Itotwr iMJtëdjr €mnmt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden sn Omstreken
Gratis lezen tot 1 October
BINNENLAND.
BRONWATER
abonnementsprijs:
Per kwartaal in Leiden en in plaatsen
waar een agentschap gevesligd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten
Per week0.18
Voor het Buitenland bij wekelijkscbe
zending4.50
Bij dagelijksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cl. met Zondagsblad 7 '[i ct
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
No. 5266
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1934
15e Jaargang
asbertentieprijjen:
Van 1 tot 5 regelst.17'/»
Elke regel meer 0.22
Ingezonden Mededeelingen
van 1-5 regels2.30
Elke regel meer 045
Handelsadvertentiën per regel 0.17'/»
Bij contract belangrijke korting
Voor het bevragen aan 't bureau
sword! berekend 0.10
Wie zich heden op ons blad abonneert met ingang van
I October a.s„ ontvangt de tot dien datum verschijnende
nummers gratis. Vriendelijk verzoek op te geven, of men
per kwartaal of per week wenscht te betalen.
De namen geve men op aan
De Administratie van dit blad
MET TWEE MONDEN
De leiders der S.D.A.P. laten geen gele
genheid voorbijgaan om zich los te maken
yan de muiterij bij de marine. Hun blanke
onschuld demonstrceren zij telkens weer.
Nu het Witboek over de Marine-ongere
geldheden verschenen is, maakt de heer Al-
barda er onmiddellijk gebruik van om te
betoogen, dat in de uit\oerige verslagen
.van de rechtszittingen geen enkel feit is
aangevoerd, waaruit kan blijken, dat de
marine-organisaties en speciaal S.D.A.P. en
N.V.V. schuldig staan.
Wij verstonden dit gewurm niet recht
Waarom schuift men nu alle verantwoorde
lijkheid van zich af voor gebeurtenissen,
welke men toejuichte en prees, toen ze het
land in beroering brachten'?
Bovendien, of men nu al honderd maal
herhaalt, dat aan de roode organisaties,
binnen en buiten de marine, geen enkel
feit ten laste is gelegd; wij blijven daar
tegenover stellen, dat wij en anderen
op grond van historische gegevens uit het
roode archief zelf, met de stukken hebben
aangetoond, dat er werkelijk schuld was.
Evenwel, we begrijpen thans ook, waar
om men alle verantwoordelijkheid afwijs*.
De heer Albarda deelt het ons mee. Nu,
.volgens hem, de onschuld der organi
saties duidelijk bleek, is er maar één con
clusie mogelijk: S.D.A.P. en N.V.V. behoo-
ren niet langer op de „zwarte lijst'' te
staan; het moet weer mogelijk worden, dat
sociaal-democraten als militair- of burger
ambtenaar bij de weermacht dienen.
De leider der &D.A.P, vordert dus, dat de
overheid de oogen zal sluiten voor de revo
lutionaire gezindheid van deze partij en
haar gezagondermijnend streven.
Op grond van verleden en heden wijzen
we die eisch krachtig af; doch wij zouden
ook de vraag willen stellen: wat willen de
sociaal-democraten in de begeerde functies
doen en, hoe zullen zij het daar uitboudeji?
Zullen zij, om den broode, hun beginsel ver
loochenen?
Nog pas hadden wij de Marinedag te
Scheveningen. Wat zei do roode pers daar
van?
Ziehier het begin van het artikel:
De Goden hebben dorstDe milita
ristische goden namelijk van allerlei
slag, die deze gelegenheid te baat hebben
genomen, om in allerlei toonaarden hun
eigen lof te zingen en den volke kond te
doen, dat het hoogst nuttig, ja dringend
gewcnscht zou zijn, aan hun goddelijke
.verschijning nog eenige millioenen
's jaars meer te offeren.
En ziehier het schampere slot:
De dorstige goden begaven zich ter
ruste, maar hun dorst is niet gelescht en
nauwelijks te lesschen. Het arbeidende
en vredelievende deel des volks seinde
na deze marinedag aan alle posten:
„Weest op uw hoede!"......
Zóó spreekt men met twee monden. Men
noemt en waant zich misschien ook on
schuldig aan de muiterij; doch op hetzelfde
oogenblik construeert men een tegenstelling
tusschen „het arbeidende en vredelievende
deel des volks" en hen, die landsverdedi
ging plicht achten.
Maar wat moeten zij, die dergelijke taal
toejuichen, dan toch bij de weermacht doen?
