Wèg die Migraine!
AKKER.CACHET5
MAANDAG 24 SEPTEMBER 1934
TWEEDE BCAD PAG. 5
Toen 'n groote legertanh tijdens manoeuvres te Wanborough
(Eng.) ontplofte, wilde een zioh in de burnt bevindende
tank snel vluchten. Met boverirafgeheeld gevolg
Luchtfoto van het centrum van Osaka, een van Japans eerste steden met een inwonertal van
3 millioen, waar een tifoon honderden slachtoffers vroeg.
Links: 'n Fantas
tische dam in de in
aanbouw zijnde
Boulder-dam in 't
Colorado-canyon
(Amerika). De
hooge dammuur
die vier regelbare
watertunnels bevat
Op den weg RotterdamDen Haag reikt de politie van Overschie aan
weggebruikers boekjes uit met beschrijving van de verkeersteekens.
oök Te RambouiUet bestaat 'n leerschool voor jongens, die later herder willen worden. De cursus duurt één jaar en wordt besloten met een examen. De geslaagden ontvangen een toelage voor voortgezette practische studie. Links: rusttijd op
b6f het land. Rechts: practische les van een der onderwijzers.
HOEVEEL DAGBLADEN ZIJN ER NOG IN DUITSCHLAND?
Overheid, politiek en
journalistiek
[(Van onzen Duitschen correspondent.)
Haast alle getallen uit het krantenbedrijf,
fcoowel de nieuwere als de oudere opgaven,
gaan aan liet euvel mank, dat niet vooraf
precies wordt vastgelegd, wat men eigenlijk
met een dagblad bedoelt. Men trekt niet al-
lijd een scheidingslijn tusschen courant en
tijdschrift. Tegenwoordig bestaat er in
Duitschland gelegenheid, het krantenbedrijf
aan de hand van statistieken vrij nauwkeu
rig te volgen en dus de oplage der verschil
lende organen vast te stellen.
Iedere krant moet namelijk op bevel van
overheidswege maandelijks de gemiddelde
oplage zoo nauwkeurig mogelijk aangeven.
Onder oplage bedoelt men het aantal num
mers, dat van een bepaalde krant per dag
wordt, verspreid. Tellen wij het aantal van
deze exemplaren der verschillende dagbla-
den over heel Duitschland bijeen, dan ko
men wij tot de verrassende ontdekking, dat
I begin 1934 een totale oplage van bijna 16,7
millioen kranten werd verspreid. Dat is
een groot er eindcijfer dan werd verwacht,
nu zooveel uitstekend bekend staande or
ganen sedert de nationaal-socialistische om
wenteling gedwongen werden, .hun bedrijf
atop te zetten.
Verrassende cijiers!
De beteekenis van dit eindcijfer kan wel
licht duidelijker worden door een vergelij
king met andere landen. Ik denk hierbij
aan het meest ondernemende land op het
gebied van drukpers: Amerika. De kranten
der U.S.A. omvatten (de speciale Zondags
edities niet meegeteld) een totale oplage
Van 35,1 millioen exemplaren. Bedenkt men
hierbij, dat de bevolking der Vereenigde
Staten bijna dubbel zoo sterk is als die van
Duitschland, dan is het verschil in oplaag
der kranten niet heel groot.
Ben tweede vergelijking kan de verhou
ding nog juister tvpeeren: aan de hand van
de laatste bevolkingsstatistiek omvat het
gansche Duitsche rijk 17,7 millioen gezin-
tien, dat wil dus zeggen, dat bijna in elke
Duitsche familie een dagblad wordt gelezen
Natuurlijk mag hier een zekere invloed van
overheidswege niet worden uitgeschakeld,
Want de otfieieele propaganda is er veel
meer dan vroeger op uit, dat iedere Duit-
scher deelneemt aan het politieke leven.
