DINSDAG 12 JUNI 1934
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
Tweetal" Te Huizen (N.H.) R. Schippers te
Draohtster-Compagnie en J. Snocy te 's-Graven-
moer. - Tweetal: Te Zeist. W. H. van der
Vegt te Goes en H. A. Wiersinga te Vlissimgen.
Beroepen: Te Huizen (N.H.), J. Snoey te
NED. HERV. KERK
Tweetal: Te Amsterdam (vac. Ds. Bahr) H.
Firaker, cand. te Bochum en P. Fabricius, cand. te
Neunstadt.
Beroepen: Te Zutphen, N. Padt te Zand-
vóort. Tc Witmarsum, J. P. v. Mullum, cand.
te Amsterdam.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal" Te Werkendam, M. Hofman te
Krabbendijke en A. Verhagen te Middelburg.
BAPT. GEM.
Een
Dr. J. IRVING BROWN
bekende f.guur in het Rotterd;
ten. Dr. J. Irving
kerkelijke leven, en ook
Brown, predikant der Schotsch-Herv. Gemeen i
heeft na 47-jarigen diensttijd afscheid genomen
van zijn gemeente. Hij kon dit helaas niet doen
de gebruikelijke wijze; zijn gezondheidstoesta
heeft hem belet, een afsdieidspredikatie te houd'
In zijn plaats heeft Dr. L. D. Poot van 's-Gra-
venhage Zondag j.l. een afscheidswoord gespro
ken in de Schotsche kerk. Dr. Irving Brown ii
benoemd tot Officier in de Orde van Oranje
Nassau. Hij is o.m. de schrijver van het geestige
boekje „An Irishman's difficulties with the Dutch
langua gc".
JUBILEUM Ds. J. P. BUISKOOL
Zondag^ j.l. beeft Ds. J. P. Buiskool, N.H. Predi
kant te Krimpen a. d. IJssel een herdenkingsrede
gehouden in verband met zijn 25-jarig ambts
jubileum. Tot tekst had hij gekozen Hand. 2622;
..Dan hulpe van God verkregen hebbende, sta ik
tot op dezen dag". Aan het einde van den dienst
AFSCHEID F. COLENBRANDER
Nu de Geref. Kerk van Arnhem in Ds. J. C.
J. Kuiper van O. en W. Souburg een derde predi
kant a.s. Zendag ontvangen zal, moest de arbeid
van den heer F. Coïenbrander als hulpprediker bij
deze k?rk een einde nemen.
Zondagavond nam de heer Colenbrander af
scheid van de gemeente van Arnhem in een kerk
dienst in /fat deel der stad, waarin hij speciaal zijn
arbeidsveld had. De heer Coïenbrander deed dat
met ten predicatie over Ef. 6 14-17. De heer
(yeJembrander besloot zijn predicatie met de ge
bruikelijke toespraken. Hij werd toegesproken door
Ds. Douma namens kerkeraad en gemeente, die
hem dankte voor zijn trouwe en toegewijde arbeid
in dit stadsdeel en hem wees op de rijke vruchten
die zijn arbeid heeft mogen dragen. Toegezongen
■werd hierna Ps. 134 3.
Reeds in een bijeenkomst aan den vooravond
van dit afscheid heeft de gemeente en hebben tal
van organisaties in haar midden afscheid genomen
van den vertrekkenden hulpprediker. Deze bijeea-
kemst stond ender leiding van den heer J. Bloem
hof en vond plaats in de Talmaschool. Afgevaar
digden van de Geref. Mannenvereeniglng, Geref.
Stadsevangelisatie, de Geref. Jongeiingsvereen, en
de catechinsanten hebben het woord gevoerd. Ds.
Douma sprak een woord namens den Kerkeraad
en voor zich persoonlijk en sloot de bijeenkomst
met dankzegging.
Hoezeer de heer Colenbrander om zijn persoon
en arbeid in de Arahemsche gemeente werd ge
waardeerd bleek wed uit de verschillende aangebo
den geschenken, hl. een klok, een stoel, een ets,
ken van Calvijn enz.
de Zeeuws olie Gereformeerde
predikanienconferentle tc Goes gehouden.
Ds. M. Vreugdenhil hield 'n referaat over:
,,De leer van de twee naturen van Christus
in de symbolen" en 'Ds W. H. van der Vegt
over „De preek en liet publieke leven."
NIEUWE GEREF. KERK TE
SCHEVENINGEN
In de Duindorpwijk te Scheveningen. waar de
Geref. Kerk thans een plaats van samenkomst
heeft in de. voor dit deel veel te 'klein wordende,
Colijnsohcol, wordt de bouw van een nieuwe kerk
voorbereid.
KERKHERSTEL-CONFERENTIE
Op Kasteel Hemmen
Gisteren en vandaag is op kasteel Hem
men de -4c Conferentie van het Ned. Herv
Verbond tot Kerkherstel gehouden. Als spre
kers traden op Prof. Dr. Til. L. H ai t je
an a vaai Groningen niet het onderwerp:
„Kerkherstel achterwaarts gericht?"; Ds G.
C. Postma van Oudenhosch over „De
practische arbeid voor Kerkherstel. Moge
lijkheden en moeilijkheden;" en Prof. Dr W
J. Aalcle >r s van Groningen onet liet onder
werp:
„Wat nu?"
