DONDERDAG 11 OCTOBER 1934
DE NIEUWE SCHRIJFWIJZE
Minister Marchant
zet de zaak uiteen
Mr H. P. Marchant, minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen heeft gis
teravond voor de Rotterdamsche Graan
studieclub in een volle zaal van 't Sociëteits
gebouw der Diergaarde een uiteenzetting
gegeven van de nieuwe schrijfwijze der Ne-
derlandsche taal.
Do minister werd ingeleid door den voor
zitter der club, de heer M. Schil thuis,
die een kort openingswoord sprak.
Minister Marchant, het woord verkrij
gende, zegt, dat hij gaarne de uitnoodiging
heeft aanvaard om voor de Graanstudieclub
te komen spreken. Het volksbelang van het
onderwijs in do Ned. taal gaat de minister
ter harte. Maar het is ook van belang, dat
buiten het onderwijs de nieuwe schrijfwijze
zooveel mogelijk wordt gevolgd.
Er ligt in spr.'s optreden hier een zeker
risico, omdat spr. geen wetenschappelijk des
kundige is. Er dreigt ook een gevaar in, dat
de voordracht onderhoudend moet zijn, om
dat spr. dan zoo gauw gebrek aan ernst
wordt verweten.
Deze avond heeft het karakter van een
propaganda-avond. Dat is iets anders dfln de
school. Dat is geen propaganda-instituut, en
daarom meende bijv. een wethouder dat de
nieuwe spelling daar niet mocht worden in
gevoerd.
Waar de taal verandert, verandert ook de
spelling. Het eigenaardige verschijnsel doet
zich voor dat menschen die anders regee-
ringsgetrouw zijn, zich nu verzetten. Het is
overal hetzelfde; een gezant van een vreemde
mogendheid heeft spr. verteld, dat het bij
hun precies zoo was. Men vocht in Tsjecho-
Slowakije er hard over of sommige woorden
met een i of een y zouden worden geschre
ven. Ook het Duitsch heeft z'n spellingver
anderingen gehad. Voor een uiterlijke zaak,
zegt Prof. Scholten, wordt het innerlijke
heftig bewogen.
Spr. zet dan uiteen hoe de spelling van
De Vries en Te Winkel tot stand kwam Voor
het Woordenboek der Nederlandsche Taal
werd de spelling geijkt, maar de regeering
hield zich buiten de spellingkwestie. Eerst
moet een gewijzigde spelling algemeen wor
den; dit kan door invoering bij het onder
wijs en dan kan voor de regeering het
oogenblik komen de schrijfwijze als regee-
ringsschrijfwijze te aanvaarden.
Men hoort thans het verwijt dat de regee
ring een nieuwe spelling voorschrijft en die
zelf niet gebruikt. Maar de vorige keer duur
de het bijna 20 jaar; nu zal het gauwer gaan.
Daarom zijn de voorstanders van De Vries
en Te Winkel zoo zenuwachtig.
In 1866 zei Thorbecke, dat de regeering
onzijdig bleef. Bij het onderwijs liet men het
ook vrij. Aan spr. heeft men verweten, dat
hij eraan dacht bij het onderwijs twee spel
lingen toe te laten, maar dan is spr. in goed
gezelschap. De minister citeert dan verschil
lende voorbeelden, dat men precies soortge
lijke bezwaren had tegen de spelregels van
De Vr. en Te W. als men nu heeft. Cremcr
vond bijv. mooie voor mooije Hottentotsch.
Verschillende andere voorbeelden toonen
aan, dat men slechts de namen van de vroe
gere schrijvers door namen van onze tijd
heeft te vervangen om precies hetzelfde te
krijgen.
De minister brengt dan een woord van
hulde aan Dr Kollewijn, die wel niet in alles
z'n zin heeft gekregen, maar die de baan
breker is geweest van onze vereenvoudiging.
Ook Kollewijn moest toegeven dat een tijd
van overgang noodzakelijk is. Het is alleen
maar de vraag hoelang die zal duren.
Waarom was nu vereenvoudiging absoluut
noodzakelijk? Toen spreker wethouder te
Den Haag was, hebben deskundigen
hem gezegd, dat het bij de toelatings
examens der Middelbare Scholen een groote
.verwarring was. Men wist niet meer welke
maatstaf men moest aannemen ten opzichte
van de bepaling welke kinderen voor Neder-
landsch voldoende konden krijgen. Spr. wist
slechts deze oplossing, dat een bepaald
systeem consekwent moest worden toegepast.
Spr. was er toen van overtuigd, dat er iets
gedaan moest worden om eenheid te bren
gen. Slordigheid mocht niet worden aange
kweekt; die zou niet tot de schrijfwijze be
perkt blijven, maar ook op de taal der jeugd
inwerken.
Als wethouder kon spr. er weinig aan
'doen, maar als minister was spr. besloten
te doen wat hij kon om in de chaos orde te
brengen. De ministerraad heeft met groote
meerderheid besloten de zaak aan te vat
ten. Men doet het wel voorkomen alsof de
zaak kan omslaan, maar daar is geen sprake
van. Nu doorgetast is, gaat het best. De
scholen voeren de veranderde schrijfwijze in,
de A.V.R.O. en de K.R.O. zijn gevolgd. Als
die dat doen, dan wil dat toch wel wat zeg
gen. In dagbladen volgt men De V. en Te
W. ook niet feilloos. Men zegt wel, dat het
zetfouten zijn, maar als De Vr. en To W.
dan zoo'n riskante onderneming is, is het
dan niet beter ermee te breken? Verschillen
de dagbladen en periodieken hebben de
nieuwe schrijfwijze reeds ingevoerd.