Het meest voor de hand liggende middel
hiertoe is dan natuurlijk de krant, die hem
van alles, wat er binnen Duitschland ge
beurt, nauwkeurig op de hoogte houdt. Over
de eenzijdigheid dezer voorlichting behoef
ik hier niet nader te spreken. Met deze
Voor de eerste maal officieel vastgelegde
Cijfers zou ik kunnen volstaan, wanneer
niet door andere opgaven de indruk gewekt
zou kunnen worden, dat het in werkelijk
heid toch anders is: door het bedjajf der
rijkspost werden kortelings cijfers gepubli
ceerd, welke met de voorafgaande notities
allerminst in overeenstemming lijken. Vol
gens het laatste jaarverslag van cle Duit
sche rijkspost zijn er over het jaar 1932 bij
voorbeeld 1.622.100.000 kranten besteld. liet
opvallend verschil tusschen ue nieuwste
taxaties, welke ontleend zijn aan het „Hand
boek der Duitsche dagbladpers" en de laat
ste publicaties der rijkspost moet aan de
volgende omstandigheden worden toege
schreven: bij de rijkspost komt het in de
eerste plaats aan op een zoo nauwkeurig
mogelijke controle van haar transport. Zij
houdt hierbij niet genoeg rekening met het
verschil tusschen kranten en tijdschriften.
In het cijfer van 1,6 milliarden zijn dus
ook organen onder kruisband saamgevat,
welke met het krantenbedrijf niets uitstaan
de hebben. Bij de door mij aangegeven cij
fers kwam het echter uitsluitend op het
dagblad aan, dat in Duitschland voorname
lijk als politiek propagandamiddel wordt
benut. De cijfers van de rijkspost komen
hier dus voor ons niet aanmerking.
Ik hoor in gedachten de vraag stellen, of
men met 16,7 millioen de totale oplaag der
Duitsche dagbladen over het gansche jaar
kan taxeeren? Hierbij moet door ons het
het volgende worden bedacht: spreken wij
over de oplage van een boek, dan bedoelen
wij gewoonlijk het aantal gedrukte exem
plaren van zoo'n boek; denken wij echter
aan een krantenoplaag, dan kunnen wij
hiermee het aantal gedrukte' stukken van
een bepaald nummer, maar ook de gedruk
te exemplaren van al de nummers eener
krant gedurende een bepaalden tijd, bij
voorbeeld een week of een heel jaar be
doelen.
Een eenvoudig voorbeeld ter verduide
lijking: in een bepaalde plaato zien dage
lijks twee kranten het licht, elk met een
oplage van 5000 ex., dat wil zeggen, elk
nummer van beide kranten wordt met 5000
nummers gedrukt. Nu verschijnt echter de
eene krant met 6, de andere met drie num
mers per week. Ook al zijn beide kranten
in oplaag met elkaar gelijk, toch kan de
eerste per week een oplage van 30.000, de
andere slechts een totaaloplaag van 15.000
exemplaren noteeren.
Daar de wijze van uitgave bij alle Duit
sche dagbladen nauwkeurig moet worden
aangegeven, kan
de wekelijksche oplaag
van alle dagelijks verschijnende organen
nauwkeurig worden vastgesteld. Wij komen
dan tot het volgende resultaat: de Duitsche
dagbladen drukken per week 105.527.722
exemplaren. Aangenomen, dat het bedrijf
in den loop van 't jaar onveranderd blijft,
dan zouden wij als een jaarlijksche oplaag
der Duitsche dagbladen in het Derde Rijk
het jaar precies op 52 weken gerekend
de kapitale eindsom van 7.487.441.5-44,
dus 7,4 milliarden kunnen vaststellen. Pas
dit eindcijfer kan genoemd worden naast de
1,6 milliarden van de Duitsche rijkspost.
Men wordt hieruit gewaar, dat slechts een
beperkt aantal kranten met de post wordt
doorgegeven, want bij deze 1,6 milliarden
waren immers ook nog allerlei tijdschrif
ten meegerekend; de dagbladen worden
overwegend door de loopors van den uit
gever aan huis bezorgd of op straat aan de
Kiosken ten verkoop aangeboden; boven
dien staan in een groote stad als Berlijn
nog een paar honderd mannen en vrouwen
od de hoeken der drukste verkeerspunten,
om de kranten van Scherl, Ullstein en
Messe, het vroeger toonaangevende Berlijn-
sche trio naast den „Völkischen Beobach-
ter" en den eveneens bij Frz. Eher Nachf
(te München en te Berlijn) uitgegeven „An-
griff' ten verkoop aan te bieden.
Zoo komen wij ten slotte tot een vrij dui
delijk overzicht van het vroeger niet erg
overzichtelijk krantenbedrijf. Wij stellen
vast, dat de krant in nauw contact staat
met haar eigen lezerskring. Op het platte
land, waar de politiek nog niet zoozeer
hoogtij viert als in de stad, dient de krant
vooral nog als „Heimatzeitung", als orgaan
van een bepaalde provincie of een bepaald
district. Pas in den allerlaatsten tijd is ook
hier de politieke voorlichting en volksont
wikkeling verplichtend geworden. Steeds
meer gaan dan ook de kranten den geest
van het interne Duitsche leven ademen: zij
worden eenzijdig, propaganda-organen der
N.S.D.A.P. onder controle van het propa
gandaministerie onder dr. Joseph Goebbels.
