-
b a g e, ernstig ongesteld.
UITGESTELD JUBILEUM
De herdenking van het 25-jarig ambts
jubileum van Ds. S. W. Bos, Geref. Pred. te
Leeuwarden, dat 24 October herdacht zou
worden, moet wegens ongesteldheid van
Mevr. Bos voor onbepaalden tijd worden
uitgesteld.
HET GROOTSTE AMBTSGEBIED
De „vliegende bisschop", dr. A. L. Fleming,
de Anglicaansche bisschop van het Arctisch
gebied bezoekt Engeland. Naar aanleiding
van dit bezoek vermelden de Engelsche
bladen, dat zijn diocese de merkwaardigste
van de wereld is. Ze beslaat een oppervlakte
van 2y» millioen vierkante mijlen, zich uit
strekkend van Alaska tot Quebec, waar de
bisschop zoo juist een dienstreis voltooide
van 15.000 mijlen, van welke 4000 per vlieg
machine. De Canadeesche pers heeft hem
den onofficieelen titel van den „vliegen
den" bisschop gegeven.
DE BETHLEHEMKERK TE HENGELO
Plechtige ingebruikneming
Dezer dagen heeft de plechtige ingebruik
neming der nieuwe Bethlehemkerk te Hen
gelo plaats gehad. Zij werd o.a. bijgewoond
door de beide wethouders en de gemeente
secretaris van Hengelo.
De voorzitter der kerkvoogdij, de heer A.
W.ALucas heeft een toespraak gehouden
waarin hij de voorgeschiedenis van den
kerkbouw releveerde. Vervolgens hield Dr
I. P. v. d. Waal een inleiding over de
woorden: God heeft ons geschonken de
Bethlehemkerk, Jezus Christus zij deze kerk
itoegewijd.
Deze toespraak werd voorafgegaan met
de neerlegging van den kanselbijbel en in
gebruikneming van den kansel.
Ds. H i e b e n d o o 1 uit Hengelo sprak een
wijdingswoord over de woorden: Mijn huis
is een huis des gebeds.
Daarna sprak Ds. v a n Z w e t uit Almelo,
namens het Prov. Kerkbestuur van Overijs
sel, het Prov. College van Toezicht op de
kerkgoederen en het Classicaal Bestuur van
Deventer, een hartelijk woord van geluk-
wensch, waarna de oud-predikant Ds. G.
Salomons uit Hengelo zijn groote blijd
schap dat hij het heugelijke feit van de in
bezitneming van een nieuwe tweede kerk
mocht beleven.
Het nieuwe kerkgebouw is opgetrokken in
renaissancestijl. Onder architectuur van het
architectenbureau wijlen den heer A. K.
Beudt, die de ontwerper geweest is, werd
het werk uitgevoerd door den aannemer J.
yan Egteren en Zn. te Enschedé.
De luidklokken zijn geleverd door de fa.
y. Bergen te Heiligerlee en het kerkorgel
door de fa. Sanders te Utrecht
DE KERK, HET CONGRES EN DE OORLOG
In het Alg. Weekbl. wordt de aandacht
gevestigd op een, den Britschen Staatsman
echt typeerende uitlating van Lloyd George
pp een bijeenkomst te Londen. Zij luidde:
„Er is nog net tijd om den oorlog tegen
Üe houden en dat kunnen alleen de christe
lijke kerken doen".
Het blad maakt hierbij een paar aanteeke-
fcingen en vraagt:
„Gelooft Lloyd George dat werkelijk? Ge
looft deze geroutineerde politicus, die de
wereldoorlog meegemaakt heeft, waarachtig,
dat „christelijke kerken" machtiger zijn dan
het veelkoppig monster der wapen-industrie?
„Wat kan hij gezien hebben, dat hem op
zulke gedachten heeft gebrachtl Is hij ver
geten, hoe de „christelijke kerken" zich in
1914 gedragen hebben? Of meent hij, dat zij
sindsdien niet zwakker, maar krachtiger ge-
.worden zijn?
„Welk een vereerende opdracht voor de
christelijke kerken"; wat een vertrouwen!
„En naturlijk, wij grijpen aanstonds toe.
Een grootsch internationaal interkerkelijk
vredescongres zal worden bijeengeroepen.
Bisschop Zus zal spreken en professor Zoo.
Er zullen referaten zijn en een oecumeni
sche kerkdienst met een internationale
liturgie. Er zullen trips gemaakt worden
naar de slagvelden rond Verdun en aan den
Yzer. Het zal alles heel plechtig en heel ont
roerend zijn.
„En dan zal er toch als een donderslag
hij helderen hemel een oorlog uitbreken.
„Dat komt ervan, wanneer men meer op
„christelijke kerken" dan op Christus ver
trouwt. Christus kan het zonder congressen,
maar hij eischt ons leven op, heelemaal. En
dan hebben wij per slot van rekening toch
maar liever „congressen", niet waar?"
IS DIT R.-K. MORAAL?
In een bijvoegsel van de Kath. Illustr
kan men het volgende huiveringwekkende
proza lezen:
„Indien je goed gezond bent, is er niets
om je zorgen over te maken.
Indien je ziek bent zijn er slechts twee
dingen om je zorgen over te maken. Of je
wordt beter, of je gaat dood.
Indien je beter wordt, is er niets om je
zorgen over te maken.