In verschillende talen, zoo zet spr. dan
uiteen, hebben dezelfde letterteekens ver
schillende beteekenissen. Ook in het Neder-
landsch kan men dezelfde klanken door ver
schillende teekens weergeven. Daarover loopt
de spellingkwestie, of men e of ee, o of oo,
s of sch zal schrijven. Men moet ook met
het veranderen van de schrijfwijze het woord
beeld niet zoo veranderen, dat het niet te
herkennen is, want dan lukt het niet.
De nieuwe regeling gaat echter verder. De
Jjuigings-n en de voornaamwoordelijke aan
duiding vallen er ook onder. Het is daarom
beter van een nieuwe schrijfwijze te spreken.
De gesproken taal is primair en de geschre
ven taal is secundair. De eerste bepaalt dus
de laatste. In een taal die zich boven het
gewone verheft, bestaat echter de neiging
zich naar de schrijfwijze te richten. Spr.
heeft dit ook gedaan. Feitelijk spreken ook
geen twee Nederlanders gelijk. Het Algemeen
Beschaafd is een abstractie. De schrijfwijze
moet dus zoo zijn, dat er uniforme beelden
zijn. ,r
De nieuwe schrijfwijze is geent op De Vr.
en Te W. Vandaar dat alleen de afwijkingen
daarvan worden aangegeven. Er worden ook
uitsluitend enkele letters weggeschrapt. De
minister bespreekt dan uitvoerig de verschil
lende wijzigingen en behandelt daarbij ook
enkele voorbeelden, die als twijfelgevallen
naar voren zijn gebracht.
De -n heeft de groote misère gebracht. Dat
yond men erg. Voor de vereenvoudigers was
dat een hoofdpunt. De taalwetenschap zegt,
dat onze taal geen naamvallen heeft. Dat
heeft met beschaving niets te maken. De ont
wikkeling der taal wordt daardoor niet be
paald. Eskimo's hebben er 25 en de een of
andere Kaukasische taal tegen de honderd.
Zijn die beschaafder dan wij? De n is in
,vele gevallen een welluidendheids-n, wat hij
ook vaak bij de dichters was. Het taalge
slacht beeft met het sexueele geslacht niets
te maken.
Na de aanneming van de motie-Tilanus
zijn de ergste punten, die inzake de naam-
yals-n, uit het compromis weggenomen, In
NIET ZOO, MAAR ZO
3 commissie was Prof. van Ginneken ervoor
p de -n na.
Over de dubia heeft de commissie opnieuw
vergaderd. De vraag was of de n in de derde
naamval moest gehandhaafd worden ,als: ik
heb allen schoonen vrouwen een hand ge
geven. De commissie heeft besloten dit te la
ten vervallen.
Een ander punt is „hen" en „hun". „Hen"
gebruikt men niet in de spreektaal. Besloten
dit twijfelgeval aan het spraakgebruik
over te laten. Eveneens is dit zoo met enke
le andere gevallen als gemeenslachtige
woorden enz.
Het bezwaar dat de veranderde spelling
verslapping in de hand zou werken is uit
de lucht gegrepen. We hebben nu eigenlijk
niet een spelling-Marchant, maar -Van Gin
neken, al zal deze dat niet willen erkennen.
Nu wil men een commissie met letter
kundigen en Belgen.
Maar er zijn al zooveel commissies ge
weest. De letterkundigen volgen hun eigen
regels, dat is hun zaak. Maar een spelling
rnoet practisch zijn. En met België liep de
zaak best; doch toen kwam na een minis
tercrisis daar een minister van onderwijs
die geen Nederlandsch kent. Maar de Bel
gen werken wel mee in de commissie voor
de woordenlijst en de vreemde woorden-
De zaak zal daar best in orde komen.
Spr. is ook niet dictatoriaal opgetreden,
hij heeft zich gehouden aan alle voor
schriften die zijn macht bepalen. Maar do
regeering is niet zoo machteloos, als men
het wel voorstelt.
Het heeft spr. genoegen gedaan, dat do
Graanstudieclub hem heeft uitgenoodigd.
Hij hoopt de overtuiging te hebben bijge
bracht dat voor het bedrijfsleven deze ver
eenvoudiging een groote verbetering zal zijn
In Ide pauze werd een groot aantal brief
jes met vragen aan de Minister ter hand
gesteld, die alle werden beantwoord.
Indië en de Gewijzigde Spelling
Wat de Banier (Chr. Weekblad)
ervan zegt
Degenen die zich met hand en tand verzet
ten tegen de nieuwe spelregels, ontleenden
onlangs aan een Indisch blad de mededee-
ling, dat in Indië de regeering nog maai
bij het oude bleef. Dit was niets bizonders,
omdat ook in ons land de autoriteiten ge
woonlijk onvervalscht-De Vries en Te Win
kel schrijven. Sommige bladen in ons land
putten zich zelfs uit in het vinden van aller
lei voorbeelden, die zouden bewijzen, dat
nu nog verschil van meening kan be
staan over de spelling van bepaalde woor
den. Wie gedacht heeft dat met één slag alle
moeilijkheden zouden zijn opgelost vergist
zich echter ten eenenmale. Iedere spelling
is een op zichzelf zeer onvolmaakt pogen om
de taal weer te geven. Maar de vereenvou
digers zeggen, dat men het niet erger moet
maken dan noodig is, zooals De Vr. en Te W.
deden.
