Rinso
HUISHOUDEN BETEEKENT
r IN HUIS HOUDEN
DINSDAG 10 JULI 1934
DERDE BLAD PAG. 9
Het overlijden van Prins Hendrik
Een herinneringsmedaillc
De Koninklijke Begeer te Voorschoten
heeft een hcrinneringepenning in den han
del gebracht, op de voorzijde waarvan het
portret van ZJv.H. is afgebeeld, geboetseerd
door den medailleur Jae. van Goor, terwijl
op de keerzijde een siraipede tak met rouw
lint voorkomt, en de geboorte- en sterfdata.
De grootte bedraagt 60 man.
De beurzen gesloten
De minister van financiën heeft bepaald,
dat op Woensdag an. de beurzen voor den
geld- en fondsenhandel zullen zijn gesleten,
alsmede dat die dag voor de geldleeningen
als bedoeld in afd. B der Beurevoonaohriften
1914, niet als weikdag zal worden be
schouwd.
Rijksdiensten gesloten
Ter gelegenheid van de begrafenis van
Z. K. H. den Prins op Woensdag zullen de
te 's-G'favenliage en Delft gevestigde Rijks
diensten en instellingen gesloten zijn.
Personeel bij in andere plaatsen gevestig
de diensten en instellingen behoort, voor
zoover het de begraif enisp lechtighc i
wenecht bij te wonen, daartoe, voor zoover
de belangen Aan den dienst zich daartegen
niet verzetten, in de gelegenheid te wor
den gesteld.
Klokluiden in de gemeenten
Namens de regeering hebben de commis
sarissen der Koningin in de verschillende
provincies de gemeentebesturen verzocht
om op den dag van da bijzetting de klokken
te doen luiden van 8 tot 9, van 12 tot 13 en
van 16 tot 17 uur.
De burgemeesters
Evenals bij de uitvaart van de Koningin-
Moeder is cok thans weer een plaats b3-
gchikibaar gestéld voor de burgem. tegen
over het paleis Noordeinde (aan de rechter
zijde van het paleis uit gezien) op het trot
toir, van den bekenden kastanjeboom af
langs den tuin en het gebotuiw van de Noder-
landeche Bank.
Burgerwachten langs den weg
Men deelt ons mede:
De burgerwachten uit de volgende plaat
sen zullen deelnemen aan het eerbetoon bij
de begrafenis van wijlen Z. K. H. den Prins
der Nederlanden: Amsterdam, Rotterdtarn,
's-Gravenöiage. 's-Gravenzande, Voorburg,
Roermond, Nijmegen, Renkum, Wageningen
Voorschoten, Hoogeveen, Eindhoven, Breda,
Dordrecht, Molenaarsgraaf, 's-Hertogen-
bosch, Den Briel, Haarlem, Velsen, Middel
burg, Vlissingen, Leiden, Delft, Alphen o. d.
Rijn, Wouhrugge, Utrecht., Bodegraven, Wad
dinxveen, Reeuwijk, Boskoop, Hillegom,
Bloemendaal en Kampen.
De Amsterclaimsdhe Burgerwacht en de
Haagsche Burgerwacht zullen worden opge
steld op het Rijswijksche Plein in Den Haag,
terwijl de overige hierboven genoemde bur
gerwachten zich zullen opstellen op den
Rijswijkscheweg nalbij de Hoornbrug.
Het totale a-antaJl deelnemers van boven
genoemde burgerwachten bedraagt 2000,
welk aantal, door nog te verwachten deel
name van andere burgerwachten, vermoe
delijk nets g rooter zal worden.
BIJZ. VRIJW. LANDSTORM
Bij de uitvaart van het stoffelijk over
schot van Z.K.H. den Prins der Nederlan
den, zal de B.V.L. hij de Hoornbrug officieel
.ertegenwoordigd zijn door de Nationale
Landstorm Commissie en detor afgevaerdig
clen van alle Gewestelijke Velbanden.
Elk Gewestelijk Verband stuurt vijf ve:
tegemvoordigers: corps-commandant voorzit
?n secretaris der Gew. Commissie, èèn
officier-vrijwilliger en èèn gewoon vrijwil-
Daarnaast zal op den nieuwen Rijksweg
een gedeelte gereserveerd worden, om aan
de vrijwilliger» van den B.V.L., die uit allo
doelen van het land naar Rijswijk komen,
gelegenheid te geven de plechtigheid gade
te slaan.
