De stem der stommen
MAANDAG 16 JULI 1934
EERSTE BLAD PAG. 3
Schoolnieuws.
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Tot onderwijzer aan de Chr. Ulo-School te
D r e be r g e n-R ij se nb u r g, (hoofd de heer
M. 't Hooft)is benoemd de heer J. Boer, te
Drieberge n-R ij s e n b u r g.
iBenoemd tot tijdelijke onderwijzeres aan de Chr.
School te 's-Gra v en de e 1 (hoofd de heer E.
J. van den Berg)Mej. M. J. van Overbeek,
yan Dordrecht.
In de plaats van Mej. E. I. E. v a n der
Kooy, die na ruim 10-jarigen arbeid aan de
Geref. School te Monster (hoofd de heer A.
Boorsma)wegens huwelijk het ondierwijs gaat ver
laten, is tot onderwijzeres benoemd Mej. Ste-
yens, van Den Haag.
Tot kweekeling met acte werd aan dezejfde
School benoemd Mej. L. F, T e e n s t r a, van
Scheveningen.
A. RENES f,
Na een langdurig en smartelijk lijdien is
gisteren te 's Gravenhage overleden de heer
A Renes, hoofd der Keucheniussohool aan
d'e Prinsegracht aldaar.
N. C.S. V.
DE 39e ZOMERCONFERENTIE
Over de 39e Zomerconferentie der Ncderland-
sche Christen Studentenvereeniging schrijft een
deelnemer ons verder
Met het kruiskarakter van het Christendom is
niet het laatste woord gesproken, omdat het kruis
niet 't laatste is geweest. De opstanding volgde en
daaraan ontleent -het Christendom zijn overwin
ningskarakter.
Wanneer Ds. J. J. Buskes, van Amsterdam,
spreekt over: „Van welken aard is de kracht van 't
Christelijk Geloof", dan
benadert hij het ant
woord hierop van uit de
critiek, die in ons land
en over de grenzen zich
richtte tegen het z.g.n.
burgerlijk Christendom,
dat niet zonder kracht
Is, maar in gebreke
blijft te inspireeren tot
de fierheid van de „Mi
litia Christi", dat altijd
defensief is, nimmer of
fensief, dat gereserveerd
De heer Denes, die den leeftijd van 55 jaar
bereikte, was een paedagoog van eigen stijl.
Met zijn opvattingen heeft hij een stempel
gezet op het onderwijs aan de school, waar
aan hij 6inds 1910 verbonden was. In den
kring zijner collega's werden zijn bekwaam
heden algemeen erkend en gewaardeerd.
Zijn heengaan bet eekent voor velen een
[verlies; zij zullen dezen man met zijn be
zonken oordeel' en aangename omgangsvor
men noode missen.
De heer Renes was als onderwijzer werk
zaam te Breukelen, Zeist en Hilversum en
itrad 1 Sept. 1903 op als hoofd eener Chr.
school te Hilversum. 1 Dec. 1910 trad hij op
als hoofd van de Keucheniussohool in de
Residentie, .waaraan hij bijkans 24 iaar is
werkzaam geweest en welke school onder
zijn leiding is tot bloei gekomen zoodat voor
enkele jaren een geheel nieuw schoolge
bouw mocht worden in gebruik genomen.
Aan de onderwijzersopleiding gaf de heer
Renes mede zijn krachten en het Chr. Bui-
Itengevvoon onderwijs had eveneens zijn be-1
langstelling. De overledene was ojm. secr.
yan de Haagsohe vereen, voor Ghr. Buiten
gewoon onderwijs.
Onder groote the langstelling vierde de heer
Renes 1 Sept.. 1928 zijn zilveren jubileum
als hoofd hij het Chr. Onderwijs.
Zijn stoffelijk overschot aal te 's Graven-
tfiage worden teraardebesteld'. De rouiwdiienist
zal worden geleid 'door Ds. S. O. Los, zulks
bij ontstentenis van den wijkpredikant Ds
'A G Barkey Wolf.
De teraardebestelling van het stoffelijk
Overschot zal plaats hebben op a.s. Donder
dagmiddag te 2 iuiur op de begraafplaats
Kieuw Eik en Duinen,
HET ONTWERP-KWEEKSCHOOLWET
Eoowel de Bond van Prot. Chr. Kweekscholen
éls de Schoolraad hebben adressen gericht resp.
tot de Tweede Kamer en tot beide Kamers, inzake
het wetsontwerp betreffende de opleiding van on
derwijzend personeel. Beide adressen, welke wij
piorgen uitvoeriger zullen vermelden, bevatten ern
l&tige bezwaren tegen het ontwerp.
VEREEN. VOOR CHRISTELIJK HANDELS
ONDERWIJS.
Een school te Utrecht.
De Vereeniging voor Christelijk Handels
onderwijs zal in September te Utrecht haar
eesrte school openen. De school is vooral be
stemd voor kinderen, die de lagere school of
het U.L.O. hebben doorloopen, maar ook oude
ren kunnen toegelaten worden. Directeur is de
heer Cl. Onvlee te Utrecht.
delljk, wait volledige
krachtsontplooiing ten slotte onmogelijk maakt. Het
Christendom is meer dan een laatste levensver
zekering.