In „de Banier", het algemeen Christelijk
weekblad voor Indië lazen wij een driestar
over „de nieuwe spelling", geschreven vol-
gene de nieuwe regels, waarvan we het
volgende doorgeven:
Tegen de wens van zeer velen heeft de
zaak tóch' haar beslag gekregen.
Zooals wij steeds hebben verwacht.
Men mag aannemen, dat nu de beslis
sing der Regering gevallen is, men zich
daarbij zal neerleggen en niet langer mok
kend tegen verzetten.
Gaat men er toe over, zelf do spelling
toe te passen, dan zal men zien dat het
meevalt
Wonderlijk is het te ervaren, hoè vlug
men aan het nieuwe schrift, aan
nieuwe spelling went.
Toch is het goed dat niet alleen de
Jongeren op school in die nieuwe spel
ling worden ingewijd, maar dat ook de
ouderen zich aan die spelling aanpassen
en als het ware weer plaats nemen op de
schoolbanken.
Voor de kinderen, die reeds op school
gaan, is er bijna geen betere oefening
om zo spoedig mogelijk in de nieuwe
regels zich te trainen onder leiding
hun leraars, dan in hun schoolboeken
wijzigingen zelf aan te brengen.
Dat houdt natuurlijk wel op, maar
veel te beter en te eerder worden zij aan
de nieuwe spelling gewend.
Provinciaal Comité van anti-rev.
Kiesvereenigingen in Z.-Holland
In de Zaterdag gehouden bestuursverga
dering van het Prov. Comité van Anti-Rev.
Kiesvereenigingen in Z.-Holland is tot voor
zitter benoemd de heer Th. Heukels, lid
van Gedep. Staten van Zuid-Holland, te
Rotterdam. De heer Heukels zal de plaat:
innemen van Mr. J. A. de Wilde, die ten
gevolge van zijn benoeming tot Minister
van Binnenlandsche Zaken, als voorzitter
Op 20 October zal het Prov. Comité een
gewone ledenvergadering houden, o.a. ter
bespreking van een alfabetische aanbeve
lingslijst van candidaten en van de orga
nisatie in de' provincie.
De verfftdering wordt gehouden in
„Pschorr" te Rotterdam (Coolsingel 22) en
begint 's middags om 2 uur. Zij is alleei
toegankelijk voor bestuursleden van d<
Statencentrale
EEN OPEN BRIEF
Aan Overheid en Volk
van Nederland
Een aohttiental predikanten van de Ned.
Herv. Kerk, benevens Ds G. Hofstede, doops
gezind predikant te Blokzijl vroegen ons
plaatsing voor een open brief aan overheid
en volk. Het schrijven kwam te laat 'n ons
bezit om 'het nog heden in al onze édities
op te nemen, daarom volstaan we met 6011
kort resumé van de inhoud.
De onderteekenaars van het stuk zijn van
meening, dat Recht en Waarheid op staat
kundig en sociaal gebied( in 't gedrang ko
men. Als concrete punten noemen zij de ver
laging der ondersteuningen aan werkloozen
en het handhaven van cumulatie van trak
tementen en pensioenen uit de overheidskas-
dit laatste niet met het oog op het totale
bedrag, maar omdat 'het offer der rijken
moet voorgaan.
In dit verband wordt ook gewezen op de
dubbele inkomens doordat de gehuwde
vrouw in overheidsdienst gehandhaafd blijft.
In de derde plaats wordt ernstig bezwaar
gemaakt tegen het ambtenarenverbod inzake
de N,S.B.; niet uit sympathie voor die be
weging, maar omdat het rechtsgevoel ge
krenkt wordt. De vaderlandslievende N.S.B.
verboden, de dubbelhartige S.D.A.P. toege
laten.
Te spreken zou nog zijn, aldus de Open
Brief, over de Communistische partij, de
Zondagsontheiliging, het afslachten van vee;
maar de bedoeling is slechts overheid en
volk er op te wijzen, dat waarheid en ge
rechtigheid vóór alles gehandhaafd dienen
te worden.
De brief is ond'Vteekend door: Ds D.
ins Jr, Dordrecht; Ds D. E. Boeke, Haar
lem; Dr W. Th. Boissevain, Leiden; Dr R-
Dijkstra; Ds L. C. W. Ekering; Ds H. E.
Gravemeyer; Ds B. Gijzel; Ds G. A. den Her
tog; Ds J. C. E. van Herwerden, Groningen;
Ds G. Hofstede. Blokzijl; Ds A. G. H. van
Hoogenhuyze; Ds J. G. Knottnerus, Vansse-
veld; Dr J. Kooy; Dr J. C. Kromsigt, Rinsu-
mageest; Ds J. Laurense; Ds C. A. ter Lin
den; Dr F. J. Los; Ds J. W. Roth, IJsselmon-
de; Ds F. C. Willekes, Spijk.
Voor zoover niet vermeld is de woonplaats
Amsterdam.
HERVORMDE ANTIREV.
