TIEN DAGEN IN SOVJET-RUSLAND
Een onderhoud met Dr. Gerard Bakker en
Mevrouw Bakker-Bootsma
Collectivisme zonder God en Zyn gebod
Geweldig snelle ontwikkeling onder den greep
der bolsjewistische leuzen en den dwang
voor mannen en vrouwen om te werken
Dr Gerard Bakker en mevrouw Bakker—
Bootsina. uit Arnhem, behoorden tot de
negen Nederlanders, die van 3 tot 7 Mei j.l.
hel Vierde Congres der Internationale Liga
tegen de Rhcumatiek bijwoonden, welk Con
gres ditmaal in de hoofdstad van Sovjet-
Rusland. in Moskou, werd gehouden.
Daar Dr Bakker en zijn echtgenoote be
kend staan om hun Christelijke levensover
tuiging en in het Geldersche mede leiding
hebben in hel Christelijk organisatieleven,
bood zich hier een unieke gelegenheid aan
voor een vraaggesprek naar aanleiding van
hun Russische reis.
Wij vonden hen daartoe zeer welwillend
bereid.
Het spreekt vanzelf, dat onze belangstel
ling in dit geval niet zoozeer uitging naar
het Congres tegen de Rheumatiek. maar
veeleer naar de meegebrachte indrukken
van het leven in het Sovjetland. We moch
ten namelijk verwachten, dat Dr en mevr.
Bakker hun waarnemingen zouden hebben
gedaan als „met onze oogen", d.w.z., dat zij
daarbij den toets van hun Christelijke le
vensbeschouwing zouden hebben aangelegd
Wij zijn in onze verwachting dienaangaan
de niet teleurgesteld.
Dr en mevrouw Bakker hebben de tien
dagen van hun verblijf op Russisch grond
gebied hun oogen goed den kost gegeven en
kunnen over hun reis onderhoudend ver
tellen.
Men mag van den kostbaren tijd van een
geneesheer niet veel vergen en zoodra we
dan ook in do rustige kamer van 't groote
doktershuis aan de Sweerts de Landasstraat.
hadden plaats genomen, brachten we het
gesprek op de reis.
De reis naar Moskou
duurde twee maal 24 uur.
In Duitschland vierde men juist het
1 Mei-feest, het feest van den arbeid en alle
stations waren daarom versierd met hagen
van jonge berkeboompjes: een alleraardigst
gezicht. En overal waren de huizen gesierd
met groen en kleine vlaggen: rood met rond
wit veld en een zwart hakenkruis daar op.
Door hel massa-vertoon van die kleine vlag
gen, ook aan de groote woonkazernes, wordt
zoo een zeer feestelijke indruk gewekt.
En hoe was de reis door Polen?
Onze hoofdindruk was: dat Polen wel
een zeer groot land is. Verder viel ons op,
dat Polen zeer veel doet voor de representa
tie langs de spoorwegen. Het Duitsche voor
beeld in dezen is blijkbaar goed afgezien.
Het reizen in Polen levert hoegenaamd geen
bezwaren op.
Dat was in Rusland zeker wel anders?
Rusland is
lastig te bereizen
Dadelijk aan het grensstation N i g ol e-
roje, dat we op den namiddag van den
tweeden dag om vier uur bereikten, viel het
verschil op Daar moesten we den trein uit
en een anderen trein in, want, zooals be
kend, heeft Rusland een eigen spoorbreedte.
Wij werden iri een groote douanezaal ge
bracht. Daarin vielen ons allereerst op
groote borden in vier talen, beschilderd met
de bekende marxistische leuze: „Pro
letariërs van alle landen, verecnigt U".
Een nauwkeurig en langdurig onderzoek
van de koffers volgde. De boeken, die men
bij zich had, werden aan een zeer bijzon
dere inspectie onderworpen.
De beambten met wie men te doen had,
toonden geen spoor van welwillendheid.
Onze passen werden afgenomen en we
zagen zc niet terug vóór het einde van de
reis. dus te Moskou. Zooals vanzelf spreekt.,
voelden we ons daarover allesbehalve op
ons gemak De bedoeling van dezen maat
regel ligt evenwe' voor de hand. Gedurende
al den tijd. dat men zonder pas is, is men
volkomen afhankelijk. Ook bij aankomst in
het hotel te Moskou het staatshotel „Me
tropol" werden onze passen afgenomen
en eerst bij ons vertrek weer teruggegeven.