Prof. Aalders ving zijn rede aan met te
zeggen dat hij een vraag doet, geen stel
ling poneert. De kwestie is dus open. Ook
slaakt hij geen kreet, maar doet een vraag:
er wordt dus een antwoord verwacht, dat
God geven wil aan wie ernstig vraagt.
Hij begint met de situatie te teekenen. Er
groeit 'belangstelling van de concreete his-
toris-ch-geestelijke grootheden, als staat en
volk, in hun eigenaardigheid. Zoo ook voor
de Kerk in haar eigenaardigheid. Zij staat
op de grens van twee werelden. Zij is niet
Koninkrijk Gods. Zij is ook niet aardsche ver
eeniging. Juist in deze tussckenpositie ligt
haar karakter. De Reformatoren hebben dit
erkend. Niet de verlossing, maar de ver
zoening is haar terrein. Daarom moet zij
met veel vrede hebben, geduldig zijn. Dit
onderscheidt haar van de secte, die even
smal is als de Kerk breed. Het is met de
Kerk als met het, aarden vat, dat de schat
van het eeuwige Evangelie draagt.
In on-zen tijd wordt de waarde der Kerk
ernstig "erkend. Men dienke internationaal
en interconfessioneel aan Stockholm en
Lausanne. En nationaal en tot de Ned. 1-Ierv.
Kerk beperkt, aan de pogingen om tot reor
ganisatie te komen.
De vrijzinnigen zijn hier altijd tegen ge
weest, omdat zij het karakter der kerk mis
kenden. De rechtzinnigen ten deele ook. Vele
wa;-en eenzijdig geestelijk, medisch inge-
std'd. Anderen hebben in allerlei vorm, niet
opgehouden voor reorganisatie te pleiten. De
nieuwe oriënteering blijkt tegenwoordig
uit het feit, dat verschillende groepen op
reorganisatie aandringen en daarbij uitgaan
van de Kerk als concreete grootheid, met
haar vergaderingen, belijdenis en tucht.
Dit maakt de situatie zoo belangrijk. Ook
dn verband met wat buitenlands geschiedt,
met name in Duifschland. En binnenslands;
de afbrokkeling der Kerk ten koste van de
Gereformeerden, de secten, de R.K. Kerk
en vooral de onkerkelijkheid.
Het is niet genoeg een en ander te consta-
teeren. Er moet worden gehandeld
Niet, omdat er iets gebeuren moet. Hier
over heslist God, wiens tijd niet de onze is
Maar wèl om te doen wat de hand vindt
om te doen
'Reeds nu kan, plaatselijk vooral, veel ge
daan worden door Kerkeraad en predika.nl
in den Kerkelijken weg. Daarbij mag niets
worden overhaast. Het gaat er nle.t om de
vrijzinnigen lastig en de Gereformeerde
Kerk gevaarlijk te vinden. Niet om het
onder elkaar goed tc hebben. Maar om de
Kerk te doen zijn een plaats waar Gods
Woord wordt verkondigd en Zijn Geest
werkt en zoovolen mogelijk bereikt. Daarbij
is er tegenwoordig zulk een deining en
verschuiving ook iu de geestelijke sfeer. Men
hoede zich er voor ontijdig kloven te gra
ven of banden te verbreken. Maar tegelijk
ook om den eisch te vergeten, dat de Kerk
vóór alles moet zijn de draagster van het
Evangelie. Dus evenmin sclioon-schip maken
als de boel hij elkaar houden. Wèl liet ka
rakter der Kerk tot uitdrukking brengen
Van belang is, dat twee vereenigingen,
Kerkherstel en Kerkopbouw, tegelijk op re
organisatie aansturen in dezen tijd van
nood. Er is geen sprake van evenredige ver
tegenwoordiging, of rechten der minder
heden of modus vivendi zonder meer. Men
wil de organisatie der kerk vernieuwen,
haar belijdenis doen spreken, haar leven
verfrisschen, ook, als het noodig is, tucht
oefenen. Deze overeenstemming is van be
lang. Vroeger heeft deze nooit, in zoo breede
kringen, wel bewust, bestaan.
Daarom moet men trachten elkaar te ver
staan en in één richting te streven. De moei
lijkheid schuilt vooral in liet. ontwerp der
huisgemeenten. Over den moderator valt te
praten, Maar wat men met de 'huisgemeen
ten wil acht spreker praematuur en eenigs
zins een „Frcmdkörper" in het plan. He:
wil reeds nu de toepassing maken
van wat eerst moet worden beproefd: de
wérking van de nieuwe organisatie en het
in gemeenschappelijk Kerkelijk overleg ko
men tot wat als „ernstige gronden" tot dif
ferentiatie zou kunnen worden verstaan.
Door al dadelijk de onderstelling te regle-
menfeenen, dat de Kerkeraad kan worden
ontzet of ontheven van een gedeelte van de
ouderlijke macht, handelt men niet juist
en niet wijs. Dit moet ernstige 'bezwaren
uitlokken, kerkrechterlijke en geestelijke
beide.
Laat men de reorganisatie in groote lijn
aandurven en dan wachten op wat zij uit
werkt. Wij kunnen niet anders dan de bed
ding graven. Het is aan God het water er
in te doen vloeien. Reorganisatie is niet on
feilbaar. Ze is ook geen onfeilbaar middel
tot reformatie. In en boven alles is Gods
Geest noodig.