DE MAATREGELEN
DER NEDERL. SPOORWEGEN
het Vervoer de
ïdsche Spoorwegen le Rotterdam zulle
lerftaande ma/itregelen woxxien gene
verband met het te vorwadhten drukk
«vervoer op Woen.sdag 11 Juli a s. De?
el en komen vrijwel overeen met «R
i bij gelegenheid i
e Kontagui-Moed<
.le bdgru'enis
Delft"]
«rmallige
Rotterdam
richting Vlaardiingren
Relelgt
lnet station aptein
e reedis 'plaatskoarti
n loopen Huiles om
(langvs de snebgoeder
alDieen zij die zU
•iohtmg Den Haag
Houttuinen, wajar zij zich Qpstdllen
twee files: één voor de richting tDen Haag
ééci voor de richting Rotterdam.
Reiziger» voor de richting Rotterdi
komen na et in het stationsgebouw. dooh gaan.
op het stationsplein gekomen, rechts af doo
het Laantje van Mater, en bereiken door dei
tummel het 2e perron; deze reizigers vinden q_
hun weg op het Stationsplein een hulp-plaats-
jnkamtoor, dat alleen plaatskaarten
plaacsbewijzen aan lokettei
wakke aan de buiten zijde van het atatio
woidcn geopend. Zij. alsmede de r-ïitigera vo:
Delft en Den Haag. die reeds van plaats kaart-:
voorzien zijn, bereiken het perron door den uil
gang. welke dus dien
plaatS'bèwijaen
vestibule door t
op het perron.
Haaf
loket
worden geen pl
(nabij kopspoo
plein zullen as
rijzingen geve
stationsgebouw en
q special en doorgaa
van station D. t>. zal dien
ogte vain de snelgo^de.ronioods
17). Borden op net Sbations-
i het publiek de uoodlgj asn-
boneden) komen
Den Haag wordt verkocht
»n voor Delft en Den Ha;
abij den ingang, zij be re
ingangsde;
'orden de reizi-
recht&ohe lokette
de linkeriinsangs-
Te Rotter da mF e i j e n oord zuil-
jloatskaarten worden verkocht op het
tijde Oranje-boomstraat en Gasfabriek.
?ers van Feijenoord en Rotterdam-Beurs
Te Schiedam gaan de vertrekkende reizi
gers van de vestiibude niet dloor den reizigers tun
nel dooh door den rechts daarvan gelegen ba-
Dagetunne voor reiztg.^n3 komende van
de rlchtimg Rotterdam een tweede uitgang wor
den gemaakt bij de snedgoedjerenloods (een bord
zal dit aa/nge-ven). Reizigers komendie van de
richting Den Haag verlaten het station door
den tunnel en het Laantje
Bij terukeex na afloop der plechtigheid zal
hot station al loon bereikbaar zijn langs de
Gistermorgen begon het défilé langs ie baar van wijlen Z.K.H. Prins Hendrik.
n verder en Schiedam
richting Den Haag gaan,
gekomen, links af; zij,
het hoofdgebouw heen
nloods) naar het le per-
li nog ven plaatsbewijzen
melden voorts de moedige
en Haag (HoM. Spoor) zijn 3 imgams
Blijkens boven deze deuren aangebrand
te borden is de meeat rechtsche deur beaten-
urkaarttn 3e kL Delft; deze reizigers vu
rechts in de vestibule twee speciale loke
ilddeisite deur is bcst<
ieds voorzien zijn van
loopen xenht op de
sche deiuir
De i
.temd voor de overige relzige'
ag (Staatsspoor) zullen, zoor
bekend gemaakt, verscheiden extra treinen v
e.i ftiu&r Utrecht aankomen reap, vor_-ekr.cn.
Na afloop der plechtigheid zuirir. alleen
reizigers, die zich nog vam plaatskaarten ir.<
ten a oo'zicn. door de vestibule naar het p<
roe soau. De overige reizigers vind-.-n een tc
gang nabij de standplaatsen der taxi's.
Br wordt aan herirunerd, dat plaatskai
Den Haag en Delft geldig op 11 Juli a_s.. reed»
op Dinsdag 10 Juli verkrijgbaar zul-len zijn te
Rotterdam D.P., Rotte-rdam Beurs, Feijenoora.
Schiedam, Dordrecht, Vlaardiingan. Vlaai dingen
Oost, Leiden. Haarlem f
Ned. Militairen Bond.
De oud-minister J. J. G. van D ij k her
dacht met groote dankbaarheid wat Ds.
Vonkenberg voor duizenden jonge militai
ren is geweest. In de mobilisatiejaren was
hij de bezielende leider, die zijn groot orga
nisatietalent in dienst van de demobiliseer
den stelde.
Daarna werd hij bestuurslid van den Ned.