Velen wenschen Jezus als de held, als de sterke
man. Maar daarmee treden wij buiten het kader
der Evangelieën. Jezus blijft het Lam Gods, dat ter
slachtbank werd geleid. Maar Hij is opgestaan: Hij
heeft overwonnen; Hij heeft de zonde der wereld
weggedragen. Deze overwinning is bevochten langs
den weg over Golgotha. Op het kruis breekt elk
menschelijk zelfbewustzijn, hetzij van Mussolini,
hetzij van Hitler of van wien ook. Maar dat komt
in plaats van de kracht van menschelijk zelfbewust
zijn de kracht van den opgestanen Jezus. „Jesus ist
Sieger" (Blumhardt), daarin ligt de kracht van
het Christelijk geloof.
Daarbij is geen plaats voor twijfelende onzeker
heid: Spiritus Sanctus non est scepticus.
Het terrein van het geloofsleven van den indivi-
dueelen mensch wordt verkend door verschillende
sprekers.
„Disripelschap in onzen tijd" is het onderwerp,
dat Rev. Mc Ewan L a w s o n te Mill Hill behan
delt: over .Boete" spreekt Ds. W. A. Zeydner
van Rotterdam.
Het woord van Rev. Mc Ewan Lawson doet
deugd te midden van de van ernst zware verhan
delingen en besprekingen. Met de gemakkelijke
simpelheid, zooals de Engelschen het verstaan over
geestelijke zaken te spreken, wijst hij heen naar de
simpele practijk van Christelijk leven. Hij wijst
daarbij op de eerste discipelen, die blijdschap ken
den, die licht verspreidden, die dienstbaar waren
en krachtbewust. Zijn woord was een onmisbare
aanvulling als wegwijzer naar het leven van den
door God overwonnen mensch, die weet in Chris-
kelijke onbezorgdheid zijn weg te mogen en kunnen
'Maar zoo is het leven niet altijd. Leven is bewe
ging met zijn ups en downs, ook in het geloofsle
ven, dat steeds weer den strijd kent van enzen wil
tegen Gods wil. Telkens scheurt Gods Geest onze
wetten en wordt het woord van Paulus waarheid:
als hij uitroept. Ik ellendig mensch! Daarin ligt de
angst van het: Wat ik doe, dat wil ik niet; wat ik
niet wil, dat doe ik. Jezus alleen kan hieruit verlos
sen: elke psychiater schiet hier te kort. Jezus kan
het, doch alleen, als de verlossing geaccepteerd wil
worden, dvi, wanneer onze wil breekt in berouw
en biecht. Dit is de weg van de boete.
Het was te verwachten, dat Prof. Mr. P. G e r-
brandy te Amsterdam de gemoederen meer in
beweging zou brengen,
daar m zijn onderwerp
het snijpunt lag van de
teekenen der tijden en
eigen leven: „Wat er
van studenten gevraagd
wordt in den socialen
nood". En zulks ge
schiedde te meer, daar
deze spreker in een
richting ging, die blijk
baar niet in de ver
wachting lag.
Het was merkwaar
dig hoe hij de studen
ten tegen zich zelf in
bescherming nam, toen
hij er op wees. dat er een gevaar in school te mee
nen, dat studenten beter hun plicht zouden doen
door op sociaal gebied werkzaam te zijn (b.v. in
werkloozenkampen) dan door goed te studeeren en
zich in den vollen zin des woords .slechts" voor
te bereiden.
Hij greep den socialen nood in zijn kern. nl. als
gevplg van het ontkennen van het wezen der Kerk.
Een maatschappij, die de Kerk haar plaats niet
laat. staat open voor allen socialen nood. De Kerk
is de eenige saamvergadering op de wereld, waar
alle macht van menschen volkomen eindigt: waar
het slechts geldt te hooren, te gehoorzamen en zon
der reserve te buigen voor het Woord Gods: Jezus
Christus, Die de saamvergader is. Hier ontstaat de
nauwste ca eenige waarachtige binding onder men
schen. Zonder Kerk is er slechts versplintering. En
vanuit deze binding slechts wordt de noodzake
lijke binding van Gods plan op elk ander terrein
des levens verstaan. Spr. ging uitvoerig na hoe
in de structuur van enze samenleving verande
ringen zich voltrekken. Het is Uw taak als chns-
ten-s!udent deze bewegingen te zien en straks
mede-arbeiders te willen zijn, daarin de bindingen
en ordingen door te voeren overeenkomstig Gods
Zooalse gezegd, kwamen hierop de tongen meer
los dan tot dusverre het geval was geweest en
werd hierover uitvoerig van gedachten gewisseld,
waarbij Spr. in belangrijke mate zijn referaat ver
duidelijkte en aanvulde.
De administratieve diensten, het onder
ijs betreffende, zijn in vele landen verso
berd. Zoo wordt uit 12 landen de beperking
van de inspectie gemeld. Tegelijkertijd werd
allerwege een verscherpt toezicht op de ad
ministratieve uitgaven ingevoerd.
