PROCLAMATIE VAN HITLER
TE NEURENBERG
Generale Synode Chr. Geref. Kerk
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 19G4
EERSTE BLAD PAG. 2
NA DE REVOLUTIE
EVOLUTIE
De beteekenis der „neen"-
stemmers
Bij de opening van het partij congres der
hazi's in Neurenberg heeft gouwleider Wag
ner een proclamatie van Hitier voorgelezen,
gen zeer omvangrijk document
Hitier wijst daarin op de groote belang
rijkheid van de laatste vijftig weken, waar
in meer en grootcre dingen zijn gebeurd
dan vroeger menigmaal in vijftig jaren. Het
was een periode van geweldigen construc
tieven en productieven arbeid.
Hieruit vloeit voort, dat de revolutie haar
taak heeft verricht en geëindigd is en den
weg gebaand tot de evolutie, die alleen de
feitelijke toestanden kan veranderen. Dit
legt een groote verantwoordelijkheid op de
genen, die het ideaal voor deze revolutie
geschapen hebben en nu de leiders van het
volk zijn. De elite der partij heeft alle mo
gelijkheden van handelen gekregen. Dat
handelen kan alleen geremd worden door
factoren van tactischen, persoonlijken en
daarmee tijdelijken aard. Wee wanneer de
staatsleiders zich daarbij door betweters of
criticasters op een dwaalspoor laten bren-
gen.
De nationaal-socialistisclie staatsleiding
weet wat zij wil en wil wat zij weet. Zij is
vastbesloten de haar gegeven macht uit ie
oefenen. Zij capituleert voor niemand. Twee
kunnen niet op één plaats staan en waar
wij eenmaal staan, staat geen ander.
Wij glimlachen om het gevaar, dat onze
vijanden zien in de 4 millioen „neen'-stem
mers. Na een zegetocht, onbekend in de ge
schiedenis, zullen we nog een tijdje van
dergelijke lieden zien, die zich afzijdig hou
den, afvalligen of menschen, waarvan wij
in het geheel niet gediend zijn. Hun aan
duiding als oppositie is het eenig bewijs
van hun treurig bestaan. Ook wij waren
eens in de oppositie, maar wij waren de
nationaal-socialistische partij en ons geloof
was ons program.
Deze zijn echter maar alleen oppositie en
zij hebben geen geloof en geen program.
Maar ook dit restantje zullen wij bij onzen
Volgenden aanval uiteen doen spatten.
De juistheid van onze idee, de kracht van
onze prestaties, de onwrikbaarheid van on
zen wil zal winnen wat Duitsch is en daar
door kan gewonnen worden. De rest zal
juist zoo onbeteekenend zijn voor de toe
komst der Duitsche natie als de normale
mate van het misdadigersgilde van geen
belang moet zijn voor de menschelijke sa
menleving.
Wij hebben onze macht door den wil van
het Duitsche volk. Wij hebben dus den
plicht, ons door de overweldigende meer
derheid goedgekeurd program te verwezen
lijken. De eerste taak van dit program zal
zijn de macht der beweging uit te breiden
en in den staat te bevestigen en nooit meer
uit handen te geven.
Iedere poging om tegen de leiding van de
hationaal-soc.ialistische beweging en van t
rijk met geweld te organiseeren, zullen wij
neerslaan en in de kiem smoren, waar van
daan en van wie zij ook kome.
De proclamatie bespreekt verder ook de
buitenlandsche en economische politiek.
Wat de eerste betreft zegt Hitier: We
hebben openlijk de beginselen openbaar ge
maakt, volgens welke de Duitsche natie,
zonder haat of wrok, met zijn vroegere te
genstanders vrede en vriendschap zoekt.
Wij. hebben alles gedaan, om onze relaties
met ónze voormalige vijanden te verbeteren,
want wij weten, dat een nieuwe Europee-
sche oorlog een communistischen chaos
tengevolge zou hebben.
Onze geheele politieke arbeid wordt ge
ïnspireerd door de beginselen van vrede en
De volgende zijn de bewijzen van het
succes onzer economische politiek en van
het vertrouwen van het Duitsche volk:
1. Er is een einde gekomen aan de ver
nietiging van den boerenstand door execu-
De maatregelen tot werkverschaffing
hebben in groote lijnen een enorm succes
gehad.
3. Het aantal werkloozen is gedaald met
rond W2 millioen.
4. De Duitsche mark is stabiel gebleven
en dat ondanks de exportmoeilijkheden.
5. De spaartegoeden zijn enorm toege
nomen.
6. Het verkeer op de spoorwegen, in autos
en in de lucht is geweldig toegenomen.
7. De opbrengst aan inkomsten en belas
tingen is verre boven de raming gekomen.
Er zijn nieuwe industrieën gesticht. Te
genover de wereldboycot is men begonnen
met den ersatz van grondstoffen. Dat alles
wordt beheerscht door de eene gedachte:
het nationaal-socialisme kent geen capitu
latie!
Wij hebben alles gedaan om de
Confessies met den nieuwen staat te
"verzoenen. Wij zijn vastbesloten haar
zuivere organisatorische versplinte
ring voorzoover het de Evangeli
sche belijdenis betreft te doen ver
dwijnen in een groote Evangelische
Rijkskerk. En evenzoo hebben wij ons
best gedaan om met de tweede groote
Christelijke belijdenis tot een oprechte
en eerlijke verhouding te komen.
