Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | 23 juni 1934 | pagina 9

ksCHOÜ

ZATERDAG 23 JUNI 1934

DERDE BLAD PAG. 9

Het Speliingsvraagstuk

HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor lOct

AGNES

TWEEDE KAMER

Minister Marchant is kalmer Nieuwe moties
Kleine wetsontwerpen Contingenteeringen
Verrekening suikeraccijns

OVERZICHT

Vergadering van 22 Juni 1934

Gisteren was onze premier jarig. Hij had
heel wat handen te drukken en gclukwen-
Bchen in ontvangst te nemen, nadat de ver
gadering der Kamer geopend was. Van alle
kant kwamen de kamerleden op hem af en
de. hoeren Lingbeek en Kersten feliciteerden
even gemeend als de beeren Albarda en
Ketelaar, die zelf vandaag 70 wordt.

En onderwijl werd de ©ene contingentee-
ring na de. andere afgedaan, benevens een
aantal andere kleine wetsontwerpen. Bij een
daarvan nam de soc.-dem. Mej. Groeneweg
liet op voor de ge pension neerde weduwen
van militairen, die later niet trouwden, maar
om haar pensioen te behouden, in concubi
naat zijn gaan leven. Zoo iets zal voortaan
niet meer kunnen, dank zij wijziging der
Pensioenwetten. Deze eerbiediging van de
Christelijke huwelijksopvatting zinde mej.
Groeneweg niet. Minister Deckers gaf haar
natuurlijk het gepaste antwoord.

Toen kwamen we weer aan ons piece de
resistance: het spellingvraagstuk. Voortge
gaan werd met replieken.

De minister kreeg enkele medestanders,
waarvan sommigen nog eens uiteenzetten
wat nog steeds noodig blijkt te zijn
dat taal en spelling weinig niet elkaar te
maken hebben. In het bijzonder de R. K. heer
Moller, zelf taalgeleerde, heeft over dit on
derwerp onderhoudend, ja boeiend gespro
ken. maar de zaak in kwestie bracht hij niet
veel' verder. In ieder geval \ond het streven
van den minister in hem een der beste ver
dedigers. Ook de heer K. ter Laan steunde
den minister van harte, die voorts nog hulp
ontving op paedagogische gronden van
den heer Wielenga en op ietwat eigenaardi
ge wijze van de heeren Wijnkoop en Snee
vliet.

Bestrijders van het compromis en van de
door den minister te dien aanzien aangekon
digde vrijheid bleken te zijn de heeren Zijl
stra, Lingbeek, Kersten en Visscher.

De heer Kersten maakte zich in het bij
zonder beducht voor den Statenbijbel, die
échter met het voornemen des ministers ten
aanzien van de school niets te maken had.
De minister vond in de beschouwingen van
den leider der S. G. P. aanleiding om dezen
er met een aan I-Iand. 1924 ontleend voor
beeld op te wijzen, dat de Statenvertaling
niet altijd duidelijk is in haar overzetting en
voorts, dat de spelling van de Statenverta
ling weinig meer in gebruik is, zonder dat
daar ernstige bezwaren tegen zijn.

Tijdens de replieken werden een tweetal
moties geboren. De eerste was van den heer
Ter Laan, die de Kamer wilde doen uitspre
ken. dat het spellingcompromis met 1 Sept.
a.s. moet worden ingevoerd. Terecht kon de
minister er later op wijzen, dat het viagen
van deze uitspraak niet zeer verstandig is.
Want, wordt deze motie verworpen en
daar is kan:, op, erkende de minister dan
zijn we nog verder van huis en kan er niet6
veranderen.

De heer Moller zorgde voor de tweede
motie. Zij stond echter wel beschouwd ge
héél Jaiffch ]hèt debat- en - bevatte de uit
spraak. dat de Regeering strenge eisölicn be
hoort te stellen voor de kennis van de
Nederlandsche taal "oor alle scholen en bij
alle examens, vooral bij die, welke bevoegd
heid verleenen tot ihet geven van onderwijs.
Terecht kon de minister verklaren: dat wil
len wij allen en daar ben ik reeds ernstig
mee bezig.

Het was opvallend, dat de minister bij
zijn repliek uiterst kalm was. Als hij weer
dreigde, te gaan acteeren, was een kleine
wenk van een der vrienden in staat hern in
het goede spoor te houden. Nieuws verna
men we niet meer of het moest zijn het
uiten van de mogelijkheid, dat het compro
mis nog voor wijziging vatbaar is.

In de poging tot staatsrechtelijke bestrij
ding van de motie-Tilanus scheen de minis
ter niet zeer gelukkig. Hij trachtte de motie
voor te stellen als een grijpen naar de uit
voerende macht der Kroon en dat is in strijd
met het anti-rev. staatsrecht, liet hij er op

I volgen.

Maar nu mengde zich oud-minister de Geer
in het debat. Deze merkte op, dat de motie
sleohts een wensch uitspreekt. En daar kan
zeker de heer Marchant geen bezwaar te
gen hebben, want op 4 Mei 1917 heeft hij
met behulp van anti-rev. en ohr.-hLst. een
motie-Marehant zien aannemen, waarin de
Kamer den wensch te kennen gaf, dat het
oproepen Tan de landstorm jaarklasse 1908
zou worden uitgesteld. Hier gold het zelfs
uitvoering van een wet. De Minister van Oor
log voerde toen de motie niet uit en daarop
volgde op 10 Mei een motie-Ma reliant, waar
in betreurd werd het door de Regeering on
uitgevoerd laten der motie van 4 Mei. Die
motie van wantrouwen is toen ook aange
nomen en de minister trad af. Voor deze

motie is van Chr.-hist zijde niet gestemd,
omdat zij trad op het terrein, waar de ver
antwoordelijkheid der regeering geldt.

Daar zat. de minister en wel poogde hij er
zich uit te redden, maar dat gebeurde op
een wijze, dat de. heer De Geer hem toevoeg
de: gij begrijpt van het anti-rev. staatsrecht
niets.

De heer Tllanus wees er ten slotte nog
eens op, dat hij bereid is tot een daad
nogmaals werd herinnerd aan de circulaire-
Terjistra maar na voorafgaand veelzijdig
onderzoek, opdat een echt compromis ver
kregen worde.