De reis in den trein was ook op zichzelf
weinig aanlokkelijk. Deze bestond uit slaap
wagens met dubbele ramen, welke niet open
mochten, zoodat het er benauwd in was.
De warme lucht in de wagens werd wat in
beweging gehouden door middel van elec-
trische fans Wie de ramen open deed
zoo werd bij het begin van de reis gewaar
schuwd en daardoor gelegenheid voor in
sluiping en diefstal schiep, sloot automa
tisch zijn bagage van de verzekering uit
Hoe men zich onder den druk van derge
lijke dingen voelt, laat zich gemakkelijk
voorstellen. Men beschouwt zich min of
meer als een gevangene. Temeer daar men
de taal niet kent.
Hoe wordt voor buitenlanders aan
het taalbezwaar
tegemoet ck.»men?
Dat wordt heel handig verzorgd door
het eenige Russische reisbureau, de „Intou-
rist", dat in verschillende landen een agent
schap heeft, in ons land te Amsterdam. Dat
bureau heeft in Rusland intelligente Russi
sche jongedames, van 20 a 25 jaar. die ver
schillende talen spreken en als gidsen en
tolken optreden.
In den trein was altijd zoo'n meisje bij
ons, dat ons bijstond en inlichtingen gaf. In
Moskou en Leningrad waren wij steeds van
zulk een vrouwelijke gids vergezeld.
In de hotels heeft „Intourist" een depen
dance. Wilden we een auto hebben om iets
in de stad te gaan zien, dan deden we den
wensrh daartoe even kennen en spoedig
stond een „Lincoln" gereed met chauffeur
en een gids in de taal, die men wensebte.
Op andere wijze zich ergens heen te be
geven, is niet mogelijk. Russisch geld kan
men niet krijgen: dat mag niet ingevoerd
niet ui;ge\oerd worden. En men mag
daar ook niet mee betalen. Alleen betaling
met buiienlandsch geld is mogelijk, prac-
tisch bijna alleen met Amerikaansche dol-
rs cn Duitsche Rijksmarken.
Iets koopen is bovendien vrijwel uitgeslo
ten, omdat de door den staat voor de Rus
sische burgers vastgestelde prijzen met 10
icnigvüldigd worden en dan in het bui-
tcnlandsche geld omgerekend, dat men ter
beschikking heeft
Hoe waren uw indrukken van het Rus
sische volksleven?
Over het
armelijk, haveloos i
De stations zijn niet overdekt. En op die
stations ziet men vuile en haveloos ge-
kleede menschen bezig. Van ambtelijke uni
formen geen spoor. Onmiddellijk ziet men
ook, reeds op het eerste station, dat in sov
jet Rusland de gelijkstelling van man en
tot in alle consequenties is verwezen
lijkt. Vrouwen en mannen, allen met een
wen verricht, moet zoo merkte Dr. Bakker
op niet vergeten worden
Rusland wel móét
omdat men er anders niet te eten krijgt en
ook geen rec-ht op een woning heeft. Wie
werkt heeft, naar de loonklasse waarin hij
of zij gesteld is, recht op levensmiddelen
kaarten en daarbij een zeker loon in roe-
bols, waarmee men dan persoonlijke wen
sohen kan volgen, bv. om betere plaatsen in
het sportstadion of de muziekzaal te kunnen
bezetten.
Naar de klasse waarin men is gerang
schikt heeft men ook recht op een bepaald
aantal vierkante Meters grondoppervlak ais
woonruimte. In Leningrad b.v. is dat gemid
deld 9 M2 de persoon, terwijl aan ingenieurs,
artsen e.d. 18 M2. wordt toegekend, alles mei
een keuken per gezin extra.
Velen eten evenwel niet thuis, doch ter
plaatse waar ze werken. Ook de kinderen
eten waar ze verblijf houden, meestal in
groote kinderbewaarplaatsen, die men bij
elk fabrieksgebouw heeft
Hoe denkt U over het welvaartspeil?
Daar valt met beslistheid niet veel
over te zeggen. Over het algemeen schijnt
men het niet ruim te hebben. Zoo viel ons
op, dat, hoewel de Russische leiders op hei
congres keurig gekleed waren, wij later
één dier artsen bij zijn werk aanmerkelijk
slechter gekleed aantroffen.