Wie ondanks dit alles een opbouwend
»erk niet wil erkennen, dien vragen wij:
„Wat hebt gij zelf gedaan?
„Hoe lang zal dit nieuwe rijk bestaan?
„Hoe lang heeft de menschheid noodig
gehad om tot haar huidigen staat te ko-
men?
„Wat zullen -wij in de eerstvolgende eeuw
doen, wanneer u, criticasters, reeds thans
alle grond tot critiek i3 weggenomen?"
De taak van het volgende jaar zal zijn:
het voortgaan met de inwendige ordening
der partij en haar geledingen. Wij zullen
een nieuwe campagne beginnen om de
volksgenooten te winnen, die naar het bloed
tot ons behooren en wellicht slechts door
verblinding of onwetendheid nog niet den
weg naar de beweging hebben gevonden.
Wij zullen alles doen om het geloof en het
vertrouwen van ons volk steeds hechter te
maken. En wij zullen de volharding stimu
leeren, die noodigl is voor het succes.
Het nageslacht, zal eens van ons zeggen.
Nooit was de Duitsche natie sterker en
nooit was haar toekomst meer verzekerd
dan in den tijd, toen het oude heilsteeken
der Germaansche volken, in Duitschland
verniewd, het symbool van het Derde Rijk
V Leve het Duitsche volk, leve de nationaal
socialistische partij en ons Rijk!"
Rede van Hess
De plaatsvervanger van Hitier heeft in
een rede o.a. gezegd:
„Deze partijdag is de eerste onder de on
beperkte heerschappij van het nationaal
aocialisme. Hij staat ln het teeken var
Adolf Hitler, als den hoogsten en uitsluiten
den leider. De partijdagen der NSDAP, zijn
Duitsche geschiedenis, zij zijn mijlpalen op
den weg van het Duitsche herstel".
Zich wendend tot den Rijkskanselier, "zei-
de hij o.m.: „Gij hebt millioonen menschen
weer werk gegeven, gij hebt Duitschland
den innerlijken vrede teruggegeven. Gij
hebt de verloren eer van het land hersteld,
gij hebt den Duitschers het geloof in zichzelf
weei-gegeven. Gij hebt den Duitschers nieu
we grondslagen voor hun toekomst gegeven.
Gij hebt een geslagen volk opgericht. Gij
zijt Duitschland: als gij sprekt, handelt de
natie. Dank zij uw leiding zal Duitschland
zijn doel bereiken. Uw wil is ons bevel!"
Rede van Hitier
Hitier heeft op de „Kulturtagung" een
rede gehouden, waarin hij betoogde, dat
Duitsehlands vallen of staan bij den Marxis-
tischen stoot van November 1918, beslissend
was voor een wereldontwikkeling van on
gekende afmetingen. Duitschland is ook
ditmaal de golfbreker geweest van 'n vloed,
die Europa nret zijn welvaart en cultuur
onder zich zou hebben begraven.
De nationaal-socialistische revolutie heeft
het nationale bestaan voor de toekomst ver
zekerd en de dreigende verschijnselen van
vernietiging overweldigd en uitgeroeid.
Daarmee wordt voor ons volk de periode
van chaotische verwarring afgesloten en 'n
nieuwe zegenrijke opbouw ingeleid.
Hitier zétte daarna uiteen hoe de natio
nale revolutie het natuurlijk verloop van
een goedgeleide procedure is geweest, ge
grond op een nauwkeurige analyse van de
samenstelling van het Duitsche volk. Voorts
zou de revolutie nooit gelukt zijn als niet
een wereldbeschouwing aan haar ten grond-
slag lag. Als het nationaal-socialisme op be
paalde gebieden van het leven zoo snel tot
resultaten heeft kunnen komen, dan is de
oorzaak daarvan, dat het betrekkelijk ge
makkelijk was, de verschillende stroomin
gen in ons volk na te speuren en te orde
nen. Het is echter oneindig moeilijk, een
dergelijk methodisch onderzoek uit te voe
ren op het gebied, waar de gezamenlijke
uiting van het cultureele leven niet kan
worden toegeschrreven aan een enkele be
paalden rassenkem. En toch zal, evenwijdig
met de versmelting der raskem tot een en
kel volk ook op deze gebieden een verbin
ding tot stand komen. Als wij willen spre
ken van een ernstige taak bij het bevorde
ren van de cultuur, dan moeten wij aller
eerst dat verzorgen, wat reeds vroeger de
beste uiting van ons wezen was of wat al
thans historisch niet uit ons volk weg te
denken is Dit respect voor het verleden
beteekent niet in alle details een identifi
catie met dat verleden.
Het blijft in de kunst beslissend, dat een
volk zich bedient van de uitstraling van
zijn eigen erfelijk goed en niet van die van
een vreemd goed. Het is daarom onjuist, bij
den opbouw van een nieuwe cultuur ele
menten te nemen, die eens kunstmatig zijn
ingevoerd, maar niet in het eigen volk ver
ankerd liggen.
Het is daarom ook begrijpelijk, dat den
waarachtigen kunstenaar de werken van
verwante volkeren nader liggen dan de pro
ducten van een vreemde infectie in 't eigen
volk. Volken komen en vergaan, maar de
groote rasstammen blijven.
Het textiel-conflict in Amerika
ROOSEVELT LAAT BEMIDDELEN
President Roosevelt heeft besloten een
commissie van arbitrage te benoemen in
zake het textielconflict.