Militairen Bond en daarin heeft hij met,
vuur en geestkracht gewerkt Als Vonken
berg aan 't werk ging, spatten er wel eens
vonken, maar die vonken gaven licht en
ontwikkelden groote geestdrift.
Dankbaar staren wij hem na, nu hij in
de heerlijkheid des Heeren werd opgeno
men. Wij zullen zijn persoon en werk in
eerbiedige gedachtenis houden.
UIT HET SOCIALE LEVEN
Rotterdam plaatsbewijzen naar Den
Haag. en te Den Haag (Hall. Spoor) plaatsbe
wijzen naar DeJft. Een dergelijke maatregel
werd ook genomen den dag vóór de uitvaart
vam H. M. de Koningin-Moeder: van de gelegen-
head werd een zeer druk gebruik gemaakt het
geen niet weinig heeft bijgedragen tot liet re
sultaat, dat van een overstelpte® van reteigeiB
aan de loketten geen sprake la geweest.
Begrafenis Ds J. E. Vonkenberg
Groote belangstelling uit verschillende kringen
Hij gaf zich aan alles, maar
bleef vóór alles de prediker.
Op 't stille kerkhof van Voorthuizen
waar hij vóór ruim veertig jaar zijn intrede
deed als predikant der Geref. Kerk werd
gistermiddag ter aarde besteld het stoffelijk
overschot van Ds. J. Vonkenberg,
ooral ook bekend als stichter en vele ja
ren voorzitter van den Ned. Bond van Jon-
gelingsvereenigingen op Geref. grondslag.
Treffend was de belangstelling uit de
plaatsen, waar Ds. Vonkenberg eens
het predikambt bediende: Voorthuizen, Ba-
rendrecht, Zwijndrecht en Huizen. Maar
ook uit andere kringen was de belangstel
ling groot.
Talrijke vertegenwoordigers.
laten, trad Ds. P. N. K r u y s w ij k van Hil
versum naar voren. In 't sterfhuis had deze
reeds een korte rouwdienst geleid en ge
sproken over 't laatste gedeelte van Rom. 8.
Bij 't graf van Ds. Vonkenberg, aldus
Spr., zien we 't zelfde wat tijdens zijn leven
was op te merken: banden aon allerlei le
venskringen, zoowel aan eenvoudigen air
aanzienlijken.
De Calvinistische levensgedachte moet op
elk levensterrein doorwerken dat was de
Het Bondsbestuur
an Jongel. Vereenigingen op Geref. grond
slag was vertegenwoordigd door de heeren
A. Zijlstra (voorzitter), J. Wijnbeek (secre
taris), A. van Rijn Dzn. (penningmeester),
Nes Czn. (eind-redacteur Bonds
orgaan) en de leden Dr. C. N. Impeta, Dr.
A. Knoppers, J. G. van Oord, J F. Ko-
ïler en I. Stap.
Oud-minister J. J. C. van Dijk, luit.-kol.
d. J. C. van Reenen, ritmeester b. d. F.
H. J. van Hoogstraten vertegenwoordigden
het bestuur van den Ned. Mil. Bond. Voor
den Bond van Chr. Openb. Leeszalen en Bi
bliotheken was aanwezig de secretaris de
hoer J. D. Lok.
Voorts merkten wij op: de heer J. E. Eg
berts, burgemeester van Huizen: Ds. E. 3.
v. Voorst van Kootwijk; Ds. H. J. Jager
met den Kerkeraad der Geref. Kerk van
Voorthuizen, Ds. D. Tom Wzn. te Hilver
sum, de heeren H. Kooiker en J. van Dom-
selaar voor den Kerkeraad der Geref. Kerk
van Huizen; de heeren P. Koster en C.
Meijers namens den Kerkeraad der Gerei.
Kerk van Barendrecht; de heeren A. Vetten
en P. Stoop voor den Kerkeraad der Geref.
Kerk van Zwijndrecht; Ds. W. L. Korfker
van Barneveld, Ds. J. C. Houtzagers van
Voorschoten, de heer D. Gosker, loco-burge
meester van Apeldoorn, de heer S. de Zoete
secretaris van de afd. Gelderland van den
Geref. Jongelingsbond, G. A. v. d. Berg, oud-
hoofd der Chr. School te Voorthuizen; de
heeren G. van Galen, P. Los, P. van Leeu
wen Jr. en W. van Loon, namens de A.R.