Het vrije beroep van arts bestaat trou
wens in Sovjet Rusland niet. Ieder heeft er
eenvoudig zijn aangewezen taak.
Ons rheumatiek-congres werd ook eenvou
dig als een zaak van staatsbelang behan
even starre gelaatsuitdrukking, zijn samen
bezig met het rangecren van de treinen.
Een vrouw zagen we een locomotief op een
draaischijf ronddraaien. Allen zijn ever.
slecht gekleed en loopen in schoenen, die
nooit gepoetst worden.
Datzelfde beeld herhaalt zich in Moskou.
Die stad maakte op ons een half Oosterschen
indruk: vele slordig gekleede menschen op
straat, de vrouwen met witte en gekleurde
hoofddoeken. De menschen loopen schuife
lend op de straten voort, loeren wantrou
wend. misschien ook wel jaloersch, naar den
goedgekleeden vreemdeling. Nu en dan ziet
men een tram passeeren, overvol met de
zelfde vies-uitziende menschen.
In den wagen hangen er velen buiten de
ramen om wat meer ruimte te geven aan
degenen, die er binnenin op elkander staan
gepakt Verscheidene menschen hangen bui
ten aan den wagen; deze behoeven niet te
betalen. Voor den vreemdeling is gebruik
making van zulk een vervoermiddel natuur
lijk uitgesloten
Wat men er verder op de straten ziet:
Vrouwen hanteeren als mannen de breek
ijzers. Men is ook aan het werk met den
eersten ondergrondschen spoorweg in Mos
kou. Vrouwen en mannen arbeiden daar als
volkomen gelijkwaardigen aan mee.
De half-Oostersche indruk van Moskou uit
zich ook in den bouw der huizen. Een scher
pe tegenstelling tot den bouwtrant van hei
oude Moskou vormen de betonnen woonka
zernes, die er in groote hoeveedheid vaak
tegenover die oude krotwoningen verrijzen.
Moskou zoo vertelde men ons is van
1 y2 millioen inwoners vóór de revolutie, een
stad van thans 3Ys millioen geworden. Dit
verklaart den koortsachtigen woningbouw.
De sterkste indruk, dien men uit Moskou
meeneemt, is evenwel deze, dat hier het
brandpunt van Rusland, hét centrum is.
Hier voelt men
die de revolutie der arbeiders en boeren ge
maakt heeft.
Die drijfkracht voelt men ook altijd wan
neer men door jonge vrouwelijke gidsen
wordt rondgeleid en ingelicht Deze jonge
dames zijn er volkomen op gedresseerd de
dingen zóó te laten zien als de leiding dat
wil en ze zijn blijkbaar historisch, econo
misch en politiek uitstekend onderlegd.
Dr. en mevrouw Bakker konden herhaal
delijk opmerken, dat ze hun inlichtingen
zeer bewust gaven on zich door niemand
lieten verbeteren.
Op de vraag: „Het is nu 17 jaar na de re
volutie; zijn jullie er nog niet aan toe van
revolutionair opbouwend te worden?" werd
koelweg geantwoord: „Wij blijven revolutio
nair, nu nog tegenover de andere landen.
Op een andere vraag: Is het niet onaange
naam voor de vrouwen om zoo hetzelfde
werk als de mannen te doen? luidde het
nuchtere antwoord: Het is immers veel in
teressanter om te werken dan om thuis te
zitten!
Wat betreft dit mannenwerk door yrou
deld, waaraan 300 Russische artsen uit Mos
kou en 300 uit alle andere deelen van Rus
land mochten deelnemen en dan alleen de
zulken van wie verwacht kon worden, dat
ze studie van de zaak der rheumatiekbestrij-
ding hadden gemaakt. Zoo waren Dr. en
mevrouw Bakker er getuige van, dat
vrouwelijke arts uit den Kaukasus
buitenlandschen collega bijna omhelsde uit
dankbaarheid, dat ze door zijn bemiddelin
in staat was gesteld voor dit congres naar
Moskou te mogen reizen. Hij had n.l. een
artikeltje van haar in zijn tijdschrift
opgenomen. Door een voorval als
dit werd treffend geïllustreerd hoe hel
eigen initiatief en de persoonlijke vrijheid
in Rusland in. het collectivisme ten ondei
zijn gegaan.
Hoe is de houding van het volk onder
het huidig regiem?