Indien je dood gaat zijn er slechts twee
dingen om je zorgen over te maken. Of je
gaat naar den hemel of je gaat niet naar
den hemel.
Indien je naar den hemel gaat is er niets
om je zorgen over te maken. Indien je naai
de andere plaats gaat zal je het zoo ver
bazend druk hebben oude vrienden de hand
te drukken, dat je geen tijd zult hebben je
zorgen te makenl
Dus waarom je zorgen te maken?"
Wij meenen, dat er in Utrecht een kerke
lijke pers-censuur zetelt. Hier ligt een
schoone taak gereed
Kerk en Staat in Duitschland
Dc motie van Hannover
In aansluiting op oos bericht van 20 Oct. j.l. la
ten we hier volgen de motie, door de Landssynode
van Hannover aangenomen ter onderstreping van
haar besluit, met de Rijksregeering vrede te sluiten.
,,De voltallig vergaderde landssynode nam het
rapport over de ontwikkeling van den kerkdijken
toestand ter kennis en verklaart eenstemmig:
1. De landssynode heeft uit dit haar uitgebracht
rapport de overtuiging gekregen, dat het landskerk-
moderamen en in het bijzonder zijn uitvoerende
organen president Koopmann en iandssuperinten-
dant Holiweg, de vaak buitengewoon moeilijke on
derhandelingen en werkzaamheden tot regeling van
de verhouding onzer Geref. landskerk met de Duit-
sche Evangelische kerk, naar hun beste weten en
gewetensvol, met ved zelfverloochening en arbeids-
liefde en in het behoorlijke pogen om de rechten
die aan onze landskerk naar de grondwet der Duit-
sche Evangelische Kerk toekomen, te waarborgen,
hebben volvoerd. Wij betuigen hun daarvoor den
dank der kerk en spreken ons volle vertrouwen
in hen uit, ook voor de verantwoordelijke plichten
van de naaste toekomst.
2. De landssynode heeft verder met voldoening
daarvan kennis genomen, dat de rijkskerkregeering
de gebondenheid aan de belijdenis, gelijk de kerk-
grondwet die uitspreekt, voor de Geref. kerken uit
drukkelijk erkent en zich bereid verklaard heeft, de
practische gevolgtrekkingen die uit dit feit voort
vloeien. ook te verwezenlijken.
3. De landssynode verheugt zich voorts, te kun
nen vaststellen, dat de verhouding der landskerk
en haar organen tot de rijkskerkregeering tot op
heden voor ernstige verstoring bewaard bleef. Zij
wil harerzijds alles doen om ook mede te werken
tot herstel van geordende en vreedzame verhoudin
gen indegansche Duitsche Evangelische Kerk.
4. De landssynode acht zich in de eerste plaats
wezenlijk verbonden met al de Geref. gemeenten,
maar dan voorts ook met de overige evangelische
kerk, ten naastenbij in Duitschland. De medever
antwoordelijkheid. welke uit deze wezenlijke ver
bondenheid onmiddellijk ontstaat inzake alles, wat
tegenwoordig in dc Duitsche gezamenlijke kerk ge
schiedt, moeten wij op ons nemen; indien niet, wij
'zouden ons aan de gansche kerk bezondigen.
5. De landssynode mag derhalve niet zonder
aandacht daaraan voorbijgaan, dat de gebeurtenis-
binnen de Duitsche Evangelische Kerk sinds
;omer van verleden jaar in het algemeen en nu
sinds Augustus van dit jaar weder opnieuw, in de
harten en in het geweten van ontelbaar vele
tenen zoo gemeenteleden als predikanten
Geref. kerkeraden. in geheele gemeenten en
landskerken, de ernstigste onrust hebben gewekt.
De verregaande, sterke verwarring welke daardoor
in het geheele land heeft plaats gevonden, neemt
nog steeds toe en een opheldering in den toestand
heden nog niet te zien. Dit diepdroevige feit
vaststellende, maken wij ons niet tot rechter over
vat geschied is. doch betuigen dat het ons ter
harte gaat en dat wij aan de genezing van de
ane, zeer zeker ernstige schade weaschen
mede te helpen.
6. De landssynode geeft dientengevolge hiermee
haar uitvoerende organen de opdracht, middelen en
n tot de genezing der hierboven genoemde
schaden en tot het herstel van geordende kerkelijke
-erhoudingen te zoeken. De landssynode maakt het
ot een plicht, in vertrouwen op den Heere der
kerk. om te handelen overeenkomstig de eischen
der H. Schrift en der belijdenis, ongeacht de ge
volgen.
7. De landssynode noodigt de verantwoordelijke
Geref. colleges buiten onze landskerk uit om thans
in hun uitvoerende organen zich aaneen te sluiten
en met haar in voeling te treden over gemeenschap
pelijk verder werken aan het herstel van normale
kerkelijke verhoudingen.
8. Wij kunnen als kenkvertegenwoordigers aan
is volk en aan zijn leider geen beteren en op den
duur meer effectieven dienst doen, dan deze. dat wij
met overgave van onze gansche persoonlijkheid
daaraan medewerken, dat uit de kerk alles, wat
met haar eigenlijk door den Heere God haar ge
geven wezen in strijd is, uitgebannen en van haar
ver gehouden wordt".