Het einde van het debat was niet in het
voordeel van den minister.

Woensdag a.s. zal over de moties worden
gestemd. We gelooovcn, dat de minister
goed zal doen in den tusschentijd zich nog
eens te bezinnen op wat hij niet krijgen kan
en wat wel bereikbaar is. Hij zal clan on
getwijfeld den weg ontdekken, die leiden
kan tot meer oenheid in en rust rondom
het spellingvraagstuk. Die rust heeft hij, niet
tot zijn voordeel, al te zeer verstoord.

VERSLAG

De vergadering werd te ruim 1 uur geopend.

MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Ingekomen was een Kon besluit van 14 Juni.
aaröü met ingang van 25 Juni a.s. minister
Colün eervol wordt onüieven van het behe-
ad interim van het Departement van Ecom

isch Zaken, met dankbetuiging voor de door
_em In dezen den Lande bewezen diensten,
wordt benoemd tot minister van Economische
Zaken de heer mr M. P. L. Steenberghe. voor-
zitier van de Alg. R.K. "Werkgeversverceniglng
Dit besluit werd voor kennisgeving aange
nomen.

Minister Colijn werd gefeliciteerd

Minister Uolün werd bU zijn komst door ver
scheidene Kamerleden met zijn 65sten verjaar
dag yeliikgewensoht.

De Kamer begon met een aantal

contingenteeringen

af te doen.

Z.h.st. werden goedgekeurd de wetsontwerpen
tot regeling van den invoer van: tapijten, ta-
Pijtgoed. karpetten, loopers. kleedjes en mat-
'en; manufacturen. stoffen en weefsels var
-las. hennep en halflinnen: bovenkleeding;
kunstzijden manufacturen: petten en barett'
tricotgoederen; meubelen; verpakkingsgb
huishoudelijk glaswerk; rijwielbuiten- 'en bin
nenbanden; wollen en hair-wollen stoffen; on-
derkleeding en pluche, fluweel, trjjp e nandere
stoffen met opstaande pool, alsmede voorw
pen daarvan.

Ook passeerden z.h.st.:
aanvulling van de wetgeving betreffende de
heffing van Invoerrechten en accijnzen (bestrü
ding smokkelarij);

n aantul suppletolre Indische begrootingen
voor 2934;

vaststelling slot der rekening voor Cu:
32. nadat Dr RUTGERS (a.r.) daarover enkele
opmerkingen gemaakt had en

wijziging der Pensioenwetten voor zee- en
landmacht.

BU dat laatste wetsontwerp nam mej. GROE
NEWEG (s.d.) het op voor gepensionneerde
militaire weduwen, die in concubinaat leven. Zij
wilde deze vrouwen haar pensioen doen be
houden.

Dr KORTENHORST (r.k.) betoogde, dat
gevolgen van onmaa'tsoh&ppelüke daden zelf
behoort te dragen.

Dc MINISTER VAN DEFENSIE sprak in ge-
IUüen 'geest en zeide, dat voor militaire wedu
wen geen uitzondering gemaakt kan- wordeh.
In dc Burgerlijke Penslpenwet staat de bepa
ling reeds. ZD moeten maar kiezon tusschen
geld en liefde.

De beëindiging niet Ingang van 1 Juli 1934
in de heffing van 20 opeenten op den suiker-
accUns. maakte een regeling noodig \jtior d<
terugbetaling van den ditffvoor betaalden ac
cUns. Deze regeling passeerde z.h.st.

Daarna werd voortgezet de behandeling var
de Interpellatie-Tilanus over

de schrijfwijze van de Ned. taal

De heer K. TER LAAN (s.d.) was het met
,-n minister eens. dat spelling weinig te m,
ken heeft met taal. Ook de voorstanders vj
de nieuwe spelling hebben onze mooie taal lief.
De taal behoort geleidelijk in overeenstemming
te worden gebracht met de uitspraak. In an
dere talen is het net zoo gegaan; alleen bü het
Engelsch is het verzuimd.

In beschaafd Nederlandsch bestaat sindw
ruwen voor levenlooze voorwerpen het taalge
slacht niet meer. Reeds tüdens Vondel was dat
"erdwenen.

De spellingwijze De Vries en Te "Winkel was
goed bedoeld, maar was te moeilijk. Reeds na
twintig Jaar begon men er aan te knabbelen
in 1891 kwum de Kollewünbewcging op en ge
leidelijk verdwenen allerlei buigingsuitgangen
geheel.

Het compromis zal niet ieder bevredigen.
Maar wat de minister nu wil gaan doen, maakt
het nog erger. Overal zal over de spelling
methode een beslis.'ing moeten worden genomen
Dc spelling wüzigt de taal niet. De Bijbel Is
herhaaldelijk wat spelling betreft, gewijzigd,
maar de BUbel is de BUbel gebleven.

In de onderwüzerswereld zün de voorstan
ders van vereenvoudiging zeer talrUk en het
wekt dan ook verbazing, dat de oud-onderwU-
zer Surlng de motie-Tilanus heeft ondertec-
kend.

Cultuurgoederen worden door de vereenvou
diging niet geschaad. En de financiecle gevol
gen er van worden zeer sterk overdreven.

Voor de school beteekent de vereenvoudiging
een Jaar winst voor taalonderwüs. De twee e's
o's of mensch met seh of s hebben met taal
niets te maken. Ook het onderwijs in Indië
wordt zeer gediend met de vereenvoudiging.
En nu de minister. Hü laat de keuze. Wie

had dat gedaent na zUn eerste optreden? Ieder
dacht, diit het met September uit zou zün met
de verwarring.

Waarom heeft de minister niet gezegd, dat
- fl in den ministerraad züu zin niet heeft kun
nen krijger.?

De houding van den minister met al zijn
grooto woorden over, de keuze sticht kwaad.
Wie zal de keuze doen? B. en W., schoolbe
sturen, schooltoezicht? Dc verwarring blijft.
Men kan dan beier een Jaar wachten. Toch
ilde dc heer Ter Laan een poging doen
en uitspraak te krügen. dat met 1 Sept. de
nieuwe spelling moet worden Ingevoerd.