ZENDING EN POLITIEK
In Oost-Indië zijn raadsverkiezingen ge
houden. Het orgaan der „Vaderlandsche
Club" meldt, dat deze groep, welke aan
vankelijk louter „beweging" was, in samen
werking met het Indo-Europeesch Verboni
»,een éclatante overwinning" heeft behaald.
Ten bewijze daarvan wordt meegedeeld,
hoeveel candidaten van de „Vad. Club'' in
verschillende raden zijn gekozen.
Deze „overwinning", welke we verder on
besproken laten, is volgens het blad bevoch
ten op politieke tegenstanders, die de strijd
op zeer minderwaardige wijze gevoerd heb
ben. Als voorbeeld daarvan wordt gewezen
op de propaganda, welke van roomsch-kath.
zijde te Soerabaja werd gedreven. Daar be
titelde men, aldus lezen we, de V.C'ers ei>
de I.E.V'ers als „moordenaars van
tallooze ziele n"; „welke gespierde
taal werd gemotiveerd met het feit, dat de
genoemde partijen in de Volksraad tegen de
toelating op Bali van Missie en Zending
hebben gestemd".
Wij weten niet op welke wijze van
roomsch-kath. zijde gesproken is van „moor
denaars van tallooze zielen". Geschiedde
tet in een schreeuwerige kóp bóven een
artikel of strooibiljet (dat er ook ongetee-
kende circulaires tegen de V.C. verschenen,
keuren we af!) dan lijkt het ons niet zeer
kiesch en tegen dikke woorden hebben we
in de regel bezwaar. Doch wie de kwestie
principieel stelt kan de waarheid der be
schuldiging niet ontkennen. Een partij, die
de deur voor het Evangelie van Jezus Chris
tus sluit, pleegt ("van menschelijke zijde
gezien) een moordaanslag op de zielen. Uit
„taktische" overwegingen, waarbij het geld
meestal de grootste rol speelt, belet men
schelijke wijsheid, voorzoover men kan, de
voortgang van het Evangelie der zaligheid.
De slavernij is somwijlen verdedigd met
een beroep op Gods Woord, waarin tot dri3-
maal toe gezegd wordt: „Vervloekt zij K;
naan, een knecht der knechten zij hij zijn
broederen".
En men vergat, dat dezelfde Bijbel zegt
„Aethiopie zal zijn handen uitstrekken
naar God" en voor den Messias-Koning zul
len de Aethiopiërs (dat zijn de verbranden
van aangezicht) zich op hun aangezicht
nederwerpen".
Dit was een misverstand en de Zending
heeft ons geleerd, wat roeping der Christen
volken is. Wanneer de „Vad. Club" dus
thans openlijk een politiek gaat voeren,
welke de verkondiging van het Evangelie
wil tegengaan en de inlandsche volken be
letten om het pad des heils te vinden, dan
„vermoordt zij tallooze zielen".
De beschuldiging moge hard zijn, en de
woordkeus misschien wat ruig; de waar
heid is niet anders.
De Koningin in Noorwegen
Naar de Msb. verneemt is thans vastge
steld, dat de Koningin en de Prinses Vrijdag
Aasgaardd;rand zullen verlaten om naar Ne
derland terug te keeren.
Alvorens echter de terugreis naar het
vaderland te aanvaarden zullen de Koningin
en de Prinses zich naar Oslo begeven, waar
zij kamers hebben besteld in het Grand Hotel.
De hooge gasten zullen zich Zaterdag
omstreeks 12 uur te Oslo met haar gevolg
inschepen.
Rusland en de Volkenbond
Nederland's voorstemmen niet verwacht
Naar van officieele zijde wordt me
degedeeld, kan niet verwacht worden,
dat Nederland vóór toelating van
Sovjet-Rnsland tot den Volkenbond
zal stemmen. De vraag of Nederland
zal tegenstemmen dan wel zich ont
houden, moet voorshands nog open
blijven.
Steunregeling
Zuiderzeevischventers
Eerste vergadering der Contact-Commissie
Dezer dagen had te Amsterdam in het
gebouw van den Rijksdienst ter uitvoering
van de Zuiderzeesteunwet, onder voorzit
terschap van den heer Ir. G. F. H. Houben,
directeur van dezen Dienst, de eerste ver
gadering plaats van de Contact-Commissie
van belanghebbenden in den zin der Zui
derzeesteunwet, welke voor de toepassing
van deze wet als vischventer zijn erkend.