Kiesvereen. te Zwijndrecht; de heeren W. J
v d. Veen en M. F. Uyterlinde, namens de
Schoolvereeniging tc Zwijndrecht; de heer
A. v. d. Net, namens de Bouwvereen. Zwijn
drecht en de heer L. Tamerus, namens de
Algem. Gebruiksvereen. „De Eendracht" te
Zwijndrecht; voorts de heeren F. van Loon
en L. v. d. Berg van Zwijndrecht. Verder
waren aanwezig talrijke leden der Geref.
Kerk van Huizen en Voorthuizen.
Toespraak Ds. Kruyswijk
Te omstreeks half 3 arriveerden de rouw-
auto's aan de begraafplaats. Leden
Voorthuizen's kerkeraad droegen de baar
grafwaarts.
Nadat de eikenhouten kist met zilveren
in het familiegraf was neergc-
jczieling van Vonkenberg's werk. Door de
genade des Heeren is hij mogen heengaan
met de betuiging: ik ben een zondaar, maar
het bloed van Jezus Christus heeft mij ge
reinigd. Nu zwijgt de mond, die zooveel ge
sproken heeft; nu staat het hart stil, dat
voor velen zoo warm klopte.
Bij al zijn veelomvattend werk was hij
toch vóór alles dominee, een bezield dienaar
den Ned. Bond Van Jezus Christus. Gedreven door liet
Woord en den Geest des Heeren heeft hij
veel strijd gestreden. Hij stond steeds voor
aan, daarom snijdt dit sterven zoo diep.
Een groote schaar van mannen is thans in
den geest bij ons, zegt Spr., en gedenkt
dankbaar het vele, dat zij aan Ds. Vonken
berg te danken hebben.
De thans overledene heeft zijn beginselen
eerst beleefd in den eigen huiselijken kring
daarna heeft hij die beginselen uitgedra
gen naar de verste hoeken van ons land.
Leed en moeiten zijn ook hem niet voor
bij gegaan. In dit graf rust het stoffelijk
overschot van zijn oudste dochter; dat voor
al slag geweest
Zich tot de familie wendende zegt Spr.:
blijN-e zijn strijd de uwe; moge ook gij den
strijd nooit schuwen. En zij ons aller uit
einde gelijk het zijne.
HET CHR. Afl EIDSSECRËTARIAAT
Een herinnering
Bij de herdenking van het 25-jarig be»
staan van het C.N.V. is ook de aandacht ge
vestigd op het Chr. Arheids Secretariaat,
dat ails 't ware een, voorlooper ie geweest
van hot op 1 Juli jl. jubileerendie Verbond.
Bij het C.A.S. waren verschillende Chr.
vak 1 ieden-ongan'isaties aangesloten en aJ
wist men niet te bereiken, wat het C.N.V.
na 25 jaren met zijn arbeid verkreeg, de be-
teekenis van het C.A.S. voor de Chr. vak
beweging onderschatte men niet. De stich
ters van het C.N.V. wisten later leering te
trekken uit de beweging, welke hen was
voorgegaan door middel van het C.A.S.
Van welwillende zijde werden wij in staat
gesteld nog een oud orgaan van het C.A.S.,
„De Christen Vakman", te mogen inzien, eu
wel de tweede jaargang vam December 1905.
Daarin komt een verelag voor van de
jaarvergadering van hot C.A.S. met mede-
doelingen van de samenstelling van een
ïiheeil nieuw reglement.
In art. 2 werd bepaald, dat zidh Cihr. vak-
liedenbonden, vereenigingen en plaatselijke
rakvereenigingen kunnen aansluiten. Tot
bereiking van het doel, nl. de versterking
van dien invloed der Chr. arbeidersbeweging
door advies en organisatie, was een dec
middelen het bevorderen ven de aaneenslui
ting tot een landelijken Bond en plaatse
lijke vcireenigingen van hetzelfde vak en het
met elkander in verbinding brengen van de
erochil lende Pret. Ghr. vaikl i ede inbonden,
Chr. sociale vereenigingen en gecombineer
de Ghr. vakliedenorganisaties. Hierdcor
wilde men vergemakkelijken een gemeen
schappelijk optreden bij het streven naar
verbetering van toestanden in het algemeen
en bij werkstaking, uitsluiting enz.
In die vergadering werd met algemeens
stemmen het reglement aangenomen. Tot
bestuursleden -werden gekozen de lieereu
M. W. Smit te Amsterdam, Joh. v. d.
Spoel te Rotterdam, P. van Onkelen
te Amsterdam, Ds H. C. Hogerzeil te
Vorden, A. van Muijden te Amst-rdem,
C. van Boom te Delft en J. Huizing a
te Kampen.