In Nieuw-Engeland scfliijnt de stakingsbe
weging veld te winnen. Te Fallriver (Mas-
sachussetts) zijn weer zeven spinnerijen ge
sloten. Tlhans wordt in 10 van de 22 spinne
rijen niet gewerkt.
Te Peterson (New Jensey) zijn 20.000 arbei
ders uit de zijde-industrie in staking. In
Noord- en Zuid-Caroline zijn van de 160.000
werklieden bijna 100.000 in staking. Te Acon
(Georgia) wordt in geen enkele spinnerij
gewerkt.
Daarentegen wordt op Rhodes Island op
bijna volle capaciteit gewerkt.
Woensdag is het in verschillende plaatsen
tot ernstige incidenten gekomen.
Te Trion (Georgia) heeft een schietpartij
plaats gehad. Een arbeider is gedood, 15 zijn
gewond.
Te Augusta (Ge-ongia) zijn drie stakers bij
een botsing met de politie gewond. Stakende
•beidsters hebben te Greenville (Zuid-Caro-
lina) werkwillige vrouwen mishandeld.
Stakers trekken in troepen van duizend
in plaats tot plaats. Zij hebben door in
timidatie de sluiting van honderden onder
nemingen bewerkt. In het geheel zijn thans
ongeveer 350.000 arbeiders in staking.
In het Noorden is het tot een ernstig in-
•ident, gekomen, toen een groote menigte,
welke bij den uitgang van een spinnerij te
Millburv (Massachusetts) stond te wachten
plotseling de arbeiders die de spinnerij
lieten om te gaan schaften, met knuppels
aanvielen en met stecnen bekogelden.
De politie greep zeer krachtig in.
De nationale vereeniging van katoenfabri
kanten te Boston heeft toegegeven, dat gis
teren minder arbeiders dan den vorigen dag
aan het werk zijn geweest. De fabrikanten
schrijven dit toe aan de omstandigheid, dat
eenige fabrikanten vrijwillig hun spinnerijen
hebben gesloten.
DE WERKLOOSHEID IN FRANKRIJK
NEEMT TOE
De Fransche minister van Arbeid, Marquet
heeft een schrijven gezonden aan minister
president Doumergue, waarin hij dezen op
merkzaam maakt op den toestand der ar
beiders. Thans ontvangen meer arbeiders
dan voorheen ondersteuning. Men vreest dat
de werkloosheid in de volgende winter nog
zal toenemen. In Augustus 1934 waren in de
provincie 44 meer werkloozen dan in 1932.
In de voorsteden van Parijs was de werk
loosheid sedert 1932 met 14 toegenomen.
In het schrijven licht de minister toe, dat
het dringend noodig is, dat de plannen
de werkverschaffing worden ten uit
voer gelegd.
PRINS GEORGE EN PRINSES MARINA.
Men verwacht, dat prins George in het
begin van de volgende week uit Yoego-Sla-
vië te Londen zal terugkeeren. Zijn verloof
de, prinses Marina van Griekenland, zal een
of twee weken later een bezoek aan En
geland brengen en waarschijnlijk met den
koning en de koningin op Balmoral Castle
verblijven.
LORD DEVONPORT OVERLEDEN.
Uit Londen: In den ouderdom van 78 jaar
is gisteren overleden Lord Devonport, vroe
ger lid der Liberale fractie in het Hooger-
huis.
HERDENKING VAN LUTHER'S
BIJBELVERTALING
Uit Berlijn: In verband met het feit, dat
het 400 jaar geleden is, dat Maarten Luther
zijn Bijbelvertaling voltooide, heeft rijksmi
nister Rust aanwijzing gegeven, dat dit feit
voor alle Evangelische scholieren op pas
sende wijze zal worden herdacht
NIEUWE OVERSTROOMINGEN VAN DE
WEICHSEL.
De Weichsel is in het district Pinczow
weer buiten zijn oevers getreden, waardoor
zeven dorpen onder water zijn gezet. Bij
Sandomierz is de situatie ernstig. In de
Karpathen houdt de regenval aan.
Uit Luik: In den ouderdom van 36 jaar
is hier ter stede overleden de Nederland-
sche consul, de heer M. H. Hofstede van Son
De heer Hofstede van Son is op 26 Juni
1S9S te Den Haag geboren; sedert 1927 was
hij Nederlandsch consul te Luik.
BRUTALE ROOVERS TE LAKE CITY.
Uit Lake City: De politie van Noord- en
Zuid-Carolina is op zoek naar drie vrij
jeugdige bandieten, die gisteren meer dan
100.000 dollars hebben geroofd van de Pal
metto Bank, nadat zij de woning van den
president waren binnengedrongen, den pre
sident en diens vrouw, zoomede den kas
sier hadden ontvoerd.
Tijdens het ontbijt van den heer Carter,
den president der bank, dwongen indrin
gers hem mede te gaan. De beide kinderen
van den bankpresident werden aan hun
bedden vastgebonden, terwijl Carter en
diens vrouw werden meegenomen. Carter
werd gedwongen de kluizen van de bank te
openen. En ook werd de kassier genoodzaakt
mede te gaan. Nadat zij hun slag hadden
geslagen reden de roovers weg met hun gij
zelaars. Na korten tijd werd mevr. Carter
losgelaten, doch op 30 mijlen buiten de stad
werden de president en de kassier ln vrij
heid gesteld. De roovers lieten hier hun auto
achter. Zij namen een andere auto mede,
waarna zij zich uit de voeten maakten.
