NATIONALE
Een tocht door Friesland
VRIJDAG 25 MEI 1934
TWEEDE BLAD PAP
Door de Bouwhoek en de Grefdhoek Elf-en-Dertig
tochten, die men op z'n elf-en-dertigst kan maken
II') (Slot)
We waren dus in Drachten aangekomen,
en nadat het Friesche volkslied, het „Frysk
blrtd tsjoch op", door krachtige mannen-
stemmen was aangeheven, verwelkomde de
glundere burgemeester van Smallingerland,
dé heer J. Wuite, het gezelschap met en
kele welgekozen woorden. Drachten is n.l.
de hoofdplaats van deze gemeente. In
Friesland zijn naast de elf steden, die apar
te'gemeenten vormen, dertig landelijke ge
meenten, die vaak zeer uitgestrekt zijn en
namen dragen die reeds eeuwen geleden
bestonden en de toenmalige grietenijen tot
aanduiding dienden.
Drachten dan is een buitengewoon fraai
aangelegde plaats. Het is heelemaal niet
•nauw of bekrompen, maar heeft breede we
gen en ruime gebouwen en schitterend aan
gelegde parken. I-Iet is in kruisvorm ge
bouwd, zooals de gemeente-secretaris, de
heer Israels, die met ops meeliep, aanwees.
De vreemdeling bespeurt onmiddellijk dat
hij hier te doen heeft met een bloeiende
plaats, die een enei'gieke en durvende be
volking heeft
Nadat we nog het sportterrein en het
ruime zwembad hadden in oogenschouw
genomen, zetten we onze tocht door het on
gerepte natuurschoon van de Zuidoosthoek
voert. Als onze tocht tot resultaat heeft ge-
had, dat vele Hollanders zich ook persoon
lijk willen gaan overtuigen van het feit dat
Nederland niet bij Zwolle ophoudt, maar
dat ten Noorden daarvan nog veel te ge
nieten valt, zal dat de Vereenigingen voor
Vreemdelingenverkeer en ook ons ten zeer
ste verheugen.
Voort gingen onze auto's. We tuffen dooi
de prachtige bosschen bij Beets terzwaag,
waar de zware en statige eikeboomen op
rijzen en de zachte wind de dennebosschen
doet ruischen. Hier in de vele lanen te
wandelen moet een verkwikking zijn.
Verder gaan we. Het landschap is heel
wat armelijker dan in de buurt van Leeu
warden; de ruime boereplaatsen zijn ver
dwenen, de huizen zijn een heel stuk kiel
ner. Maar toch is het verschil nog groot met
wat het twintig, dertig jaar geleden was.
zoo verzekert ons de heer W. Snijder, van
Leeuwarden, die ons volop inlichtte en vlot
en geestig converseerde, terwijl hij met vas
te hand z'n snelle Buick naar Oosterwolde
stuurde.
In Oosterwolde dronken we een kopje
koffie met koek, zoo'n echt-Friesche
woonte. Het is een mooi aangelegd dorp,
dat op weg is om wereldberoemd te wor
den. Hier woont namelijk de heer H. J.
Popping. Deze eenvoudige Fries is een
autodidactisch prae-historicus. Hij heeft de
bodem van Friesland onderzocht, en tal-
Jooze cultuurresten verzameld, die een blik
schenken in de bewoning van dit gewest
vanaf de allervroegste tijden, toen mam
moeten en dergelijk gedierte hier nog vrij
en ongedwongen rondliep. In het in afleve
ringen verschijnende werk van Dr. H. G.
W. van der Wielen, „Friesland door de
eeuwen heen", wordt zijn naam herhaalde
lijk genoemd en op zijn enorme collectie
gewezen. Vermoedelijk is dit een der groot
ste verzamelingen van vóórhistorische voor
werpen, die er op de heele wereld te vinden
is. Juist de dag te voren had de heer Pop
ping nog een stuk van een poot van een
mammoet bezorgd gekregen, die hij bezig
was te conserveeren. Ieder die deze kant
uitgaat, raden wij ten sterkste aan de heer
Popping in zijn eenvoudige woning, waarin
een boekwinkel gevestigd is, te bezoeken.
Na Oosterwolde ging de tocht op Appel
scha aan. De Appelschaster „duinen" zijn
beroemd. Men kan ze het best vergelijken
met de mooiste stukken van het Veluwe-
landschap; ze zijn een unicum in het Noor
den. Wel vindt men in meerdere heiden
zandverstuivingen en duinvormingen, maar
zoo mooi, zoo uitgestrekt als deze nergens.
I stond in ons blad van 22 MeL
'Dostenooïde, het maoie dorp in OoststellingwerU
Van Appelscha reden we. naar Heeren
veen. Deze florissante plaats heeft de bij
naam van het Friesche Haagje. Ieder in
Holland weet welke speciale gedachten-
associaties zich met Den Haag verbinden.