Bijeenkomst te Utrecht
Men verzoekt ons plaatsing van het vol
gende verslag:
Te Utrecht heeft Woensdag een groep
van Hervormde Antirevolutionnairen een
vergadering gehouden, die onder leiding
stond van den heer M. Noteboom van
Hilversum.
Deze verzocht vooraf degenen, die geen
instemming met het doel der vergadering
hadden betuigd, de zaal te verlaten en ver
klaarde vervolgens, dat om redenen van
tactische aard geen ruchtbaarheid aan deze
samenkomst was gegeven. Het doel was de
positie der Herv. A.R. in de politiek vast te
stellen, nu met hun herhaaldelijk uitgespro
ken wenschen door de A.R. partijleiding
geen rekening wordt gehouden.
In een uitvoerige rede heeft daarop de
heer A. van Eek van Stellendam de be
zwaren uiteengezet van de Herv. Gerefor
meerden tegen de A.R. partij. Het Geref.
volk in de Herv. Kerk aldus spr.
vormt een groep, die weinig invloed heeft,
doch een totaal van 250.000 kiezers in het
vuur kan brengen. Als oorzaken van de ge
ringe invloed noemde spr. de verdeeldheid
en het individualisme. Er is echter verschil
over de vraag, hoe deze groep moet georga
niseerd worden, nu leiding en organisatie
noodig blijkt. Vooral de voormannen zweren
bij de A.R. partij, hetgeen verklaarbaar is
uit hun verhouding tot de partijleiding. Het
volk evenwel verwijdert zich in een lang
zame exodus van deze partij, waartegen het
steeds ernstiger bezwaren krijgt .vooral t.a.v.
het neo-calvinistisch streven der partij. Dit
bracht als consekwentie de practisch neu
traio staat, die thans door de partij verde
digd wordt. De kerngedachte van art- 36
n.l. de Chr. Staatsidee wordt door haar ver
worpen.
Spr. wil dit art. niet als grondslag
nemen voor een nieuwe beweging, om
dat nog nimmer iemand op die grond
slag een politiek program gegeven heeft,
maar hij meent, dat wel in die richting
moet gewerkt worden.
Voor specifiek Hervormde belangen als
het kerkelijk vraagstuk interesseert de par
tij zich niet. Opheffing van de rechtskracht
der Synodale Organisatie, losmaking der
„zilveren koorde", oplossing van het vraag
stuk der theologische faculteit behooren ter
hand genomen. Ook op schoolgebied zijn de
belangen der Herv. bij de A.R. niet veilig.
Uitvoerig wijdde spr. ook uit over de kwes
tie der partijdige benoemingen, welke hij
met cijfers demonstreerde.
Om deze redenen moet nu politieke orga
nisatie geschieden in Herv. A.R. Kiesver
eenigingen. Men is reeds jarenlang bekend
met onze grieven aldus spr. maar,
hoewel de organisatorische weg steeds werd
bewandeld, resultaat was er nimmer. Daar
om moet er nu aparte organisatie komen,
waarom spr. ten slotte voorstelt de stichting
van Herv, Kiesvereenigingen krachtig ter
hand te nemen en een centrale organisatie
te vormen.
Nadat ook nog de heer P. Sm its van
Alfen a. d. Rijn op het belang daarvan ge
wezen had, werden deze voorstellen aan de
vergadering in bespreking gegeven. Na
breedvoerige gedachtenwisseling over de al
of niet losmaking uit de A.R. Partij werd
ten slotte de volgende motie aangenomen
Motie.
De vergadering van Herv. A.R. te
Utrecht bijeen ter bespreking van hun
politieke positie, van oordeel, dat z
een moeilijke positie verkeeren door hun
verdeeldheid over de verschillende par
tijen, waardoor hun kracht gebroken
wordt, dat deze politieke verdeeldheid
nadeelige gevolgen met zich brengt voor
een gezond kerkelijk leven, dat er prin-
cipieele en practische bezwaren zijn te
gen de politiek der A.R. partij, met name
in het vraagstuk van den Chr. Staat, dat
in het bijzonder het kerkelijk vraagstuk
op de achtergrond is gekomen, welks op
lossing voor hen zeer urgent is, dat hun
rechten in de A.R. partij niet genoeg-
PENNY-WISE
Twee halfjes maken nog geen cent
Mijn vader of üw vader, althans één van
onze vaders, kocht natuurlijk in de vo
rige eeuw een brokkig stukje land van
150 Rijnl. roeden, dat na gezuiverd te zijn
van stobben en stronken en met behoorlijke
drainage wel een aardig hoekje weiland
kon worden.
Evenwel, de watervloed van 1825 had het
overspoeld en diensvolgens viel het met de
aanliggende landen onder de zeewering
belasting. In het begin van het jaar kwam
het aanslagbiljet dan ook binnen ten be-
drage van anderhalve cent (Ncd. Cou
rant).
Zijn ze nu heelemaal mesjokken, werd er
minder vriendelijk en feitelijk aan niemand
gevraagd. Doch een stem antwoordde niet
geheel te onpas: Zou u dan liever ander
halve gulden of nog grooter veelvoud beta
len?
De belastingschuldige ging ten kantore,
waar boven de deurpost kon staan: Wie
hier binnentreedt, late alle hoop varen; en
vroeg of hij de aanslag niet, gekapitaliseerd,
b.v. voor 30 ct. ineens, kon afkoopen.