In deze richting moet ernstig naar samen
erking worden gezocht. De tijd dringt er
toe. De situatie schijnt gunstig. De Her
vormde Kerk heeft zich open te stellen
voor de aanwijzingen van God.
DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND
De Diudtsche Rijksminister Dr Frick heeft
>lijkens 'n verslag in de Berl. Börsen-Zeitung
an 31 Mei jl. in een groote rede te Dre-s-
den uitdrukkelijk. verklaard, dat er sterk
gescheiden moet worden tusschen wat tot
het gebied van den staat en wat tot het.
gebied van de kerk behoort, dat de R.K
jeugdorganisaties ongetwijfeld kunnen blij
bestaan, maar dat ze zich tot haar ker
kelijke taak moeten beperken, en dat de
strijd in de Duitsöhe Evangelische kerk
door de leiders en voormannen dezer kerk
zelve beslist moet worden
De gevoeligheid van Duitschland
Alfred Rosenberg beeft, een rede te Bres-
lau gehouden, waarin hij, naast politieke
bespiegelingen, erop gewezen heeft, dat het
nationaal-socialisme, een streep gezet heb
bende onder het verleden, noch de wereld
lijke arm van de eeno, noch van de andere
belijdenis is en ook de andere confessies
alle reden hebben rekening te houden .net
de gevoeligheid van het tegenwoordige
Duitschland, wanneer het gaat oiu het be
houd van Duitsclie historie en Duitsch ge-
dac'htcnbezit.
HET GOD-LOOZE RUSLAND
„Op 1 Mei 1937 geen kerk meer"
De actie der Sovjet regeering tegen God
en Zijn dienst gaat met verbitterde zeker
heid voort. Stalin heeft een decreet onder
teekend, waarbij voorgeschreven is „dat
God binnen drie jaren uit Rusland verwij
derd moet zijn". Op 1 Mei 1937 zoo leest
men daar, zal op het grondgebied van den
Sovjet-Staat „niet één kerk. meer te vinden
zijn". De voorstelling van God zal dan als
een middeleeuwsch begrip, dat gediend
heeft om de arbeidersmassa te onderdruk
ken, buiten de grenzen der Sovjet-Unie ver
bannen zijn.
In het eerste jaar van dezen „oorlog
tegen God" zullen alle religieuze opleidings
instituten (dus ook de scholen) opgeheven
en de dienaren der religie use instellingen
van hun aandeel in de levensmiddelenvoor
ziening worden beroofd. Het tweede oorlogs
jaar zal inzonderheid gericht worden tegen
de religie in het huisgezin; en op het volk
zal dan ,;het atheïsme ingeënt worden."
ZENDING EN PHILANTHRQPIE
ZENDINGSCONFERENTIE
TE AMSTERDAM
In de Luthersche Kerk aan het Spui zai
van 1724 Juini een Zenddngsconferentie
worden gehouden, onder het motto: „Hon
derd procent voor Christus". De samen
komsten zullen gedurende de Zondagen en
weekdagen telkens plaats hebben te 3 uur
's middags en 8 uur 's avincis. De bekende
Russische Evangelist, Pastor W. Fetler, ex-
predikant van Petrograd, die kort geleden
zes samenkomsten hield in de Engelsche
Kerk, hoopt de leiding van de conferentie
te hebben.
Dc Directeur van de Joodsche Afdeeting
van het Russissch Zendings-Genootschap, de
Joodsche Evangelist Moses H. Gitfin hoopt
eveneens te spreken.
Ds. H. PERSON
In de Vluchtheuvelkerk te Zetten is Zondag j.l.
de 100e geboortedag van Dr. H. Pierscxi herdacht
door Ds. O. G. Heldring, Dir. der Heldringgestich
ten, die sprak naar aanleiding van Hebr. 13:7 en
8 Des morgens waren kransen gelegd op de gra
ven van Dr. H. Pierson en van Mevr. Pierson-
Oyens. De officieel^ gedachtenisviering is bepaald
op 19 Juli.
ZONDAGSSCHOOL TE HELLEVOETSLUIS
De Ned. Herv. Zondagsschool „Ebcn-Haëzer
te Hellevoetsluis 'hoopt dit jaar haar 75-
jarig bestaan te vieren. Het ligt in de bedoeling 20
Juni a.s, des avonds te 7 uur in de Ned. Herv.
Kerk aldaar een herdenkingsdienst te houden,
waarin zullen spreken Ds. F. K. v. Evert en de
voorzitter der Zondagsschool.
GIFTEN EN LEGATEN
'De diaconie der Geref. kerk van Delft ontving
een legaat bestaande uit 5 obligaties elk van
f 100, waarvan 4 ten laste van de Geref. Kerk
en 1 ten laste van de Ver. voor Geref. School
onderwijs aldaar.
Schoolnieuws»
Prof. Dr. A. ten BOKKEL HUININK
Gisteren heeft Prof. dr. A. ten Bokkel Huinink,
benoemd tot gewoon hoogleeraar in de kinderge
neeskunde aan de Universiteit te Utrecht, zijn
ambt aanvaard met het houden eener redevoering.
Na een korte historische inleiding gaf spr. een
overzicht van dc vermindering der zui
gelingensterfte, die overal i>n Europa van
1880 minder wordt. Van toen tot heden is er een
verschil van pl.m. 20 tot ruim 4.5 pet., terwijl het
percentage van dc aparte plaats, welke de zuige
lingen sterf leverbetering inneemt te midden van de
vermindering van de algemeene sterfte, in den
zelfden tijd daalde van pl.m. 20 tot pl.m. 9.
