Nieuwe Leidsche Courant | 1934 | 30 januari 1934 | pagina 7

gpINSDAG 30 JANUARI 1934

TWEEDE BLAD PAG. 7

reboden coupons

l Nederlands* coure
f).45 (twee gulden vlj
■etlech got

III. De betaling heeft plaats van 1 Maart 1934
zonder aftrek van eenige verdere provisie
1 Uen kantore van evengenoemde bankinstelling
}0 L Am-sterdam tegen Inlevering van dc voronge-
-_^t«mde ontvangstbewijzen.

mil DE TRANSFER ONDERHANDELINGEN
8 M TE BERLIJN

Nederlandsche Staatsorders voor de
zware Dnitsche industrie?

!0~" De Dultsoh-Nederlandshe trana fero ver-een-
de Beril jnsche correspondent
snt te weten, thana volledig ge-

de eerste overeenkomst daar

"i^'de Msb^e
)»ed gekomen.

2 .«Z'J

3g

!?"JraaP

;an onderschelden, dat Ho'le#id toezeggl
.leeft gedaan ook staatsorders bij de Duitse he
Wdu/strle te plaatsen en op deze wijze een 100%
fetaJhig van de scrips mogelijk te maken. Ver-
Boedeilljk zal vooral de Dultsohe zware Indus-

ierhandeJ Imgen.
Twat de transfer
Utreft,

?che delegatie la

it genoemde zegsman
afzonderlijke delegatl

®-2IUUlge zitting In de Relchsbar.k-gel
1,1 vinden staat nog niet vaart.

■nderh an delingen met Am er lk

op de volgende principes: E

:e,Kfiederlandlsehe overeenkom&t zal v.

E'len zijn hier
tri ka met ar
q rekening i

:ra tooalagen op de 1
toegezegd. De groot
HshteT, dat de verho
ere landen ernstig i

n met BngeOand hebben
e oreditteuren te bewegen
clearing toe te passen.

hl" DE DUITSCH-NEDERLANDSCHE
èni DEVIEZENOVEREENKOMST

'en: In 1930 werd bij de Rijksbank

=i R.M. 123 millloen gestort

Van den datum van het io werklog treden
Ui de devlezenovereenkomst met DuUaohland
10 Jaa. 1933) af tot cn met 31 Dec. Jl. ontving
ripJe Nederl. Bank van de Rijksbank In totaal

snijerwerkt. was op gemelden datum 122.585/731
tark gerealiseerd zoodot het onverkochte sal-
o op 31 Deo. 1933 1.003.513 mark bedroeg.
erlCWat de soort der goederen betreft, tot beta-
terjng waarvan de Rijksbank de-

>ri>erland overgemaakt heeft, worden de volgende
•^„dlfers (In 1000 mark) verstrekt:

o.rHannpkn en fruit 15.363.8. bo
lk 13-474.7. wol.

"Groenten aardappelen t
ir kaas en eieren 15.765.1
•arena en sajet 13 051.2.

6.030.3.

1.646.- margarine 5 327 4
^Jranen' zaden en boonen 3.722.2. metalen 3.189.4
luldenen leder 3.175.5. teer en benzol 3 056 6.
larlu*tzljde 2.956.5 katoen 2.401.-. rubber 2.070 0.
•go x>« overige groepen liggen beneden de 2 mu-
[orfloen mark.
tei

BUITENLAND

POND EN DOLLAR

0D Da Amerlkaansohe Minister van Financiën
ln.rlIorgenthau heeft gister bekend gemaakt, dat
-e«poe<mg beaprekhi.gen met Engeland zu.ion aan
wngen over monetaire aangelegenheden.
Voorts verklaarde hij dat alle maatregelen
hJljo genomen om het nieuwe wisselkoers-ega-
^'Smtle-fopds In werking te doen treden.
b^D«V^<Ient zou heden de grondwet on lor-

De staalindustrie

T- 3e afgeüoopen week heeft de Amerikaan-
ïenpube ftaaHnduetri© gewerkt op 84.4 pot. van de
vozapaoltelt (v. w. 82,5 pet.)

dlï

«elf DE A.S. STTLLHALTE-CONTERENTIE
t li Voorbesprekingen te Londen

aa4j Kin. News meldt dat heden te Londen de
v-bmmlsële« zullen bijeenkomen van Bngelsche

»rlag!-ig der

besloten zijn g(

In te willigen en aan te dringen op verdere af
lossingen door de Golddlskontbank en een ver
dere verlaglrwr van de llmltea waartoe accept
er edleten kunnen worden opgenomen.