Natuurlijk niet; belasting is een jaarlijks
tcrugkeerende retributie voor j aarlij ksch
onderhoud (let op de spelling!) en kapitaal
zou maar opgemaakt worden
Enfin: het bleef zoo; elk jaar een kohier-
post, een belastingbiljet, een waarschuwing
soms, een reis naar het belastingkantoor of
misschien wel een postwissel, een handtee-
kening, een inboeking, een overschrijving,
een grootboekpost, een recapitulatie, eep
controle, een accountantsonderzoek, een
paraaf, een overzicht, een balans en nog
veel meer soesah
Ha ja, maar sommige menschen houden
van soesah. Lees ik daar niet in de deftige
N, R. C., welk blad er niet op aangelegd
om gijntjes te maken en grapjes te verkoo-
pen, dat men niet alleen in de vorige,
maar ook in deze eeuw penny-wise en met
de cultus van de halve cent bekend was.
„In de gemeenteraad van 't dorpje Wij de-
nes zijn de sensaties de laatste tijd niet van
de lucht.
Voor morgen bevat de agenda van de
raadsvergadering wederom een belangrijk
voorstel, n.l. het opnieuw vaststellen van de
gemeente-rekening over 1933. Deze is van
Ged. Staten terugontvangen met de opm.er-
kingdat twee halve centen als een cent
zijn opgeteld, wat niet had mogen gebeuren.
Sint Bureaucratius is nog niet dood; hij
leeft nog."
De laatste zin is niet van mij, zooals u
uit de aanhalingsteekens wel zult merken.
Ik zeg geen hatelijkheden. Dat laat ik over
aan den correspondent van Wij denes (een
wereldbekende gemeente van 752 H.A. zee
klei in Westfriesland, met één bewoner per
H.A. en méér dan 1 y2 ct. zeeweringbelas
ting!)
Ik denk er anders over en geef de volgen
de verklaring. Deze wijde gemeente Wijde-
nes met weidsche allures heeft nochtans
begrepen, dat we in crisistijd leven en daar
om verwaarloost zij dë halve centen niet,
zooals ons in dagen van hoog-conjunctuur
geleerd is: zij maakt van twee halfjes een
cent.
Ged. Staten echter zijn nog niet aan de
crisis toe; zij zeggen op grond van vroegere
voorschriften: één halfje plus één halfje is
nul cent!
En zoo roept ge al weer wanhopig uit: O
tempora, o mores: het toezichthoudend col
lege geeft een slecht voorbeeld van verkwis
ting en ergerlijke royaliteit.
Hulde aan Wijdenes!
zaam zijn gewaarborgd, dat de practijk
de onmogelijkheid uitwijst om, met be
houd van de huidige organisatie alle
Geref. Hervormden in de A.R. partij te
organiseeren, dat derhalve politieke or
ganisatie van alle Geref. Hervormden
dringend noodzakelijk is,
besluit:
de stichting van Herv. A.R. Kiesver
eenigingen met kracht ter hand te
nemen,
een centrale organisatie dezer Kiesver
eenigingen te vormen,
en een voorloopige commissie te benoe
men, om de houding tot de A.R. Partij
nader te overwegen, welke commissie op
de eerstvolgende vergadering met nadere
voorstellen zal komen.
Als leden dezer commissie werden aange
zocht de heeren M. Noteboom, Hilversum,
A. van Eek, Stellendam, P. Smits, Alfen a.
d. Rijn, Th. Kelfkens, Vreeswijk, Ds. B. N.
B. Bouthoorn, Huizen en Ds. J. Lekkerker-
ker, Oldebroek.
OVERPLAATSING VAN NED. GEZANTEN
Naar wij vernemen, is binnenkort de benoeming
te verwachten vin mr. C. riddef van Rappard,
thans Hr. Ms. gezant te Bukarest, in zelfde hoe
danigheid te Bern, als opvolger van mr. W. I.
Doude van Troostwijk. dh J!4
met pensioen zal verlaten.
Ridder van Rappard zal te Bukarest worden op
gevolgd door dr. J. B. Hubrecht, die tot dusver
Nederland te Rio de Janeiro vertegenwoordigde.
Als Hare Majesteits Gezant te Rio de Janeiro zal
eerlang optreden mr. C. H. J. Schuller tot Peur-
sum, thans Nederlandsch zaakgelastigde te Cairo.
DE AANSLUITING DER TWENTE
KANALEN
Een aantal leden van de beide Kamers der Sta-
ten-Generaal, behoorende to1
heeft gister op uitnoodiging
stuur van Almelo een bezoel
bracht in verband met de kwestie, die gerezen is
over het al of niet doortrekken van den zijtak der
Twentekanalen naar Almelo tot de bestaande Over-
ijselsche kanalen.
De Kamerleden hebben, na een bezoek gebracht
te hebben aan verschillende plaatsen, die in deze
kwestie een rol spelen, met belangstelling kennis
genomen van de uiteenzettingen door het gemeente
bestuur gegeven.
DE SPOORLIJN GOUDA-ALPHEN
Door den minister van Waterstaat is bepaald,
dat de Zaterdag j.l. geopende spoorlijn Gouda—
Boskoop—Alphen a. d. Rijn als locaalspoorweg zal
worden beschouwd.
Land- cn Tuinbouw.
RUNDVEEBEPERKING
Zal men aan Rusland verkoopen?