Daarna volgde een bespreking over het geboor
te-overschot in Nederland in verband met de zui-
gel Lngen ste r f te-bes trij di ng.
Voorls werden besproken de maatregelen, die
mogelijkerwijs kunnen voeren tot een vermindering
van de sterfte in de eerste week na de geboorte.
Met de gebruikelijke toespraken eindigde de
nieuwe hcogleeraar zijn rede.
Prof. HEPP NAAR ZUID-AFRIKA
Naar wij vernemen, hoopt Prof. Dr. V. Hepp,
Hoog'.eeraar aan de Vrije Universiteit te Amster
dam, 9 Augustus a.s. naar Zuid-Afrika te vertrek
ken en 16 October in ons land terug te keeren.
Dr. BRüNING NIET NAAR NIJMEGEN
Van de meest bevoegde zijde wordt ons gemeld,
dat bet 'bericht, onlangs in de bladen gecirculeerd
hebbende, dat Dr. Brüning, de oud-Rijkskanselier
van Duitschland, zou aangezocht zijn voor een
katheder aan de R.K. Universiteit te Nijmegen,
van eiken grond ontbloot was en is.
STUDIEBEURS
B. en W. van Gouda maken bekend, dat be-
stuurders-coilatoren van het Hendrik Nannies en
Catrijn Epes Leen tc Bolsward voornemens zijn
over te gaan tot de begeving van een Studiebeurs.
Nakomelingen uit de familie van de stichters, die
naar de beurs wenschen te dingen, en tusschen 12
en 24 jaar oud zijn, zullen zich schriftelijk moeten
aanmelden bij de secretaris, Ds. J. Vink te Bols
ward vóór 1 Juli 1934.
HOOFDBENOEMING
Tot hoofd der School voor C.V.O. te Burg-
werd (Fr.) de heer G. Meulenbelt te
Ni eu w-Roden, die de benoeming heeft aan
genomen.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Tot tijdel. onderwijzer aan de Bijz. L. S. II te
Krimpen a. d, IJssel: de heer J. C. van
Rhijn te Rotterdam (wegens ziekte van Mej.
Brakman)
- Ds. J. P. Snoep te Heerenveen-
Nyehaske hoopt op Zondag 15 Juli afscheid te
nemen van de Ned. Herv. Gemeente te Nyehaske
en Zondag 22 Juli intrede te doen te Hoorn na
bevestigd te zijn door Ds. C. A. Snoep van Kan
tens (Gron.).
A. KORBEE f
Te Bleiswijk is overleden de heer A. Korbee,
hoofd der Ned. Herv. School te Bleiswijk-Kruis-
weg, die 23 jaren het onderwijs gediend heeft,
DE ONDERWIJZERSOPLEIDING
Adres van den Schoolraad
De Schoolraad voor de Scholen met den Bijbel
heeft een adres aan de leden der Eerste en
Tweede Kamer gericht naar aanleiding van het
bij de Tweede Kamer aanhangige wetsontwerp tot
„regeling van de opleiding van onderwijzers en
onderwijzeressen voor het lager onderwijs en van
de bevoegdheid, verbonden aan de akten van be
kwaamheid tot het geven van lager enderwijs".
Met voldoening heeft de Schoolraad de poging
van den Minister tot verbeuring der opleiding en
voorts in het wetsontwerp belichaamd gezien de
uitwerking der finantieele gelijkstelling voor de
■bijzondere kweekscholen.
Ondanks de aantrekkelijkheid der genoemde
punten, acht de Schoolraad bet voorliggende wets
ontwerp niet aanvaardbaar.
De voorgestelde vermindering van het aantal
kweekscholen acht de Schoolraad cngewenscht;
vermindering van het aantal Prot.-Chr, kweek
scholen aiöht bij niet verantwoord.
Toestemmend, dat door de bijzondere tijdsom
standigheden er thans inderdaad een te veel aan
bevoegden is, acht de Schoolraad dit verschijnsel,
hoe betreurenswaardig ook voor de betrokkenen,
evenwel niet een voldoenden grond om deswege
over te gaan tot opheffing van kweekscholen,
welke opheffing (evenals trouwens de oprichting
van nieuwe kweekscholen) eerst na een bepaald
aantal jaren effect sorteert op den aanwas van het
aantal bevoegden. De geschiedenis heeft wel ge
leerd, dat de vraag naar en het aanbod van onder
wijzers dcor velerlei factoren dikwijls op vrij
korten termijn werkend sterk worden beïnvloed.
Te meer eischt de mogelijkheid van een opnieuw
intredend tekort overweging, wijl artikel 32, lid 1,
van liet ontwerp de vrije opleiding
brengt in zoodanige bestaanson-
z e rh e d. da't op recruteering langs dien weg
allerminst met voldoende zekerheid kan worden
gerekend.
Vermindering van het aantal Christelijke Kweek
scholen acht de Schoolraad derhalve onmogelijk.
Het in het uitzicht gesteldei voorafgaande over
leg met de betrokken organisaties biedt z.i. hier
tegen niet voldoende waarborg.