I stond n ions blad van aZterdag 14 Juli
DE ECONOMISCHE CRISIS EN
HET ONDERWIJS
11
Weinig talrijk tzijxi de gevallen, waarin
het onderwijsprogramma aan beperkingen
werd onderworpen. Zooveel mogelijik werd
steeds getracht het onderwijs zelf intact te
laten. Toch werden in een 11-tal landen,
w.o. Duitscllland, Australië, Oostenrijk,
Dantzig, Estland, de Vereenigde Staten en
Finland, facultatieve vakiken, gelijk schoon e
kunsten, huishoudkunde, soms ook handen
arbeid, afgeschaft.
De verhooging van den toelatingsleeftijd
tot de lagere school wordt uit 5 landen w.o.
Estland gemeld.
In verscheidene landen, onder welke som
mige Staten van Noord Amerika, Finland,
Denemarken cn Roemenië, leed het vervolg
onderwijs onder de crisis, doordat de daar
voor gevoteerde bedragen vervielen of be
langrijk 'beperkt xverdem
Beperking van het schooljaar kwam
voor in Hongarije, Bulgarije (voor platte-
landssoholen) en de Vereenigde Staten. In
de stadsscholen van Bulgarije werd die duur
der lessen van 50 minuten tot 40 minuten
ingeperkt, wijl de lokalen door verschillen
de groepen van leerlingen moesten worden
gebruikt.
Opheffing van scholen
In niet minder dan 20 landen heeft men ter
wille van de bezuiniging scholen en klassen
opgeheven. Deze reorganisatie vond veelal
in dier voege plaats, dat zooveel mogelijk in
elke streek een school van een bepaald type
behouden bleef. Soms is men ertoe overge
gaan naar de scxen gescheiden scholen 01"
klassen te combineeren. Dit was ibijv. bij
liet middelbaar onderwijs in enkele steden
van Frankrijk het geval en wordt ook uit
Bulgarije gemeld. Soms is er, zooals bijv. in
België, ten aanzien van bepaalde vakken,
met name de oude talen en handelsweten-
scbappen, samenwerking gevonden tusschcn
middelbare scholen voor jongens en voor
meisjes, waardoor de 6tichting van speciale
afdeeiingen aan laatstbedoelde scholen werd
voorkomen.
Veelvuldig werden beurzen opgeheven of
in waarde verminderd. Desbetreffende maat
regelen weiden in 25 landen genomen.
In/voering en verhooging van het school
geld voor liet middelilmar onderwijs was
ook geen zeldzaamheid: verhooging van
reeds bestaand schoolgeld kwam vaker voor
dan invoering van nog niet geheven school
geld. Dit laatste kwam voor in 17 landen
w.o Duiitsch'land, Engeland, Oostenrijk, Bul
garije, Denemarken, Estland, Hongarije.
Noorwegen en Polen. In Duitschland, Enge
land en Noorwegen o.m werd ook het school
geld der nijverheidsscholen opgevoerd en
o.a. in Hongarije ook dat van d'e hoogere
leerjaren der lagere scholen. In tegenstel
ling hiermede werd in Frankrijk de koste
loosheid van het middelbaar onderwijs in
1932 gedeeltelijk en in 1933 geheel doorge
voerd.
De bezuinigingen op de sociale voorzienin
gen worden in een tijd van crisis wel extra
zwaar gevoeld en zoo is allerwege getracht
deze bezuingingen tot een minimum te be
perken. I11 Engeland en Schotland heeft men
van besparingen elders gebruik gemaakt om
de werkzaamheden op dit gebied nog
eenigszins uit te breiden oan. door een rui
mer verstrekking van maaltijden en voedsel
aan schoolkinderen. In onderscheidene
staten van Noord-Amerika en in Roemenië
en België hebben o.m. de scholen voor bui
tengewoon onderwijs van de crisis te lijden
gehad. In de Vereenigde Staten en Polen
o.a. is het geneeskundig schooltoezicht be-
Dr. Oskar Schabert komt spreken over Ruslands nood
Christelijke barmhartigheid tegen Godlooze wreedheid
II (Slot)' il
Het zal niemand verwonderen, dat Dr.
éohabert, die het 'leven der bannelingen zei'
in al zijn verschrikkingen meemaakte, met
dniniig medegevoel en helpende liefde ver
vuld is, wanneer tot hem komen 'de duizen
den smeekbrieven van hen, wier leven nu
wegkwijnt in de wouden en moerassen van
het onherbergzame Siberië en op de Solo-
yetski-eilanden.
In de gevangenis der bolsjewieken
Maar nog meer leerde Dr. Schabert uit
éigen ervaring kennen, en wel de woede en
hét wreed geweld der bolejewieiken. In 1919
bevond hij zich met vele geestelijken en
andere personen van allerlei gezindte in de
©vervulde gevangenissen in Riga. En weer
maakte zijn zakbijbel dit droef gebeuren
mee. Daarover vertelt Dr .Schabert:
„In de kanselarij van de gevangenis zaten
ongeveer 60 nieuwe gevangenen, die inge
schreven moesten worden. Het duurde lang,
eer ik aan de beurt kwam. Ik gebruikte den
tijd, door aan mijn medegevangenen uit
mijn Nieuw Testament voor te lezien. Hoe
Verdrongen zij zich om dit boek en luister
den 'begeerig naar de troostpsalmem en
troostwoorden. Doch de wacht kwam en
verbood het lezien.