Naar het Algem. Handelsblad verneemt
heeft gister het bestuur van de veehouderij-
centrale vergaderd over het voornemen van
de Regeering om wederom over te gaan tot
opruiming van rundvee.
Is het blad wel ingelicht, dan heeft het
bestuur der veehouderijcentrale zich vóór
verdere opruiming uitgesproken.
Echter zou nog geen besluit zijn gevallen
over de wijze waarop het overtollige rund
vee zal worden opgeruimd.
Drie mogelijkheden worden onder de
oogen gezien, n.l. inblikken, invriezen of
export naar Rusland. Ten aanzien van de
laatste mogelijkheid schijnt het bestuur van
de veehouderij centrale n.l. een aanbieding
te hebben gekregen, welke belangrijker zou
zijn dan die welke vroeger was ontvangen.
Of op deze nieuwe, gunstiger, aanbieding
zal worden ingegaan, hangt af van het on
derzoek naar de voorwaarden, welke zijn
gesteld en waaraan uiteraard de Regeering
haar goedkeuring zal hebben te verleenen.
De statuten van de N.A.C. te Veendarn zijn
in zoover gewijzigd, dat het bestuur voor
taan als volgt zal zijn samengesteld:
Het bestuur der centrale bestaat uit ten
ten hoogste negen leden. De leden van het
bestuur worden door den minister benoemd
op een door de landbouw-crisis organisatie
voor Groningen, de landbouw-crisis-organi-
satie voor Friesland, de landbouw-crisis-or-
ganisatie voor Drente en de landbouw-crisis-
organisatie voor Overijssel gezamenlijk in'
dubbeltallen opgemaakte aanbeveling.
Bij het opmaken der aanbevelingen dient
door de landbouw-crisis-organisaties zorg
gedragen te worden, dat de verschillende
groepen van landbouwers, welke met betrek
king tot de aflevering van fabrieksaardappe
len aan de verschillende groepen van aard
appelmeelfabrieken bestaan, daarin zooveel
mogelijk vertegenwoordigd zijn.
RUILVE R KA VELIN GSWET
Annuïteitsvermeerdering renteverlaging
voorgesteld
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Ruilverkavelingswet.
Dit ontwerp beoogt verandering te bren
gen in de ruilverkavelingsrente, die door de
eigenaars moet opgebracht worden voor de
niet ten laste van het Rijk komende kosten
der ruilverkaveling.
Tot dusver was over 10 achtereenvolgen
de jaren verschuldigd 13.6 van het ge-
heele ten laste van de kavels komend kosten-
bedrag. Het bedrag der jaarrente is bere
kend naar een rentevoet van 6 ten honderd
's jaars.
Door conversie is inmiddels de rente van
de Staatsschuld teruggebracht op 4 en
billijkheid brengt mede, dat het bedrag van
de in de toekomst vervallende annuïteiten in
overeenstemming wordt gebracht met den
verlaagden rentevoet. Dit klemt'te meer, nu
de draagkracht der landbouwende bevolking
belangrijk is verminderd.
Met het oog op de laatstvermelde omstan
digheid is ook het aantal annuïteiten ver
meerderd en op 30 gebracht. Dit heeft ten
gevolge, dat het percentage der ruilverkave
lingsrente met niet minder dan 7.6 kan
worden verminderd.
De reorganisatie der Landbouwcrisisdien-
sten heeft ertoe geleid, dat de verschillende
stichtingen, die zich met eieren en pluim
vee bezig hielden, in één organisatie, de
Nederlandsche Centrale voor Eieren en
Pluimvee, zijn samengebracht. Het Bestuur
der nieuwe Centrale werd dezer dagen op
het Departement van Economische Zaken
door den secretaris-generaal van dat Depar
tement, Mr. Dr. A. A. van Rhijn, geïnstal
leerd.
MOEILIJKHEDEN IN DE MARGARINE-
MENGBEDRIJVEN
Extrawinsten voor margarinefabrikanten
Door de Vema (Bond van Vetsmeltens en
Margarinemengers) is den Minister er op
gewezen, dat uiJ een Z.Exc. toegezonden
kostprijscalculatie reeds gebleken is, dat
het verleenen van de voorgestelde 2 cent
korting hun bedrijf volstrekt niet rendabel
maken zal, dooh dat ook dan nog met ver
lies zal worden gewenkt. Een korting van
10 cent achten ze meer op de plaats. Ze
verzoeken dat de Minister door de Crisis-
accountantsdienst de rentabiliteit van de
mangarinefaibricage en van de margarine-
mengerij zal laten vergelijken.
Vema blijft er bij dat het on noodig is, dat
binnenlandsche margarinefabrieken 81 tot
86 cent per kg. vragen.
De Belgisohe fabrikanten leveren de on
vermengde margarine geheel voldoende aan
de Nederlandsche wetten en voorschriften
voor 20 cent per kg., zoodat de prijs, die de
Nederlandsche fabrikanten krijgen (81 tot
86 cent, min 40 cent heffing) 21 tot 26 ct
hooger is dan die, welke de Belgische fa
brikanten bedingen, die ook een voldoende
winstmarge nog maken.
Ook voor de orisisvolkemargarine en
dere soorten, maakt de Nederlandsche la-
bnkant deze extrawinst van ongeveer
9 millioen gulden per jaar, waarvan
Unilever 50% ontvangt.