Gevolgen van het Saarnlebisciet
Financieele problemen bij terugkeer naar
Duitschland.
De voorzitter der regeeringscommissie van
het Saargebied, Knox, heelt een brief ge
zonden aan den Volkenbond, waarin hij uit
eenzet welke financieele moeilijkheden voort-
loeien uit een eventueelen terugkeer van
het gebied naar Duitschland. De. grootste
moeilijkheden zullen zich voordoen met het
-oog op de deviezenbeperking en hot feif,
dat de Rijksmark in werkelijkheid niet irs
andere waarden omgezet kan worden. De
meeste schulden, die de Saarlanders heb
ben aangegaan, zijn grootensdeels met goed
keuring van de regeeringscommissie g'l'o-
ten en uitgedrukt in andere munten dan de
Rijksmark. Het zou onrechtvaardig zijn de
buitenlandsche crediteuren door een veran
dering van het muntstelsel te schaden.
Het document geeft tenslotte een benado-
ring van de sommen van de leeningen, die
de Saarhevolking heeft gesloten.
Naar schatting zouden ongeveer voor 35
millioen Fransche francs leeningen op kor
ten termijn zijn gesloten en voor 10 millioen
Fransche francs, 890.000 pd. st. en 2.900.000
dollar leeningen op langen termijn, waar
aan de Saarcommissie speciaal haar goed
keuring hoeft gegeven
Hierbij moeten worden opgeteld de leenin
gen die gesloten zijn zonder de uitdrukke
lijke goedkeuring der Saarcommissie en die
naar schatting bedragen honderd millioen
Fransche francs vnnr leeningen op koren
termijn en 92 millioen Fransche francs en
een millioen Nederlandschc guldens voor
leeningen op langen termijn.
Werkloosheid en Jeugd
Uit Londen: Krachtens de nieuwe werk
loosheidswet. welke 3 September in werking
trad, wordt de leeftijd, waarop de werkloos
heidsverzekering ingaat, verlaagd tot den
leeftijd, waarop men de school verlaat.
Jongens, die werk krijgen, zullen contri
butie voor dc werkloosheidsverzekering moe
ten betalen, doch zij zullen geen recht heb
ben op werkloozensteun, tot zij zestien jaar
geworden zijn.
Degenen, die nadat zij de school hebben
verlaten, geen werk krijgen, zullen geduren
de hun werkloosheid weer naar school moe
ten terugkeeren, tot zij werk hehben gevon
den, of den zestienjarigen leeftijd hebben
bereikt..
Kerknieuws.
Ruslands toelating tot den
Volkenbond
Finland zou, volgens de bladen te Helsing-
fors, niet van plan zijn zich te verzetten te
gen de toelating der Sovjetunie tot den
Volkenbond.
Te Genève ging gisteravond het gerucht,
dat Argentinië tegen de toelating zal stem
men. Dit zou vooral ernstig zijn, omdat Ar
gentinië lid is van den Volkenbondsraad,
waarin eenstemmigheid noodzakelijk is, ter
wijl de tegenstem van Zwitserland alleen
in de Volkenbondsvergadering tot haar
recht kan komen, waar tweederden meer
derheid voldoende is. Wanneer Argentinië
inderdaad zou tegenstemmen, zou dit deels
verklaard kunnen worden uit het feit, dat
de socialisten daar in bestuurscolleges heel
sterk zijn en deels misschien daaruit, dat
er zich de laatste jaren sterke handelsbo-
langen tusschen Argentinië en Duitschland
ontwikkeld hebben.
Argentinië's houding zou ook beteekenis
kunnen hebben voor het gedrag der overige
Zuid-Amerikaansclie staten.
Wie een machinegeweer
aanschaft.
Drastische bepalingen in Amerika
De Amerikaansche regeering heeft een
drastische wijziging in de vuurwapenen-
wet goedgekeurd, betreffende de levering en
eigendom van vuurwapenen, welke wijzi
ging ten doel heeft, den vrijen verkoop van
het wapen der gangsters, het machinege
weer, te voorkomen.
Na 21 September zal iedereen, die zich
een machine-geweer wenscht aan te schaf
fen of een „type-writer", zooals de gangsters
het noemen, een hooge belasting moeten be
talen. Zijn vinger-afdrukken zullen opgeno
men worden. Voor den verkoop zal speciale
toestemmnig der autoriteiten noodig zijn.
De wet heeft ook betrekking op onderdee-
len van machinegeweren en op geluiddem
pers voor vuurwapenen.
Importeurs, fabrikanten en handelaars in
vuurwapenen moeten complete registers van
hun transacties bijhouden, welke de regee
ring ten allen tilde ter inzage kan nei
DRIJVENDE SCHOUWBURG VOOR
SOVJETPROPAGANDA
Uit Moskou: In Sovjet-Rusland gaat men
een drijvend theater bouwen, in den
van een Amerikaansche „show-boat".
Het wordt een stoomschip met drie dek
ken, voorzien van volledig uitgeruste con
certzaal, plaats biedend aan zes honderd
personen. Het drijvende theater, zal kruisen
tusschen de groote boerderijen, gelegen L
de Wolga. Het zal gebouwd worden volgens
een model, ontworpen door Valentine Muel
ler, een kunstenaar, verbonden aan een der
Russische staats-theaters.