Onze indruk is, aldus Dr. en mev
Bakker, dat één ding zeker niet te ontken
nen is:
de bolsjewistische leiding weet de
menschen voor haar idealen te be
zielen.
Alles is in dat groote land in snelle ont
wikkeling. Men werkt met alle macht en-
met dubbele krachten: mannen en vrouwen,
voor de betere tijden, die men van de pro
letarische revolutie verwacht.
Heeft er op landbouwgebied nog niet de
algeheele staats-annexatie plaats gehad, wel
ke op het programma staat, dit lijkt mis
hoofdzakelijk een kwestie van transport
moeilijkheden: nog te weinige spoorwegen
en onbegaanbare en onberijdbare landwe
gen. Maar over eenige jaren zal het aspect
in dit opzicht wel volkomen veranderd zijn.
Het volk wordt in voortdurende spanning
gehouden voor de komende verbeteringen.
Zoo zagen wij op een tentoonstelling ma
quettes van het mijnbedrijf met de oude
thodes en de nieuwste mechaniseering als
tegenstelling.
Wij vroegen '-oen aan onze gids: „Maar
zijn jullie niet bang, dat de mechanisatie
van de oude industrie, daardoor er steeds
minder menschen voor dat werk noodig zul
len zijn, op werkloosheid zal uitloopen?"
Het antwoord was: „Neen, wij loopen niet
vast. Rusland is zóó groot, dat vastloopen
niet mogelijk is. Als de industrie gemoder
niseerd is, gaan we onze onmetelijke schat
ten aan grondstoffen ontginnen en de mo
gelijkheden van onze verschillende klimaten
op het gebied van land- en tuinbouw tot
ontwikkeling brengen. Bovendien zullen
steeds meer producten op allerlei gebied
ons eigen groote land nrodig zijn, want de
bevolking, die in 1931 160 millioen bedroeg,
neemt elk jaar met 3y2 millioen toe.
Wat Dr. en mevr. Bakker met eigen oogen
zagen kon slechts tot bevestiging van der
gelijke optimistische uitlatingen strekken
Men liet hen b.v. de geweldige en abso
luut moderne Stalin-fabrreken, niet ver van
Moskou, zien. Hier worden auto's van aller
lei slag vervaardigd. Met trols toonde men
hen daar een prachtige touringcar, die men
juist op den rooden feestdag, 1 Mei, kant
en klaar had afgeleverd.
Het zal niet lang duren aldus het oor
deel van Dr. en mevr. Bakker en er komi
geen enkele buitenlandsche auto meer Rus
land binnen.
De massa van het volk ^hijnt te leven
onder de bekoring van de leuzen, die uit hei
hoofdkwartier zoo suggestief worden opge
steld en gepropageerd.
Het collectivisme heeft vat op de
menschen
ongetwijfeld een macht, die niet onder
schat moet worden. En daar het tevens een
macht is, die het meent te kunnen stellen
buiten God en Zijn gebod is er ook een be
dreiging in te zien.
Hebt U persoonlijk verschijnselen van
de anti-religieuse strekking van het bolsje
wistisch bestuur waargenomen?
Dr. en mevrouw Bakker hadden derge
lijke uitingen zeer zeker gezien en vernomen.
Zoo hoorden ze, dat het aantal kerken in
Moskou tot één tiende is ingekrompen. Vele
kerken hebben een andere bestemming ge
kregen. Eén kerk zagen we
ingericht als anti-religieus museum.
Op een andere is een bordje aangebracht,
waarop stond, dat het gebouw om architec-
nische redenen gehandhaafd was.
Mevrouw Bakker bracht ook hoewel
met weerzin een bezoek aan dat anti
religieus museum. Bepaalde spotternij zag zij
er niet althans voor zoover zij het zon
der kennis van de Russische taal kon be
•deelen. De hoofdstrekking van het ten
toongestelde is, dat de geestelijkheid niets
anders heeft gedaan dan het volk verdruk
ken en zelf een goed leventje te leiden. Er
hangen talrijke plaatwerken waarop die ge
dachte uitkomt en daarnaast ook vele statis
tieken. Vooral wordt dronkenschap van de
geestelijkheid als een harer fouten aan de
kaak gesteld.