Het belang van de ouders
In de tweede plaats acht de Schoolraad zich ver
placht te wijzen op de belangen der ouders, die
door dit voorstel niet onbeteekenend worden ge
raakt. Verlenging van den duur der opleiding,
waartegenover het ontwerp geen vaste tegemoet
koming uit de publieke kas gedurende de laatste
twee jaren voor het eindexamen stelt, brengt een
ouders mede, waarover niet te licht mag wor
den geoordeeld.
Er zijn nog andere bezwaren tegen de regeling
der bevoegdheden; bezwaren, verband houdende
met de consequenties dezer regeling ten opzichte
van de salarieering der onderwijzers; bezwaren
tegen het opleggen van een normaal leerplan, ver
band houdende met de gelegenheid voor bet on
derwijs in de riebtingsvakken; e.d. Resumeerende,
pleit de Schoolraad in de gegeven omstandigheden
met allen nadruk voor 'het behoud althans
voorloopig van een vier-jarige op
leiding op den grondslag van de regeling vol
gens de Koninklijke Besluiten van 1923.
De Schoolbonden
Voorts verzoekt de Schoobaad met aandrang,
dat er in de toekomstige wettelijke regeling der
onderwijzersopleiding ter zake van de oprichting
eu de instandhouding van bijzondere kweekscholen
een zoo ruim mogelijke bevoegdheid word e
toegekend aan de bonden van scho-
1 e n, welke voor verkrijging en aanvulling van
haar personeel op die kweekscholen hoofdzakelijk
zijn aangewezen.
Met de reguleering van de opleiding bij de wet
worde echter gewacht, totdat de door den Minister
aangekondigde aigehee&e reorganisatie van het
onderwijs in zoodanig stadium zal zijn gekomen,
dat de nieuwe regeling der opleiding beoordeeld
kan worden in onderling verband en samenhang
met het genoemde reorganisatieplan in zijn geheel,
heeft de heer De Jong, Godsdienstonderwijzer,
namens den Kerkeraad en de gemeente den pre
dikant toegesproken.
Indrukken uit Zuid-Afrika
DE HEER H. H. VAN ROOYEN
VERTELT
Taalstrijd en volksbelang
Den dag na zijn aankomst in Rotterdam
vroegen wij den heer H. H. van Rooyen, die
37 jaren in Z. Afrika geweest is en nu voor
het eerst zijn vaderland' terugzag, of hij
zich al thuis gevoelde. Het antwoord was
duidelijk genoeg:
„We gaan gauw weer terug. En graag! O,
die huizen hier!"
En mevr. van Rooyeni, die in 1897 onder
wijzeres aan do Baan in Rotterdam was, en
in 1898 haar ver-
oofde naar Trans
vaal gevolgd
bleek van dezelf
de opinie:
„Ja hoor!
Bloemfontein heb
H. li. van Rooyen
Alzoo: twee maan
den verlof op de
37 jaren! Dat. ge
tuigt van volhar
ding. Precies de
eigenschap,
den heer van
Rooyen te pas
kwam, toen hij
naar Zuid-Afrika
ging, en na er drie jaren te zijn geweest, de
kruitdamp van den Boerenoorlog te zien
kreeg.
Maar waarom dan naar Zuid-Afrika?
„Wel, in dezen "van idealen .beroofden tijd
zal het U misschien vreemd klinken: om in
Transvaal de Nederlandsche taal te helpen
verdedigen."
„U 'bedoelt?"
„Kijk. In 1884 is Paul Kruger rnet vecht
generaal Smits en den dichter van het Trans
vaalsc.he volkslied S. J. du Toit hier geweest
en heeft gevraagd om Nederlandsche onder-
Jullie moet naar mijn land toe
kom". Die oproep heeft, mij in het hart ge
grepen en toen «enige jaren later een com
isio, waarin mijn oude vriend Emous zat
hoe jammer, 'dat ik hem. niet meer zal
ontmoeten jongelui zocht, die naai
rTansvaal wilden gaan, was mijn toesluit ge
nomen".
,yU was toen. toij 't onderwijs hier te lande?"
„In zooverre, dat ik, na aan de Hervorm
de Diaconieschool te Amsterdam te zijn ge
eest, gouverneur was geworden hij een
familie in de mooie omgeving van Haar
lem (Kraantje-lek behoorde tot haar do
„Er is mij verteld, dat u toij ons Ghr. on
derwijs destijds een toekende figuur was".
„Ik toen een der oprichters van die Unie
n Chr. onderwijzers en haar eerelid; in
Transvaal heeft men mijn liefde voor ons
onderwijs op dezelfe wijze gewaardeerd: ik
ben ook eerelid van de Chr. Onderw. Ver
eeniging in Transvaal, en van die in den
Vrijstaat",
„U heeft dus in toeide landstreken ge
wenkt?"
,Ja. Van 18971905 in Transvaal en van
19051923 in den Vrijstaa.t. Mijn vader is
ook nog naar Z.-Afrika gekomen, doch la-
Holland teruggekeerd."
Toen 't spande
„Niet als soldaat-te-velde. Ik had ^reu-
wens in dit opzicht geen opleiding gehad.
Vindt u het niet merkwaardig: wij waren
zes broers en allen vrijigeloot! Intussctoen,
ik had de eed van trouw aan de Z.-Afr. Re-
pulbliek afgelegd, zoodat ik kon opgeroepen
worden. Toon de veldkomet Oorn Thijs, in
wiens ressort ik woonde, zijn deel van 300
burgers moest verzamelen, kreeg ik het com
mondabriefje, om te verschijnen „met paard',
zaal en toom, geweer, munitie en padkost"
(rantsoen). Maar ik had thuis: mijn vrouw,
zwaar zenuwziek tengevolge van de oorlogs-
verschrikkingen, mijn vader en mijn broer
(ook ziek). En ik zei oom Thijs: „Als je
mij commandeert, zal ik gaan, want ik
heb de eed van trouw afgelegd". De veld
komet. liet mij thuis, durfde de verantwoor
delijkheid niet aan.