TRAMSTAING TE TOKIO
Uit Tokio: Gistermorgen zijn 11.000 man
trampersoneel, autobus-chauffeurs en vrou
welijke conducteurs in staking gegaan uit
protest tegen de voorgestelde reorganisatie
van den tramdienst. Van rle 11.000 arbeiders
bij tram- en autobusdiensten hebben slechts
50 geweigerd zich bij de staking aan te
sluiten.
CHR. GEREF. KERK
Tweetal: Te Bussum-Naarden, W. Kre
mer te Leeuwarden en J. Tamminga te Har
derwijk.
NED. HERV. KERK
vee tal: Te Warfhuizen, J. R. Stratingh
'te Beers en H. J. Witkop te Norg.
3 roep en: Te Benschop, A. F. R Pop te
Monster. Te Reitsum, E. Emmen te Noord
hom.
TOEGELATEN TOT DEN H. DIENST
Het provinciaal kerkbestuur van Friesland heeft
■tot de evangeliebediening in de Ned. Herv. Kerk
toegelaten de heer W. E. He y boer te Mid
delburg, candidaat van de Leidsche Universiteit.
BEROEPBAAR VERKLAARD
De Classis Schiedam der Geref. Kerken heeft
gisteren praeparatoir geëxamineerd en met alge-
meene stemmen beroepbaar verklaard den heer
N. 't Hart, theol. cand. te Maassluis.
Door de classis Apeldoorn der Geref. Kerken
is praeparatoir geëxamineerd en met al gem eene
stemmen toegelaten tot den Dienst des Woords en
der Sacramenten candidaat H» van Twiliert
te Beekbergen.
PEREMPTOIR EXAMEN
De classis Brielle der Geref. Kerken heeft met
goed gevolg peremptoir geëxamineerd den heer
H. de Valk, cand. te Rotterdam.
AFSCHEID. BEVESTIGING. INTREDE
Gisteravond heeft Ds. G. H. Kersten den
cand. H. Ligtenberg van Rotterdam
bevestigd als predikant van de Geref. Gem
te L i s s e, sprekende over 2 Cor. 5 20 en 21.
De Gemeente zong den nieuwen leeraar toe
Psalm 1344 3. Aan de handoplegging namen
deel Ds. Fraanje van Bameveld, Ds. Honkoop
Den Haag, Ds. Lamain van Rotterdam en
Ds. Heykojp van Utrecht. Aan het einde van
den dienst werd dank gebracht aan H.H. Kerk
•oogden der Ned. Herv. Gemeente voor het af
staan van het kerkgebouw.
JUBILEUM Ds. J. L. KLOMP
Woensdag 12 Sept. as. viert Ds. J. L. Klomp,
Ned. Herv. predikant te Woudenberg, zijn
zilveren ambtsjubileum.
Johannes Lambertus Klomp werd 4 Maart 1882
Broek op Langendijk geboren, waar zijn vader,
de bekende latere Wassenaarsahe predikant, wij
len Ds. J. J. Klomp, predikant was. De Jubilaris is
in 1909 candidaat geworden. Zijn vader heeft hem
12 Sept. van dat jaar te Meeuwen (Br.) in zijn
eerste gemeente bevestigd, In 1915 vertrok Ds.
Klomp naar Schare en Vlake (Zwelke stand
plaats in 1924 met Capelle a. d. IJssel verwisseld
werd. 21 Oct. 1928 verbond Ds. Klomp zich aan
zijo tegenwoordige gemeente.
Ds. Klomp is in de kringen van het Chr. onder-
Ijs en van de Anti-Rev. partij een tekende per
soonlijkheid. In 1910 werd hij gekozen tot bestuurs
lid van de Unie „Een School met den Bijbel", van
•elke Unie hij ook later nog eens bestuurslid was.
Voor de prov. Zeeland had hij ook zitting in den
Schoolraad voor de Scholen met den Bijbel. Tal
spreekbeurten werden in den Zeeuwschen tijd
de Chr. School en de Anti-Rev. Partij ver
vuld. 6 jaar was hij op Zuid-Beveland penning
meester van de classicale zending. Tal van jaren
was Ds. Klomp lid en later secr. van den districts-
raad voor de Scholen met den Bijbel in Brabant
en Limburg. Sinds 1911 heeft de jubilaris zitting
in de examencommissie van de Ver. voor Chr.
Nat. Schoolonderwijs.
Ds. Klomp is in zijn woonplaats voorzitter van
de Anti-Revolutionaire Kiesvereeniging en leider
van de Chr. Jongelingsvereeniging. Hij is secundus
scriba van de classis Amersfoort.
Dr. P. J. KROMSIGT
Het Prov. Kerkbestuur van Noord-Holland
heeft aan Dr. P. J. Kromsigt, predikant der
Ned. Herv. Gemeente te Amsterdan
meer dan 40-jarigen dienst, eervol emeritaat
verleend met ingang van 1 October 1934.
Dr. Kromsigt begon zijn ambtsbedening ii
1892 te Scherpenisse en is sedert 2 Mei 1909
predikant in 's lands hoofds'tad. Destijds heb
ben wij bij zyn zilveren jubileum als predikant
van Amsterdam de beteekenis van Dr. Krom
sigt in het licht gesteld.