Door de korting op 10 cent inplaats van
op cent, zooals voorgesteld is te bepalen,
wordt de win6t der margarinefabrikanten
slechts met y2 millioen verkleind en kun
nen de mengbedrijven zich handhaven.
Vema vraagt den Minister aan de marga
nnefabnkanten een prijs van hoogstens 30
cent per kg. voor te schrijven en de heffing
op buitenlandsohe margarine gelijk te stel
len met die op binnenlandsche.
INTERNAT. TUINBOUWMARKTEN
(Elpen wekelijksch overzicht)
^T,DrfUitsCih.laJn d; Er kom«n minder boon.
op de markt; de prijs kon daardoor iet* sti
pen. I omaten ook veel minder aangeboden
kwaliteit is beter; ook wordt or beter geao
teerd, zoodat men betere wijzen ken make
Er kwam nog veel sla en solnazle on de m«n
doch de bela.ngsteling hiervoor la voorbij,
grmgen spruiten en bloemkool. Slultkool
zaam. Ook van druiven ie het met de massa-
aanvoer voorbij en liep de prijs wat op. Appe
len in het algemeen goed gevraagd. Peren veel
ail beter tn prijs, sorteering en kwaliteit.
Engeland: Er komen bultenl&ndsche
pelen op de markt, waardoor de prijs van
tnheemsche product viel. Peren tendeerden
gering aanbod vast. Er kwamen meer sprui
bloemkool en aluitkool op de markt, waar.
de prijzen afbrokkelden. Het gering aar
van sla en komkommers vindt tegen oploo
de prijzen nog steeds liefhebbers. De torna
markt heeft zioh hersteld.
Frankrijk; Tengevolge van slechter weer
waardoor er minder druiven op de markt kwa
men. kon de prijs van gros-verts-drulven zich
op 6 gld. per 60 kg. handhaven. Zoodra het
aanbod toeneemt, zal do prijs zakken, temeer
omdat de oogst grooter uitvalt dau eerst er-
itle geleverd. Duitsohlamd kan niet afnemen*
verband met de devlezenkwestie.
Italië: De export bedraagt thans Flechts
•n derde van die van 1933 om dezen tijd. In
Zuid-Tlroa wordt zeer geklaagd over het ge-
brek J
per 50 kg.
ho-Slo waklje: De appel- ert
peren oogst is zeer groot en de prijs laag.
"omgarlje: Er 1« nog veel in export van
i naar Engeland te doen. Er worden nog
•ven geëxporteerd, doch de hoeveelheid ia
minder.
ulgarije: Behalve druiven (waarvan tot
beden 2000 wagon verstuurd werden) expor-
Bulgarije ook appelen en peren.
STEUNVERLEENING VOOR DEN TUIN*
BOUW
De M krist er van Economische Zaken heeft
erkend ais prodiucenten vir. tv Uispi -jduc'en Ji'-'.e
in Nederland gevestigde beoefenaars van tuin*
bouwproducten voor Zoover deze zijn aange
sloten bij de Stichting Nederlandsche Groenten
en Frultcentrale, die hun producten over er
kende veilingen vellen of als markttuinderai
zijn erkend.
Voorts heeft de minister bepaald, dat uit bet
Landibouw-Crlsisfonds aan die producenten!
steun zal worden verleend tot een totaal be
drag van|fcen hoogste f 1 mUbien. en wel voor
volgende producten: a. kas>komkommera
het tijdvak van 2 Jonuaii 1934 tot 1 Ju-iV
1934 1.50 per 100 stuks; b. tomste» over het
•tijdvak van 2 Januari 1931 tat 3G Juni 1934 3
por 100 kg: en c. blauwe dru'ver over het tijd-
I. Vlug
;eboden.
12
ak
per 100 kg.
1 April 1934 tot 15 Augustus 1934 1.5»
ECONOMIE EN FINANCIEN
De heer Spanjaard over
Nederland, Indië en Japan
Een van de Nederlamdische regeeringsver te-
'genwoord/igers op de conferentie, die thans te
Batavia met Japan wordt gehouden. Is tusschen
tljds teruggekeerd. Het is de heer Spanjaard,
de leider van het Crlsls-Invoerbureau in ona
land, het bureau, dat de contingenteeringen
regelt. Waarom de heer Spanjaard de Batavia-
sche oonferentle voor het einde daarvan heeft
verlaten wordt niet bericht. Hij heeft slechta
pensgesprek met het Correspondentie-
te Den Haag. dat officieuze regee rings-
pleegt te verspreiden. verteld.-
oonferentle verbomden blijft en
hier te lande van de onderhandelingen op de
hoogte wordt gehouden.
Zijn verdere uiteenzettingen werpen
een beangstigend lichl
op hetgeen daar in Batavia beaproken en ge
dacht wordt. Allereerst wist hij te vertellen,
dat de Indische regeering niet minder-dan 54
dat hij
gevoerd. De eerste con tingen teerlmgsmaatrege-
len. die verbrulksgoederen in Indië betroffen,
die op katoenen weefsels, hebben reeds heel
wat stof doen opwaaien. Men wees erop. in!