Aan de orde werd gesteld de vraag, of en
in hoeverre de vischventers, welke hun be
drijf aan het vervormen zijn, nog steun in
gevolge de Zuiderzeesteunwet behoeven en
in welken vorm deze steun zal moeten wor
den verleend.
Van verschillende zijden werd gewezen op
de moeilijkheden, welke zich bij de vervor
ming van het bedrijf voordoen, terwijl met
betrekking tot de verleening van steun ver
schillende wenschen naar voren werden
gebracht.
Door den voorzitter is te kennen gegeven,
dat een en ander nader zal worden overwo
gen en dat het in zijn voornemen ligt, in
een in October te houden vergadering met
voorstellen te komen.
Ontslag als ambtenaar
Op grond der nieuwe wettelijke regeling
Men meldt ons uit Hengelo:
De Raad besloot op voorstel van B. en W.
in een geheime zitting eervol ontslag te
verleenen aan den heer J. Hi 1 vers, di
recteur der gemeentelijke Arbeidsbeurs, op
grond van het onlangs aangevulde art..59
in het Ambtenarenreglement (den heer
is lid der O.S.P.).
Vóór stemden 13 leden (R.K., C.H., A.R.,
V.B.; Vip:); Tegen S.D.A.P en 9 leden CP)
CLEARING NEDERLAND-CHILI Frieslands Commissaris jubileert
De eerste cijfers
Verloop van zaken niet onbevredigend
Het Nederlandsche Clearinginstituut is voor
nemens maandelijks een aantal cijfers te pu-
bliceeren nopens de ontwikkeling der clearing
tusschen Nederland en Chili. De eerste cijfers
zijn thans verstrekt en hebben uitsluitend be
trekking op nieuwe vorderingen (rekening A)
Naar men weet is de clearing 15 Juni jj
werking getreden.
Uit deze cijfers blijkt dat hier te lande ter
betaling van import uit Chili op rekening
het Clearing-instituut is gestort een bedrag
van f 270.061.09. Tegenover dit niet onbelang
rijke bedrag aan stortingen staat tot dusver
slechts een bedrag aan uitbetalingen hier te
lande van f 7279.11. Intusschen is, gelijk uit
de cijfers blijkt, op de clearing-rekening bij de
Banco Central de Chile ter betaling van Ne
derlandsche export naar Chili reeds een be
drag van f 51.384.36 in pasos gestort, ter
wijl bovendien door het clearing-instituut nog
een totaal van f 113.000 aan vorderingen,
op in Chili nog niet werd gestort, voorloopig
tot de clearing is toegelaten.
Onder de stortingen in Chili is een som
van rond f 20.000 begrepen wegens leve:
ties van Indische thee van oudsher
belangrijk export-arC^.'l van Indië i
Chili welk bedrag, zoolang het clearing-
verdrag de Indische instanties niet gepasseerd
heeft, voorloopig geblokkeerd blijft.
Het totaal van den plaats gehad hebbenden
of reeds geadviseerden Nederlandschen
port is alzoo f 165.000, een cijfer, dat voor
2Vz maand niet on-.unstig afsteekt bij het
cijfer van f 352.000, dat den Nederlandschen
export over het geheele jaar 1933 weergeeft.
Volgens bovenstaande cijfers is alzoo
euwen nog niet aangemelden export
Chili op de clearing-rekening een bedrag
f 106.000 beschikbaar.
Het Clearing-instituut geeft tenslotte nog
een cijfer nopens de particuliere compensate
Tusschen de voornaamste banken in Chi'.'
i enkele in Nederland gevestigde bankinstel
lingen zijn met machtiging van de Banco Cen
tral de Chile en het Nederlandsch. Clearing-
instituut regelingen tot stand gekomen, op
grond waarvan zich een compensatieverkeer in
rekeningcourant begint te ontwikkelen, dat
feitelijk als een reeks kleine clearingen kan
worden aangemerkt. Het toezicht der beide
vereffeningsinstituten beperkt zich tot een al-
gemeene controle. De in compensatie te bren
gen transacties zijn aan voorafgaande goed
keuring onderworpen, aangezien dient vast te
staan dat slechts export van goederen uit het
eigen land in compensatie wordt gebracht.
Het Clearine-instituut is voornemens slechts
het grootste cijfer van de beide zijden dezer
gecombineerde compensatie-rekeningen te pu-
bliceeren. Per 31 Augustus j.l. luidt het be
drag f 47.191. Dit bedrag vertegenwoordigt
het totale bedrag der Chileensche vo'rderin-
waarvoor de in compensatie te brengen
Nederlandsche transacties ten deele nog aan
gemeld moeten worden.