Verklaring van Berlijn
In wel opmerkelijke tegenstelling met de motie
der Landssynode van Hannover is de verklaring
door de te Berlijn gehouden vergadering der vrije
Evangelische Synode der Duitsche Belijdenis-kerk
gepubliceerd. Zij luidt aldus:
„Met politiegeweld heeft de rijkskerkregeering de
Wurttembergsche en de Beiersche kerkleiding af
in verband hiermede zien we ons gedwongen de
volgende verklaring af te leggen:
I. Het eerste principieele artikel van de consti
tutie der Duitsche Evangelische kerk luidde: „De
onaantastbare grondslag der Duitsche Belijdenis-
kerk is het Evangelie van Jezus Christus, zooals
in de H. Schrift vastgelegd en in de belijdenis der
reformatie opnieuw aan het licht getreden is. Daar
door werd de volmacht der kerk en haar zending
omschreven en vastgelegd.
Dit artikel is door de leer en de maatregelen
der rijkskerkregeering definitief ter zijde gesteld.
Daarmede is Christus als grondslag der Duitsche
Evangelische kerk vervallen!
II Onder het slagwoord: „Eén staat, één volk,
één kerk" is het Evangelie voor de Duitsche Evan
gelische kerk buiten werking gesteld.
III. De alleenheerschappij van den rijksbisschop
i zijn rechtskundig adviseur heeft een voor de
Duitsche Evangelische kerk niet te aanvaarden
.pausdom" ingesteld.
IV. Gedreven door den geest van een valschen
nythus heeft de kerkregeering de gehoorzaamheid
lan Christus geschrapt.
V. De invoering van het leidersprincipe, welke
n strijd is met de constitutie en den eisch van een
onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de kerkre
geering, is niet te aanvaarden.
Al onze protesten zijn vergeefsch geweest. De
rijkskerkregeering heeft met een beroep op den
„Fuehrer" en met behulp van de politie onverbid
delijk haar werk, dat de kerk vernietigt, voortgezet.
De kerkelijke constitutie en haar wettige organen
bestaan niet meer.
Op grond van het k-rkelijk noodrecht der aan
Christus gebonden kerkelijke gemeenten schept
thans de Synode der Duitsche evangelische kerk
nieuwe organen, die leiding moeten geven. Twee
raden uit de evangelische kerk worden met de
behandeling der zaken belast".
De laatste mededeeling sluit aan bij een uit an
dere bron ontvangen bericht, dat de Belijdenisker-
ken zouden besloten hebben tot een formeele a f-
scheiding. Dit bericht behoeft stellig nog na
dere bevestiging.
Intusschen wordt met zekere spanning afgewacht,
wat Hitier zal doen.
Hij heeft n.l. volgens Engelsche bladen besloten
in te grijpen in het conflict der Evangelische Kerk.
Morgen zou hij ter gelegenheid van de eedsafleg
ging van rijksbisschop Miiller een rede houden ora
zijn meening terzake te openbaren. Men verwacht
dat daarna het staatsgezag zal worden aangewend
tegen die partij in de Kerk, die Hitiers uitspraak
niet mocht willen opvolgen.
Voor den rechter
De emeritus verklaarde landsbisschop van Wur-
temburg dr. Wurm heeft aan zijn commissari-
schen opvolger ds. E. Krauss doen weten, dat hij
de geheele aangelegenheid bij de rechtbank aan
hangig maakt ter beslissing en zijn emeritaat niet
aanvaardt noch zijn bisschopskruis afgeeft, tenzij
de rechtbank daartoe beslissen mocht
COMITÉ VOOR GEREFORMEERD
OEKRAÏNE
Ds. F. Dresselhuis, Oldeboorn, secr. van boven
genoemd comité, verzoekt ons opname van het vol
gende:
Uit een brief vao broeder Karl Norvak, die in
Poolsch Oekraïne (Galicië) strijdt voor een school
met den Bijbel, verneem ik. dat hij zelf en ook de
tien predikanten en Evangelisten van de jeugdige
„Oekraïnsch Evangehsch-Gereformeerde Kerk" in
geldelijken nood verkeeren. De tractementen zijn
gedurende de laatste twee maanden niet uitbetaald
geworden.
Enkele boeken om onze Nederlandsche taal te
bestudeeren met het oog op zijn studiereis naar
Nederland, kon schoolhoofd Norvak zich niet aan
schaffen.
Het eenige Gereformeerde maandblad „Geloof
en Leer", waarin juist enkele artikelen over Groen
van Prinsterer verschijnen zouden, moest eenigen
tijd worden gestaakt.
Binnenkort volgen over den arbeid van het co
mité. catechismus-vertaling en schoolhulp, belang
rijke mededeelingen. Deze kon echter niet langer
wachten.
Wacht u ook niet langer, maar zend spoedig een
bijdrage aan onzen penningm. B. Meilink, Zwolle
(giro M7926). Ook kunt u ons helpen door voor
onzen arbeid een inzamellijst aan te vragen bij den
Oldeboorn.
ZENDING EN PHILANTR0PIE
GB.O.S.
De Evangelisatie onder Schippers, uitgaande
van de Geref. Kerken in Rotterdam, is verblijd met
500 kalenders van de Ver. tot verspreiding der
H.S. Niet zoo'o héél belangrijk bericht. Maar in
dit mooie werk zéér belangrijk. Want Ds. Ver-
•steegt schrijft erbij:
„We zijn direct aan het werk gegaan en verle
den week hebben we reeds een 40 kalenders op de
schepen geplaatst.
Dat moest ge eens kunnen meemaken.
Het aanpakken en het afwijzen der kalenders.