Dit oude Deoemberniummer bevat verder
interessante artikelen, o.a. over de Zondags-:
rust, de u;tbetaling van feestdagen in de
metaalnijverheid en de avondrust voor
kantoorbedienden. Toentertijd gingen verre
weg de meeste kantoren niet vroeger slui
ten dan 8 9 uur zelfs 10 uur des avonds.
Tot de medewerkers aan „De Christen
Vakman" behoorden in die jaren de heeren
J. de Bruijn, hoofd der Chr. Sdhool te
Emmen, J. Douw es Jr, oud-wethouder
van Amsterdam, Ds H. ,C. Hogerzeil ie
{Vorden, Ds. G. Hofstede te BlokzijL M.
De heer J. D. Lok voerde 't woord na- i W. Smit te Amsterdam (voorzitter van het
mens den Bond van Chr. Openb. Leeszalen j C.A.S.) en Ds R. Zijlstra te Drieeum
en Bibliotheken, waarin Ds. Vonkenberg j (Fr.), thans predikant bij de Geref. Kerk
De heer P. Koster sprak een kort
woord namens Kerkeraad en Schoolbestuur
van Barendrecht. God riep Ds. Vonkenberg
naar het Vaderhuis; volgen wij zijn leer en
leven. Christus nam Zijn knecht van ons,
maar Hij zelf zal bij ons blijven. Wij clan
ken God voor alles wat Hij ons in hem ge
schonken heeft. Op Spr.'s verzoek werd ge
zongen Psalm 43 5.
De heer A. Vetten herinnerde er aan,
dat bijna 2i jaar geleden Ds. Vonkenberg
Zwijndrecht kwam. Wij hadden een
leider noodig en die hebben wij in hemont-
angen. Hij "heeft de kebk vol gepreekt, zoo-
dat ze spoedig uitgebouwd moest worden.
Zijn twee eerste predikaties in Zwijndrecht
gehouden zal Spr. nooit vergeten. Ds. Von
kenberg blijft voor ons spreken ook nadat
hij gestorven is.
Namens den Kerkeraad van Huizen sprak
de heer H. Kooiker. Zijn woord onder
zegt Spr., was met kracht. Ds. Vonken
berg had twee dingen die een sieraad zijn
voor elk prediker: hij was een kind van
God en hij bracht niets dan het Woord.
Hij was bij ons predikant, vriend der ar
men en raadsman van heel 't dorp. Wij
blijven hem dankbaar in gedachtenis hou
den als een dienstknecht, die het Woord in
getrouwheid bediend heeft
Nog «enige sprekers.
De heer W. J. v. d. Voen, van Zwijn
drecht, sprak namens de Schoolvereeniging,
de Kweekschool met den Bijbel tc Dor
drecht, en de A.R. Kies\ ereeniging. Ds. Von
kenherg gaf zich ook bij ons op elk gebied.
In zijn hart woonde liefde, sympathie en
teederheid, ook al was hij een man van
onbuigzame kracht als hij naar buiten op
trad. God heeft Zijn kind thans tot Zich ge
roepen? de vruchten van zijn arbeid zullen
echter nog lang door velen genoten worden.
GereL Jongelings- en Meisjesbond
Tweede spreker was de heer A. Z ij 1 s t r a,
die sprak namens den Geref. Jongelings- en
Meisjesbond. Wij zullen aan dit graf niet
den lof van den overledene zingen, zegt
Spr., want heel dit leven werd beheerscht
door: in alles de eere Gods.
Onze smart is groot, maar ook onze dank
aan den Heere, Die ons in Ds. Vonkenberg
zoo veel gegeven heeft
Dr. Kuyper heeft eens gezegd, dat als we
na de Synode van 1618 een organisatie als
van Vonkenberg bezeten hadden, het verval
nooit zoo spoedig zou zijn ingetreden.
Welk een rijkdom was ons in hem gege
ven, welk een geestdrift wist hij inzonder
heid op onze bondsdagen te ontsteken.
Toen de mobilisatie uitbrak, was Vonken
berg de man, die er voor zorgde, dat de be
langen van „onze jongens", vooral hun
geestelijke belangen, zoo goed mogelijk be
hartigd werden, 't Trof Spr. altijd hoe ge
makkelijk en prettig Ds. Vonkenberg met
de jongens wist om te gaan.
De smart der familie is groot, omdat haar
in hem zoo veel gegeven was. Laat 'f u tot
troost zijn, dat -thans duizenden dankbaar
erkennen: Ds. Vonkenbe*g is veel voor ons
geweest.
Ook dit graf leert ons weer wat door den
overledene steeds met zooveel klerp werd
beleden: de mensch is niets God al"
is groot!
eveneens een krachtige figuur was. Was
iets met autoriteiten te bespreken, we von
den hem daartoe altijd bereid. Trooste de
Heere inzonderheid de familie met dit
zware verlies.