Ik werd in de kanselarij geroepen en aan
een schaamteloos lichamelijk onderzoek on
derworpen. Hoe onaangenaam dit ook was,
het ergste moest nog komen. Men vond in
mijn zak het Nieuwe Testament. Een ver
dierlijkt individu, de chef der gevangenis,
nam het dierbare boek weg. Toen ik dit niet
Wilde toelaten, verklaarde hij me, met ruwe
Wóórden: „iDe gevangenis ds een staatsge
bouw. De staat duldt geen godsdienst; bo
vendien is het bekend, dat (het lezen van den
Bijibel religieuze waanzin verwekt en de ge
Vangenis hoeft nog geen gekkenhuis te
Worden".
Ik sprak hem tegen en er begon 'n zware
Woordenstrijd. Ik verklaarde met alle na
druk, dat ik \an dit boek geen afstand wilde
doen. Het ging hard tegen hard. De chef
beschimpte Gods woord en bedreigde mij
tnet de vreeselijikste straffen.
Eindelijk begon het hem te vervelen. Hij
gooide mij het Nieuwe Testament toe met
de woorden: ,yHier, neem dien drek!" Nu
stond ik er echter op, dat hij mijn Bijibel
7X>u voorzien van het 'gevangenisstempel, zoo
dat ik het ook in de gevangenis behouden
mocht cn de wacht het niet zou afnemen.
Onwillig deed hij het. En zoo draagt mijn
Nieuw Testament op het titelblad en op
verschillende andere bladen een stempel,
waarop in de Lettische taal te lezen staat:
„Proletariërs aller landen, vereenigt u! Let-
lanclsahe radenrepubliek. Riga, Gouverne
ment sgevangenis."
Met mijin rijkdom in de zak werd ik in
een cel gevoerd. Hier kon ik dag aan dag
met mijn medegevangenen een korte gods
dienstoefening houden. Een eenvoudige Rus,
die geen woord Duitsch verstond, en die
dus onze godsdienstoefening niet volgen kon
nam plaats voor de deur, zoodat zijn reus
achtige haarpruik juist voor het „Judasoog"
(luikje in de celdeur) kwam en de wachter
in de gangen niet kon zien, wat er in de cel
gebeurde. Door allerlei listen gelukte het
ook bijna dagelijks in andere cellen te
sluipen, om ook daar het Woord Gods te
verkondigen."
Dr. Schabert vertelt verder al het wonder
lijke, dat zijn zakbijbeltje beleefde. Het was
het eenige exemplaar in de gebeele gevange
nis. „Ik was de meest gewenschte man in
de gevangenis", zoo merkte hij op, „omdat
ik den grootsten schat bij imij had".
In de gevangenis sleepten de weken zich
traag voorhij. Tot ongedacht redding kwam,
doordat Riga werd (ingenomen, door de Bal-
tische Landweer, meest jongens van 16 tot
18 jaar, met hulp van een Duitsche leger-
afdeeluig. Ook do gevangenis, waarin Dr.
Schabert opgeesloten zat, werd bestormd. De
'bolsjewieken trachtten nog hun gevangenen
eerst om te brengen; men was reeds op weg
naar Dr. Schaberts cel, om hem en anderen
met een paar handgranaten af te maken.
Andere gevangenen wisten echter de wach
ten» te overmeesteren. Weldra stormden ook
de bevrijders de gevangenis in.
Ontroerd en met het hart vol dank, werd
eerst nog in de gevangenis een dankuur ge
houden. Psalm 107 1016 werd gelezen en
het „Dankt, dankt nu allen God" klonk
door de gangen.
Na het boete- en dankgebed trok men naar
buiten, de heerlijke vrijheid tegemoet. De
vreugde werd echter spoedig getemperd, toen
vernomen werd, hoe de bolsjewieken, nog
voor hun aftocht, in de andere gevangenis
sen hadden huisgehouden. Alleen in Riga
waren door de Rooden 3654 menschen ver
moord.
Wij verstaan het, wanneer Dr. Schabert in
Cen brief, dien hij iu Januari 1931 aan ons
richtte, betuigt:
„Ik kan mijn dankbaarheid voor de won
derbare redding uit de klauwen van hel
bolsjewisme niet beter tot. (uiting brengen,
dan dioor te helpen, hen, die nog onder het.
geweld der bolsjewieken moeten zuchten."
De Baltische Ruslandarbeid
Zoo was Dr. Schabert als vanzelf de aan
gewezen man om leiding te geven aan een
hulp-actie. Doordat de Baltische landen, die
eeuwenlang bij Rusland hadden gehoord, nog
veel betrekkingen hadden in de Sovjet-re
publieken, onitstonid al spoedig, toen do be
richten over den schrikkelijkeu nood over
'de grens kwam, op bescheiden voet een
steunactie. Dit werk breidde zich echter bui
tengewoon snol uit, daar ieder verzonden
pakje weer nieuwe smeekbrieven uitlokte.