Het is nog niet de tijd, om vast te
stellen, of deze invloed van overheidswege
het krantenbedrijf in Duitschland ten goede
is gekomen. Pas na den door Hitier ver
langden en verkregen proeftijd van vier
jaar zullen wij ook op dit gebied kunnen
constateeren, welke rol het dagblad in het
Derde Rijk bekleeden blijft.
Uit de Arja
Vergadering Gouw Delltland
Vrijdag 25 September a.s., 's avonds 8
uur, zal in het gebouw voor Chr. Belangen
aan de Brabantsche Turfmarkt te Delft, de
eerste vergadering gehouden worden van
de Arja-afdeelingen te 's-Gravenhage, Voor
burg, Delft, Schiedam, Hillegersberg, Maas
sluis, De Lier, Monster en Wateringen, waar
in als spreker hoopt op te treden ons Twee
de Kamerlid Dr. A. A. L. Rutgers, te Den
Haag, met het onderwerp: „Koloniale Pers
pectieven".
De aangesloten afdeelingen worden opge
wekt deze vergadering in grooten getale" te
bezoeken. Gasten zijn eveneens welkom.
Vijfde A.R.J.A.-Toogdag
Op 13 October a.s. te Amersfoort
Op Zaterdag 14 October a.s. zal in ge
bouw „De Valk" te Amersfoort de vijfde
ARJA-toogdag gehouden worden.
De openingsrede van den voorzitter ds.
J o li. H. S c heure r, draagt tot titel: „Vast
heid tusschen schijnbeelden".
Namens de A.-R. Kiesverecniging van
Amersfoort zal do heer Joh. H. van
Lonkhuyzen een welkomstwoord spre-
Voorts zal door ds. P. G. Kunst van De
venter het vaandel worden onthuld.
Na de jaarverslagen en bestuursverkie
zing volgen toespraken van ds. M. van
Grieken, vice-voorzitter van het Cen
traal Comité, en dr G. A. Diepenhorst,
voorzitter van het Prov. Comité van Anti-
Rev. Iviesvereenigingen Utrecht.
Ds. P. J. de Bruin van Veenendaal zal
de morgenvergadering besluiten met een
toespraak over „Regem habemus" (Wij
hebben eenen Koning).
's Middags geeft nu- Jac. Oranje van
Eindhoven een mondelingê toelichting over
het in druk verschenen referaat: ,.De cor
poratieve staats- en maatschappij-gedachte",
Dit referaat zal nader worden besproken.
De heer H. Thijs van Amersfoort zal
Zuid-Afrikaansche verzen declameeren met
pianobegeleiding van den heer P. C. Eve
raars.
Het slotwoord zal worden gesproken door
ds. J. Fokkema, van Amstelveen, over
„De Vaandelen op!"
Jaarverslag
Aan het jaarverslag van den secretaris is
het volgende ontleend:
De sterke en toch geleidelijke uitbreiding
der actie blijkt het best uit de volgende cij
fers: in 1930 ter gelegenheid van de eerste
algemeene vergadering bedroeg het aantal
clubs 30, blijkens de jaarverslagen in 1931:
76, in 1932: 94, in 1933: 149, terwijl dit aan
tal thans op rond 200 kan worden gesteld.
Het gemiddeld aantal leden per club kan
op 17 gesteld worden. Drie secretarissen
vernielden een ledental, dat de 40 over
schrijdt, n.l. IJmuiden met 46. Leerdam met
45 en Amersfoort met 42 leden. Hiertegen
over staan ook clubs met 8 en 9 leden. Het
kleinste aantal heeft de club te Noordber-
gum (Fr.), die 6 leden telt.
In Februari adviseerde het hoofdbestuur
tot vorming van 21 gouwen. Sindsdien heeft
de consolidatie der actie krachtig voortgang
gevonden.
Ook in het afgeloopen jaar hadden na
mens het Centraal Comité in het bestuur
zitting de heeren dr W J Kolkeit en prof. dr
J Severijn, welke heeren beiden een zeer
werkzaam aandeel hadden in de leiding der
organisatie
Het orgaan groeide met de organisatie.