Dat laatste ook. Niet ieder wil die kalender heb
ben. Uit bruut ongeloof. Uit volstrekt afwijzen
van alles wat Christelijk is."
Is hier het zaaien aan alle wateren niet letter
lijk in praktijk gebracht?
BAZAR „LICHT IN LIJDEN"
Men bericht ons. dat de wijdingsavond voor den
Bazar ten bate van het ziekenweekblaadje „Licht
in Lijden" 2 November a.s. in de Regentesse-
kerk te Den Haag zal gehouden worden. Als
sprekers hopen op te treden: Dr. K. D ij k, Ds. D.
A. v. d. Bosch en slotwoord door den heer J.
H o 11 ander, allen te Den Haag. Medewerking
verleenen: Het Chr. Residentie Mannenkoor en „Te
FViim Laudamus". De Bazar zal geopend worden
door Mr. J. Donner, oud-Minister van Justitie,
des middags te 3 uur.
RADIOAVOND-VRIJE UNIVERSITEIT
Op Maandagavond 5 November hoopt men
te Zeist (in de Noorderkerk aan den
Bergweg) een radio-propagandavergadering
in het belang van de actie voor de Vrije
Universiteit te houden. De vergadering staat
onder leiding van den heer J. W. Koning,
voorzitter van het Zeister comité. Als spre
kers zullen optreden de heeren prof. mr.
P. S. Gerbrandy, mr. G. H. A. Gros
heide en prof. dr. J. Waterink. Zang
en muziek luisteren de samenkomst op.
CHRISTELIJKE VERZORGING VAN
KRANKZINNIGEN
Het Centraal Bestuur van de Vereen, tot Chr.
verzorging van Krankzinnigen verzoekt ons opna
me van een circulaire, waarin het een ernstig be
roep doet op alle broeders en zusters van Gere
formeerde belijdenis, om deze Vereeniging in haar
heerlijken en rijk gezegenden arbeid te steunen.
Door de tijdsomstandigheden zijn er velen, die
him contributie verminderen of geheel intrekken.
En dat, terwijl daaraan meer dan oiot behoefte is.
Niet voor de Vereeniging zelf, maar voor de
families, die reeds zoo zwaar bezocht zijn, dat
een hunner krank is, en die thans de verpleeg-
kosten niet meer volledig kunnen betalen.
Het bestuur stelt dan ook alle contributies en
collecten beschikbaar voor het daarvoor bestemde
Ondersteuningsfonds, maar kan aan de inkomende
aanvragen om steun, bij het verminderen der contri
buties en collecten, niet meer voldoen.
Daarom doet het bestuur een beroep op de onder
scheidene Kerkeraden en verzoekt dringend een
inkomende aanvrage, om een spreekbeurt te mogen
houden, niet af te wijzen, maar in ernstige over
weging te nemen en indien eenigszins mogelijk in
te willigen om 's Heeren wil.
De Kerkeraden, die reeds een aanvrage ontvin
gen, worden verzocht spoedig een gunstige beslis-
Het stuk is onderteekend door den voorzitter
der Vereeniging. Mr. G. van Baren, en den secre
taris Mr. C. S. van Dobben de Bruyn.
Schoolnieuws.
Dies Vrije Universiteit
Aan de viering van den stichtingsdag der Vrije
Universiteit te Amsterdam 20 October giog
Vrijdagavond vooraf een bidstond in de Keizers-
grachtkerk. Hier was voorganger Ds. P. N.
Kruyswijk van Hilversum, die sprak naar
aanleiding van Matth. 6 13. Als gewoonlijk werd
deze samenkomst, uitgaande van het Locaal Comité
van Amsterdam, bijgewoond door directeuren, hoog
leeraren, studenten, oud-studenten en talrijke be
langstellenden.
Gezellig samenzijn
Na afloop van dezen bidstond was er een gezel
lig samenzijn in 't AMJV-gebouw, waarbij D. G. J.
Baron van Heemstra de leiding had. In zijn
openingswoord heeft hij medegedeeld, dat nog veel
medewerkers voor den arbeid in Amsterdam ooo-
dig zijn.
Gesproken hebben de oud-Rector-Magnificus,
Prof. Dr. V. H. Rutgers (de Rector, Prof.
Wille was verhinderd)Mr. H. B ij 1 e v e 1 d en
Prof. Si zoo. Prof. Rutgers stelde in zijn toe
spraak de vraag of de openbare universiteiten in
hun onafhankelijkheid van leden of begunstigers,
bevoorrecht zijn boven de Vrije Universiteit. Hij
moest deze vraag ontkennend beantwoorden. Want
al steunen leden en begunstigers de V.U., afhan
kelijk is zij alleen van de genade Gods, zooals ook
art 2 van haar statuten zegt.
Dies-rede
Zaterdagmiddag te half 4 had. zooals gewoonlijk
in het „Gebouw van den Werkenden Stand" te
Amsterdam de plechtigheid der dies-viering plaats,
waarbij Prof. Dr. J. Wille een rede hield
Van deze rede zullen wij morgen verslag geven,
daar dit ons door een misverstand te laat bereikt
heeft voor het nummer van heden.
REÜNISTEN-ORGAAN N.D.D.D.