Mevrouw Bakker toonde bijzondere be
langstelling voor een statistiek, die mede
deelde dat in 1932 nog 45pct. van de gebo
renen werd gedoopt, dat 9 pet der bevolking
nog bij haar huwelijk van de diensten dei-
kerk gebruik maakte en 55 pet geestelijke
bijstand inriep bij het sterven. Toen de gids
haar belangstelling voor deze cijfers be
merkte en mevrouw Bakker inzonderheid
aandacht wijdde aan de laatstgenoemde
55pct., merkte hei meisje op: „U moet beden
ken, dat dal de ouderen zijn. Dat zal weJ
anders worden".
In dit verband kwam in ons interview
ook ter sprake de dwang, die in het land der
sovjets geoefend wordt.
Wie een kerk bezoekt kan geen lid zijn
van de communistische partij en mist ze
kere voorrechten. Bekend is trouwens, dat
men zeer voorzichtig is in het toelaten van
nieuwe leden tot de partij. Deze moet een
kerntroep blijven, welke een ijzeren disci
pline handhaaft en met haar geheime po
litie een voortdurende scherpe controle uit
oefent.
Dr. en mevrouw Bakker merkten herhaal
delijk o.m. ook op, dat
de „kameraden" onder elkander
niet erg vriendelijk
waren, hetgeen óók wel teekenend is voor
het dwangstelsel waaronder gewerkt wordt.
Alles is er ontzettend stroef. Twisten tus-
schen „kameraad-chauffeur" en „kameraad
verkeersagent" zijn aan de orde van den
dag. Overtredingen worden streng behan
deld. Zelf zagen zij twee meisjes wegens een
verkeersovertreding aan den arm wegleiden
naar het politiebureau.
Wat heeft U in verband met het con
gres, dat het eigenlijke doel van uw reis
was, het meest getroffen?
Dr. Bakker had daar heel wat over te
zeggen.
Het congres werd geopend in de z.g. Zui
lenzaal van het Vakvereenigingsgebouw.
Door een entree, die er wat onafgewerkt uit
zag, kwam men in een absoluut moderne,
zeer mooie zaal, waarin overal proletarische
leuzen prijkten. Op dit wetenschappelijk
congres werd het „volk", het „proletariaat"
op allerlei wijze in het centrum gesteld. De
Volkscom lissaris voor het gezondheidswe
zen sprak de openingsrede uit
Bij het afscheid, dat plaats had in het
„Cultuurhuis voor de Jeugd" bij de Stalin
fabrieken, was het op den voorgrond stellen
van het „volk" nog meer opvallend. Op een
gegeven oogenblik stormden een dertigtal
arbeiders het podium op en één van hen
nam het woord om iets te zeggen over de be-
teekenis van het gehouden congres voc
volksgezondheid. Dat met z'n dertigen op het
podium komen had kennelijk ten doel een
indruk he geven van de massa. Hetzelfde be
doelen zat voor toen daarna een heele troep
kinderen op het podium verscheen en enke
le liederen zong.
Opvallend was ook. zeide Dr. Bakker, de
hypermoderne inrichting van de
congreszaal
in dit cultureel toch nog zoo achterlijke mi
lieu. Zoo was aan elk der 700 zetels, die ge
bruikt werden, een hoofdtelefoon aange
bracht, waarin men, naar de taalgroep waar
Hef Kremlin te Moskou,
bij men behoorde, onder het spreken van de
oordvoerders, gelijktijdig een vertaald re
sumé van het gesprokenen kon beluisteren
Welk een voorafgaande organisatie daarvoor
noodig was, laat zich voorstellen.
Ook in elk ander opzicht was het congres
tot in de puntjes geregeld. Dr. Bakker liet
ons een groote stapel meegebracht drukwerk
zien, die toch nog slechts een keuze was uit
een veel grootere hoeveelheid, die voor de
congresbezoekers beschikbaar lag, doch
waarvan hij de boeken en brochures in de
Russische taal maar had laten liggen. Dat
alles was door den staat verzorgd,, die dat
in Rusland ook heel gemakkelijk kan doen,
omdat het begrootingsvraagstuk niet drukt
in een land waar vrijwel alles door den
saat mot levensmiddelenkaarten wordt be
taald. Binnen zulk een systeem kan men
veel doen, dat elders op te groote kosten
moet afstuiten. Het ,ykost" immers niets. Een
aantal menschen, die toch bezig moeten zijn,
wordt eenvoudig gedurende eenige weken
weken voor dit speciale werk aangewezen
Hebt U nog verdere indrukken van wat
er voor
wordt gedaan?