Men heeft Prof. Mr. G. W. J. Bruins,
de leider van het Nederlandsche Clearing-ii
stituut naar zijn oordeel gevraagd over hi
verloop van de clearing. Prof- Bruins deelde
mede, dat de clearing op zeer bevredigende
wijze verloopt. Wat het bedrag van f 270.000
aangaat, dat op rekening van het Clearing-
instituut is gestort voor de voldoening van uit
Chili plaats gehad hebbende importen, ver
klaarde hij, dat het niet in dit tempo zal door
gaan. Het grootste deel toch is te danken aan
stortingen op Chilisalpeter, waarvan 2-5% der
koopsommen aan de nieuwe vorderingen, ten
goede komt. Chilisalpeter is met het oog op de
behoeften van den landbouw min of meer ee
seizoenartikel en de aankoopen plegen zich i
dit deel van het jaar te concentreeren.
De oude vorderingen.
Otrent de „oude vorderingen", deelde Prof.
Bruins mede, dat de termijn van indiening 16
Augustus irs verstreken. Het gaat om een be-
van rond f 750.000. Op de clearing-reke
ning B., die voor pude vorderingen gereser
veerd is en met 15% van de salpeter-verkoo-
pen wordt gealimenteerd, is op het oogenblik
reeds f 157.000 gestort. Het iigt in de bedoe
ling de uitbetalingen pondponas-gewijze te
doen geschieden. Zoo spoedig een overzicht
over het totaal der vorderingen zal zijn verkre
>n de Banco Central de Chile en het Clea
ringinstituut het over de te erkennen vorde
ringen eens zijn, zal een eerste uitbetaling ge
schieden.
Tenslotte verklaarde Prof. Bruins dat hij
-er de voorloopige gang van zaken tevreden
Zoowel het herstel van het onder den druk
der Chileensche deviezenbeperkingen ineen ge
schrompelde handelsverkeer als de ontdoomg
der bevroren vorderingen is goed op gang.
Al gaat het, aldus Prof. Bruins, ten slotte om
beperkte bedragen, het grondbeginsel der clea
ring, dat wat wij aan het andere land schuldig
zyn hier ter beschikking blijft om allereerst
te worden benut tot voldoening van onze eigen
vorderingen op dat land, heeft niet nagelaten
zijn goede werking te doen gevoelen. Er zij
echter nadrukkelijk op gewezen, dat de gepu
bliceerde cijfers in zoover gunstig zijn, dat de
salpeterleveringen niet het geheele jaar door
in denzelfden omvang zullen plaats hebben.
Het oogenblikkelijk saldo moet due niet tot
te snelle expansie van den export leiden.
Bovendien is er de Indische thee. Het ligt ech
ter op den weg, zoowel van de exporteurs ii
Indië als van de Chilenen zelf, om te trachten
de eerste plaats in het directe verkeer tus
schen Indië en Chili althans een gedeeltelijke
compensatie voor deze theezendngen te
GEEN VLIEGVELD IN LIMBURG.
Wij vernemen, dat eenige belangrijke
groote gemeenten, wier steun is gevraagd
bij de stichting van een vliegveld in Zuid-
Limburg, daarvan definitief hebben afge
zien. De tijdsomstandigheden zijn er niet
naar om aan de respectievelijke gemeente
raden een voorstel te doen om gelden voor
het bekende doel beschikbaar te stellen.
Bovendien is gebleken dat geen bevredi
gende oplossing kon worden gevonden om
trent de plaats van de luchthaven.
Door het Provinciaal personeel gehuldigd
Zaterdag was het 25 jaar geleden, dat P.
A. V. baron van Harinxma thoe
Sloot en het ambt op zich nam van Com
missaris der Koningin in de prov. Friesland.
De jubilaris, die G3 jaar oud is, werd in
Beetsterzwaag geboren op Harinxma State.
Op 8-jarigen leeftijd, toen zijn vader tot
Commissaris der Koningin in dat gewest
werd benoemd, verhuisde hij naar Leeu
warden.
In 1909 legde zijn vader zijn ambt neer
en op voordracht van minister Heemskerk
werd de zoon, toen raadsheer in den Cen-
tralen Raad van Beroep, met ingang van
1 September van dat jaar tot diens opvolge:
benoemd.