Laatste spreker was Ds. H. J. Jager
van Voorthuizen, die er o. m. op wees hoe
Paulus schrijft, dat degenen, die in Jezus
ontslapen zijn, altijd bij den Heere zullen
Ook in Voorthuizen was Ds. Vonkenberg
een bouwer met troffel en zwaard. Vele
ouderen in onze gemeente gedenken hem
dankbaar. Laten wij in zijn voetspoor zijn
geloofswerk voortzetten.
Dankwoord.
Mr. E. J. E. G. Vonkenberg, van Go-
rinchem, oudste zoon van den overledene,
dankte vooral namens zijn moeder voor de
vele blijken van hartelijk meeleven (vooral
ook uit Voorthuizen) in deze droeve dager,
ondervonden.
Inzonderheid dankte Spr. den Geref. Jon
gelingsbond, het levenswerk van zijn vader
cn hoopte, dat de Bond zal blijven
lijn der beginselen door zijn Vader met zoo
veel klem verdedigd.
Bovenal danken wij den Heere voor de
onverwoestbare liefde, waarmede Vader
steeds voor de eere Gods op zoo menig
levensterrein heeft mogen kampen.
Ds. P. N. K r u y s w ij k bad hierna het
Onze Vader, waarmede de aangrijpende
plechtigheid beëindigd was.
van D elfshaven.
VEBZUIMDIENSTEN STEENKOLEN
MIJNEN
Dó rijksdienst voor werkloozenzoner heeft d«
SANEEftING VAN HET SCHILDERS-
BEDRIJF
Reed» geruimen tijd waren de Nationale Bon
<ii van Schilder;patroons en ook veroohdllonde
rovinciale organisatie» bozig i
n Nederland.
Teneinde die act
en te lelden, zijn
roonsorgan isati e»
nenlljke actie te
tojenwoordigors van den Bond van Ned. Schil-
dorspitroons Ned. R.K. Schi 1 derspatroonsbond
.StLucas Ned. Bond van Ch.r. Sóhilderspatroons
Friesche Schildensvereen.. Bond van Drentsche
SchiWerspatrooois, Sallandlsohe Sohllderspa-
tnoonsbond, G-rc
Soli il de nspo.tr ooa
gen v. d. Nat.
de jaj
-isvereen., Ver. van Omd-leerlim-
Schilderasohool, Veenkoloniale
•engadering van sa.mienweirkende
1 een beginselprogram voor de
ien voorgelegd, met de voorop-
ng dat onmiddellijk na de aan
hef beginselprogram, de hoofd-
de samenwerkende organisaties
VIT TROPISCH NEDERLAND
Opening van den Volksraad
Waar blijft een radicaal bezuinigingsplan? Blanke
uittocht Onderwijsellende: de brugklasse
Vrijdagmorgen 15 Juni heeft de landvoogd
Jhr. Mr. B. C. de Jonge de laatste zitting
geopend van den Volksraad, met welken hij
zijn ambtsperiode is begonnen in 1931. Want
volgendi jaar zal weer een Volksraad in
nieuwe samenstelling zijn arbeid aanvangen
Het was een lange en voor de meeste aan
wezigen vrij vervelende opsomming van de
tails waaruit de openingsrede ditmaal was
samengesteld, bijzonderheden bovendien die
op zichzelf ook niet erg opwekkend stemden.
Immers het uitzicht is financieel en econo
misch nog donker. Wat helpen verklaringen
dat wij op den bodem van de puit zijn aan
geland, wanneer wij voorshands op dien bo
dem tegen de donkere wanden moeten
blijven aankijken?
De groote achteruitgang in Indië gedu
rende luttel jaren werd wel zeer duidelijk
getoond in de woorden van den G.G., dat de
zittingsperiode van den huidigen Volksraaci
beklemd ligt tusschen twee inkomstencijfers:
rond f 500 miliioen bij het begin en rond
i 250 miliioen, de helft, bij het eind. Daar
mee gingen de uitgaven niet in gelijken
tred omlaag en nog altijd is sterke ver
sobering eisch. Jammer, dat deze nog altijd
te veel wordt gezooht in salarisvermindering
en ontslag van ambtenaren, terwijl een ra
dicaal bezuinigingsplan, dat heel den staats
dienst reorganiseert en efficient maakt, nog
immer op zich laat wachten. Men behoeft de
groote moeilijkheden aan het opstellen en
uitvoeren van zulk een plan verbonden, nog
in geenen deele te onderschatten, om van
oordeel te zijn, dat het toch hoog en hoog
tijd wordt, er mee voor den dag te komen.