Indië zoowel als in ons land, dat het onrecht
vaardig was om de prijzen
keLen In Indië te gaan opvoe
sohe bevolking een proces v
ving heeft doorgemaakt, zooals wij dat hier ir*
^aan opvoeren, daar de Indi-
regelen gen<
teering. Javi
in och ten zonder monopolierechten naar Neder
land worden ingevoerd. Daardoor werd de prija
van deze producten gesteund en kreeg de In
dische bevolking dus een iets grooter inko
men. Men kan dus zeggen, dat voor de hoog-ert»
prijzen, die Indië werden opgelegd, ten bate
van de moederlandsche textielindustrie, Neder
land van zijn kant ook iets heeft gedaan.
oh stellig zal een dergelijke tegenprestatie
xgelijk zijn, wanneer de contingenteeringen
en schaal w
Daarbij had de heer Span-
heid om de stelling
Indië belang heeft bij u
varend Nederland en dat het slechts nadeel
•ondervindt, wanneer Nederland uitgeput raakt.
Wie praat er van uitgeput raken, wie heeft
het .recht daarvan te praten? Nederland of
Indië? Hebben wij hier loonsverminderingen
van 50 en 75 procent gekend? Kennen wij een
toestand, waarbij werkloos gewordenen geheel
ten laste van hun verwanten komen, zonder een
cent ondensteuning van de overheid te genie-
enquete bij ons san het licht
zich moet voeden van een
t per dag per i
in ons land geheele diensten opgeheven, of zoo
Ingekrompen, dat zulks bijna met opheffing gel
lijk staat, zooals met den dienst der volkege-
gebraoht, dat men zich me
bedrag van 21oeni
ulk
net
Deze vragenlijst Is tot in het oneindHge
volkege-
düge ta
itputting gesproken:
vermeerderen. 0__^.
kan worden, dan is dit woord ten aanzien
de Indische bevolking op zijn plaats; en
dit uitgeputte volle
kelen ten bate van de Nederlau
Zoo ja. laat men dan zorgen, dat het volk in
staat ls die grootere bedragen op te brengen,
maar niet tegelijkertijd de p*-izen hebben op
drijven en door een steeds voortgezette politiek
van loonsverlaging, salartsvermlnderimg en per
soneelsvermindering de koopkracht nog verder
Japan heeft sterke argumenten, wanneer hot
wijst op de lage prijzen zijner artikelen. Als
Nederland daartegenover stelt, dat die goede
ren vaak van Inferieure kwaliteit zijn, dan ia
dit argument veel zwakker, omdat de Indische
bevolking nu eenmaal geen geld heeft om de
duurdere goederen te koopen.
Er blijft slechts de elseh aan Japan over, dat
dit land wederkeerlg Indische producten zal
afnemen, wanneer het zijn afzet naar ons India
zoo sterk uitbreidt. Het wil ons voorkomen,
dat men in dat opzicht wel tot overeenstem
ming had kunnen komen ter conferentie, wan
neer men dit probleem klaar en duidelijk had
gesteld. Maar. het blijkt nu duidelijk genoeg
uit de verklaringen van den heer Spanjaard,
men heeft twee dingen tegeJljk verlangd: ten
eerste moest Japan zijn export naar Nederl,
Indilo verminderen en ten tweede moest het
meer Indische producten afnemen. Hierop zijn
de onderhandelingen vastgeloopen, en eerlijk
gezegd kunnen wij begrijpen, dat zulk soort
voorstellen voor de Japanners niets aanlokke
lijks hadden. Als men werkelijk alleen met bet
Indië rekening had gehouden, ware
•en oplossing te vinden geweest,
maar oe neeren als Spanjaard die Indië willen
gebruiken om een welvarend moederland te
krijgen hebben de zaak bedorven.
Zwitserland: Het ls moeilijk de appel-
•ogst onder te brengen. Met Frankrijk wordt
«ver een verhooging van het tmportcontlngent
onderhandeld. Naar Italië werden eenige par
tijen verzonden. Aao Boieu wordt In cojnpeji-
3'/2 LEENING GELDERLAND
Het aangeboden bedrag niet geheel
volteekend
De uitgifte van 2 millioen 34 obligation
conversleleening 1934 der provincie Gelderland
waarop eergister de inschrijving openstond is
naar emlttenten medede-elen. niet gêheSl vo?I
teekend, soodat a. InsohrljvlnalnE t.T voüe
nat dit beaoholden bedraK
niet kon worden ondergebracht ls er een be-
rJ,markt niet bereid is het
3J/, ieeningtype te aanvaarden. Daar per saldo
1 te Plaatsen bedrag zeer klein was, zal het
marlft'uUoetênera6611 drU" d«
GEREF. KERK VAN ALMELO
lecnlng geplaatst
r.HÜ?'v™ Administratie
tierer. Kerk te Almelo, werd de verlep waai?
een 4% obligatleleening, groot 60 000 ultao-
100%) tot C<,rWS:00v.S"t°;
iÜ L twïïïï'Uï. vaa da bouw
Deze leening werd in één week tljds vol.
L NaarwiUim insohrljving reeds gesloten
is. Naar wij meenen te weten Is rilt Ho
„kerkelijke" leening tegen 4% uitgeschreven
waardoor dit succes te sprekender if^^
DE JAPANSCHE HANDELSBALANS
Passief saldo met 47Va gestegen
van do Japansche le-
gatle te s-Gr&venhage bedroeg de uitvoer van
i« £nn eptember 171 milHoen yen. de Invoer
Ifoe kcdroeg"óchter het*°ln'voersaldo^loT-
vgtbeteekcntenvann 4^1" vïgflefcen P£K