Diezelfde gedachten komen irT Friesland Bij
de naam Heerenveen op. Dat komt mis
schien wel, doordat het vroeger de Residen
tie der Friesche stadhouders is geweest en
zich dus ook een beetje „voelt". In- de-buurt
heeft men het Oranjewoud, waar oude en
jonge Heerenveeners zich gaarne verpoozen
en waar in de loop der jaren vele Zendings-,
en andere feesten "gelegenheid gaven tot
ontmoetingen, kennismakingen en wat dies
meer zij.
In hotel Vernimmcn boden de Heeren-
vennster hotelhouders ons een diner aan,
of zooals op het menu stond aangegeven
een „Itensmiel", dat begon" met een „Foar
priuwke" en eindigde met 'n „Neistealtsje"
en „Fruchtespil".. Van. de vele goede woor-'
den die tusschen de gerechten door gespro
ken werden, releveeren we alleen, dat de
heer Falkena, burgemeester van Schoter-
land, die tevens rijksinspecteur voor de
werkverschaffing in Friesland is, getuigde
dal men wel mooi-Friesland op deze
had gezien, maar dat achter deze schijn
bare rijkdom veel schrijnende armoede ver
borgen gaat
In snelle vaart reden we terug naai
Leeuwarden, waar in Spoorzicht een gezel
lige avond was gearrangeerd, waar o. m
velschillende tafereelen werden te zien ge
geven uit „Fryske Trou" van Y. Schuite
maker.
Op de tweede dag van de excursie liet
het weer zich in de ochtend nog ongunsti
ger aanzien dan op de eerste dag. Toen had
het tenminste niet geregend, behalve laat
op de avond. Maar toen we Donderdag op
de stoep vóór hotel Phoenix op de auto
stonden te wachten, sloegen de hagelstee-
nen ons om de ooren.
De tocht ging allereerst over Beetgum,
Berlikum, Minnertsga en Tzummarum,
door de zoog. Bouwhoek, naar de oude Uni
versiteitsstad Franeker. Deze typische Frie
sche stad werd met een rondwandeling ver
eerd: het oude stadhuis werd bezichtigd,
het Planetarium van Eise Eisinga werd van
buiten bekeken, omdat er geen voldoende
tijd was voor een bezoek, we sloegen een
blik op het „Sükerland", waar vroeger de
schutters hun martiale oefeningen hielden,
en dat nu een sportterrein is, en waagden
een oogje aan de bolwerken, waar men des
avonds zoo heerlijk samen kan wandelen
Toen reden we langs de oude Universiteits
gebouwen, waarin later het krankzinnigen
gesticht is ondergebracht, en snelden ver
volgens over de prachtige breede asfaltweg
naar Harlingen. Ook hier stond de burge
meester gereed en de voorzitter van de V.
v. V. om zeer volledige inlichtingen over
deze rijk van grachten voorziene oudo stad
te geven.
Naar Bolsward gingen we. Burgemeester
Praamsma, die bij ons gezelschap was, is
wat trotsch op z'n oude stadhuis, dat on
der zijn toezicht nog niet lang geleden is
gerestaureerd, en dat een der mooiste oude
stadhuizen in ons land moet zijn. We na
men het goed op, reden toen voorbij de
oude Brocrekerk, giingen een eindje op onze
schreden terug en haastten ons naar Workum
waar de toren naast de kerk staat inplaats
van erboven op. We bereikten weer de Zui
derzee, of liever het IJselmeer. Langs de
dijk ging het op Hindeloopon aan, waar de
auto's maar net dooi- de .nauwe straten
LEVENSVERZEKERING-BANK Rotterdam
Een Lijfrente-Polis
der „Nationale"..
geeft een
hooge vaste rente
heen konden. Dit eigenaardige oude stadje
"is op zichzelf een bezoek ten volle waard
De bewoners spreken een Friesch dialect,
dat in de loop der eeuwen zich van de an
dere tongvallen van het Fries beduidend
heeft verwijderd, doordat er klankverschui
vingen, vooral in de klinkers, hebben plaats
gehad, die elders óf niet voorkomen
öf zich op andere wijze hebben ontwikkeld.
Ook het oude Hindelooper costuum wijkt
van wat vroeger in Friesland gebruikelijk
was af, zooals we konden waarnemen in
het Badhotel, waar de actieve eigenaar ons
op warme koffie met room onthaalde.
De smalle weg langs de Zeedijk bracht
ons naar de Friesche doolhof, genaamd
Molkwerum; we namen de breede weg om
de Morra heen, naar Gaasterland. Hier ver
andert het landschap totaal. Geen einde-
looze weilanden met alleenliggende boere
plaatsen, en geen bouwgrond. Hier vindt
men bosch. En gelegenheid om stil en rus
tig z'n vacantie door te brengen.
Gaasterland heeft iets eigens. Iets, wat
men nergens vindt Wie werkelijk uitrusten
wie fietstochten wil maken langs
prachtige slingerpaden of prachtige ge
asfalteerde wegen, wie merkwaardige oude
stadjes als Sloten en Hindeloopen wil be
zoeken, wie van de Friesche meren genie
ten wil vanuit Gaasterland is dit alles
(Gaasterland is in opkomst) er is reeds een
klein badhuisje bij het IJselmeer, vlak bij
het Oudemirdumer klif.