„Later liepen de zaken zoo, dat hij mij op
nieuw opriep. Ik antwoordde weer: „Als je
mij commandeert, zal ik gaan, want enz.".
Oom Thijs commandeerde n i eten ik kreeg
werk „achter het front": klerk toij den veld
komet. Toen de Engelschen gevaarlijk dicht
in de buurt kwamen, werd mijn redding:
kennis van de Engelsche taal. Want wij
woonden vrij eenzaam en tusschen duizen
den Kaffers. Ik had achter mijn woning
een witte vlag zoo groot als een tafellaken
geplant: neutraal. Den Engelschen officieren
weigerde ik inlichtingen over de Boeren, den
Boeren dito over de Engelschen".
„Werd het u in die dagen niet warm ge
noeg om maar liever naar patria terug te
keeren?"
„Neen. Ik was gekomen voor een ideaal,
ik wilde niet terug gaan voor een oorlog.
Waut mijn onderwijsdoel hield ik in het
vizier. In 1900 nog kreeg ik een lokaaltje
in Petroria, waar ik inet behulp van een
steunfonds in Nederland, onderwijs kon ge
ven. Is het niet merkwaardig: een van mijn
leerlingen daar, Willem Klooster, is inspec
teur van het onderwijs in Transvaal gewor
den en woont nu in Groningen".
„Lieten de Engelschen u dc vrije hand?"
„Zeker wel. Maar zij hebben wel terdege
geprobeerd mij voor K8t Engelsche onderwijs
te winnen, 'boden mij een school met 500
pond salaris per jaar (ik had er 120) en dan
mocht ik alleen de Bij'b. Geschiedenis in
't Nederlandsch geven. Maar ik sloeg het
af. Ik had geen zin, om van Boerenkinderen
Engelsclipiannetjes te maken
Vredeswerk,
„U zei daarstraks, dat u tot 1905 in Trans
vaal is gebleven?"
„Ja. In dat jaar hen ik naar Bloemfon
tein gekomen, waar ik nu nog woon en heb
daar de Chr. Nat. School gesticht, waarvan
de toekende, nu overleden Ds. Willem Post-
ma, voorzitter was. Dan werd ik lector van
het Normal College, wat wij hier kweek
school noemen en zoo kwam ik ten voile
aan mijn ideaal: het Nederlandsch in Zuid-
Afrika door middel van de onderwijzers gt>
hancLhaafd".
„Later is dat veranderd?"
,Jn zooverre, dat niet het Nederlandsch,
maar het Afrikaansoh de beste afweer van
het Engelsch hleek. Van 1916 af werd ons
onderwijs al meer van de Afrikaansche taai
doordrongen, de taal die immers voor de
Boeren en hun nageslacht met de volks
ziel het innigst verbonden was. Daarom ook
zijn de Engelschen meer pro-Ne derl an dsch,
dan pro-Al'rikaansch in hun taai-sympa
thieën; zij gevoelen heel goed, dat de laatste
de Boeren het verst van John Buil verwij
derd houdt. Ik heb dat vaak vergeleken me'
het bekende rijmpje vau de twee honden
(Engeland en Nederland) vechtende om een
Het kantoor
heen (Z. Afrika); de derde (het Afrikaan
sche ibrakkie (klein hondje) liep er ras mee
heen".
„Maar de stam van het Afrikaanech is
toch
„Zeker. En daarom geloof ik, dat in Z.-
Afrika thans plaats is voor Nederland
sche literatuur. Het Afrikaansche kind
moet meer lezen en z'n eigen taai geeft niet
of nauwelijks literatuur. De b est e Afrikaan
sohe schrijvers kennen goed Nederlandsch,
Als het Afrikaansch niet gevoed wordt, uit
den Nederlandse hen. stam gaat het lijden
aanEngelsche ziekte".
„Heeft het Engelsch terrein verloren?"
„In 1905 kon men in Bloemfontein in al
le winkels terecht met Engelsch. Nu, 30
jaar later, misschien nog jn éénDe En
gelsche kinderen, die in Z. Afrika blijver.
1 e e r e n zelfs Afrikaansch".
Wending van levenslijn.
„Mag ik vragen: welke ooi-zaak heeft u
het onderwijs doen verlaten?'
„Een oogziekte, die' mij aan den rand van
'blindheid 'heeft gebracht. I-Iet is mu gelukkig
weer zoo, dat ik met één oog goed zien kan,
maar toen zou voor mij het onderwijs een
gesloten deur zijn geworden. Mijn belang
stelling had echter ook bui te n het onder-
■ijs post gevat; ik was bijv. voorzitter van
,,Die Afrikaanse Verbond" fin 1915) en 3
jaren Later werd ik het van een Volksbank
(spaar- en credietbankiweer later werd een
begrafenisfonds gesticht en zoo is allengs de
weg gebaand naar wat ik thans ben: diirec
teur van een falbriek waar doodkisten, graf
steenen, enz. worden gemaakt."