Dr. F. VELDSTRA MET VERLOF
Dr. F. Veldstra, verbonden als chirurg aan hel
ziekenhuis te P a t i op Java, is met zijn gezin
in het vaderland aangekomen. Dr. Veldstra is 6
jaar in dienst van de Geref. Zending werkzaam ge
weest, waarvan 3 jaar in het Petronella-hospitaal
te D j o k j a en 3 jaar in het zendingsziekenhuis op
Soemba. Dr. Veldstra hoopt tijdens zijn vacan-
tie, welke loopt tot ongeveer April 1935, voor
studiedoeleinden in eenige klinieken werkzaam te
zijn. Het vacantie-adres van Dr. Veldstra is:
Schoolstraat F 1, Heerenveen.
Vanwege Deputaten van Gen. Synode der
Geref. Kerken wordt ons verzocht, de aan
dacht te vestigen op het feit, dat van de
collecte in verband met de herdenking der
Afscheiding op 14 Oct. a.s. ook een deel zal
bestemd worden voor den arbeid onder de
verstrooide Gereformeerden in Frankrijk.
Een herinnering aan de herhaaldelijk door
ons vermelde mededeelingen over het werk
van Ds. Maaskant die van Brussel uit Noord
Frankrijk en Parijs regelmatig bezoekt, is
voldoende, om de beteekenis van dit voor
nemen te verstaan.
HERDENKING DER AFSCHEIDING
Te Utrecht op 10, 11 en 12 October
Het Moderamen van het Comité tot herdenking
van de Afscheiding verzoekt ons te berichten, dat
de opgave van officieele afgevaardigden van ker
keraden thans definitief is gesloten. Er werden to
taal plm 1700 kaarten voor predikanten en ouder
lingen aangevraagd. En hoe gaarne het Moderamen
ook aan alle aanvragen zou willen voldoen, dit ii
ten eenenmale onmogelijk gebleken.
Alle predikanten die aanvroegen ontvangen eer
kaart en kerkeraadsleden zooveel dit mogelijk is ge
bleken. De geheele benedenzaal van Tivoli. welke
plm. 1000 plaatsen heeft, is nu bezet met officieele
afgevaardigden.
Ds. I. van Dellen uit Amerika
spreekt de Synode toe
De Synode bespreekt het
vraagstuk van Kerk
en Politiek
Herdenking der Afscheiding
De kwestie predikant-Kamerlid
wordt aangehouden
VIERDE ZITTING
De zitting van gisteren werd geopend
met het zingen san Ps. 84 3, het lezen
van Ps. 87 en gebed van den Voorzitter.
„De Wekker".
De Hoofdredacteur van het kerkelijk blad
JD e W e k k e r", Prof. J. J. van d
Schuit, bracht verslag uit namens de
commissie van redactie. In piëteitvolle
woorden werd de werkzaamhoid van wijlen
Prof. Lengkeek, die tot 1932 het hoofdredac
teurschap voerde, dankbaar herdacht. On
der alle tijdsomstandigheden is toch het
aantal abonnementen op peil gebleven. Er
is alle reden tot dankbaarheid. Dank werd
gebracht aan den administrateur, den heer
Landaal te Utrecht. E\eneens werd dank
gebracht aan den heer B. J. iBoerrigter van
Deventer, die dit jaar een „Wekker-actie"
begon, welke niet zonder resultaat bleef. De
commissie van redactie, in het bijzonder de
hoofdredacteur, word bij monde van den
'voorzitter dank gobracht voor haar arbeid.
Zending onder de Joden.
Ds. W. Kremer van Leeuwarden bracht
rapport uit namens Deputaten 1
Zending onder de Joden. Gememo
reerd werd ook hier een verscheiden van
pen der Deputaten, 11.1. ivan Ds. J. Reesink
(Noordeloos), wiens plaats werd ingenomen
door Ds. W. F. Laman van Middelharnis
voor Ds. N. Brandsma van Bunschoten
werd benoemd Ds. D. Driessen. Gevraagd
werd door de Deputaten, dat de Synode
vrijheid zou geven tot het doen van stappen
om te komen tot, praetischen arbeid. Ds. L.
H. van der Meiden wees nog op den ernst
van deze zaalk, daar deze arbeid toch door
God en Zijn Woord wordt gevraagd. De Sy
node aanvaardde het rapport en gaf de ver
dere uitwerking in handen der Deputaten.
Kalender en Jaarboekje.
Ds. L. H. van der Meiden bracht ver
slag uit van de redactie van Scheurkalen
der en Jaarboekje. De uitgaven stemmen
tot tevredenheid, hoewel de saldi steeds la
ger worden. Verzocht werd in de kerkelijke
pers de aandacht te vestigen op de wen-
schelijkheid, dat in alle gezinnen deze uit
gaven gebruikt worden. Een der Deputaten
trad af, terwijl de overblijvende Deputaten
voorstelden deze plaats niet te vervullen,
doch wel twee secundi te benoemen. Oud.
B. J. Boerrigter (Deventer) drong aan op
juiste opgave van het ledental der gemeen
ten in het jaarboekje, in verband met ver
schillende financieele zaken. Ds. H. Visser
(Dordt) wees op een mogelijke verbetering
in de uitgave van den kalender. Tot
dis-deputaat voor. Prof. J. W. Geels (verzor
ging scheurkalender) werd benoemd Ds. H.
Visser en tot secundus voor Ds. L. H. van
der Meiden (verzorging jaarboekje) Ds. P.