Ter herdenking van dit feit kwam het
geheele personeel in de Statenzaal te Lee-
warden bijeen. Hier werd de jubilaris, die
bij Kon. besl. is benoemd tot groot-officier
in de orde van Oranje Nassau, toegespro
ken door Dr. G. A. W u m k e s, als oudste
chef van de zes takken van dienst Spr. he
groette den Commissaris met de woorden:
Wij waardeeren het, mijnheer de Com
missaris, dat u hebt toegestemd in een ge
meenschappelijke hulde bij uw zilveren
ambtsjubileum, dat u thans met uw familie
in ons midden tegenwoordig zijt en dat <1
Statenzaal ons is gegeven om u openlijk
geluk te wenschen.
Wij begroeten u met de woorden, die
meester Gijsbert in zijn „husmanne petear'
boer Egge in den mond legt, als hij Gods-
frjeon ontmoet, den Frieschen edelman, die
bij Nieuwpoort streed onder Prins Maurits:
„Jou selsskip is us ljeaf".
Spr. vergeleek dan den provincialen dienst
bij een schip, waarvan de jubilaris de ge
zagvoerder is en het personeel de beman
ning vormt. 25 jaar heeft dat schip onder
uw leiding, mijnheer de Commissaris, geva
ren Soms waren de winden en stormen
mee, soms ook was de hemel zwaar bewolkt
en sloeg het schuim over den boeg.
Maar altijd hebben allen heel sterk het
gevoel gehad, dat gestuurd werd vastbera
den, doelbewust en plichtsgetrouw, dat de
man op de brug 's morgens de eerste was
en 's avonds de laatste en dus .een voor
beeld gaf van werkzaamheid en toewijding
aan de zaak van Friesland.
Spr. hoopte dat de jubilaris zijn functie
nog vele jaren zal vervullen en bood hem
vervolgens als herinnering aan een Friesche
klok, in den Franschen tijd in Grouw ver
vaardigd.
Na deze bijeenkomst volgde om 12 uur
een zitting van de Staten, waarin gedepu
teerde, de heer B. W. Okma, het woord
voerde namens de tegenwoordige leden e.n
de heer Th. Rengers namens de oud
leden.
De spelling-vereenvoudiging
In en buiten het onderwijs.
In- de op 1 dezer gehouden vergadering
van het bestuur der S.D.A.P. is besloten, in
alle stukken van het partijbestuur uitgaan
de, de speliing-Marchant te gebruiken. Het
partijbestuur sprak daarenboven den
wensch uit, dat ook de bladen van de Ar
beiderspers in de speliing-Marchant zullen
verschijnen, ten einde te bevorderen, dat de
verwarring, die op dit oogenblik in de spel
ling. bestaat, zoo spoedig mogelijk tot het
verleden zal behooren.
Naar wij vernemen, heeft de minister van
onderwijs, kunsten en wetenschappen in
verband met rle invoering van de vereen
voudigde spelling een aanschrijving gezon
den aan de besturen van de gesubsidieerde
scholen en cursussen voor nijverheidsonder
wijs en aan de besturen van gemeenten,
welke zoodanige scholen en cursussen met
rijkssteun in stand houden.
In deze aanschrijving wordt mededeeling
gpdaan van de bekende wijzigingen welke
voor een aantal examens op 1 Sept. j.l. zijn
ingevoerd.
De minister schrijft, dat hij het op prijs
zal stellen, indien deze vereenvoudigde
schrijfwijze in het vervolg bij de nijver
heidsscholen zal worden toegepast. Onnoo-
dige vervanging van leerboeken moet ech
ter worden voorkomen.
In de briefwisseling verzoekt de minister
gebruik te maken van de vereenvoudigd©
schrijfwijze, hetzij van de tot nu toe gebrui
kelijke spelling-De Vries en Te Winkel.
Het dreigend conflict in de
Hoeksche Waard
In tier minne geschikt
Tusschen de laodbouwers en de landarbeiders
vereeoigd in den Modernen en in den Ned. Chris-
teJijken Landarbeidersbond, in de Hoeksche Waard
dreigde het sinds eeoigeo tijd tot een loonconflict
komen.
Nu kan zooals men weet volgens de Crisisorga-
satie-beschikking in zulke aangelegenheden een
Rijksbemiddelaar met dwingende macht optreden.
Ook in dit geval zou het zoo gaan en zou te Klaas
waal overleg gepleegd worden. Op voorstel van
en-kelen is bij deze besperking de geheele Hoek
sche Waard als een geheel opgetreden. Het ging
hier over een uurloon van 23 cent, dat de werk
nemers vroegen, terwijl de werkgevers met meer
als 21 cent wilden geven. Hierover kon geen over-
emm.ng verkregen worden en de werknemers
stelden tenslotte een ultimatum, nl. dat op 1 Sept.