Aangezien de Baltische landen door den
oorlog en door de overbeersching van de
bolsjewieken geheel uitgeput waren, konden
zij de last van een steeds groeiende steun-
verleening onmogelijk alleen dragen. Zoo
doende was men gedwongen de noodkreten
der ongeluklkigen ook te laten doorklinken
in andere landen, in de verwachting, dat
meerderen zich zouden willen ontfermien.
Dr. Schabert mooht, zooals hij het noemt,
zijn mond open doen voor de stommen; hij
werd de stem der stommen, die veroordeeld
zijn cm den gruwel der vervolging, honger
en naaktheid, verbanning en dood, te dra
gen zonder hun mond te mogen openen voor
het uiten van een klacht.
Natuurlijk geniet Dr. Sohabert in dit
sohoone werk de medewerking van een
gansche staf van helpers. E'en van deze ge
trouwe medewerkers begeleidt hem ook op
zijn reis naar Nederland; ook Pastor E.
Steinwand zal hier te lande spreken van de
ellende, waarin zich de uitgesst00tenen in het
land der godloozen bevinden.
Moge het bezoek dezer beide arbeiders in
het werk der Christelijke barmhartigheid
rijk gezegend worden voor allen, die hen in
de verschillende plaatsen, waar zij optreden,
zullen hooren; maar niet minder voor onze
gekwelde goloofsgenooten, rwier zaak zij
komen bepleiten.
AFSCHEID VAN LEERAREN
In de gymnastiekzaal der De Visser Smits-
school te Den Haag, hebben de leerlingen, verschei
dene oud-leerlingen, genoodigden, bestuursleden,
directeur en leeraren der Chr. Kweekschool in de
Galvanistraat afscheid genomen van den heer I.
Labruyère, die bijna 38 jaar als vaste leer
kracht aan de school verbonden is geweest en van
den heer G. A. Pont, die haar 23 jaren als
teekenleeraar diende.
Na de uitreiking der eind-diploma's heeft men
aan de Techn. School te Dordrecht afscheid ge
nomen van den heer J. van der Jagt, wien
wegens opheffing van de afdeding suiker techniek
eervol ontslag is verleend.
DE OPLEIDING VOOR DE N.AKTEN
Een instituut voor cursussen.
Te Den Haag is Zaterdagmiddag een vergade
ring gehouden van personen, belang hebbend bij
de opleiding van onderwijskrachten voor het N.O.
De vergadering ging uit van den Ned. Bond van
Leeraren en Leeraressen bij het Nijverheidsonder
wijs en had ten doel om in het belang van de al-
gemeene vorming der leeraren, te komen tot de
oprichting van een instituut voor de opleiding
studeerenden voor nijverheidsonderwijsakten, welk
instituut in aanmerking zou kunnen komen voor
regeeringssubsidie.
In beginsel werd tot opleiding besloten.
Als commissie om de plannen uit te werken
zijn benoemd de heeren Worp (Vakopleiding),
Ering, v. d. Broek (Bond van Technici), Meurs
en Wapstra (Ned. Bond van Leeraren en Leer
aressen bij het Nijverheidsonderwijs), E. W. De
Jong (Ned. Instituut van Midd. Technici), Hor
dijk (Bond van Ned. Onderwijzers), een vertegen
woordiger van den Bond van besturen van Nijver
heidsscholen en een van de Ver. van directeuren
van Nijverheidsscholen, met de heeren Sirag
Wamsleeker, directeur resp. administrateur vi
den cursus te Utrecht en die in Den Haag.
De stichüTigsvergadering zal in October wc
den gehouden.
EXAMEN HOOFDONDERWIJZER (ES)
De minister van Onderwijs, Kunsten cn Weten
schappen brengt ter kennis van belanghebbenden,
dat behoudens onvoorziene omstandigheden het
mondeling gedeelte van het examen ter verkrijging
van de akte van 'bekwaamheid als hoofdonderwij
zer (es) zal worden gehouden te:
iB r e d a: in het gebouw van de Rijks hoogere
burgerschool, Nassaustraat 31, op iederen werkdag
gedurende het tijdvak van 17 Juli tot en met li
Augustus en van 16 tot en met 31 Augustus, aan
vangende des voormiddags om 8.30 uur.