De zevende dies der Reünisten-organisatie
van het studentencorps N.D.D.D. is Vrijdag
middag te Amsterdam gehouden onder leiding
van Prof. D r. D. H. Th. Vollenhoven,
Deze zeide in zijn openingswoord, dat de
Reünistenorganisatie, in weerwil van den on-
spoed der tijden, groeien blijft; hel werk der
kringen gaat ieder jaar meer beteekenen.
Het jaarverslag van den ab-actis I, Drs D.
Nauta, getuigde van flinken vooruitgang
het ledenaantal passeerde reeds de 300!
Bij de bestuursverkiezing werd de fiscus
M r. A. W. Haan herkozen; in de vacature
ontstaan door het aftreden van Dr. P. G.
Knibbe, is voorzien door de benoeming van
Mr. T. A.vanDyken.
Na de afdoening der huishoudelijke zaken
heeft D r. W. H. Gispen, van Delft, een
rede gehouden over:
Dr. Gispen had tot doel, de practische bruik
baarheid van deze onderscheiding te toetsen
aan de practijk der exegese, dus na te gaan
het gebruik, dat wij ervan maken kunnen. Hy
beperkte zich dus tot het terrein der hermeneu
tiek en behandelde niet het ontstaan van de
onderscheiding of de beschouwingen, door
verschillende dogmatici er over gegeven.
De vraag is: Welke is de maatstaf,
naar wij kunnen beoordeelen, of een be.
Schriftplaats historisch of normatief gezag
voor ons bezit? Willekeur moet uitgesloten
zijn, wil de Schrift niet van alle gezag
den beroofd. Toch zal het moeilyk vallen,
algemeenen maatstaf te geven. Wij zullen
rekening moeten houden met het karakter van
het deel der Schrift, waarmee we te maken
hebben.
Achtereenvolgens werden behandeld de histo
rische, poëtische, profetische, legale gedeelten
der Heilige Schrift e.a., waarna een conclusie
werd getrokken. Wij kunnen zeggen, dat de
onderscheiding historisch en normatief het
zag der H. Schrift practisch slechts in
verre bruikbaar is, wanneer we er mee bedoe
len, dat we altyd het verband en altijd het
geheel der Schrift (met name in haar theo-
christocentrisch karakter en in haar zedewet)
moeten laten domineeren over de onderdeelen.
Gevaar bestaat, dat we door deze onderschei
ding aan de H. Schrift het karakter zouden
geven van een verzameling loase uitspraken,
die stuk voor stuk op hun historisch of norma
tief gezag moeten worden onderzocht. Boven
dien wil God ook in de deelen, die slechts zoo
genaamd historisch gezag hebben, altyd iets
tot ons zeggen.
Ook bij de kwesties, die zich hier voordoen,
komen we tot het besef, dat we pas dan als
Gereformeerde theologen zullen zijn, waar we
wezen moeten, wanneer we een volledige Jiisto
ria revelalionis bezitten.
Wegens gebrek aan tyd, moeet de aange
kondigde reünie vervallen.
DE DUITSCHE SCHOOL
Dat het Hitler-régime zich met intensieve
kracht werpt op de opvoeding der Duitsche
jeugd, past volkomen in z'n werkprogram.
Een Duitscher, Max Troll, heeft in een boek,
,Die Schule im dritten Reiche" uitgeengezet,
hoe de school dit doel te dienen heeft. In
„De School met den Bijbel" heeft J. L.(ens)
er reeds enkele artikelen aan gewijd.
Op welke wijze de Duitsche jeugd wordt
voorgelicht over het delicate onderwerp der
onvolwaardigen, blijkt uit voorbeelden, wel
ke in de desbetreffende leerboeken (natuur*
lijk voor de verder gevorderden) worden ten
beste gegeven. Hier is er een, uit Thürin-
gen:
„In een erfelijk belaste, maar fatsoenlijke
en ordelijke familie werd, ondanks de
waarschuwing van den arts,(!) een
kind geboren. Dat kind was idioot en kon
slechts gedurende de kinderleeftijd in het
ouderlijk huis blijven. Het familieleven
werd tot een hel gemaakt door de absolute
onopvoedbaarheid en de toenemende onrein
heid van het kind. De vrouw verhing zich;
de man raakte aan de drank; de gezonde
oudere dochter verliet naar lichaam en ziel
gebroken het vaderland. Drie menschen gin
gen ten gronde. En in de plaats daarvan zit
een nummer meer in het idiotengesticht en
moet daar door de gemeenschap onderhou
den worden!
Een opsomming van alle mogelijke erfe
lijke afwijkingen wordt gegeven: in Duitsch
land wonen 13000 erfelijk blinden, 15000 er
felijk doofstommen, enz. Met cijfers wordt
aangetoond, dat 20 pCt van de Duitsche be
volking onvolwaardig is. 160.000 moesten
van rijkswege onderhouden worden. Kosten
138 millioen. Dan komt de vraag: wat daar
aan te doen? „Het dooden van erfelijk be
laste kinderen, zooals Sparta het kende, is
in een Christelijke staat onmogelijk. Over
blijft slechts de verhindering der voortplan
ting, èf door isoleering in gestichten, óf door
steriliseering, waarvan de laatste de voor
keur verdient".
Dit öf-óf is teekenend, gezien in het licht
der z.g. Duitsche sterilisatiewet, welk immers
geen óf-öf toelaat. Misschien is de concessie
van de isoleering een bewijs van de zelf
correctie, door de Duitsche autoriteiten ter
hand genomen in een aangelegenheid, waar
in zij wel pijnlijk ver waren afgeweken van
het fundament van een „Christelijken
Staat", de term, door Troll zelf gebruikt.