Een motie werd Ingediend, teneinde de
Kamer te doen uitspreken, dat het ge-
WOBHcnt s. aan de wanorde op spelling-
gebied spoedig een eind te maken en waarin
zU daarom den minister uitnoodigt, op 1 Sep
tember tot olgemeene invoering van de
compromis-regeling voor het onderwijs
over te gaan.

De heer «IJl.STRA (a.r.) achtte het spreken
ver chaos en vc:warring In de spelling over
dreven. Er Is een groot onveranderlijk element;
op een klein terrein is er wording. Zoo is he't
altijd geweest, want taal Is leven.

Dpgenen, die de verwarring hebbsn bevor
derd. willen nu In hun geest orde scheppen.
De fouten in het schrüven zijn niet gevolg
an de spelllngmethode. maar van slordigheid
n verwording in de maatBehappü-
Het compromis is geen compromis, maar een
lU'na complete verwezcnlUklng van de 1
;chen der vereemvoudlgers, die met hulp
Ie overheidsmucht hopen de overwinning te
behalen.

De vrb'held, die de minister wil laten,
niet In overeenstemming met de taak der ot
held.

Het Is onjuist te zeggen, dat de buigings-n
dood is. Die bliikt bU dit debat springlevend en
stuk van het volksleven. Zü leeft ln de
schrijftaal <n spreektaal van ons volk. Het
doen verdwünen van de n zal voor de bobel
taling zeer zeker groote moeilijkheden ge
i naar het oordeel der deskundigen. Het is
te hopen, dat we bewaard worden
rooftocht op onze taal.

De flnancieele gevolgen van wat ons bedreigt
zUn niet in overeenstemming met den eisch tot
ilnlgheid.

De oterheld moet zelf kiezen in de schrijf-
Uze. Zo schrijft zelf veel. Hoe zal het gaan
3 de departementen, in wetten en Kon. be
sluiten?

Zal ook de vttJheld. d«c de minister wil laten,
gec-n botsing geven tusschen school cn leven?
De minister kcere op zu'n weg terug. Hij legge
geen .-.pelllr.g op. die door liet leven niet wordt
aanvaard en scheppe door zün vrijheid geen
grooter verwarring.

spelling kan de overheid slecht:
olgen en ipoet dan. na onderzoek op
breed, n grondslag, een keuze doen en daaraan
vasthouden.

Daarom is het te hopen, dat de Kamer de
motie-Tilanus zal aanvaarden.

De heer WIELENGA (a.r.) was het niet een!
met den hem voorafgaanden spreker en had
aardcrvlng voor 's ministers pogen.
De spelling, die met taal niet te maken
heeft, ls een groot volksbelang. Vooral met het
.g op hen. die niet meer dan gewoon L.O.
oni\

Dc geslachtsonderscheiding der woorden V
genwoordlg ia kunstmatig. Allerlei voorscli
n van De Vries en Te Winkel zijn niet altUd
uit te voeren

Spellingvereenvoudiging ia niet revolutionair:
het grootste deel van het Chr. onderwijs ir
oor dc nieuwe spelling.

Voor taalverarming in verband met den BÜ
ei werd niet gevreesd.

Het compromis behoeft niet te leiden tot taal
ernrming. Wettelüke regeling van deze mate-
ie is moeilük en daarom ia vrijheid aan te
bevelen.

Met een gerust geweten zal de heer Wielenga
tegen de motie Tllanus stemmen.

Do heer MOLLER (r.k.) betoogde, dat spel-
ng" zoo eenvoudig mogelijk moet zün, al is dc
„aiverheid niet allfld te bereiken. Vooral moet
gewaakt tegen onwaarheid in do spelling; er
moet zooveel mogelijk overeenstemming zon
tusschen woordklanken en schrift. Als we geen
ch hooien, moeten we die niet schrijven. Wo
blijven dun ln de historische lü'n-

Spelling veranderen geeft onaangename ge
waarwordingen. Men moet het gewende
rangen door lets nieuws en daar moeten
overheen.

De Vries en Te Winkel hebben en dat la
jammer gec-n spelling gemaakt voor het
derwUs. maar voor hun woordenboek. Zü
voor een spelling, die eenvoudig moet zijn. veel
te geleerd.

De overgang van Siegenbeek naar De Vries
en Te W Ir kei is zeer langzaam gegaan. Zoo
zal het iui ook gaan.

- HetZuSden heefl aan- den buigings-Tt geew T>nvoegdneid.
behoefte. Het verdwünen er van heeft rpe-t
vulgikrlseeren tan de taal en de cultuur met?
te maken. Als dc n geen dienst meer doet, moet
zü verdwijnen. Dat is geen gemakzucht.

De heer Moller besloot zijn interessante rede
met de indiening van een motie, waarin de
Régèering verzocht werd strenge e.'schen te
stellen voor de kennis van de Nederlandsche
taai voor alle schu'en en bü alle examens, voor-
nl bü die. welke bevoegdheid vêrleenon -tot het
geven van ouderwfcs.

De heer LINGF.EEh h.g.s) was van meening.
dat de buigings-n net lezen en heg. li pen van
een zin niet moeilijker, maar gemakkelijker
maakt. Herinnerd werd aan den tekst 2 Cor. 5

21: Dien. dio geen zonde gekend heeft. De
beteekenis daarvan ls aanstonds duidelijk door

stel se

per tegenstelling op spellloggebled.

Verandering in den BUbel is steeds op tegen
stand gestuit. Spelling van den BUbel in de
taal van het compromis zal door duizenden

orden afgewezen.

Het compromis was niet eens compleet. Er
behoort een woordenlUst bU. die nog niet eens
gereed ls.

Ook het kostenbezwaar schatte men niet ge
ring.

Gestemd zal worden voor de motie-Tilanus
Prof. VISSCHER (a.r.) achtte de spelling
eer een kwestie opgeworpen door onderwUs-
kringen. dan dut zli ons volk raakt. Met de in
ons volk levende gevoelens rekent de minister
heel weiiH'g.