Hindeloopen hadden we al gezien, naar
Sloten gingen we toe. Sloten is een stad.
Het heeft maar 7 a 800 inwoners, maar het
heeft stedelijke rechten bezeten, en de bur
gemeester leidde ons op de bolwerken rond
en toonde ons de nu gerestaureerde oude
stadspoorten en de oude kerk van de Ned.
Herv. Gemeente. Door de straten kwamen
een paar jongelui met gevole aan, die de
kerk binnenstapten om hun huwelijk te
ten bevestigen. Trouwerijen moeten in deze
„stad" toch wel een zeldzaamheid zijn,
vandaar zeker dat het oude gebruik om bij
zulke gelegenheden te vlaggen,
stand is gebleven. We namen de vrijheid
even een blik in het oude gebouw te wer
pen. Statig klonken de orgeltonen; de or
ganist was ongetwijfeld een meester in
vak en het instrument perfect, want het
spel hoefde voor wat men in groote stads
kerken hoort, niet onder te doen.
De burgemeester toonde ons nog de en
kele eeuwen oude molen, die het eigendom
is geworden van de Vereen, tot behoud van
Natuurmonumenten, waarna we weer
onze auto's terugkeerden en op Sneek
tuften.
In Sneek nam men afscheid van elkaar.
te bereiken. Al is het nog heel primitief Sommigen namen de trein naar Stavoren,
om de Zuiderzee
over te varen;
anderen lieten
zich naar Hee
renveen brengen
om daar de snel
trein naar Hol
land te nemen
en nog weer an
deren gingen zei
len op het Snee-
kermeer.
We zegden Jhr
van Bevma, de
voorzitter van de
Friesche V. v. V.,
en de directrice
Mevr. de Vries-
Jacobs, dank
voor de aangename dagen en keerden naar
onze eigen haardstede terug.
Voor toekomstige toeristen moeten we
nog op een speciale attractie de aandacht
vestigen. Men geeft namelijk de gelegen
heid tot zoogenaamde „elf en dertig toch
ten" door Friesland. In Friesland heeft men
elf steden en dertig gemeenten. Deze „Elf
en dertig tochten" zijn gebouwd op Frie
sche traditie en bedoelen te zijn een uit
breiding van de»tot ver in het buitenland
beroemde Friesche „Elf-Steden-Tocht". Is
deze laatste een tocht op schaatsen, do ,.11
en 30 tocht 1934" kan worden volbracht per
auto, motorfiets, rijwiel, motorboot, zeil
jacht of kano. Dit is mogelijk doordat de
„Elf en Dertig" door een dicht net van we
gen en wateren zijn verbonden.
Om Frieslands veelzijdig natuurschoon to
kunnen bewonderen en ervan te genieten,
is het noodig de tocht „op z'n elf en dcr-
tigst" te doen. Hij kan worden volbracht
in één dag per auto. Van genieten kan dan
echter moeilijk worden gesproken. Beter is
het als minimum tijdsduur tc stellen: per
auto twee dagen; per motorfiets idem; per
fiets drie fi vier dagen: por motorboot eén
week. Men kan ook deze vervoermiddelen
combineeren.
Ieder die deze tocht wil ondernemen kan
van de Prov. Friesche V. v. V., die op het
Stationsplein te Leeuwarden haar kantoor
heeft een deelnemersboekje krijgen. Daarin
kan men in de verschillende steden en ge
meenten de gemeentestempels kosteloos la
ten zetten.
Verschillende aardigheden, zooals een
fotowedstrijd, zijn aan deze tochten boven
dien nog verbonden.
We hopen dat velen ons voorbeeld mogen
olgen cn dat Friesland deze zomer zichTn
en druk toeristenverkeer mag verheugen.
Het nieuwe Poolsche kabinet. Zittend van r. n. I. Min. Beek (buitenl.
zaken), Pilsoedski (defensie), pres. Moscicki, prof. Kozlowski (premier)
en min. Pieracki (binn. zaken). Staande de ministers Paciorkiewics,
Kalinski, Jendrzejewicz, Klukoivslci, Zawadzki, Rajchman, Michalowski
en Butkiewicz.
Dat is nu... Rotterdam! Een lentebeeld uit den Kralingerhout, het bosch dat door Rotterdam wordt
noodige verfrissching te
geven. Het nieuwe bosch
zal wel grooter worden
dan 't bekende Hadgsche
bosch.
om den stedeling de zoo
ft
De tweede Lutinetoren aanvaardt zijn reis naar Terschelling waar wederom een poging wordt gedaanhet verzonken
goud, der „Lutine" te lichten. Het transport verlaat de Oranjesluizen te Amsterdam.
,'ioitceurs op net dak van het Kurhaus te Scheveningen waar zij neonbuizen aanbrengen voor de nieuwe verlichting, die
fantastisch belooft te wordeng i i-