De kalme zekerheid, waarmede mijn gast
heer van deze nogal lugubere wending in
zijn levenslijn vertelde, teekent. den mar
die, zijn eerste levensdoel geslaagd ziende,
een tweede accepteert, waai- omstandighe
den buiten zijn schuld hem voor plaatsen,
zoodat hij nu 65 jaar oud nog met
frissche kracht werken kan en al doende
nu in anderen zin zijn tweede vaderland
dient. Want, zoo deelde de heer van Rooyen
mij met begrijpelijke voldoening mee:
„Die spaarkas, begonnen met 400, beeft nu
'000 leden, heeft eenerzij ds de menschen
leeren sparen en steunt hen anderzijds met
kleine voorschotten als de nood daar is".
,Hat lintje daar, mijnheer van Rooyen?"
„Is de ridderorde van Oranie-Nassau. Ik
mag die zien als een erkenning van mijn
streven, door de Ned. Regeering, die mij ook
de heer Van Rooyen directeur is.
tot consul in Bloemfontein, heeft benoem!
In deze laatste kwaliteit heb ik al veel ge
daan en 'zou nog meer willen doen, maar
de tijd is ongunstig nu voor bet betrekken
van Nederlandsche artikelen voor Z.-Afrika.
Ik wil de paar maanden hier 'daar ook aan
dienstbaar maken. Groote voldoening heeft,
het mij gegeven, het zoo ver te kunnen bren
gen, dat Hollandsch bier na.ar de Vrijstaat
gezonden wordt. En ook op andere wijze wil
ik den band tussohen Nederland en Z.-Afri
ka helpen versterken; ook als lid van het
Alg. Ned. Vertoond eu van de Ned. Ver. voor
Zuid-Afrika (blijf ik ijveren voor de Neder
landsche stambelangen in Z.-Afrika".
De toestand na.
„Mag ik nog één vraag doen: is de positie
van de Z.-Afrik. Republiek thans zoo, dat de
Boeren tevreden zijn?"
„Daar hebben ze, zooals de zaken n u staan
alle reden voor. De Z.-Afrik. Republiek staat
bijna geheel vrij van Engeland, wat haar
eigen aangelegenheden betreft. En naarmate
die 'hoeren hun taal, ruimer gezien, hun cul
tuur, blijven hinden aan de eigen stam, zal
die positie gunstig zijn. Niet de uiterlijke
band aan Engeland die overigens niet-
knellend is voor den we'ldenkenden Boer
maai- de innerlijke band aan zijn taal en
cultuur bepaalt de toekomst van het volk,
temidden waarvan ik 37 jaren met Lust ge
leefd en gewerkt heb".
Wanneer binnen eendge weken de heer
van Rooyen de boot naar Zuid-Afrika zal
nemen, keert een Nederlander naar Z.-Afrika
terug, die de stamverwantschap tusschen
ons volk en de Boeren zoowel in den be
narden oorlogstijd' als in den wederopbouw
gediend heeft, inzonderheid daar, waar de
toekomst wordt voorbereid: in de school.
Natuurlijk, na zulk een lang, ononderbroken
verblijf „in den vreemde" is de vaderland-
sche snit vervaagd. Maar niet. de stof: Ibeide,
Zuid-Afrika en Nederland, hebben er belang
bij, d;at er mannen en vrouwen zijn, als
de heer Van Rooyen, die Groot-N eder-
1 and in hun wapen hebben geschreven.
Hier is nog veel, heel veel toekomst
muziek te componeeren.
Den heer van Rooyen onzen vriendelij
ken dank voor zijn onderhoud. En straks:
goede reis, wel thuis, in Afrika!
CURAgAOSCHE M.U.L.O.-DIPLOMA'S
Het Ministerie van Koloniën maakt bekend
dat een ingesteld onderzoek omtrent de
waarde van de M.U.L.O.-diploma's A en B,
welke in Curasao, voor het eerst in dit jaar
zullen worden afgegeven aan hen, die ten
staan van een telkenjare doop den Gou-'
teur van Curasao to benoemen commis*
een voldoend examen afleggen, af te ne-
overeenkomstig het programma der
hier te lande bestaande M.U.L.O.-examens,
den Minister van Onderwijs de overtuiging
heeft geschonken, dat aan de bezitters van
de Curaceaosche M.U.L.O.-diploma's dezelfde
reclVen en voordeelen kunnen worden toe
gekend als aan de bezitters van de gelijk
namige Nederlandsche diploma's.
Zie voor Examens blz. 3)
WOENSDAG 13 JUNI
HILVERSUM 301.5 M.
VJV.R.A.
8.00 Orgelspel door Cor Steyn.
8,30 Gramofoomnuziek.
9.30 Onze keuken door P. J. Kers Jr
VJP.R.O.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Uitzending voor de arbeiden, In de
con tinubedrijven.
12,00 De No.enfcrekers oJ.v. Daaf Wins.
2.15 n.in. Knipcursus door mevr. A. van
Blankenvan Kuyk.
3.00 o.m. Voor de kinderen m.m.v. VARA-
tooneel o.J.v. Willem van Cappellen
5.30 n.m. De Flierefluiters oJ.v. Jan v. d»
Horst.
5.58 nm. Overgang naar den versterkten
zender.
6.00 n.m. Jos Plemper, bariton en Didi
Vecht, sopraan, zingen d'uetten. A. d. vleu
gel: Piet Esseliman.