Arnhem: in het gymnastieklokaal van de open
bare lagere school no. 21, Brantsenstraat 1. op lede
ren werkdag gedurende het tijdvak van 17 Juli
en met 30 Augustus, aanvangende des voormlddags
's-G r a v e nh a g e: in het getouw der „Grafe
lijke Zalen" (Lairesse-Zaal), Binnenhof 8, op
iederen werkdag gedurende het tijdvak van 17 Juü
tot en met 29 Augustus, aanvangende des voormid-
Rotterdam I: in de lokalen van de tweede
verdieping van het schoolgebouw Robert Fruin-
straat 52, op iederen werkdag gedurende het tijd
vak van 17 Juli tot en met 15 Augustus, aanvan
gende des voormiddags om 9 uur;
Rotterdam II: in de lokalen der tweede ver
dieping van het schoolgebouw aan den Molenwa
terweg 26 (ingang poort), op iederen werkdag ge
durende het tijdvak van 17 Juli tot en m
Augustus, aanvangende des voormiddags
Amsterdam: in een lokaal van de gemeente
lijke kweekschool voor onderwijzers en onderwijze
ressen, Nieuwe Prinsengracht 89. op iederen werk
dag gedurende het tijdvak van 17 Juli tot en
10 ^Augustus, aanvangende des voormiddags
Haarlem: in het gebouw der Rijkskweek
school voor onderwijzeressen. Leidsche Vaart 220,
ingang Schreveliusstraat, op iederen werkdag gedu
rende het tijdvak van 17 Juli tot en met 16 Augus
tus, aanvangende des voormiddags om 9.15 uur;
Utrecht: in het gebouw van de Rijkskweek
school voor onderwijzers en onderwijzeressen, Ma
liebaan 61, op iederen werkdag gedurende het tijd
vak van 17 Juli tot en met 16 Augustus, aai
gende des voormiddags om 9 uur;
Leeuwarden: in De Harmonie, op iederen
werkdag gedurende het tijdvak van 17 Juli tot en
met 10 Augustus, aanvangende des voormiddags
om 8.30 uur;
Zwolle: in de gymnastiekzaal van de open
bare school I aan de Westerlaan, op iederen werk
dag gedurende het tijdvak van 17 Juli tot en
14 Augustus, aanvangende des voormiddags
8.30 uur:
Groningen: in het Concerthuis, Poelestraat
no. 30, op iederen werkdag gedurende het tijdvak
van 17 Juli tot en met 24 Augustus, aanvangende
des voormiddags om 9 uur;
Roermond: in het St. Christoffelhuis, Linda-
nusstraat 5, op iederen werkdag gedurende het
tijdvak van 17 Juli tot en met 14 Augustus en
l6 tot. en met 24 Augustus, aanvangende des v
middags om 8.45 uur.
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
Koksma te Heerei
Kla&s. Letteren: cand.ox., J. Das te Ami
dam; dioet. ex., E. J. Veenstna to Zwoflle.
Gescfhiedlenls': can,d.ex.. J. J. Voog-t te Half
weg: doet. ex., mej. H. J. van Gelde ren te An
Nederl. Letteren: doet. ex., J. J. Jongsma
Soest ('bijvak Geschiedenis).
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN Gesl.:
Klass. Letteren: cand.ex., mej. H. van Rlel.
Theologie: propaeid. ex. de heer F. Of ferm,
EXAMENS-GYMNASIA, LYCEA, EN H.B.S.
u
A. 1
Boumain, D. J. Correlje. P. J. de Geos. N. J. H
Gregory XV. L. Meijerimg, A. A. Nieuw veld, H.
Reindil C. Rijkeen, G j. Woudenbeng. E. Co-
nijn. H. den DuIJn. J. W. Janssen, mej. J. H.
Keijser, W. L. F. Prl&se, mej. M. Schipper. n
A. H. Timmermans, M. J. Top A. v. d. V«
M. Vink. J. G. Visser en H. Muon ik.
ALMELO. (Chr. Lyceum, afd. H.B.S.). Gesl.:
J. H. ter Brake te Almelo. J. T
dal. R. W. Feunekos te Enschedé. L. Moraltvk te
XVienden. E. H. Neppelcnibnoek te Almelo en J.
R. Wljbrands te Delden.
DELFT. (Chr. 5-j. Handel «cursus). Gesl.: M.
Baldé. N. Breetvelt. E. de Groot. C. van der
Kaaden, A. la Brljn, A. Vogelaar. G. van Bc~
aooyen. G. van der Caay, Dahmeijer. A.
Lam irerak en F. Vermeer.
MEPPEL (R.H.B.S Gesl. voor A de dames:
K. J. Becker. A. M. Koopman, G. M. van Veen
1. 5-j. c.. afd. B).
uesl. de dames E. A. Brinkman, H. H. Esters,
M. HRgeman. D. M. Hnrtemink. A. Veerdlg en
de heeren H. G. Bannink B Buenk. J van
Eijsden, J. Langeler, R. S. Mossel. J. H. M.
Ockels, XV. H. L. Oosterkamp. C. Stolp, J.
Straus, J. XVensink cn J. ten Hoopen.
ZIERIKZEE. (R.H.B.S. afd. B). Gesl. de
dames: F. A. Hoog*»trate en P. J. Kloote, Zie-
rikzee; G. J. de Ryke Zonnemaire; cn de hee
ren M. J. Kosten, Drelsohor: A. Kesteloo Oos-
terlaiKl; J, H. C. van Lonkhuyzen, Zierlkzee,
KWEEKSCHOOL-EXAMENS
ROTTERDAM. (Gem. Kweekachool. Veem. 1).
Geëx. voor Handenarbeid 14 cand., gesl. de da-
H. C. Spruit P. A. Lindeyer, T. Zoethout,
'an Oudgaarden. C. M. Biesheuvel, M. v. d.
den, H A. v. d. Plas, M. J. de MeijMecima.
den Brouwer, C. G. Jagt.