Buitengewoon Lager Onderwijs
Vergadering le Utrecht.
Zaterdag hield de Vereeniging tot Bevor
dering van het Christelijk Ondersvijs aan
achterlijke en zenuwzwakke kinderen een
vergadering in hotel Terminus te Utrecht.
De vergadering svas zeer druk bezocht, o.a.
ook door afgevaardigden van zustervere
nigingen.
De voorzitter, de heer De G r a a f f, uit
Rotterdam, opende met gebed en Schrift
lezing.
Aan de hand van een gedeelte uit Deute-
ronomium 33 en Romeinen 13 sprak de
voorzitter vervolgens een openingswoord.
Spr. herdacht allereerst den aan de veree
niging door den dood ontvallen vriend, den
heer Rennes. Deze bezocht als vertegen
woordiger van het Schoolbestuur te Den
Haag altijd trouw de vergaderingen.
Vervolgens hield de voorzitter een korte
Bijbelinleiding, waarin spr. telkens de on
derwijswereld betrok.
Na het openingswoord werden door den
2en secretaris de notulen voorgelezen, die
door de vergadering werden goedgekeurd.
Hierna werd door het bestuur het volgende
voorstel ingediend:
Het bestuur stelt zich voor voortaan op
de vergaderingen afgevaardigden te vragen
van den Schoolraad, Unie. Chr. Volksonder
wijs, Chr. Nat. Schoolonderwijs en Geref.
Schoolverband.
Enkele aanwezigen hadden naar aanlei
ding van dit voorstel een en ander te vra
gen.
Een van hen diende een amendement in,
om het woord vergaderingen te wijzigen in:
jaarvergaderingen.
Een tweede amendement luidde, dat het
bestuur gemachtigd zou worden afgevaar
digden uit te noodigen onverschillig op wel
ke vergadering.
Ter vergadering werd het bestuur hier
toe gemachtigd.
Vervolgens kreeg de heer A. J. C a 11 i b e r
van Utrecht het woord, die een beschouwing
gaf over het onderwerp: Hedendaagsche
denkbeelden en het B. L. O. Spr ving zijn
causerie aan met het geven van een histo
risch overzicht over de verzorging van
zwakzinnigen in verschillende landen en
memoreerde dat op het oogenblik vaak do
vraag gesteld wordt o* het niet beter is om
RUBRIEK^,
DINSDAG 23 OCTOBER
HUIZEN 1875 M.
K.R.O.
8.00—9.15 Morgenconcert.
10.00—10 30 Gramofoonmuziek.
10.30—11.00 M uziekuit zending voor fabrieken.
10.00—11.30 Gramofoccmuriek.
11.30—12.00 Godsdienstig halfuurtje door Pas
toor L. H. Perquin.
12.01 12.15 n.m. Politieberichten.
12,15—1.00 n.m. De KRO-boys o.l.v. Piet Lus-
tenhouwer.
1.00—1.20 n.m. Gramofoonmuziek.
1..20—2.00 n.m. Orkestmuziek olv. Johan Ger-
2.00—3.00 n.m. Vrouwenuurtje, a. „Het planten
van bollen in den tuin", door mevr. J. v. d.
Schoot—Mulder, b. „Wafeltjes en koekjes elec-
trisch gebakken" door mevrouw N. Schutte.
3.00—4.00 n.m. Modecursus door mevr. H. Cup
pens Geurs.
3.00—3.30 n.m. Naai- en knipcursus en tiet ma
ken van eenvoudige heden voor beginoenden.
3.30—4.00 n.m. Opleiding coupeuse-leerares,
Brusselsche en Parijsche coupe. (Vierde les).
4.00—4.15 nm. Verzorging zender.
4.15—5.00 n.m. Gramofoonmuziek.
5.00— 5.50 nm. Orkest o.l.v. Johan Gerritsea,
5.50—6.00 n.m. Gramofoonmuziek.
6.00—6.40 njn. Orkest o.l.v. Johan Gerritsen.
6.40—7.00 n.m. Cursus Esperanto door P. He-1
ker. (Tweede les).
7.00—7.15 n.m- Politieberichten.
7.15—7.35 n.m. Vragen van heden en toekomst
aller aandacht waard. IV. „Het Woningvraag
stuk". door H. C. Nijkamp. (Uitzending van
het R.K. Werkliedenverbond).
7.35—8.00 n.m. Gramofoonmuziek.
8.00—8.30 om. Concert door Symphonle-Or-
kest (U.S.O.) o.l.v. Henri van Goudoever m.
m.v. Ruth Posselt, viooL Vioolconcert op 53
a-moll, A. Dvorak.
8.30-8.35 n.m. Vaz Dias.
8.35—8.45 n.m. Hoorspel-cyclus. „De Moeder
kerk en Nederland" door Jan Vuysters. I. De
kerk die kerstent Sint-Willebrord (in vijf ta-
fereelen)Leiding: Henri Eerens.
9.45—10.30 n.m. Symphcnie-orkest (U.S.O.)-
Symphonie d kl. t„ César Franck.
10.30—10.35 n.m. Vaz Dias.
10.35—10.45 n.m. Gramofoonmuziek.
10.45—12.00 n.m. De Kro-boys oJ.v. Piet Lus-
tenhouwer.
"TT T^RSUM 301.5 M.
A.VJLO.