Indien de Dutlsehe autoriteiten eenzelfde hou
ding aan den dog leggen als tegenover de hou
der? van vorderingen op langen terrolj-i zou
ziriks volgens het blad onvermijdelijk lelden
tot het uiteenvallen van de Stillih&lte-overeen-

GENERAL MOTORS

De netto-winst sterk gestegen

In de eerste neg een maanden van 1933. dus
per uit. Sept., behaalde de General Motors een
netto-winst van 3 81.459.402 (v. J. t 185.000). uit
komende op 3 1.82 per gewoon aandeel, waarvan
er. zooala bekend. 43.50.000 stuks ecner no
minale waarde van 3 10 uitstaan. Volgens de
voorlooplge publicatie over de uitkomsten van
1933 wordt bericht, dat de geheele 1933-wlnst
bedraagt 3 1-72 per gewoon aandeel, zoodat het

Mes gebrast heeft Dit Is

bedrijf worden gempld. In werkelijkheid ls d.lt
onjuist. In het laatste kwartaal van een Jaar
werken de grootere auto-maatschappijen aan
het oreëeren van de nieuwe modellen. Niet al
len. dat hierdoor een groot gedeelte van de
fabrleksoutlllngc In beslag genomen wordt, ter
wijl de voordeelen ervan eeret In het komende
Jaar zuljen worden geplu'
ton stijgen

afgeschreven, vandaar het schijnbare vemi».
Over 1933 werd inclusief extra-d.lvldenden
3 li uitgekeerd. De vooruitzichten blijven gun
stig en op den koers van 3 39 ln Amerika betee-
kent de huidige dlvldondbas-ls een rendement
van ongeveer 34 hetgeen niet hoog genoemd
kan worden. De gunstige vooruitzichten zijn
dus reeds eenlgermate ln den koens verddsoon-

JJ1T AMERIKA

DE AMERIKAANSCHE STAAL
INDUSTRIE

BETERE CIJFERS OVER 1933

OUDE WINSTVERMOGEN
NOG NIET HERSTELD

27 Januari 1934
Geleddelljk beginnen verschillende jaarcijfers

van^Araerlkaansche maatschappijen bekend te

Bethlehem Steel Corporation. de°maatsoh!pplje
wier aandeelen nog al In trek zijn. Over het
vierde kwartaal vau 1933 werd weer voor het
eerst stnda het tweede kwartaal van 1931 winst
gemaakt, al bleef deze winst binnen enge be
grenzingen. Het netto-resultaat over het Laat-
kwartaal van hot vorige Jaar bedroeg

sinds het tweede kwartaal van 1932 geen divi
dend meer werd uitgekeerd. Van deze preferen
te aandeelen staan 3 94 millloen uit. Op de circa
3 137 mlUioen obUgatleschuld werd de rente
regelmatig voldaan. De gewone aandeelen. waar
van er 3.200.000 stuks zonder nominale waadde
in omloop zijn. kunnen pas ultkeerimg ontvan
gen. nadat de achterstand op de preferente aan
deelen zal zijn voldaan en h«t kan nog wel
eenlgen tijd aanhouden, voor het zoo ver zal
zijn. Over het geheele Jaar 1933 werd een ver
lies geboekt van 3 8.735.723 tegen een deficit
over 1932 van 19.404.481. Er ls dus ongetwij
feld van een krachtige verbetering sprake maar
het neemt niet weg. dat het oude wimvermogen
nog niet Is hensteld. De directie heeft wel eens
bekend gemaakt, dat de maatschappij op een
capaciteit van 60 moet werken, alvorens er
van een winstmarge sprake kan zijn. dus nadat
ook het preferente dividend was opgebraaht.
De Amerikaaneche staal-Industrie werkt nog
lang niet op deze capaciteit al hoopt men dat
binnenkort de regeerlngsopdrachten. dit percen
tage zullen doen bereiken. Zooals bekend, zal
Washington den vlootbouw krachtig bevorderen
èu de Bethlehem Steel beschikt over een goed
geoutilleerd scheepsbouwbedrijf. Het la dus
mogelijk, dat de gewone aandeelhouders daar
van dua in afzlenbaren tijd zullen kunnen pro-
Men mag niet vergeten, dat niet elk<

neer de opleving voorlooplg het ge
van regeerlngswteun. De National Steel bijv.
heeft over het vierde kwartaal van 1933 slechts
een winst gemaakt van 8 0.16 tegen 3 0.35 over
het derde, 0.71 oveir het tweede en 0.13 over