1.1. hun voorstellen aangenomen moesten zijn of
dat er bemiddelend moest opgetreden worden, daar
anders een staking zou afgekondigd worden.
Vrijdag 11 werd te Rotterdam met de Rijks
bemiddelaar Prof. Josephus Jitta onderhandeld, die
het voorstel deed om het uurloon op 22 cent te
bepalen. Dit werd door de besturen van weerszij
den aangenomen en bepaald, dat het ultimatum
zou vervallen, totdat de besturen met de leden
overleg zouden gepleegd hebben.
Op Maandag had dit overleg plaats en besloot
nen van beide zijden de voorgestelde regeling te
lanvaarden. Tegelijk vervalt nu het loon in na-
ura dat tot dusver zeer ongelijk geregeld werd.
Het delfloon voor aardappelen werd bepaald op
10 cent per H.L. bij een opbrengst van 350 H L.
per H.A.. bij elke 50 H.L. minder is het loco 2 V2
nt per H.L. meer. Bij 3 sorteeringen 2J^ cent
Bietenrooien werd op 7 cent per roe gesteld of
f 42 per H.A. en bietenladen op 2 cent per roe of
f 12 per H.A. Voor zwaar werk wordt 2-iyz cent
tr uur, voor overwerk 30 cent betaald.
Tevens garandceren de werkgevers in Dec., Jan.
Febr. bij minimum werktijd van 8 uren een dag
loon van f 2 te zullen geven.
DE WINKELSLUITING
Principieele engelegenheids
redevoeringen in de Kamer van
Koophandel te Rotterdam
In de openbare vergadering van de
Kamer van Kooph. en Fabr. te Rotterdam
kwam gistermiddag aan de orde een voor
stel van het bureau om overeenkomstig het.
advies van de afdeeling Kleinbedrijf een
adres te zenden aan B en W. waarin wordt
uitgesproken, dat. dc tegenwoordige tijdsom
standigheden aanleiding geven tot verrui
rning van de verkoopgelegenheid op Zondag
Dit voorstel heeft aanleiding gegeven tot
een voor de K. v. K. ongewoon debat
De heer B o r s t(grootbedrijf) verklaarde
het concept voor hem onaannemelijk. Dat
er crisisomstandigheden zijn zal niemand
ontkennen. maar dat deze crisisomstandig
heden aanleiding kunnen geven tot het
overtreden van Gods geboden is hem niet
recht duidelijk. Niet eon overtreden, maar
juist een getrouw ieven naar die geboden
kan alleen genezing brengen ook in de cri
sisomstandigheden van thans. Spr. zegt dit
expres zoo positief omdat in het concept ook
zoo positief staat zonder beperking zelfs, dat
de tegenwoordige buitengewone omstandig
heden aanleiding geven tot het openstellen
van de winkels op Zondag. Spr. aanvaardt
dat ook niet op practische gronden. Zijn er
varing van 20 jaar in de brood- en banket-
warcnbranche heeft spr. geleerd, dat voor
het hebben van een Iconende onderneming
in deze branche Zondagsverkoop in winkels
niet noodzakelijk is. Het publiek heeft
zich goeddeels aan gewend om de benoodigd
heden voor Zondag op Zaterdag in te slaan.
De oorzaak van de achteruitgang van een
bepaalde categorie var: winkeliers is, dat
deze nagelaten hebben hun zaken aan te
passen aan de eischen van den tijd. Zij
zijn het, die nu hun achteruitgang geheel
boeken op de Zondagssluiting. Geen enkele
onderneming in de .door spr.. bedoelde
branche die met haar tijd is meegegaan
heeft behoefte aan Zondagsveikoop, of hst
moest zijn, dat men met het oog op nog
meer winstbejag tracht ook de Zondag voor
de verkoop te exploiteeren.
Spr. herinnert er aan, dat van zijn eigen
bedrijf Paul C. Kaiser's zaak na het loslaten
van alle Zondagsverkuop toch een bloeien
de onderneming is geworden. En zoo zijn
er meer. Heel de actie tot verkrijgen van
meerdere Zondagsverkoop acht spr. een on-
verantwoordelijke daad van menschen met
vaak beperkte blik,, die zon dei grundis
kennis van zaken en omstandigheden een
oordeel vellen. Dat is te meer te bejamme
ren, omdat zij daarmede aantasten een groot
sociaal goed. de Zondagsrust Wie dit ele
ment in zijn zaken verwaarloost, gaat naar
spr.'s vaste overtuiging vroeg of laat on
herroepelijk naar de kelder. Spr. concludeert
dat althans in zijn branche geen. enkele
onderneming met meerdere verlkoopgelegen
heid is gebaat, dat de crisis-omstandigheden
daartoe niet wettigen en dat daarom de
door het bureau geconcipieerde brief niet
vrz/mden moet worden.