J. de Bruin,
Kerkelijk archief,
Ds. P. .T. de Bruin (Veenendaal) bracht
verslag uit namens de commissie van con
trole op het kerkelijk archief. Dit wordt be
waard door den kerkeraad van Rotterdam
(C). De toestand is nog niet onverdeeld
gunstig. Vele leemten komen nog voor. Aan
gedrongen werd op aanvulling en nauwkeu
rige eatalogiseering. Op voorstel van de
Deputaten werd tot eigen kerkelijk archiva
ris benoemd de heer P. de Jong te Rotter
dam. Als deputaten van controle op het
kerkelijk archief werden benoemd Ds. P.
Zwier (Schiedam) en oud. G. J. O. Vermeer
(Noordeloos). Ds. P. J. de Bruin deelde
mede, dat de archieven van de plaatselijke
gemeenten nog niet overal in bepaald gun-
stigen toestand verkeeren. Ter verbetering
in dezen werd het voorstel aangenomen,
dat de classes en Particuliere Synodes hier
over controle zullen uitoefenen, Ds. P„ J. de
Bruin werd als deputaat terzake herbe
noemd.
Toespraak Ds. L 1
1 Dellen.
Hierna werd het woord gegeven aan Ds.
I. van Dellen, predikant te Denver (Co
lorado), als afgevaardigde van de Christian
Reformed Church in Noord-Amerika. Na
een woord van dank voor de vriendelijke
om vangst sprak hij als volgt:
De Synode der Chr. Geref. Kerk in Noord
Amerika heeft mij opdracht gegeven in dit
herdenkingsjaar der afscheiding U als zus
terkerk te groeten in den I-Ieere. Het wordt
ens als kerken in de oude en in de nieuwe
wereld beide vergund te gedenken wat onze
trouwe God een eeuw geleden in de afschei
ding wrocht en waar wij Zijn grooten Naam
hiervoor prijzen voelen wij ons meer dan
ooit aangetrokken tot hen, die met ons uit
cFnzelfden steenrots zijn gehouwen. In den
hangen strijd tegen de machten der duister
nis hebben wij elkaar zoo noodig. Het is
roeping elkaar te sterken. Daarom sta ik
thans voor U als vertegenwoordiger der
Chr. Geref. Kerk aan de overzijde van der
Atlantischen Oceaan. Wij zijn U niet onbe
kend. Spr. memoreerde het ontstaan van de
Chr. Geref. Kerk in N.-Amerika onder lei
ding van Van Raalte, Scholte e. a. Evenals
U wortelt onze kerkelijke stamboom in de
Afscheiding van 1834 en de geestelijke fa
milietrekken zijn nog zeer goed her
kenbaar. Ook wij leven uit de beginselen,
neergelegd in de acte van afscheiding van
Oct. 1934. Gode zij dank houden wjj nog in
alles aan de drie formulieren van eenig-
heid. Spr. wees op de overeenkomst in de
ontwikkelingsgang van beide kerken, ge
tuige het standpunt inzake het duizend
jarig rijk, het modernisme e. a. Ondanks
alle aanvallen van het modernisme bleven
onze kerken in belijdenis en leven getrouw
aan het gereformeerde beginsel, doch wij
verblijden ons in vreeze, daar we sinds den
wereldkrijg sterk amerikaniseeren, getuige
het verdwijnen van de Hollandsche taal.
Gezien den zwaren strijd, dien wij te voeren
hebben, gevoelen wij behoefte ons dichter
aan te sluiten bij al degenen, die met ons
strijd'en voor dezelfde waarheid. Ook in de
zen stemmen wij van harte in met wat onze
vaderen getuigden in de acte van afschei
ding. „Wij verklaren tevens gemeenschap
te willen uitoefenen met alle ware gerefor
meerde ledematen en ons te willen vereeni
gen met elke op Gods Woord gegronde ver
gadering, aan welke plaatse God dezelve
ook verecnigt heeft." Het is in dien geest,
dat ik U de hartelijke zustergroeten over
breng en des Heeren Zegen tocbidt namens
de Christian Reformed Church in N.-Ame
rika. En bet is ook hierom, dat ik mijn
vreugde uitspreek over het feit, dat er een
begin van toenadering is tusschen Uwe kerk
en de Gereformeerde Kerken in Nederland,
met welke onze kerk in nauw verband
staat. Neme onze God alles weg, wat ons
scheidt, opdat we allen saam en in Ame-
in Nederland als één leger mogen
optrekken onder den over Sion gezalfden
Koning. Wij hopen, dat vanuit deze verga
dering een afgevaardigde naar onze kerken
zal worden gezonden
Op deze toespraak volgde een broeder
lijke samenspreking, waarin belangstellend
geinformeerd werd naar wederzij dsche
moeilijkheden en de middelen tot oplossing
daarvan.
Antwcord Prof. De Bruin
Namens de Synode beantwoordde Prof.