R.V.IL
6.30 n.m. Cursus: „Groote Verkeersproble
men van dezen tijd". V. W. B. K. Versten
„De Binnenvaart".
V.A.R.A.
7.00 n.m. Sporfcuitzenduig. Nabeschouwing
over het wereldkampioenschap voetbal.
7.20 n.m. Saxofoon-recital door Sigurd M,
Rascher. A. d. vleugel: Daaf Wins.
8.03 n.m. Vaz Dias en Varia.
8.07 mn. „De VARA roept!". Zomerfccsi-
lied van S. de VriesRob Smit.
8.10 n.m. VARA-onkest o.J.v. Hu ;o de
8.45 n.m. „De plannen van het N.V.V. ia
zake de T.B.C.-bestrijding". Samen-s^. Lak
door twee personen.
9.00 nan. VARA-orkest o.l.v. Hugo d?
9.32 n.m. Mannenkoor „Zang en Vriend^
schap" o.l.v. L. C. Keereweer.
9.50 m.m. Orgelspel door Joh. Jong,
10.10 n-m. Vaz Dias.
10.15 n.m. „Avondronde". Een schets uit
het Amerikaansch vertaald en voor te dra
gen door Janny van Oogen.
10.30 njn» VARA-orkest o.l.v. Hugo de
Groot,
HUIZEN 1875 M.
NED. CHR. RADIO-VEREENIGING
.8.008.15 Schriftlezing en meditatie.
8.15—9.30 Gramofoonmuziek.
10.3011.00 Morgendienst door Ds. J. W.
Eggink.
11.00—12.00 Hannondiumbespeling door M.
F. J'urjaanz. Zang: mej. D. Mijnhout, so
praan.
32.1512.30 n.m. Gramofoonmuzieik.
12.301.15 nn. Het Ensemble van der
Horst.
1.152.00 n.m. Bespeling van het Studio-
orgefl door Ronald Parker.
2.00—3.00 n.m. Het Ensemble van der Horst
3.00—3.30 nn. Lezen van Ghr. lectuur.
Voorgelezen wordt: „Gods Stem" (II) van
A. Nassau. (Uit: Nieuwe Oogst).
3.303.45 nm. Gramofoonmuziek.
4.00—5.00 n.m. Piano-recital door Corrïe
v. d. Veen.
5.006.00 om. Kinderuurtje door P. A. da
Rover. Zang: mej. L. v. d Valk. Piano,-
K. Brouwer.
6.307.00 nm. Onderwijsfonds voor de
Binnenvaart.
7.00—±7.15 n.m. Pohtieterichten, gevolgd
door Persberichten van het Ned. Clir. Pers
bureau.
±7.15—7.30 nm. Gramofoonmuziek, ot
„Een greep uit het dagelijkcch gebeuren"»
7.30—8.00 n.m. Landbouw/halfuurtje. L»
Büakman: „Boter en margarine".
8.00-8.15 n.m. Ds. J. A. Tazeiaan ,.Wi«i
is er willig?" (1 Kron. 29 5).
8.15—9.30 n.m. Concert in de Groote- o?
St. Bavokerk te Haarlem, door de Christe
lijke Oratorium-V ereanging, te Haarlem,
o.l.v. George Robert. Solis;; Marcel Dupré,
orgel.
9.30—10.00 n.m. P. J. v. Mullem: „De dich
tende schaar". (Iets over de artistieke be-
teek'enis van de filmmontage).
10.00-10.10 nm. Vaz Dias.
BUITENLAND
6.50 nm. Straatsburg 349.2 M.: Kamermu
ziek. 9.05 m.m. Symiphonie-concert.
7.20 n.m. Koningsbergen 291 M.: Concert.
Mozart-programma.
8,20 n.m. Kaiundborg 1261 M.: Fransahe
muziek.
8.20 run. Daventry 1500 M.t Goncert. (Pur-
cöl, Wagner. Brahms)
8.50 nm. Berlijn 356.7 M.: Concert, met
Annie van Kruyswijók, zang.
8.50 nm. Breslau 315.8 M.: Concert, met
Enrico Mainardi, cello.
9.05 n.m. Parijs (Radio) 1648.4 M.: Kamer
muziek. (Gouperin). 9.50 aim. „Le Pro
cés de Louis XVI"; een historisch Luister
spel.
9.35 n.m. West Rcg.: 307.1 M.: „Midsum
mer Eve", van John Dridkwater. Muziek
van Williams.
9.50 Boedapest 549 M.j Het wereldberoem
de Pales trina koor zingt.
10.20 nm. Scottish Reg. 373.1 M.i Marian
McNeill1: „The PEN-dub conference".
10.20 n.m. Radio Suisse Romande 443.1 M.t
„Les fétes du Rhöne"; causerie in de Engel
sche en Nederlandsche taali
RUIL VAN ZENDTIJD
Vanaf 15 Juni tot midden Septem ber zuil en
V.P.R.O. en A.V.R.O. weer zendtijd ruilen,
zoodat de A.V.R.O. gedurende de zomermaan
den wederom gelegenheid krijgt, de Kuihaus-
concerten op Vrijdagavond uit te zenden en de
V.p.R.O. evenaUs de beide vorige winters ook
dezen winter weer de beschikking krijgt over
het halfuur op Dinsdagmiddag van 5.30—6
voor het behandelen van eenvoudig religieuze
stof-.