De heer D o n n e r (kleinbedrijf) meent,
dat de Kamer den brief van B. en W. voor
kennisgeving behoort aan te nemen. Vol
gens de wet moet het advies van de „be
trokken bedrijfsorganisaties" worden inge
wonnen. Is de K. van K. een organisatie
belanghebbenden in den zin der wet?
Het schrijven van B. en W. is geheel op
gesteld om het advies van de betrokken be-
drijfskringen te hooren en er wordt ook in
gevraagd op te geven hoeveel leden de ge
adresseerde vereeniging telt Moet het bu
reau der Kamer nu opgeven hoeveel leden
deze telt? Nu de wet er ligt is het niet meer
de tijd om van de Kamer een algemeen ge
steld advies omtrent de verkoopgelegen
heid op Zondag te vragen. Op welke gron
den baseert men een advies, dat meerdere
verkoopgelegenheid op Zondag gewenscht
zou zijn? Heeft de K. v. K. het oordeel
gevraagd van de banketbakkers en sigaren
winkeliers? Het bureau heeft niets gedaan.
I-Iet is afgegaan op de verklaringen van een
paar loden van het kleinbedrijf en haar
advies is dan ook waardeloos omdat het
niet op feiten steunt. De eenig juiste hou
ding zou zijn, dat de Kamer aan B. en W.
berichtte, dat zij niet geacht wil worden te
beboeren tot de betrokken bedrijfsgroepen
waaraan in den zin der wet advies moet
worden gevraagd.
De heer S o k d ij k (grootbedrijf) sluit
zich voor wat betreft de pmicipieele zijde
aan hij de beschouwingen der vorige spre
kers en wijst er op. dat destijds, toen voor
de tot standkoming van de wetswijziging
het verzenden van een adres aan de Tweede
Kamer of aan B. en W: ter sprake kwam, de
heer Koopmeiners, na een verdediging daar
van zelf tegen zulk een adres stemde, om
dat hij de absurditeit er van in zag. Indien
dit acjres nu verzonden werd zou het een
klap in het aangezicht van de K. van K.
beteekenen.
De heer Van Doorn (kleinbedrijf) had
geon principieel debat venvacht en hij kan
daarom ook niet zoo een-twee-drie antwooi
den op waf de Christelijke heeren hier te
berde hebben gebr.acht. Spr. meent, dat de
K. van K. wel kun adviseeren als vertegen
woordigend lichaam van den middenstand.
In de commissie kleinbedrijf is ook met al-
gemeene stemmen daartoe besloten.
De heer Donner: „Er waren drie leden
tegenwoordig!"
De heer Van Doorn meent, dat dit er
niet toe doet. Als men beslist voor deze
Zondagsheiliging had willen opkomen had
men zich moeten doen gelden en er niet
mee hier moeten komen, om comedie te
spelen nu de wet de menschen de mogelijk
heid eenmaal heeft geopend om een paar
uurtjes langer open te blijven.
Spr. vraagt, waarom Onze Lieve Heer hier
bij te pas moet worden gebracht en meent
dat Deze het zeker niet kwalijk zal nemen,
nu het door de practijk noodig is geworden
voor menschen, die anders ook liever zou
den sluiten. Honderden gaan door de winkel
sluiting te gronde. Natuurlijk is dat niet
het eenige: ook de groote filiaalbedrijven
zijn daar schuld aan
De heer Donner: „Ja, misschien van
Jamin!"
De heer Van Doorn zegt, dat de heer
Donner allesbehalve de opinie van de meer
derheid weergeeft en dat de practijk leerc.
dat hetgeen deze zeide onjuist is.
De heer Borst: „Daar weet U niets van!'
De heer Van Doorn meent, dat de.
De superieure Hollandsche Tafeldrank
a nit de heetwaterbron te
Maastricht
Hoogst Geneeskrachtig
Hoofdd. R'darasche Biercentrale TeL 41850.
Voornaamste Nieuws.
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
Bk. t 4
De Commissaris der Koningin in Friesland, mr.
