I
Dr. H. P. Berlage overleden
Haven- en zweminrichting te
Hardenberg
Er komt teekening in de Wereldtentoonstelling die
te Brussel voor 1935 wordt opgebouwd. De kerk die
aan het verrijzen is in de sectie Oud-België
TWEEDE BLAD PAG. 5
Koningin Wühelmina verlaat het Brakanes Hotel voor een wandeling in de omgeving van Ulvick aan 't Hadanger fjord
MAANDAG 13 AUGUSTUS fóo4
Een groot bouwmeester
ging heen
In den ouderdom van 78 jaar is
Zondagmorgen te Den Haag over
leden de beroemde bouwmeester
Dr. H. P. Berlage.
Het stoffelijk omhulsel zal Don
derdag a.s. op Westerveld worden
gecremeerd.
werd te Amsterdam geboren,
hij de H.B.S. en de Ambachtsschool
olgde. Hij heeft als jongen eerst sohilder
•illen worden, doch doordat zijn vader in
iennie kwam met Dr. Cuypens, die in de
'ondelsbraat vlak tegenover hem woonde,
reeg hij de hartstocht voor het bouwvak,
ie hem ertoe bracht zich met de borst op
e arohitectuur toe te leggen.
Dr. Berlage was in Nederland de archi
ed, die de rationalistische beginselen dot-r
ir. Cuypers in zijn op de Gotihiek geïnspi-
Berde bouwwerken toegepast in de uit eis te
piisèquentie aanvaardde, zonder zich daar-
ij op eenigerlei wijze door een historische
onngeving te doen leiden.
Zijn meest bekende werk is de Beurs te
.msterdani, die in 1903 werd voltooid. Hij
etta daarin zijn beginselen zelfs tot in do
leubileering en de kunstnijverheid door.
Hij was ook een der eerste Nerierlandsche
rchite-iten, die zich in de moderne steden-
rdiepte. Zijn plannen voor de uil-
reiding-Zuid te Amsterdam, de ui'brciding
an I'en Haag en de verbetering van liet
.fplcin te Rotterdam, zijn daar de mjcst
eken de uitingen van.
bouwwerken, na de Beurs t»
imsterdam een opsomming te geven, zou
ns te ver voeren. Wij herinneren er aan,
Dr. H. P. BERLAGE
dat een reeks groote kantoorgebouwen in
Amsterdam, Den Haag, Leipzig, Londen enz.
werden uitgevoerd en ook het Bond6gebouw
van de Alg. Ned. Diamantbowerkersbond
voorts woonhuizen enz. Een zijner laatste
werken was de Berlage-brug te Amsterdam
over dm Amstel, die een directe verbinding
tusscherv Ck)6t en West buiten het stadscen
trum tot stand bracht en 28 Mei 1932 werd
geopend. Een ander recent werk is de
Christian Science-kerk te Den Haag en de
78-jarige bouwmeester is door den dood over
vallen terwijl hij nog dagelijks werkzaam
was bij den bauw van het door hem ontwor
pen Gemeentelijk Museum van Den Haag
aan de Stadhouderslaan.
Dat zijn beteekenis ook buiten onze gren
zen erkend werd, i6 o.a. gebleken fuit het
feit, dat in Maart 1932 het Koninklijk Insti
tuut van Britsohe architecten Dr. Berlage
de Koninklijke gouiden medaille voor archi
tectuur heeft uitgereikt.
Uit een in 1928, bij de herden/king van de
ingebruikneming van de nieuwe Beurs te
Amsterdam met Dr. Berlage gehouden
vraaggesprekken bleeks dat de thans over
leden bouwmeester veel waardeering had
voor de z.g. Amsterdamsche school, el wijkt
die af van de beginselen die hijzelf in de
bouwkunst voorstond, terwijl hij wat de
ulltra-modernen betreft, wel erkende, dat
zich aansluiten aan hetgeen hij in zijn
werk heeft bedoeld en nagestreefd, doch dat
hij dezen laatsten niet toegaf, dat zij voor het
eerst met ware, zuivere arohitectuur voor
den dag komen.
Dr. Berlage merkte in dit verband op.
dat wij nog altijd bij de ouden in de leer
moeten gaan, hoewel nadoen natuurlijk uit
den booze i6. „We kunnen niet zeggen het
werk der vroegere geslachten niet noodig te
hebben. We hebben zelf nog niets gedaan in
verhouding tot hen!"
Dr. Berlage, die zidh zelf volgeling van
Dr. Cuypers wist, al koos hij eigen paden,
zag in Kropholler zijn volgeling. „Guypere
is in Kropholler terug te vinden, maar on
der een vernieuwden vorm" zedde hij in
het genoemd interview.
De overleden bouwmeester was niet alleen
een bekwaam architect, maar ook een diep
denker en vlot schrijver over zijn kunst en
de dingen, die daarmede verband houden.
Hij sohreef o.a. „Schoonheid in samen
leving". „Beschouwingen over bouwkunst
en hare ontwikkeling'' en „Studies over
bouwkunst, stijl en samenleving."
Tot zijn niet-uitgevoarde groote ontwer
pen behooren een project voor het Vredes
paleis, voor een Beethovenhuis en voor een
Pantheon der Men6chheid.
Zelfkennis
De schrijver der oproerige krabbels in
de roode pers begint na drie weken vacan-
tie zijn laatst verschenen krabbel met de
volgende ironisch bedoelde tirade:
Heb ik werkelijk vacantie gehad? Ik
heb niet geschreven. Dat was vacantie
voor u, beminde lezer, die drie volle
weken bevrijd bleeft van mijn dagelijk-
sche eigenwijsheid. Maak uzelf niets wijs,
veel minder bezwaar uw ziel met een
nög-zoo-goed-bedoelde leugen. Het was
een ontspanning voor u. Ik kan er volle
dig inkomen.