De eerste jaargang werd afgesloten met
pl.m. 1600 abonnementen. Nu de tweede
jaargang is afgesloten, en dat beteckent
slechts negen maanden later, is het aantal
betalende abonné's gestegen tot 2437. Daar
onder bevinden zich 183 particulieren, zoo
dat de clubs iedere maand regelmatig 2254
abonnementen afnemen.
Als de dag voor U verloren lijkt,
als alles U hindert: licht, reuk en /^aT\
geluid, dan werken als 'n wonder a1kke)r)
BINNENLAND.
NEDERLAND EN HET GOUDBLOK
De Nederlandsche delegatie ter Volken
bondsvergadering heeft van de Belgische de
legatie de uitnoodiging ontvangen deel te
nemen aan de te Genève te voeren bespre
kingen tusschen vertegenwoordigers van de
landen van het z.g.n. goudblok over het be
vorderen van economische betrekkingen tus
schen die landen.
De belanghebbenden bij den uitvoer naar
Duitschland van eenkleurig aardewerk voor
hygiënische doeleinden, dat bestemd is om
te worden ingebouwd en aangesloten aan
een water- ol afvoerleiding, zooals badkui
pen, wasch tafels, closets e.d., worden er op
gewezen, dat van af 20 September het Dun
sclie invoerrecht van RM 9 per 100 kg. voor
deze goederensoort nog slechts geldt voor
zendingen, welke vergezeld zijn van een
door het Crisis In- en Uitvoerbureau af te
geven uitvoercertificaaL
In verband daarmee kunnen belangheb
bende exporteurs vóór 27 September a.s
aan het Crisis In- en Uitvoerbureau, Laan
van Meerdervoort 84, 's-Gravenhage, opgave
doen van bun uitvoer (in kilogrammen net
to) van dit artikel in het jaar 1932 naar
Duitschland.
Door genoemd bureau zullen voor den uit
voer van boven vernield artikel aan recht
hebbenden certificaten worden afgegeven,
waarvoor het consentgeld is vastgesteld op
f 0.10 per 100 kg. met een minimum van
f 03 per certificaat.
Deze certificaten zullen slechts worden
verstrekt tegen overlegging van een certifi
caat van oorsprong, waaruit blijkt, dat het
Nederlaaidsoh aardewerk is.
ROFFELR1JMEN
NAAR ZIJN BEVEL
De Herfst heeft als een grootvorstin
Haar intrede gedaan:
Eerst rolden drommen wolken langs
De breede hemelbaan;
Toen sprongen de fonteinen op
En sproeiden wijd en zijd
Met klaterende stralen uit
Hun frissche heerlijkheid.
Zoo werd de wereld schoon gespoeld,
De hemelbaan ontruimd
Voor 't luchtig ruiterlegioen
Met blank geveert gepluimd.
En dan, in 't zuiverst blakend blauw
Met overdadig goud,
De zon, de breed bazuinende
Hoogmogende heraut
Daar nadert ze, in groot ornaat,
ln volle majesteit,
De Herfst, met parelen omkranst
Van rijpe vruchtbaarheid.
Haar stap is sterk; haar bronzen sleep,
Omzoomd met paarse hei,
Met bonte bloemen overstrooid,
Ruischt ritselend voorbij
En, donderend, met grof geschut,
Stormt er het onweer aan;
De bliksem splijt de horizont
De volle salvo's slaan;
De aarde drewnt: de Hemel spreekt,
De Schepper heeft het woord;
Het is Zijn tijd; naar Zijn bevél
Wentelt de wereld voort
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
Het hoofdbestuur van den Ned. Kappers-
bond heeft zich onverwijld in verbinding ge
steld met de autoriteiten ten einde het kap
persvak opgenomen te krijgen in de lijst
van bedrijven die vallen onder de bepalin
gen van de wet tot regeling van arbeid door
vreemdelingen.
©E SPOORLIJN ZWOLLE—BLOKZIJL
VERKOCHT.
Donderdag heeft de N.V. Spoorweg-Mij.
Zwolle-Blokzijl te Zwolle de buiten dienst
gestelde spoorlijn Zwolle-Blokzijl, welke
door den kooper zelf moet worden uitgebro
ken, bij inschrijving verkocht. De hoogste
inschrijfster was de N.V. Simons scheeps-
slooperij te Pernis met f 47,812. De gunning
,5 nog aangehouden,