8.01 10.00 Gramofoonmuziek.
10.01—10.15 Morgenwijding.
10.15—10.30 Muziek ter nabetrachting.
10.30—10.45 Gramofoonmuziek.
10.45—11.15 Kook- en bakpraatje door mevr.
R. Lotgering—Hillebrand. „Wat er van drui
ven gemaakt kan worden".
11.15—12.00 Zangvoordracht door Lola v. d.
Ben. A. d. vleugel: Egbert Veen.
12.01—2.00 n.m. Lunchconcert door de stafmu-
ziek van het 6e Regiment Infanterie te Breda.
Kapelmeester: Louis de Morée.
2.00—2.30 n.m. Vioolrecital door Sam Tromp.
A. d. vleugel: Egbert Veen.
2.30—3.00 n.m. Kovacs Lajos en zijn orkest
3.00—4.00 n.m. Knipcursus door mevr. Ida de
Leeuw—van Rees. Laatste herhaling le les.
4.00—4.15 n.m. Verzorging zender.
4.15—4.30 n.m. Gramofoonmuziek.
4.30—5.00 n.m. Radiokinderkoorzang o.l.v. Ja
cob Hamel.
5.00—5.30 n.m. Halfuur voor kleinere kindereo
door mevr. Antoinette van Dijk.
V.P.R.O.
5.30 n.m. Bijbelvertellingen van Ds. B. J. Aris,
8e vertelling,
A.V.R.O.
6.00—7.30 n.m. Vooravondconcert door het Om
roeporkest o.l.v. Nico Gerharz.
7.30—8.00 n.m. Engelsche les voor beginners
door Fred Fry. Laatste herhaling eerste les.
8.01—8.05 n.m. Vaz Dias.
8.05—10.00 nm. Gavarieerd programma; mm.v.
Kovacs Lajos en zijn orkest.
1000—11.00 n.m. Het Omroeporkest oJ.v. Nico
Gerharz. Solist: Pierre Palla. piano.
11.00—11.10 n.m. Vaz Dias.
11.10 n.m.—12.00 Cabaret „La Gaité". Am
sterdam.
BUITENLAND
Boekarest: 7.20 n.m. Symphonieconcert,
Motala: 7.20 n.m. Concert. 9.20 n.m. Strijk*
kwartetten van Hindemith en Beethoven
Dtutschlaodsender: 7.55 n.m. Alfred Hoehn
speelt pianowerken van Liszt.
Ronk: 8.05 n.m. Kamermuziek.
Parijs (Radio): 8.20 n.m. Gavarieerd program-
Parijs (Poste Parisien): 8.35 n.m. Symphonie
concert o.l.v. Théodore Mathieu: (D'Indy, De
bussy. Chabrier)
Boedapest: 9.20 n.m. Strijkkwartetten van Haydn
en Dohnanyi.
Oslo: 9.35 n.m. Negro-spirituals en plantation-
Kalundborg: 9.35 n.m. Strijksextet van Tsai-
kofski.
Scottish Reg-s 9.40 n.m. Gevarieerd programma.
Droitwich: 10.20 nm. Sir James Jeans: „Our
nearest neighbour: The moon". 10.40 n m.
Kamermuziek.
Woensdagavond van 9.25—9.35 Leo Lens
voor de microfoon van de N.GR.V., met het
onderwerp: „Tien minuten van vreugd en vroo-
lijkheid"
geen geld te besteden aan B. L. O.
Spr. wilde niet te lang bij de materieele
zijde staan blijven, doch gaf aan zijn be
toog een geestelijke wending. Zoo kwam
spr. tenslotte op de deskundige behande
ling die noodzakelijk is voor zwakzinnige
kinderen en bij het zwakzinnigen-onder-
wijs, een behandeling die onk ethisch
verantwoord moet kunnen worden.
Wanneer men spreekt van bezuiniging op
deze tak van onderwijs, dan bewijst dat een
niet voldoende kennis van zaken. Het bui
tengewoon lager onderwijs voor kinderen
die geestelijk misdeeld zijn moet gegeven
worden en gesteund. En zeker door Christe
lijke en naastenliefde.
Des middags sprak Dr. K. Penon van
Rotterdam over: „Verschillende typen van
zwakzinnigen". Op dit wetenschappelijk be
toog volgde nog een geanimeerde bespre
king waarna deze vergadering met dank
gebed werd gesloten.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Benoemd aan de Chr. School te Veenenaaal
de heer J. van Bemmel. onderwijzer aan de
Chr. School Julianastraat Alphen a. d. Rijn
(hoofd P. Smits).
Examens
ACADEMISCHE EXAMENS.
RIJKSUNIVERSITEIT UTRECHT. Cand.-
examen rechten: de heeren E. Bückman en G
J. Backer.
R.-K. UNIVERSITEIT NIJMEGEN. Cand.-
examen rechten: de heeren G. J. F. Huurman
en G. P. Smithuis.
VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM.
Doet. ex. rechten: de heeren G. A. Brander
horst te Hilversum en F. D. v. Batenburg te
Zeist.
THEOL. SCHOOL KAMPEN. Geslaagd:
Prop. examen: de heeren F. Colenbrander,
Varsseveld en I. B. v. Mechelen, Rotterdam-
Damrubriek.
Om de wereldtitel
men, eindigde in een puntenverdeellng. De
stand luidt nu: Raichenbach 9 punten. Keiler
5 punten.