De minister heeft door zün optreden dc kwes
tie politiek vertroebeld. Elke spelling Is een
compromis; het ware beter geweest als de mi
nister zich ;n deze zaak iets langzamer had ge
haast. Het uIts!Uten der uitgangen ls een pro
ces. dat men aan zich zelf kan overlaten, tot
dat de tüd voor consolidatie gekomen zal zün.
's* Ministers wonderdadige bekeering onder de
glansen der wetenschap, maakt hem nog niet
bevoegd ln deze materie met kennis van zaken
te handelen.

De wijze, waarop de minister z(in bevoegd
heid heeft toegepast. Is niet in het waarachtig
vo'ksbelnng geweckt. Orde scheppen ls goed.
maar dat moet geschieden op een wü
geen schade, doet aan ons constitueele
De minister zweert bij de wilsheid vi

zijcllg samengestelde commissie en handelt
onvoldoende voorlichting,
j Ministers ln uitzicht gestelde decreet ver
wekte beweging, deining in ons volk. De mi
nister onderschatte die niet; die deining is
reactie van het volk. dat historisch leeft en
voelt. Een minister, die democratisch leven wil
moet daar rekening mee houden. In rellglcuse
kringen zat men vasthouden aan een spelling.
samengegroeid is met ons \olksleven. Dat
eer. element van groote beteekenis en de
minister houde met dezen gevoelsfactor reke
ning. Zün autocratisch optreden roept In brecda
kring gevoelens van verzet wakker als "togen
?ir democratisch-fascistische daad.

Zal er iets gebeuren, dun zü het na-onder
zoek van een veelzijdig samengestelde commis-
die tot een compromis kan komen. De mi
nister verzette zich niet te halsstarrig tegen
uitstel van invoering van zün compromis.

Nadat ook nog de heer SNEEVLIET (r.s.p.)

zün oro-vereenvoudlging-meenlng had uitge
sproken. dupliceerde de MINISTER VAN ON
DERWIJS.

Deze zag in de rede van Prof. Visscher een
votum van wantrouwen, maar de rede van den
heer Wielenga was hem daartegenover een
troost.

Waarom moest ik. vroeg de minister, over
mijn optreden zoo beoordeeld worden, terwijl 't
chr. onderwjjg het vrijwel met m(j eens Is?

Hoe had Ik het moeten doen? De commissie-
Ovtrdiep raadplegen? Dan was er nog in geen
jaren resultaat geweest.

lie minister is voorzitter der commissie ge
wórden. opdat hü door het bijwonen dor dis
cussies over alle inlichtingen zou kunnen be
schikken.

De toestand bü het onderwijs is onhoudbaar.
Er is c-en veelheid van spellingen: De Vries en
Te Winkel en Terpstra, worden onderwezen en
bü het voortgezet onderwüs is het nog erger.
Daar moet ren eind aan komen. Met name bü
hel M.O. trekken docenten buiten de Ned. taal
zich van die taal niets aan. Dat moet ook uit
run. Er moet bü alle vakken Nederlandsche
taal geleerd worden. Spelling is yorgeleken bü
de- taal bil zaak.

De Bijb-il staat buiten het compromis, dat al
leen voor net onderwüs zal gelden. Eerst als
de nieuwe schrüfwüze zal blüken te zün Inge
burgerd. kan zij officieel worden izgevoerd.
Maar aan den Statenbijbel raakt de minister
niet Het laat hem koud hoe die gespeld
spelling er van kan blüven zooals die ie. Ook
gestandaardiseerde uitdrukkingen blüven be
staan. (Doupcn in den Naam des Vaders; uil
den booze. bv.).

Voor het. verwijt van den heer Visscher was
dus iilet de minste grond.

De heer Westerman achtte de Ingewikkeld
ste schrijftaal de beste. Dat is echter het beste
argument voor de vereenvoudiging.

Wla Nedeilandsch wil lezen, leze Groen
Thorbecke, Schaepman en Ivuyper. Met hun
schrijfwüze. met de spelling, heeft dat echter
niets te maken. Een lc-ttor heeft met beschi
ving niets van doen. Wie letters weglaat, on
dat hij ze niet hoert, is niets minder beschaafd
dan hü. die overbodige letters wel gebruikt.

Het is zeer wel mogelijk, da't

„eeren" uit het compromis vervallen.

Prof. v. Glnneken is in de commissie steeds
behoorlük behundeld. De comm'lsale-Hilwelei
.heeft achter 's ministers rug gewerkt bü zür
ambtgenooten. Ham- compromis was ongeschikt
Hoe de nieuwe spelling hee't, is dc mtnlstei

dc i..

De heer WIJNKOOP (comm.) zag verband
tusschen de maatschappelüke tegenstellingen
en de 'taal. De vereenvoudiging juichte hü van
harte to.e.

De tüd van het materialisme Ie niet voorbij,
zooals de heer Tllanus zei. maar 13 met de
Russische revolutie pas goed begonnen. Men
komt van de dialectiek van het materialisme
niet meer af.

Tegenover minister Marchant staan de com
munisten mot het grootste wantrouwen

MINISTER MARCHANT- Dat is wederkeerig.

De heer WIJNKOOP: We vragen ons af: wat
bedoelt bü? De berg heeft een belachelijk
muisje gebaard. De minister vergroot, ondanks
al zür. groote woorden, de verwarring. Zün on
gegeneerd optreden gisteren heeft aan de ver
eenvoudiging schade gedaan; zakelük was het
een capitulatie

De vereenvoudiging van het compromis be
hoort in het belang der cultuur te worden In
gevoerd. Daarom pioet de motie-ter Laan wor-
der. aangenomen. Andera blüft de verwarring.

De heer KERSTEN (s g.p.) was het eens met
de rede van den interpellanL De onverschil
ligheid op het gebied der spelling is tot schade
van ons volk. Tegen de ondermijning van het
bestaande stelsel werd niets gedaan.

Het compromis kan geen compromis heeten.
Dc commissie van den minister was geer een-
züdlg samengesteld en hü had ook meer reke-

Ining moeten houden met het verzet tegen zün

Nu dreigt nog grooter verwarring en scher

^ayersc-WUUo

Pc .motie van dtR ,bcfe«. Tilanus trcpdt .liv.ee»
bevoegdheid, die niet aan do Sta,t«n-*Generaat.'
maar aan de Kroon is. De motie wil aan de
Kroon een bepaalde d;vad verbieden, nl. het.
toelaten van een bepaalde schrUfw|jze. Dat gaat'
ar let.