ZENDING EN PHILANTROPIE
H.
ichtcnborg.
Priester, M. J.
EXAMENS-HOOGERE TEXTIELSCHOOL
ENSCHEDE. Afd. Manufacturencurous. Geel.:
F. F. B. Burhorst te Grave: S. Cohen. Enschede
H. Derks, Bergen op Zoom: A. J. Dröge XVIn-
schoten; L. Hammink, Enschede;
jn: E. G Kozijn. Den Haag:
Eindhoven: J. H. Meijer, Vecnda:
FREULE HARTSEN.
Betreffende den gezondheidstoestand van de
hoogbejaarde freule Hartscn, bekende figuur
den kring der drankbestrijding by vrouwen,
.rnemen wij, dat zy enkele weken geleden het
Diaconessenhuis te Utrecht heeft verlaten,
Z'j was toen nog niet hersteld, doch haar toe-
tand was vooruitgaande.
L. J. Niou-
J. Pastoors, idem: D.
M. Rohlln Leeuwarden; J.
EXAMENS-APOTHEKERSASSISTENT
EXAMENS-ZEEVAARTSCHOOL
ROTTERDAM. Gesl. voor diploma B: H. J. V.
Bosch, H. Bos-looper, M. Burgmans C. J. Even
wel, G Henkeiman, J. XV. v d Sluy.o; C. Smit: F.
XVolte.rbeek; G. v d Woude; E. H. J. Zeeven
Gesfl. voor dipl. A: E. J. XV. JonkeraBoth.
Afgeewezen geen.
EXAMENS-NOTARIAAT
DEN HAAG. Gesl. voor deel II: R. G. Swle-
•Inga, Nieuwe Pekela.
EXAMENS-STUURMAN
r 3e a
1 Es.
EXAMENS-NIJVERHEIDSONDERWIJS
HAARLEM. (Prot. Chr. Nijverheidsschool)
Het diploma Hulp in de hulshouding werd uit
gereikt aan: A. v d Beid. Hlllegom, G. Bloemen
dal, BloemendaalN. Bunte, Santpoort;
A. Docter, Bloemendaal; N.
Heuff, Haarlem: A. Kretei
Maagdelijn. Haarlem: G. P<
Haarlet
Segexa, Lisae
Swaagstra. Haarlem: A. Stuut, IJmuiden: M.
Visse, Overveen; P. Vinken Haarlem: J. XValli
Amsterdam; A. van XVezel, Bloemendaal;
Veenstra. Zandvoort. Afgewezen geen.
ETTEN. Gesl. voor costumlère: M. v d Wer
ken te Klundert: M. Everaard, J .Thuis, A. Ou
denaart. aJlen te Hoofddorp.
Voor lingerie: E. de Graaf, J. Govaens en 2
v. Sen. allen te Etten.
AMERSFOORT. Gesl. voor akte NVXII: 1
dames A. J. Reiding: H. I. J. Mulder; G M.
Hoevenaars; J Ku.vpers: C H Dijksterhuls
A F. Sanders. Afgewezen geen.
Kunst cn Letteren*
DE KUNST IN NOOD
De expositie op Het Loo
De eerste expositie van kunstwerken van
noodlijdende Nederlandsche beeldende kun
stenaars kunstwerken, aangekocht door
het Comité De Kunst in Noord zal, naar
•eeds werd bericht ,ten Paleize Het Loo
plaats vinden.
De opening is bepaald op Donderdag 19.
Juli a.s., de sluiting op 7 Aug. d.a.v.
H.M. de Koningin heeft een tweetal ver
trekken, waaronder de kunstzaal, yoor dezej
tentoonstelling afgestaan.
De officieele opening zal door de radio
xvorden uitgezonden. De tentoonstelling zal
eiken werkdag van 105 uur geopend zij a
en bovendien op Maandag-, Woensdag- en
Vrijdagavond van 7 9 uur.
Het entree bedraagt 1.
Gemengd Nieuws*
VERDACHT VAN RRANDSTICHTING
Op Zondag 8 Juli j.l. brandde de hooiberg
staande bij de hofstede van C. Bosch te
Leksmond, met schuren en xvoning tot de
grond toe af. De 45 vette varkens kwamen
mede in de vlammen om. De bewoners, die
door M. J. B. xverden gewekt, konden zich
met moeite in veiligheid stellen.
In verband met deze brand is aangehou
den M. J. B., di« verdacht xvordt van
brandstichting. Hij is door de politie aan
gehouden en zal voor de officier van jus
titie geleid xvorden.
DAMRUBRIEK
Redacteur: W. HOEKSTRA, Tulpeboomstr. 6 Den Haag.
Alle inzendingen betreffende deze rubriek te zenden aan bovenstaand adres.
UIT ONZE TIJDSCHRIFTEN
In „Het Damspel", November 1927, komt
onderstaand partij-fragment voor, gespeeld
tussohen onzen landgenoot Herman de
Jongih en den Fransohen speler Causae.
De redactie geeft hiervan de x'olgende
fraaie analyse.