Met ontslagen en salarisverlagingen kan
men toch niet altijd doorgaan.
De cijfer® geven trouwens een diroevig
beeld van de ontslagen. Werden in de perio
de 1925/'30 gemiddeld 1500 pensioenen per
jaar toegekend, het iaar 1931 gaf een stij
ging te zien tot 2300, terwijl in 1932 en 1933
tezamen 8600 ambtenaren werden gepension-
neerd. Het aantal wachtgelders nam toe van
275 op 1 Januari 1931 tot ongeveer 3700 op 1
Januari j.l.
Dit lijkt zoo op het eerste oog een gewel
dige versobering, maar men bedenke, dat
in geld uitgedrukt slechts de helft van die
andere aan deze ambtenaren uitgekeerde
salarissen worden bespaard, zij genieten im
mers pensioen of wachtgeld en al loopt het
pensioen via een apart fonds, het geld moet
toch voor het grootste deel aan contanten
uit de schatkist komen, terwijl de wachtgel
den direct ten laste der begrootin- komen.
En in levens- en arbeidsvreugde uitge
drukt maar wie zal alle teleurstellingen
tellen, alle armoede, ook stille, weten, die
deze cijfers verbergen?
Indien deze en andere middelen nu maar
hielpen, maar wie de nota betreffende den
toestand van 's lands financiën" bij de be
grooting voor 1935 overgelegd, nagaat, be
merkt al spoedig, hoe ver wij nog af zijn van
een sluitende begrooting. De geraamde
tekorten voor 1934 en 1935 zijn toch nog
respectievelijk in totaal f 90 miliioen en f 75
miliioen, terwijl in de periode 1932/35 in
totaal een nadeelig saldo van bijna f 400
miliioen zal zijn ontstaan. En dat bij de
doorgaande verarming van Indië. De schul
denlast is bijkans niet meer te dragen en er
zullen dan ook nog ingrijpender maatrege
len dan conversie noodig zijn om uit het
moeras te geraken.
Intusschen, hier en daar schijnen de cul
tures wat op te leven, en al zijn velen van
oordeel, dat cle vette jaren neit zullen terug
keeren, het is toch niet onmogelijk, dat er
een hausse intreedt op den duur en dan kun
nen er spoedig genoeg overschotten komen
op de begrooting, die het mogelijk maken
om de schulden tot draaglijker proporties
terug te brengen. Wanneer men dan maar
niet weer zoo onverstandig is en op zulk
een speculatieve basis een snellen opbouw
van Indië tracht op te -trekken!
Hoe snfel de ontwikkeling van Neder-
landsch-Indië in de jaten tot omstreeks 1930
is gegaan begint thans ook duidelijk te wor
den uit.... de groote scharen die met bui-
tenlandsch verlof gaan, wat voor den Indi-
soben werker in hoofdzaak beteekent: Neder-
landsch verlof
Zoo vertrok er Zaterdagmiddag op het
heetst van den dag uit het heete Priok de
Johan van Oldenbarnevelt met 850 passa
giers, w.o. alleen 50 leeraren, buiten bcsohou-
wing gelaten de onderwijskrachten aan
lagere scholen en de enkele professoren. In
de jaren 1927/28 zijn al deze dienairen van
het onderwijs uitgekomen, dat waren im
mers jaren des overvloeds en van geweldige
onderwijsontwikkeling, van groote plannen
tot Indië's snelle verheffing. En het is goed,
zich rekenschap te geven, dat dit alleen mo
gelijk was omdat de exportproducten zulke
geweldige winsten opleverden, waarvan ook
de schatkist profiteerde.
Zal het op den duur mogelijk zijn, dit
vèr boven de krachten des lands opgevoerde
onderwijs, ook na de reeds toegepaste stren
ge besnoeiingen, te handhaven?
Aan boord van de mailboot maakte men
zich over dergelijke vraagstukken niet onge
rust. Het was er een woolijke drukte. Zel
den heb ik aan boord van een vertrekkende
Hollandsöhe boot en ik heb er in den
loop der jaren wat koers zien zetten naar
het moederland zulk een mienschenmassa
bijgewoond. Wie eenigszins kan, gaat im
mers zijn kennissen en vrienden nog even
aan boord giroeten.