Er zün maar twee wegen: of 't compromis in-
voerér. öf aan De Vries en Te Winkel en het
compromis een geiüke kans geven. Bü dit laat
ste wint stellig het compromis.

Wordt de motie aangenomen en door de Re
geering uitgevoerd, wat dan? De Vries en Te
Winkel dwingend voorschrijven. Dat gaat niet.
Niets doen? De heeren knikken van
Maar dan had het positief ln de motie
3taan. wat ze wél w illen.

Er ls een kans. dat de motie-ter Laan niet
wordt aangenomen. Wordt zü verworpen, dan
is dat schade voor de zaak. Daarom is het
beter de motie terug te nemen.

De minister heeft nu het Inzicht der Kaméi
leeren kennen; hü wenschte geen bindend voor
schrift vooi handelen te ontvangen.

De Geer contra Marchant

De heer DE GEER (c.h.) bestreed de bewe
ring van den minister als nou de motie-Tilanus
staatsrechtelijk onjuist zün. De motie verbiedt
niets, zü verzoekt alleen iets.

In Mei 1917 ls een motlc-Marchant aange
nomen. waarin de minister van Oorlog ver
zocht werd de landstorm-jaarklasse 1908 niet
op te roepen. Die motie ls toen aangenomen,
ook met steun van rechts, waartegen de heer
Marchant geen bezwaar had.

Minister Bosboom meende de motie niet t-
moeten opvolgen. Zes dagen later, op 10 Mei.
diende de heer Marchant een nieuwe inlorpel
latie in om executie van de aangenomen motie
te verkrügen. Die motie ls ook weer aange
nomen. Maar anti-rev. en chr.-hist. waren tegen
dc-ze executie-motie, omdat zü was een motie
van wantrouwen en zich begaf op het terrein
(uitvoering eener wet), waar de Kroon beslist.

Als de motie-Tilanus zou worden aangenomen
en de minister haar naast zich zou neerleggen
wal de heer De GeëC niet verwachtte en
er kwam later een motie van afkeuring, dan
zou de heer De Geer daar tegen stemmen. Ge-
lük ln 1917.

ZONDAG 24 JUNI
BLOEMENDAAL 245. 9 M.

10 00 v.m. en 5.C0 n.m. Kerkdienst vanuit
de Geref. Kerk. In beide diensten zal voor
gaan Ds. Brussaard.

HUIZEN 1875 M.

NED CHR RADIO-VEREENIGING

9.30—10.20 Gewijde gramofoonmuziek.
(Caruso, Crooks, Vincent c.a).
10.20-± 12.00 Kerkdienst uit de Evang.
Luth. Kerk (Oude Kerk), Spui. te Amster
dam. Voorganger. Ds. J. P. .v. Heest. Orga
nist: Jac. Bonset. 1 Orgelspel. 2 Votum. 3
Gemeentezang. 4 Schuldbelijdenis en genade
verkondiging. 5 Gebed. 6. Schriftlezing. 7
Gemeentezang. 8 Prediking. 9 Gemeente
zang. 10 Dankzegging. 11 Gemeentezang.
12 Zegen. 13 Orgelspel
±12.00—12.15 n.m. Gewijde gram.muziek.
Dir. dir Jehava will ich singen; Alles was
Odem hat; Der aber die Herzen forschet,
J. S. Bach. Thomanerkoor. Leipzig, o.l.v.
Prof. Dr. Karl Straube.

5.00—5.50 n.m. Gewijde muziek door: Jo
Aldag, alt-mezzo. Ferdinand Kloek, studio-
orgel.

5.50 n.m. Kerkdienst uit de Ned. Hcrv.
Kerk te De Lier. Voorganger: Ds. Joh.
Langman. Organist: mej Mien Keyzer. 1.
Orgelspel. 2. Voorzang Ps. 89 7 en 8.
3. Votum. 4. 12 Artikelen des Geloofs. 5.
Zingen. Gez. 52 13. 6. Schriftlezing: Jo
hannes 3 22—36. 7. Gemeenschappelijk
gebed. 8. Gemeentezang Ps. 138 2 en 3.
9. Tekst: Johannes 3 30. 10. Prediking. 11.
Gemeentezang: Gez. 50 1 en 2. 12. Slot
prediking. 13. Dankgebed. 14. Gemeente
zang: Ps 25 4. 15. Zegenbede. 16. Orgel
spel. Na den dienst tot 7.45 n.m. Gewijde
muziek. Selig sind. d;e da Leid tragen.
Brahms. Chor der Singakademie, Berlin,
o.l.v. Prof. Schumann.

BUITENLAND

10.20 v.m. Kalundborg 1261 M.: Kerkdienst.
8.20 n.m. London Reg .342.1 M.s Metho
disten-kerkdienst. 1 Hymne: Immortai. in
visible. God only wise. 2 Aanroep om hulp
en Onze Vader. 3 Tekst: Joh. I. 1927.
Tim. IV. 7—8. 4 Psalm 46 5. Gebed. 6
Hymne: Fill Thou my life. 7 Preek. 8 Hym
ne: Fight the good fight. 9 Gebed cn zegen.
8 20 n.m. Midland Reg. 391.1 M.: Kerk
dienst in St. Mary's Church. Nortingham.
1 Hunne: Trough the night of doubt and
sorrow. 2 Introductie op het thema. Christ
the Prince of Peace. 3 Psalm 46 God is
our Hope and Strength. 4 Text: Joh. XV,
vrs. 25 en vlgd. 5 Koorzang: Gome my
way, my Truth, my Life. (Smith). 6 Preek.
7. Koor: I was glad, when they said unto
me (Parry)8 Gebeden. 9 Hymne: Once to
every man and nation. 10. Zegen.
8.15 North. Reg. 449.1 M.: Kerkdienst in
the Kendal Parochiekerk. 1 Versikels. 2
Psalm 121. 3. Bijbellezing: Matth. XI 28
30. 4 Nunc Dimittis. 5 Boodschap en Col
lect. 6 Lofzang: „My soul, there is a coun
try", 7 Hymne; „Breathe on me. Breath
of God". 8 Preek. 9 Hymne: „Fill Thou
my life, O Lord my God". 10. Zegen. Or
gelspel.