Zwairt aan zet spedlde hier 22271
een zeer verrassende voortzetting. Een der-
gelijken bulten alle theorie staenden
zet mag men alleen dan spelen indien zijn
gevolgen in alle varianten berekend zijn.
In de partij ging het als volgt:
(diagramsitand) 12227 2. 48J-è
3—9 3. 33—2S 9—14 4. 43—39 14—20 5. 40—34
20—25; 6. 39—33, 12—18.
Wit kan thans niet spelen zsemder eohijf-
venlies. Bijx'.: 2822, 712 22: 31, 2430!
of: 21—17, 18—22; 32 21, 23: 13; 17: 28, 43—
49; 21—17, 2-4—30; 35: 24, 19: 39; 33: 41. 49:
35; 28-23, (de eenige) 35—14; 16—11, 7: 1G;
17—12, 44—17!
Wit offerde daarom een schijf en speelde.
7. 34—29, 23 34 8. 21—17, 18—23; 9. 32: 21,
2?: 43; 10. 17—11, 7—12; 11. 11—6, 43—48;
12. 6—1, 4825; 13. 1: 15 (naar 45 slaan zou
hoewel het ook verliest den tegmstana
iets langer rekken) 1325: 50, li. 15—47
(de eenige) 1318; 15. 4736 (Wit is in alle
varianten verloren) 153440; 16. 36:
24, 25—30; 17. 35 44, 50 20; Wit geeft op.
(Zie diagram) 12227; Wit kan nu
ook 2. 48—42 spelen. Dit geeft echter geen
beter resultaat. Bij'v. 239; 3. 4237,
9—14; 4. 33—28, 14—20 5. 40—34, 20—25! Wit
heeft geen zet meer.
(Diagnauistaind) 12227 2. 4843,
3—9- 3. 43—39, 9—14; 4. 40—34, 23—28! (niet
23—29); 5. 33 31, 24—29!
Dumont x-oerde deze elagzet uit:
I. 22—18; 13 22, 28: 17, 11: 22, 37—31,
26: 28, 38—32, 28:37, 48—42, 37: 48, 33—29,
24 33. 39 26, 48 30, 35: 11, 6: 17.
Slechts een groote uitruil met nadeel in
den stand zelfs voor wit.
Met 43 op 49 doet die slag eohteir een
schijf winnen.
II. 22—17, 11: 22, 28: 17. 21—27, 32: 21,
16: 27, 48—42, 12: 21, 33—29, 21: 33, 38: 18,
13: 22, 3732, 27 49. 36-31, 26: 48, 39—33,
48. 30, 35: 11, 6: 17, 40-35, 49: 40. 45: 34.
JVit heeft nu echter een schijf verloren.
Met. 43 op 49 is de slag twee sohrijven goed*
kooper en wint wit dan een stuk.
Inplaats van 3732 moet wit dan natuur*
lijk 3731, 3933 enz. spelen.
III. 50—45, 12—18 (gedw.), 47—42, 18: 27-
37—31, 26 37, 42: 22, 21—26, 32—27, 23 21,
22—18, 13: 22, 36—31, 26: 37, 48—42, 37: 48,
33—29, 24: 42, 43—38, 42: 33/ 39 26, 48 30,
35: 2 gewonnen.
De vaa*i anten 2 en 3 zijn van Herman de
Jongih. („Het Damspel").
DAMMERS-WEEKBLAD
De Amsterdamsdhe speler A. Mankus is
de uitgever van bovengenoemde periodiek-
Hoofdredacteur is G. L. Gort man s. Het
blad kiest 1.30 per half jaar. Adres van'
redactie en administratie: Lepe 1 kruisstraat
9, Amsterdam.
Het blad munt uit door oorspronkelijke
artikelen over en in verband met het dam-
spel. Uit het eerste nummer nemen we een
aardige beschouwing over.
Zwart: J. Metz
Wit: W. Vos
Wit is aan zet en 1 sohijf voor.
In de partij zag wit kans als volgt te
verliezen: 30—25, 24—29, 3530, 17—22, 28 8,
18—22, 27: 18, 23: 3, 34: 23, 19: 37 gew. Een
echt problemistenzetje!
Wit had echter de winststand op een der
volgende 2 manieren kunnen forceeren.
1. 26—21, 17 26, 28—22, 26—31, 22: 13, 31r
22, 32—27, 22 31, 38—33, 19: 8, 30: 10 en wint.
2. 38—33, 23—29a, 34: 23, 18: 38, 32:43, 24—
29b, 27—22, 16—21c, 22: 11, 29—34, 26 8, 34;
45, 116 met gewonnen eindstand.
a. 16—21, 27: 16, 23—29, 34 23, 18: 27,
2823, 19 28; 30: 10 met gewonnen eind-
fa. 1218, 2722 en 2823, gewonnen.
c. 29—33, 22: 11, 16 7, 28 39, met 2
schijven meer.
1- 83, 19-23, zwart wint.
2. 8—2. 14- 20, 25: 23, 1: 48, 2 :30, 48: 25,
zwart wint.
3. 35—30, 24: 35, 8—3, 1—7, 3:20, 7—34
zwsit wint.
4. Wit forceert echter remise door 39—34
en 8—2 gevolgd door 35—30,