Mevrouw Bakker kon in verband met
deze vraag interessante mededeelingen doen
over het onderwijs, dat tc Moskou gegeven
wordt aan boerengezinnen uit ver verwij der
de, primitief ontwikkelde dorpen. Een aan
tal van ziuike gezinnen wordt voor eenige
weken overgeplant onder den rook van de
hoofdstad en daar onderricht in moderne
landbouwmethoden (de mannen), het toebe
reiden van de gekweekte producten (de
vrouwen) en het kweeken van bloemen (de
kinderen).
Daarna worden ze weer naar hun dorp
gebracht, met de opgelegde verplichting nu
zelf hun opgedane kennis en vaardigheid
weer aan hun dorpsgenooten te onderwijzen.
De huizen en gebouwen worden vervolgens
ontsmet en andere gezinnen uit een andere
streek worden gehaald en op gelijke wijze
onderricht.
In het algemeen wordt veel aandacht aan
de volksontwikkeling besteed. Men toonde
mevrouw Bakker statistieken, die zeiden, dat
er vóór de revolutie 55pct der bevolkin,
nog analphabeet was en thans nog slechts
5 tot 7 pet.
Tevens was haar medegedeeld, dat onder
wijzers, die den eersten tijd van de revolutie
nog al eens neiging hadden van beroep te
veranderen, verplicht waren om bij het
derwijs te blijven.
Hoe waren Uw bevindingen inzake de
toestand op zedelijk gebied?
Dr. Bakker wees in zijn antwoord og
deze vraag in de eerste plaats op de uit
schakeling van het sabbath sgebod. Men heeft
de week van vijf dagen
ingesteld. De zesde dag heeft men „vrijaf".
Maar dat is dan geen algemeene rustdag. De
één werkt op den dag wanneer de ander
vrij is. .Anders zijn er ook teveel menschen
tegelijk op straat", werd gezegd. Een bij
komend verschijnsel is, dat men in Rusland
niet meer weet hoe men den dag moet noe
men. Men telt: de zoo\eelste van de maand.
Of het Zondag is of Dinsdag of Vrijdag,
weet men niet meer.
Een ander gebod Gods, dat door de revo
lutie met voeten wordt getreden, is het ze
vende. Aan het huisgezin wordt weinig
waarde meer gehecht. De jonge menschen
zijn tot hun 16c jaar in opleiding. Van het
16e tot het 18e jaar zijn ze leerling in
of ander bedrijf en op hun lSe jaar worden
ze volwaardig geacht. Op dien leeftijd kun
nen ze hun huwelijk laten registreeren, al
kent de staat daar geen waarde aan toe.
Willen ze eenvoudig als man en vrouw
gaan samenwonen dat is dat even goei
Scheiding is natuurlijk ook uiterst gemakke
lijk. Men kan dat op eerste aanvraag ge
daan krijgen. De verplichtingen voor de kos
ten van de opvoeding der kinderen worden
dan voor de beide echtgenooten vastgesteld.
Wie zijn huwelijik niet laat registreeren,
Het Boodc Plein te Moskou met het Lenin-
den Spasstoren, links de kerk, die slechts
mausoleum en, rechts, de Kremlin-muur met
om architectonische redenen gespaard, is.
diens kinderen zijn rechteloos. Vandaar, dat
registratie wel algemeen gebruik is.
Mevrouw Bakker heeft zich door een gids
laten brengen
in één der wijklokalen voor
huwelijksregistratie
Het was een nuchter lokaal. Zooiets als een
achthuisje van een dorpstram. Aan den
muur hingen platen met raadgevingen en
statistieken. Een man en een vrouw kwa
men binnen in hun daagsche plunje om hun
huwelijk te laten inschrijven. Op beider ver
klaring, dat ze niet getrouwd waren, werden
hun namen genoteerd en het huwelijk was
gesloten. Een vrouw met een kind op haar
arm kwam zich laten sqheiden van haar
man. Haar werd de raad gegeven er eerst
met haar man over te spreken en dan terug
te komen; zulks met het oog op het kind.
Zij vernam o.a. dat er een jaar gevangenis
straf of 1000 roebel boete staat op bigamie.