8.15 n.m. Scott. Reg. 373.1 M.: Schotsche
Kerkdienst in St. Machar's Cathedral. Aber
deen. 1 Psalm 145 1—6. 2 Gebed en Onze
V^der. 3 Hymne: t,Magnificat". 4 Bljbel-i
lezing^ 5 Gebéd. S Hymne: „Come Holy
Ghost, our hearts inspire". 7 Preek. 8 Hym
ne: „Now God be with us for the night is
closing". 9. Zegen. Orgelspel. 3.35 Kerk
dienst. 1 Orgelspel. 2 Hymne: „O God. our
help in ages past". 3 Gebed. 4 Bijbellezing.
5 Toespraak. 6 Preek. 7 Lofzang: „Jerusa
lem". 8 Orgelspel.. 9 Hymne- „Peace in our
time. O Lord". 10 Toespraak. 11 Hymne:
„These things shall be". 12 Zegen.

MAANDAG 25 JUNI
HUIZEN 1875 M.

NED. CHR. RADIO VEREENIGING

8.00—8.15 Schriftlezing en meditatie.
8.15930 Gramofoonmuziek.

10.30—11.00 Morgendienst door J. Valk.
11.00—11 30 Lezen van Chr. lectuur.
11.3012.00 Gramofocomuzick.
12.00—12.15 n.m. Politieberichten.
12.15—12.30 n.m. Gramofoonmuziek.
12.302.00 n.m. Orgelconcert uit de Lu-
thersche Kerk. Kloveniersburgwal, te Am
sterdam, door den heer J. H. van Eek.
2.002.45 n.m. Populaire gramofoonmuziek.
2.45—3.15 n.m. „Zomersnoci van vrucht-
boomen". door A. J. Herwig.

3,15—3.45 n.m. Cursus knippen en stof-
versieren.

3.45—4.00 n.m. Verzorging zender.
4.00—5.00 n.m. Bijbellezing door Ds. A.

Wijngaarden.

5.00—5.15 n.m. Gramofoonmuziek.

5.15—6.15 nun. Christelijk liederenuurtje»
door Johannes de Heer.

6.15—630 n.m. Gramofoonmuziek. Orgel
werken.

6 307.00 n.m. Vragenuurtje.

7.00—±7.15 nun. Politieberichten en Ned.

Chr. Persbureau.

7.15—7.30 n.m. Gramofoonmuziek. of „Eed
greep uit het dagelijksch gebeuren".
7.30—800 n.m Vragenuurtje. (Vervolg).
8.008.15 n.m. Gramofoonmuziek.

8.15—9.45 n.m. Kerkconcert in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam, door de Kon. Christ.
Oratorium-Vereeniging, o.l.v. Hubert Cuy«
pers. Solite: Rosa Spier. harp. Orgelbegelei
ding door Hubert Cuypcrs. Gemeenschappe
lijk zingen: Gez. 3 1 en 3. 1. Psalm 3,
bew. Cuypers. 2. Gezang 268. 3. Con
cert. Handel. Harp cn orgel. 4. Psalm
124. 5. Gezang 232. 6. Hymne sacrc,
Debussy. Harp en orgel. 7. Psalm 93.
8. Gezang 44. 9. Variations pastorales
sur un vieux Noël. Marcel Samuel Rous
seau. Harpsolo. 10. Psalm 6. 11. Ge
zang 50.

9.45—10.15 n.m. L. van Klinken: „Kinde
ren. wat zijn ze?".

10.15-10.25 n.m. Vaz Dias.

10.25—11.45 n.m. Gramofoonmuziek.

HILVERSUM 301.5 M.

V.A.x<.A

8.01 Gramofoonmuziek.

9.00 De Notenkrakers o.l.v. Daaf Wins, j

V.P.R.O.

10.C0 Morgenwijding

V.A.R.A.

10.15 „De oranjebloemekens". Een schets
van Felix Timmermans, voor te dragen door
Janny van Oogen.

1035 De Notenkrakers o.l.v. Daaf Wins.

11.00 „Lode Lacht!". Een vertelling van
Vera Robinson, voor te dragen door Janny

van Ocgen.

11.15 De Notenkrakers o.l.v. Daaf Wins.

12.01 n.m. Klein Ensemble o.l.v. Frits Ba-
kels.

2.00 n.m. Verzorging zender.

2.15 n.m. Voor de vrouwen. Mej. Bep de
Vries spreekt over: „Voedingsleer in vogel
vlucht".

2.45 n.m. La Boheme. Opera in 4 acten
van Puccim. Uit te voeren door: Koor cn
Orkest van Scala te Milaan o.l.v. Carla
Sabanjo. Solisten: mevr. Rosina Torri. so
praan. Mej. Vitulli. sopraan. Badini, bari
ton. Giorgini. tenor. Barachi. bariton. Man-
frini, bas. Nessi. tenor. Baccaloni, bas,
(Gramofoonmuziek)

4.30 n.m. Na Schooltijd. Rolien Numan ver
telt

5.00 n.m. Mozart-programma. (Gramofoon-
5.58 n.m. Overgang naar den versterkten
muziek).

zender.

6 01 n.m. Orgelspel door Joh. Jong.
6.30 n.m. Muzikaal babbeltje. Piet Tiggera
spreekt over: „De opera Fidelio" van Lud-
wi gvan Beethoven.

7.20 n.m. Viool-recital door Alexander Feiil
land. A. d. vleugel: Felix dc Nobel.

8.01 n.m. Herhaling van S.O.S.-berichten.
8.03 n.m. Neerlands Natuur II. „Dierenle
ven op de Veluwe". Causerie door Dr. H,
Hengel.

S 20 n.m. De Flierefluiters o.l.v. Jan v. d.
Horst m.m.v. Marie Vos. zang.
9.00 n.m. Nieuwe Spoorgids, Meneer? Eed
humoristisch luisterspelletje van Huib Wou
ters. Op te voeren door Tooneel o.l.v. Wil
lem van Cappellen.

9.20 n.m. Marie Vos zingt met pianobegelei
ding van Cor Steyn.