Meestal vertrekken de mailbooten Woens
dagmiddag 12 uur van Priok, nu echter was
er reden voor vertrek op Zaterdag: toen was
het de 16e en ambtenaren die na den 15en
van de maand vertrekken, kunnen nog
salaris over die geheele maand ontvangen
(de meeste ambtenaren in Indië toucheeren
hun salaris vóóruit!); dus was de stoom
vaartmaatschappij wel genoodzaakt, wilde
zij Woensdag d.a.v. geen groote leege mail
boot laten vertrekken, de schuit te laten
wachten tot Zaterdag. Woensdag is er toen
voor maal en vracht een vrachtboot ver
trokken.
Het was zóó benauwend vol op de ruime
dekken, dat niet eens alle passagiens hun
afscheidnemers een plaats konden aanbie
den; sommigen konden zelfs voor zich zelf
geen stoel meer veroveren. Natuurlijk waren
ook veel schoolkinderen, lagere en middel
bare, van de partijzoo'n bootvertrek is een
aardig uitje voor de jeugd, die hier zooveel
mist wat de jeugd in Holland verheugt. Tal-
looze serpentineslingers verbonden boot en
kade nog terwijl het stuik water ertusschen
reeds vrij breed was. Gejuich, gewuif, ge
roep, muziek, schroeiend heete zon op de
kade en dan gedurende wel een uur een
terugtocht van auto's en taxi's benevens den
boottrein, naar Weltevreden om de duizen
den uitgeleiders weer naar huis terug te
leiden, terwijl de mailboot met veel opge
wekte passagiers „huistoe" stoomt.
Ook de volgende jaren zal die uittocht en
terugkeer van verlofgangers groot zijn, en
velen die over een jaar naar Holland gaan,
bespreken nu reeds plaats om in drukke
maanden, vlak na het begin der vacantie
die hier intusschen iets verlaat is en nu in
Juni en Juli valt, van een ^laats aan
boord verzekerd te zijn.
Na de vacantie is er weer groote terug
keer te bespeuren, vooral van het onderwijs-
gilde, al is het aantal terugkeerenden op het
oogenibhk minder dan van de uitgetogemen.
Men is hier en daar dan ook reeds be
vreesd voor een langzame ontblanMng van
Indië, die in de hand gewerkt wordt door
de aanstelling van krachten uit de zonen des
lands in de plaats van de „uitgezondenen".
Men behoeft echter niet zoo ,jbang" te zijn,
want vooreerst ligt het in den aard der Ne-
derlandsche kolonisatiepolitiek, dat op den
duur de voogd zich terugtrekt, maar verder
is de toestand op het oogenblik no<r zóó, dat
nog lange jaren zoowel in het particuliere
als in het ambtelijke, aanvoer van Neder-
landsche krachten noodig zal zijn voor de
leidende functies, en bij oplevende conjunc
tuur zal het aantal blanken zich zeker weer
6nel uitbreiden.
Intusschen, indien men voortgaat met
maatregelen op onderwijsgebied als nu weer
de instelling van de z.g. brugklasse als over
gangsschakel tusschen lagere school en
H.B.S., zal men de Nederlanders zeker af
schrikken van het kiezen eener Indische
loopbaan.
Is de maatregel op zich zelf toe te juichen
de overhaaste toepassing voor West-Java
laat alles te wenschen over. Daar e. alleen
te Bat aria en te Bandoeng dergelijke brug
klassen zullen komen voorloonig, zullen veel
buiten deze plaatsen wonende ouders ver
plicht zijn hu: kind, dat anders eerst over
een jaar in de groote stad ter H.B.S. zou
behoeven te gaan, reeds op elfjarigen leeftijd
naar de stad te moeten zenden, hetgeen zoo
wel paedagogisch minder goed is als finan
cieel voor deze ouders nadeelig is te achten.
In de interpellatie, die de heeren De Dreu,
De Hoog en Van Holst Pellekaan in den
Volksraad hebben aangevraagd, wordt de
uitgave aan kostgeld voor een kind, dat
geen spoorstudent je kan zijn, becijferd op
f 40 per maand, terwijl teróns een hooger
schoolgeld moet worden betaald.
En zwaar klemt ook het bezwaar, dat een
onbekend onderwijzer in een half jaar zal
moeten uitmaken, of de kinderen van zijn
brugklas geschikt zijn de H.B.S. te volgen.
Immers de brugklas is bedoeld ter vervan
ging van het toelatingsexamen.
Geen wonder, dat van allen kaait protesten
•het departement van Onderwijs in zijn
mooie gebouw, midden in de Bataviasche
woonbuurt, binnenstroomen! Het plan is een
der laatste maatregelen van den directeur
van O. en E., den heer Prof. Dr. B Schrieke,
die thans met verlof in Europa is Zijn tijde
lijk opvolger, Dr. A. D. A de Kat Angelino,
zal er hem wel niet erg dankbaar voor zijn.