P. J. M. de Bruin, oud-studievriend van
Ds. Van Dellen, deze als volgt:
Spr. begroette Ds. Van Dellen in de eerste
plaats als oud-studiegenoot. Toen zijn
vriend destijds naar Amerika vertrok, had
hij niet kunnen denken hem nog te zullen
terugzien. Hij herinnerde aan het afscheid
van wijlen Ds. Van der Meulcn, destijas
predikant te Goes, die bij zijn vertrek naar
Amerika preekte over de bedroefde gemeen
te van Efeze. tot wie Paulus zeide, dat zij
zijn aangezicht niet meer zien zouden. Toch
kwam deze twintig jaar later naar Holland
terug, preekte weer in Goes, en wel over
den tekst: „Wij zijn van gister". Dit kwam
spr. thans voor de aandacht, nu hij namens
de Synode Ds. Van Dellen mocht toespre
ken. Hij gewaagde van de hand, die er is
tusschen de Chr. Geref. Kerk van heden
en de oude voortrekkers, die met zooveel
ontbering in Amerika gearbeid hebben, om.
zich te kunnen vestigen. Wij gevoelen met
hen een gemeencshap des Geestes. Onze
oude afgescheiden broeders zijn naar Ame
rika vertrokken wegens de vervolging. Zij
werden hier genoemd „Valsche munt", die
in Nederland niet gangbaar was. Vooral in
de worstel-periode ls er overeenkomst tus
schen de Chr. Geref. Kerken hier en in
Amerika. Spr. verduidelijkte dit aan de
hand van de historie. Een woord van har
telijke waardeering richtte spr. tot Ds. Van
Dellen, voor den arbeid der zending van
de kerk in N.-Amerik? daarvan heeft hij
wel eens met jaloerschheid kennis geno
men. Vooral in China en in Zuid-Amerika
werd deze arbeid verricht. Spr. herinnerde
nog aan de overeenkomst, die er is in den
strijd, die beide kerken te voeren hadden
tegen het Chiliasme. De Hecre geleide U,
brenge U voorspoedig weer in het midden
van de broeders in Amerika en bij de Uwen
en Hij zegene U op al Uwe wegen.
Kerk en Politiek
In behandeling werd genomen de instruc
tie van de Part. Synode van het Midden,
luidende: „De P. S. van Het Midden vraagt:
hoe staat de kerk tegenover de C.D.U. en
het Fascisme en de officieele woordvoer
ders van die richtingen".
Ds. G. Salomons van Amsterdam W.}'-
lichtte deze instructie nader toe. Zij is ge-
horen uit het feit, dat leden en zelfs woord
voerders van beide richtingen leden dér
kerk zijn. Gevraagd werd een beoordeeling
en een lijn hoe in voorkomende gevallen te
handelen.
In het prae-advies Tan Prof. G. Wisse
werd gewezen op het feit, dat hier de kerk-
gesteld wordt tegenover twee politieke par
tijen. Hij meende, dat dit foutief was. Men
kan deze niet naast elkaar stellen. De kerk
slaat in een centraal licht daarboven, dat
is de trinitcitsleer, de poort van de chris
telijke levensbeschouwing. Deze vindt men
het zuiverst in de Geref. belijdenis. In het
licht hiervan moeten wij afwijkingen be
zien. Bij het licht van Gods Woord- en de
belijdenis moeten de fouten in ieder geval
afzonderlijk behandeld worden en geen uit
spraak worden gedaan over de partijen.
Ook Prof. De Bruin en Prof. Geels wezen er
op, dat over de partijen niet gehandeld
moet worden. Met een concreet geval volg©
men den kerkelijken weg. Prof. J. J. van
der Schilt acht het toch wenschelijk, dat
een uitspraak gedaan worde over de prin-
cipia. Ds. II. Janssen maant tot groote
voorzichtigheid in de behandeling van elk
geval afzonderlijk. Ds. Salomons wees er
echter op, hoe de kerkeraden wensehen
een uitgesproken meening der kerk. Ande
ren drongen eveneens aan op een uit
spraak. Concrete gevallen werden genoemd.
Gewézen werd ook op de behandeling van
de vraag over het lidmaatschap van „Kerk
en Vrede" door de P. S. van het Noorden.
Bij meerderheid van stemmen werd een
studiecommissie ingesteld voor deze zaak,
die ter volgende Synode zal rapporteeren,
bestaande uit Ds. G. Salomons (Amsterdnm-
W.), Ds. H. Janssen (Den Haag), Ds. W.
Kremer (Komhorn) en ouderl. B. J. Boer
rigter (Deventer).
Raad van Kerken
Een ingekomen verzoek van den Raad
van Nederlandsche Kerken voor practisch
Christendom en de Ned. afdeeling van de
„Wereldbond der Kerken", met verzoek om
afgevaardigden te zenden naar het in Sep
tember te houden Nederlandsche Oecorrie-
nische Theologencongres werd voor kennis
geving aangenomen.
Voor zoover de ruimte nu op de galerijen L-
Iaat (dat zijn ook plm. 900 plaatsen), zullen kaar-
ten worden verstrekt aan leden der kerken. Aan-
vragen daartoe richte met s.v.p. aan het adres van
J. H. Kok te Kampen,
VIJFDE ZITTING
De zitting werd Woensdagmiddag ge
opend met het zingen van Ps. 43 3 en ge
bed ivan dea voorzitter.
Herdenking afscheiding
Door Ds. W. Kremer werd voorlezing
gedaan van het rapport betreffende de her
denking van de afscheiding. Het desbetref
fende comité besloot de kerkeraden aan te
sporen, in de gemeenten voor de herden
king der afscheiding belangstelling te wek
ken, Voorts werd voorgesteld op of om
streeks den historischen datum, 14 Oct. 1934,
een algemeeno herdenkings
samenkomst te houden, de uitgave van
een gedenkboek te bewerkstelligen en
gaven in te zamelen, opdat aan de
kerk een spontaan dankoffer zou worden
aangeboden tot steun van hulpbehoevend©
gemeenten. Het comité stelde de General©
Synode voor liet daarheen te leiden, dat op
Zondag 14 October in alle gemeenten
het feit der Afscheiding plech-