Ook in deze party had onze kampioen bijna
voortdurend de leiding, dooh ondanks zijn agrea
sief spel slaagde hij er niet in zUn tegenstan
der ernstig in gevaar te brengen. Dc rustige
weloverwogen verdediging van Raichenbach
was hem te machtig. Het ligt er dik bovenop,
dat de Fransche kampioen zich verder met re
mise tevreden stelt, hetseen hij dan ook ruiter
lijk erkent. Het blijft evenwel een gevaarlijke
tactiek, zooals dc vorige partij dan ook over
duidelijk c
Raichenbach opende deze partij met den wei
nig gebruikeiyken zet 31—27. blijkbaar met de
bedoeling Keiler tc dwingen het klassieke spel
type te aanvaarden. Deze speelde echter 1923
tegen, om het bezetten van ruit 28 voorlooplg
te verhinderen en zoodoende Raichenbach in d»
ontwikkeling van zijn linkervleugel te belem
meren. En werkelijk, Raichenbach moest zijn
aanvankelijk voornemen wel laten varen, ten
einde blijvend nadeel aan den bedreigden vleu
gel te ontgaan. De uitruil, welke nu volgde,
verschafte hem weliswaar speelruimte ln over
vloed, maar met opoffering van zijn centrum
positie. Dat er tevens een randschijf op 16 te
recht kwam. och, daaraan was men in de vorige
partijen, al gewend geraakt. Men zou het eerder
vreemd vinden, indien het eens niet gebeurde.
Keiler veranderde nu van tactiek en trachtte
kansrijk flankspel. Raichenbach.
voelde, verijdelde dit plan
gedeelte had
- alle kansen en i
dat kar&kteristiel
bach genoemd mag worden en wel geheel af
wijkt van de geldende opvattingen omtrent
rondspel. Dooh het bleek afdoende, want lang
zaam. maar zeker verminderd Keilers voordeel,
totdat tenslotte in het eindspel de kansen vol
maakt gelijk waren en de remise dan ook spoe
dig volgde.
Keiler toonde aan, dat hy de vyfde party on
der den indruk van het oogenblik, veel te snel
gewonnen had gegeven. Na zijn foutzet 8—13
was nog zooveel verdediging mogelijk, dat
winst voor Raichenbach vrywel uitgesloten zou
zyn geweest.
als
1. 31—27. 19—23; 2. 33—28. 17—21; 3. 28X19, I
14X23; 4. 39—33, 10—14: 5. 44—39. 6—10: 6. i
33—28, 21—26; 7. 28X19. 14X23; 8. 39—33. 10—
14; 9. 5044, 13—19; 10. 44—39 12; 11 33—
28. (Eerst nu kan wit de centrum-ruit biy-
I, docji een normale ontwikkeling
-vleugel zou. wegens het schöven-
nstige bezwaren gepaard gaan).
11. 11—17; 12. 27—21, 16X27; 13. 32X21,
15. 41—37, 1—6; 16. 39—33, 28; 17. 47—
17—22; 18. 28X17. 11X22: 19. 21—16, 19—23; 2<£
37—31, 26X37: 21. 41X32. 13—19; 22. 34—29. j
23X34; 23. 40X29. 1923; 24. 4641. 23X34; I
25. 33—28, 22X33; 26. 38X40. (Duideiyk is het.
wit door vereenvoudiging naar remise
■It. Wit's stand is weinig fraai en laat
*t onbeperkt meester van het middenbord).
2614—19; 27. 41-37, 19—23; 28. 42—38,
9—13: 29. 43—39. 4—9; 30. 37—31, 6—11; 31.
3933. 2329; 32. 33X24. 20X29; 33. 49—44.
1823; 34. 4439. 9—14; 35. 32—27. (Deze for
matie is typeerend voor wit's spel. Men zie
slechts de zesde party). 3o1117; 36.
40—34. 29X40; 37. 45X34, 3—9. (Verschillende
:e spelers meenden, dat 1520, inplaats
17—21; 39. 16—11. 7X16; 40 33—29, 21X32: 41.
29X7, 8—12; 42. 7X18, 13X22. (Zwart'a stand
ïykt veei beter, doch in werkeiykheid is van
geen spoor meer te bekennen.
Je van wit's doorzicht, daar
jrooten uitruil deze situatie tot
in de finesses berekend moest zyn). 43. 3933,
l19; 44. 35—30. 10—23; 45. 33—29, 23—28:
46. 30—25. 9—13 (32—38 mag
Mijnheer Pimpelmans gaat paardje rijden
door G. Th. ROTMAN
87. Met een hevig gekraak kwam BIe6
precies 00 de auto terecht, met het onmid
dellijk gevolg, dat d3 heeie kap als een luci
fersdoosje i.i elkaar gedrukt werd. De apo
theker wist zich door een koenen sprong te
redden, maar mijnheer Pimpelmans zat in
de auto opgesloten die natuurlijk dadelijk
uit den koers raakte..,.
88. Boem! Krak! Daar vloog de auto tegen
een boom, aarbij hii als een harmonica in
elkaar schoof. Door den geweldigen schok
werden zoowel het paard als mijnheer Pim
pelmans er uit geslingerd, waarbij de laat
ste boven op zijn schim-mei terrechtkwam en
zóó weg had kunnen rijden, als de Bles
maar niet onderrthoven „eleg- had.
(Wordt Woensdag vervolgd.)