9.30 n.m. Orkest o.l.v. Hugo de Groot.
10.00 n.m. Vaz Dias. Daarna: Gram.muziek,
10.15 n.m. Orkest o.l.v. Hugo de Gróót.
10.45 n.m. „De Naam" (Henri Barbusse),
Voordracht door Adolf Bouwmeester.
11.00 n.m. Orkest o.l.v. Hugo de Groot. f*
1130 n.m. Gramofoonmuziek.

12.00 Sluiting. i

BUITENLAND

11.05 n.m. Daventry 1500 M.: Vice-adml-
raal Sir Charles Garpendale: ..To discuss
Europe's broadcasting problems7.50
n.m. „The treaty of Versailles. The
treaty and the present state of Europe.
8.20 n.m. Gevarieerd programma. 9.05
n.m. „The happy hikers", een landelijke
excursie met muziek.

5 40 n.m. Keulen 455.9 M.: „Sheharazade"*
syraphonische suite van Rimski Korsakoff.
7.20 n.m. Breslau 315.8 M.: Rudolf Watzke

zingt.

S.10 n.m. Beromünster 539.6 M.: „Die ver-
kaufte Brautopera van Smetana.
8.20 n.m .Oslo 1186 M-: „La Tosca", opera
van Puccini.

9.05 n.m. Radio Suisse Romande 443.1 M.|

Russische muziek.

9.05 n.m. Parijs (Radio) 1648.4 M.: Sym
phonic-concert.

10.20 nun. Milaan 368.8 M.: Kamermuziek,

beide spellingen wil zien opgelegd. De
voudigde schrüfwiize Is ook van belang voor
Zuld-Atrika.

De heer TILANUS (ch.) herhaalde, dat hü
voor dualisme op spellliiggebied zeer bevreesd
Is. Dat dualisme Is veel erger dan de toestand

De motie is niet negatief. De Kamer, kan
niet zeggen hoe de spelling moet zün. Maar
verwezen ls reeds naar de spelling-Terpstra.
Het ls echter geen zaak om daarover de Kamer
een uitspraak te laten doen. 2e kan wel zeg
gen, dat ze den toestand van verwarring, die
dreigt, niet wil.

Mocht de motie worden aanvaard, dan hoop

te de heer Tilanus. dat de Regeering er reke
ning mee zou willen houden,

MINISTER MARCHANT meende, dat de mo
tie een daad van de Kroon bü voorbaat af
keurt.

De heer DE GEER: Mag de Kamer geen
wensch uitspreken? U begrüpt blijkbaar van
het anti-rev. staatsrecht niets

De MINISTER. Men wil nu Terpstra, maar
dan komen dezelfde bezwaren. Laat de Kamen
dan zeggen wat ze wil.

De stemming over de moties werd bepaald
op a.s. Woensdag 1 uur. Dinsdag vergadert do
Kamer niet.

Te 6.40 uur werd de vergadering verdaagd-

FEUILLETON

Een verhaal uit 't begin van deze eeuw

Zoo ging in den kleinen kring alles stil
en geleidelijk voort, maar in de groote
wereld daarbuiten heerschte overal een ang
stige spanning, een hevige verontwaardi
ging tegen het groote, machtige Engeland,
dat door zijn onuitputtelijken gouddorst en
rampzaligen heerschzucht verblind, den ooi--
log was begonnen tegen de beide kleine
boeren-republieken in het xerre Zuid-Afrika.

Reeds vele weken had Agnes op de- Zater-
dagsche Cheeuurtjes den heer van Rhenen
met 'zijn gasten over den gespannen toe
stand hooien spreken; sommigen hoopten
tot het laatste toe op een schikking, maar
de heer van Rhenen was met anderen de
meening toegedaan, dat de oorlog onvermij
delijk was.

En hun vrees bleek maar al te gegrond,
toen Krugers ultimatum werd verworpen en
op den 11 den October 1899 de oorlog uitbrak

Agnes stelde een levendig belang in dit
alles, zij had eenige verre bloedverwanten
in Transvaal, en gevoel*e diep medelijden
voor de vrouwen en kinderen, die hun
mannen en vaders moesten zien heentrek
ken naar den strijd tegen den ovcrmach-
tigen vijand.

De belangstelling in het lot der Boeren

was algemeen, overal op straat hoorde men
in dio eerste dagen de kansen der beide
partijen besproken; warm klopte aller hart
voor het vrije volk, dat, als Nederland
weleer, zijn rechten en vrijheid hoog hield,
en liever wilde strijden ten bloede toe daa
deze prijs geven.

De geestdrift van Piet en Karei yan
Rhenen kende geen grenzen.

Als om halfacht 's morgens de eerste post
aankwam, die de courant medebracht, kon
kon men beiden de trap hooren afhol len om
het laatste nieuws te lezen, voordat hun
vader zich aan de ontbijttafel van de cou
rant meester maakte. De enkele volzinnen
die zij dan te hooren kregen, voldeden hen
niet, zij wilden alles weten en overwonnen
daardoor hun lust tot lang in bed liggen,
waaitegen hun moeder een voortduienden
strijd had te voeren.

Hadden de Boeren het een of ander voor
deel behaald, dan liepen zij in triomf het
huis rond, klopte aan iedere deur en kon
digden liet heugelijke nieuws met luider
stem aan; was er daarentegen een slecht
bericht van het oorlogsveld, dan kon hun
moeder het duidelijk aan hun gezicht zien,
als zij beneden kwam om voor het ontbijt
te zorgen.

's Morgens, 's middags en *s avonds loor
dc men hen het Transvaalsche Vo.ks'led
fluiten of zingen, en hun bedreigingen tegen
d« Engelschen waren lang niet malseh.

„Ik ben blij. dat ik Piet heet'', zeide de
oudste eens.

„Zóó, waarom?" vroeg zijn moeder.

„Wel, zoo heet Joubert ook, ik wou maar
dat ik oud eenoeg was om hem te gaan
helpen, moede»."

„Ik ook", vieS Karei in, „ilc zou al die
Engelschen wel willen doodschieten-"

„Kinderen, kinderen", zei mevrouw vsn
Rhenen, „zoo moet je met spreken. Natuur
lijk mag je hopen dat de Heere aan de
Boereu de overwinning geeft en daarom
/oet je maar trouw voor hen bidden, maar
al dat schelden op de Engelaciien geeft
niets, daar doe je meer kwaad dan goed
mee. Je weet wel, dat we ook onze vijanden
moeten liefhebben, nietwaar, en dat betee
kent niet, dat we zoo over hen praten."