Practisch komt dat neer op gevangenisstraf,
want zóóveel geld heeft niemand in Rus-
Een bijkomstig, maar toch als verschijn
sel niet weg te cijferen feit is, dat ook door
de bolsjewistische praktijk, die zonder plech
tigheid en zonder poëzie is, het leven van
de menschen zeer vervlakt en vermateriali-
seerd is.
In verband met de vertreding van het 7e
gebod deelde Dr. Bakker ons ook schrijnen
de bijzonderheden mee aangaande de offi-
cieele zwangerschapsverstoring op verzoek.
De godlooze beginselen der bolsjewistische
leer worden ook op dit gebied met absolute
ensequentie doorgevoerd.
Voorts wees het echtpaar Bakker ons nog
op de afgodische vereering, die in het mau
soleum op het Roode Plein bij het Kremlin
te Moskou aan
het HJk van Lenin
wordt gebracht. Voortdurend is daar een file
van wachtenden, om onder eerbiedige stilte
te defileeren langs de glazen kist waarin
het gebalsemde en goed geconserveerde
lijk van den stichter van het Sovjetrijk
ligt: het bleeke hoofd op een vuurrood kus
sen
Verdere mededeelingen van Dr. «n^Ievr.
Bakker betroffen het afscheidsdiner in de
Tsaren feestzaal in het Kremlin: een indruk
wekkende zaal van marmer en goud, die,
toen er 300 gasten in gezeten waren, nog
slechts voor tweederde gedeelte gevuld was.
Dit afscheidsdiner was één van de gebeurte
nissen waaruit bleek, dat de Sovjet-regee
ring al het mogelijke deed om het haar gas
ten zoo aangenaam mogelijk te maken. Dat
bleek ook uit de keurige behandeling in de
staats/hotels te Moskou (Metropol) en te
Leningrad (Astoria).
Leningrad
ls een prachtstad, dde ook niet zoo vreemd
aandoet als Moskou. Dr. en mevr. Bakker
bezochten daar en buiten de stad de paleizen
der vroegere Tsaren, waaronder ook dat in
het vroegere Tsarkoye Selo, dat nu omge
doopt is in Detskoye Selo (Kinderdorp).
In het oudste en grootste paleis der Tsa
ren, te Leningrad, viel op, dat er geen slaap
kamers -in zijn. Als de Tsaar daar verbleef
werd, uit vrees voor aanslagen, zijn slaap
plaats eiken avond in een ander vertrek
in orde gemaakt
In het kleine paleis (te Detskoye Selo)
wordt den bezoekers o.a nog de kamer ge
toond waar de Tsaar met zijn gezin op 31
Januari 1917 werd gevangen genomen. Al
les is daar in den toestand gelaten waarin
het op dat moment verkeerde. Heele reek
sen familieportretten ziet men nog staan,
voorts de lage, breede divan, waarop dé
Tsaar met zijn kinderen speelde, het speel
goed der kinderen, enz. Het geheel geeft den
indruk van een intiem familieleven en ook
van een zekere godsdienstigheid.
Het viel Dr. en mevrouw Bakker evenwel
sterk op, dat
dit godsdienstig leven rich niet in
naastenliefde omzette
:n geen weerslag had op het volksleven. Hef
vare Christelijke collectivisme ontbrak er
Op hun terugreis, onder den indruk van
alles wat zij in hun verblijf in Sovjet-Rus
land gezien hadden, hebben Dr. en mevrouw
Bakker voor zichzelf dan ook deze conclusie
getrokken, dat de staatsregeling bij de ver
werkelijking van den Cchristelijken plicht
tot naastenliefde niet kan gemist worden en
dat wij als Christenen daarom niet moppe
rend en klagend doch met vreugde de lasten
moeten dragen, die ons door de sociale wet
geving in ons land op de schouders woi-den.
gelegd.
Wat zij in Rusland zagen, achten zij in
zekeren zin
•en reactie op de verkeerde opvat
ting van het Christendom,
waarbij het tweede gebod van Gods wet uit
het oog werd verloren.
Dat ons do gelegenheid nog wordt ge
boden om met behoud ven zoo groot moge-
lijke mate van vrijheid onzen plicht tegen
over onzen naaste te vervullen moet ons een
dagehjkscho reden tot dankbaarheid zijn.
Het belangwekkende onderhoud, dat ons
weer eens een verschen kijk op de toestan
den in het bolsjewistisch paradijs heeft ge
geven, was hiermee ten einde.
Men zie ook nog enkele foto's
elders in dit blad.