Deze zelfkennis, deze erkenning Van
eigen eigenwijsheid is bepaald verblijdend.
Wij zullen gaarne de waarheid getuigenis
geven. Jammer, dat het slot van zooveel
zelfingenomenheid getuigt. A. B. K. schrijft
daar met z.i. gepaste bescheidenheid:
Ik ben terug in mijn hoek. De zon ver-
oorlove zich te herrijzen en de aarde her-
neme willig haar gang
Canteclaer, de haan, meende ook, dat d©
zon opging, omdat hij kraaide.
Ned. Spoorwegen
Evenals zulks geschied is in het winter
seizoen 1933/34 zal de heer J. B. UgeS
(Nono) aanvangende September a.s. weder
om lezingen met lichtbeelden houden over
onze spoorwegen.
De lezingen, waarvoor geen vergoeding
verschuldigd is, kunnen aangevraagd wor
den bij den Dienst der Exploitatie hoofd-
administratiegebouw der Ned. Spoorwegen
te Utrecht.
Tijdens de Algemeene Middenstands-tem
toonstelling, die van 30 Augustus tot 9 Sep
tember gehouden wordt, in het gebouw der
R.A.I., te Amsterdam, wordt het zevende
internationale congres van de Internationa*
le Bond van Kleinhandelaren in Levensmid
delen gehouden.
Hierbij zullen niet minder dan een half
millioen winkeliers vertegenwoordigd zijn-
Het programma van dit congres is op aait
vraag verkrijgbaar bij den heer Johs Bald.ee
Vroli'kstraat 252, Amsterdam-Oost.
Vervolgens ging iet naar het rwembai
Hier zorgde 't Chr. muziekkorps Hallelujan
voor muziek. Ook hier schetste burgemees
ter Bram er het verloop der dingen, staaö-
de op den hoogen springtoren, vanwaar zijn
stem, door middel yan een luidspreker,
Wat in normale tijden hoogstwaarschijn
lijk niet gebeurd zou zijn, komt thans tot
stand. De Raad van Hardenberg stond eer
tijds voor de keus: of de werkloozen op
steungelden stellen of wegsturen naar een
andere plaats of de Marschweiden in
cultuur brengen. Tot het laatste werd be
sloten, zij het met een bezoi'gd gemoed, van
wege de kosten. En zoo is dan allereerst be
gonnen met het maken van een haven en
daarna met het aanleggen van een zwem
bad. Deze twee objecten zijn Zaterdag offi
cieel in gebruik genomen. De haven is een
keurig stuk werk geworden. Terwijl eertijds
de schepen op elkaar moesten wachten bij
de brug vóór het lossen kon beginnen, kun
nen thans vele schepen de haven binnen
varen en daar hun inhoud lossen, daar er
aan ruimte geen gebrek is.
Het zwembad is eveneens een keurig stuik
werk. Drie bassins van verschillende diepte
zijn aangelegd. Een gebouw met vele kleed
kamers is verrezen, alsmede een theehuis.
Aan den overkant staat een vier meter
hooge springtoren. Voorts zijn vele wallen
opgeworpen, die een prachtig strand vor
men, waar men genieten kan van heerlijke
panorama's.
Zaterdagnamiddag had de officieele in
gebruikneming plaats.
Om half drie vereenigden de genoodigden
zich ten stadhuize. Aanwezig waren o.m. de
dagelijksche besturen van Stad Hardenberg,
Ambt Harderabcrg, Gramsbergen en Den
Ham, althans hun vertegenwoordigers.
Voorts vele zakenlieden, notabelen der
gemeente, sportcommissie en pers.
Burgemeester Br am er sprak een kort
woord van welkom, waarna de tonen van 't
muziekkorps Kunst na Aibeid zich deden
hooren. Van de Raadszaal trok men naar
een keurig versierde boot, die, nadat de
De nieuwe haven te Hardenberg eenigen tijd
burgemeester het békende lint had doorge
knipt, de haven binnenvoer. Dit was een
schoon tochtje. En wat een belangstelling
op de hooge wallen aan den kant.
Nadat de burgemeester uitvoerig de gang
van zaken had geschilderd, sprak burge
meester Weitkamp, van Ambt Harden
berg, die zich vei'blijdt over dit keurig werk
waar ook zijn gemeente veel belang bij heeft
Spr. eindigde met een: Leve Stad Harden
berg!
toot het gereedkomen
woord voor woord te volgen! was. Volgenïfd
spreker was de heer Luten namens dd
commissie. Daarna trad de heer Zweers
naar voren namens V.J.V.; de heer Kuipen
uit Coevorden. als badmeester en burge
meester Beukenkamp, van Den Ham*
als vriend van burgemeester Bramer. Beide
laatsten roemden het werk als buitengewoon
keurig en allerminst armoedig.
Om een uur of zes traden dames en heeres
van de zwemvereeniging te Enschedé naar
voren en wisten aller bewondering te wek
ken door keurige demonstraties. Het zwem
bad zoowel als de haven is inderdaad kein
rig werk. Vooral het eerste is schitterend in
gericht en zeer doeltreffend.
Een rustig oogenblik voor de scharensliep, klokke Een hoekhuis in puin tengevolge van den wervel- Otto von Habsburg met Markgraaf Alexander De verbouwing van de groote sluis axin de Buitenhaven te Schiedam. Het
drie, langs een der hoofdstedelijke wegen, storm, gegomd met wolkbreuken, die Bridgeton Pallavicini (links) en Graaf Heinrich Degen- wachten is nu nog op het inzetten en stellen mn de groote sluisdeuren,
feldt ivancUtend in de straten van Kopenhagen,