P. A. V. baron van Harinxma thoe Slooten, heeft
zijn 25-jarig ambtsjubileum gevierd.
Gegevens over de Clearing Ncderlandsch-Chili.
Verwacht wordt dat Nederland niet voor de
toelating van Rusland tot de Volkenbond zal
stemmen.
Blz. 2
De helft der textielarbeiders in Amerika heeft
het werk neergelegd. Uitbreiding van de staking
wordt verwacht. Reeds enkele botsingen.
De Japansch-Russische spanning over de aan
slagen op den Oosterspoorweg verergert.
Zwitserland besloot officieel te stemmen tegen
Ruslands toelating tot den Volkenbond. Nederland
en België schijnen écn lijn te zullen trekken.
Het partijcongres der N.S.D.A.P. te NeurcnBerg
is begonnen.
Een Fransch memorandum over de Saarkwestie.
Blz. 3
Ds. H. A. Leenmans te Harlingen wordt 13 Sept.
Te Amsterdam wordt een internationaal congres
an kleinhandelaren in levensmiddelen gehouden.
i de Synode der Chr. Gercf.
Dr. von Brehmer te Berlijn Dahlem heeft een
kanker-veroorzakende bacil ontdekt Het bericht
heeft groote opschudding verwekt in de weten
schappelijke wereld.
Muziek MAKEN
is beter
dan muziek
HOOREN!
drie groote middenstandsbonden tot andere
conclusies zijn gekomen en daar valt niet
tegen te liegen.
De Voorzitter, de heer Engelbrecht,
zegt dat ook bij het bureau' twijfel heeft
geheerscht over de vraag of op deze brief
door J3. en W. een antwoord werd verwacht;
gister is daarop van den gemeentesecretaris
een bevestiging ontvangen. Spr. meent dat
verder alles precies volgens de orde is ge
gaan: de commissie-kleinbedrijf is bijeen
geroepen en met respect voor de niet te
overbruggen bezwaren van sommige leden
meent spr. toch dat advies kan worden se-
geven overeenkomstig het advies van deze
commissie. Het gaat hier uitsluitend over
de mogelijkheid tot instandhouding van
enkele bedrijven in moeilijke tijden, niet
om meerdere of mindere welvaart.
De heer Donner zegt ook geen behoefte
te hebben gehad aan een debat, maar zij
die altijd hebben gezegd dat het bedrijfs
leven schreeuwt om verkoop-verruiming,
terwijl thans uit de adviezen der bedrijfs
groepen blijkt, dat 60 pCL daar tegen is
probeeren nu, nog eens desondanks te sug-
gereeren, dat zij gelijk hebben. Dat in de
commissie-kleinbedrijf slechts 3 leden te
genwoordig waren bij de behandeling is een
gevolg van de vacantie. De bedoeling van
den wetgever is niet geweest dat de Kamers
van Koophandel algemeene adviezen zouden
geven maar dat de betrokken bedrijfsgroe
pen zelf zouden heslissen of zij van denver-
ruiming der verkoopgelegenheid gebruik
zouden maken. Spr. zal bij stemming slechts
onder protest stemmen.
Nadat nog eenig splinterig en onaange
naam debat is gevoerd, waarbij de heer v
B e u n i n g e n de tegenstanders haarklo
verij verwijt omdat zij spreken van „be
langhebbenden in den zin der wet" doet
de he eer Donner het voorstel, dat de Ka
mer zich uitspreke, dat het niet in de be
doeling der wet ligt om de Kamers van
Koophandel maar de belanghebbenden n.l.
de betrokken bedrijfsgenooten, te hooren
over de wenschelijkheid van verruiming der
verkoopgelegerheid op Zondag. Dit voorstel
wordt verworpen mot 7 tegen 13 stemmen.
Als de heer Donner dan nog enkele
amendementen in het adres voorstelt en
daarbij niet te reppen van de mogelijkheid
tot meerdere verkoopgelégenheid nabij de
kerken, informeert de heer v. d. M a n d e 1 e
of men dan met „kerkhoven" geen genoe
gen kan nemen.
Nadat m<»t medewerking van den voorzit
ter nog enkele scherpe kanten van het con-
cep -adres zijn afgevijld wordt met 13—7
stemmen tot verzending besloten.
BRUSSEL ï?0,el -ChlenVer»" (bij de
w ,n T- Beurs) Angost Ortsstraat
Nos. 3840. Kamers vanaf 20 fr.. str. water
warm en koud. Ook gel. y. familiën,"