„Maar moeder! hoe kunnen we nu de
Engelschen liefhebben, we kunnen toch niet
hopen, dat ze de overwinning behalen, zoo
als ze wel graag zouden willen, die lec-
lijkers!" riep Piet.

Doch Karei, meer nadenkend, dan zijn
broeder, zei: „Misschien beteekent liefheb
ben ook bidden, dat ze hun onrecht inoguu
inzien en zich bekeeren, is het niet,
moeder?"

„Juist, mijn kind, dat is de besta wi
antwoordde mevrouw van Rhenen, „w:e dat
trouw doet, helpt de Boeren het mecsl."

Overal in het land, in steden en óerpen
werden bidstonden gehouden, en talrijke
scharen kwamen in de bedehuizen bijeen
om redding cn hulp af te smeckcn voor de
strijdende broeders.

Misschien waren er onder hen, die uit
nieuwsgierigheid medeliepen, maar ..eker
kwamen er velen, die er waarlijk behoefte
aan hadden, hun nooden voor Gods troon
neder te leggen.

„Ik vond dezen morgen een stukje, dat
zeer goed mijn gevoel over de bijeenkomsten
voor Transvaal weergeeft", zei mevrouw
van Kheuen op een Zaterdagmiddag, toen

Agnes, met een hoogc kleur van het loopen
ïn den scherpen oostenwind, de kamer
binnentrad.

„Kom even bij het vuur zitten, juffrouw
Meertens, en warm u een beetje, ik heb het
juist wat opgestookt, omdat Lily, het zot»
koud had, dan zal ik u het stukje voor
lezen."

„Ja, de wind is koud, hij blaast door alles
heen", antwoordde Agnes, zich op het lage
stoeltje zettend, dat mevrouw van Rhenen
haar toeschoof, „ik wil het heel graag hoo
ren, mevrouw."

Lily's moeder nam tegenover haar plaats
en begon te lezen:

„BIDSTOND."

De klok der hoofdkerk had zeven u'ir
geslagen, en de laatste nagalm trilde uag
door de lucht, toen de zware deureu lang
zaam werden geopend.

Een groote menigte, die reeds geruimen
tijd geduldig had staan wachten, stroomde
naar binnen. Als het geluid eener rusteloos
bruisende zee, klonken de tallooze voet
stappen over het steenen plaveisel.

In korten tijd was het ganse he, groote
gebouw tot in zijn verste hoeken gevuld
Alle zitplaatsen, tot die op dc achterste
galerijen toe, waren ingenomen; enk de
jonge mannen hadden zich zelfs jen piaatsje
xeroverd op de luifels der banken.

Tot onder het orgel, tegen de hoofdJeuren
aan. stond dc menigte, man aan man

Toen de sprekers, ontroerd door den aan
blik dezer ontzaglijke schare, optraden,
heerschte er een ademlooze stilte, waarin
hun krachtige stemmen, ellkander af wisse

lend, tot allen doordrongen.

Een eerbiedige siddering doortrilde ce
harten, toen aan het eind der samenkomst
het gebed tot God opsteeg, als eou .nood
kreet uit de diepte, om redding en hulp,
terwijl de gansche ziel der gemeente zich
daarna uitstortte in het slotlied:

Waar trouwe vriendenhanden
Niet redden, daar is God.

I.i dood en doodsche banden,
Ja, overal is God.

Het was Transvaal-bidstond.

Onder het spelen der beide volksliederen
ging de groote schare in stilte naar huis.

Op den arm van haar kleinzoon geleund
liep een oude dame.

„Grootmoeder", zei de jonge aian, „inecnt
ge dat al deze menschen nu waarlijk ge
beden hebben?"

„Mijvi jongen", antwoordde zij, „onder beu
waren gewis vele kinderen Gods. wier ge
bed doordrong tot den troon, ja ol l.et
Vaderhart van den Al machtigen God, mam
één ding was er, dat mij dezen avond bizon
der trof.

Zie, deze groote schare gaf getuigenis;
want het is, zooals ik het eens zoo schoon
hoorde uitdrukken: „Ons komen tot, ons
nederzitten in de kerk is geen onverschil
lige zaak, het is een getuigenis."

En deze menigte getuigde door haai
komen: „Wij wilden zoo gaarne helpen,
maar wij kunnen niet: indien daar hulp
voor onze strijdende broeders komen zal,
dan moet die hulp van Boven komen." F.n
waar déze overtuiging leeft, in ren enkele
hicnschcnziel of in een geheel volk: ,de

hulpe moet van Boven komen", daar ia
reeds een groote schrede gedaan op den
goeden weg."

Zoo gingen die beiden te zamen huis
waarts. Boven hen schitterden de sterren
ra de heldere najaarslucht, en als ij on
willekeurig naar den blauwen hemel op
zagen, dan baden zij nog eens «n stille uit
het diepst hunner ziel: „Zend, Heere, Uw
hulp uit het Heiligdom, want menschcnhulp
is enkel ijdelheid."

„Ja", zei Agnes, terwijl zij nadenkend
voor zich uit in de opflikkerende vlammen
van het houtvuur staarde, „ik geloof, d-«t
het waar is, het is reeds veel wanneer oe
menschen van alle aardsche hulp leeren
afzien, om alleen het oog naai- Bov-n to
richten.

Ik vond ook juist een dergelijk stukje in
een weekblad voor de jeugd en bracht het
voor Lily mede, het is misschien wel i^ta
te hoog voor haar, maar ik dacht toch, Jat'
het haar genoegen zou doen."

„Hè toe. juf, lees het eens voor. we zitten
nu zoo gezellig", zei het kleine meisic, van
haar rustbank bij het raam.

„Ik zal het ook gaarne hooren". voegde
haar moeder er bij, „het is wonderlijk, maar
alles wat over Transvaal wordt beschreven,
boezemt ons belang in, het i? of we cc
nooit genoeg van kunnen hooren."

(Wordt vervolgd!