het eerste kwartaaJd Het lage winstcijfer ge
durende October/December 1933 is een gevolg
van arbeidsmoel lijk heden, van minder goeden
gang van zaken In de ..oamilng-l-aduatrle"
waarop het bedrijf der National Steel voor een
groot gedeelte is gespecialiseerd en op het uit
blijven van flinke bestellingen van de zijde der
spoorwegen. De nog niet gevallen bealiw»|ng
over den steun aan de spoorwegen doet het
geven van bestelll-igen op nieuw materiaal
stagneeren. De National Steel, opgericht ln 1929
uit een fusie van verschillende kleinere onaf
hankelijke staalmaatschappljen en wier' aan
deden In November 1932 op onze beurs werden
geïntroduceerd heeft over 1933 ln totaal 3 1.35
per aandeel verdiend, hetgeen per saldo een
tegenvaller moet worden genoemd, nu bet divi
dend reeds op een Jaar-basis van 3 1 staat. Er
is dus voorlooplg niet veel ka is. dat dit divi
dend zal worden verhoogd, tenzij het eerste
kwartaal van 1984 een krachtige toeneming der
winstmarge te zien zou geven, hetgeen wij ech
ter betwijfelen.

De koersen der staal-aandeelen zijn de laatste
weken niet onbelangrijk gedegen en het Is be
grijpelijk. dat het bekend worden der Bethle
hem Steel-cijfens tot winstnemingen heeft aan
leiding gegeven.

20 Jan. 27 Jan.
American Cao 100 101

Continental Can 80 78}

Mc. Kees-port Tloplate 87J 87J

National Steel 57 55}

Dit zijn de maartschappijen, drte hoofdzakelijk
betrokken zijn bij de cannlng-lndustrle dus de
bedrijfstak der verduurzaamde levensmiddelen.
ZIJ produceeren metalen verpakkingsmateriaal:
het spreekt vanzelf, dat deze metalen verpak
kingsmiddelen nle>t alleen beperkt zijn tot de
cannlng-lndustrle, maar voor alle Industrieën
wier geproduceerde artikelen op speciale wijze
wo-den verpakt Tooh blijft voor deze tin-ver
werkende Industrieën de canning de hoofd
schotel van hun bedrijf.

De werkelijke staal-maatechappijen hebben
nog een. zij het ook gering koers-avans kunnen
boeken als gevolg der hierboven genoemde re
denen nl. de kans op flinke orders van regee-
rlngszljde.

20 Jan. 27 Jan.

Bethlehem Steel 431 44}

Gulf States Steel 84 82

Republic Steel 19» 204

U. S. Steel 648 85»

Deze geringe stijging Is toch eon teoken van
een vaste stemming, want ln de week van 13 tot
20 Januari Jl. zijn de koereen flink opgeloopen.
zoodat op ddt hoogere niveau geen reactie ls

De ollo-aandeelen blijven nog steeds In de be
langstelling staan en dit la volkomon logisch.
Wij verwachten verdere koersstijgingen In deze
rubriek nu de regeering cnexglek bezig ls. te
zamen met de groote olle-maatschappljen, om
Ie olle-lndustrle nog verder te seneeren. Ook
de onfhankelljke maatschappijen, die zich tot
dusverre verzet hebben tegen de lijn. waarlangs
de regeering deze eaneertng wenecht door te
voeren, hebben hun sympathie met de plannen
betuigd. Elk oogenbllk kan men de oprichting
van de olie-pool verwachten welke pool do over
tol 11 ge olie-voorraden zal opkoopen en uit de
markt houden.

De Shell Union heeft een buitengewone alge-
mecne vergadering uitgeschreven, waarop toe
stemming gevraagd zal worden om preferente
aandeelen ln t* koopen en de gekochte aandee
len ln te trekken. Dit Ie een bewijs van de
groote liquiditeit der maatschappij. Voor de
preferente aandeelhouders ls deze gaste buiten
gewoon voordeellg. omdat de verwachting op
een groote vraag van de zijde der Shell Union
zélf de koereen belangrijk heeft doen stijgen.
Maar ook de gewone aandeelhouders zullen er
zijde bij apinnen. Immers er staan 3 40 millloen
5| converteerbare, sum. preferente aandeelen
uit. waarop reeds een dividend-achterstand be
staat van 154 Koopt de maatsohapplj deze
preferente aandeelen beneden pari la dan
maakt zij ten eerste een boekwinst (ln de boe
ken komen deze aharea tot den pari-koers voor)
en ten tweede vervalt voor de Ingekochte prefs
de dividend-achterstand. Voor de gewone aan
deelhouders snijdt hierdoor het mee aan twee
kanten. Het kon niet uitblijven, of ook de ge
wone aandeelen Shell Unloo vertoonden een

Royal Dutch

Continental OU
Mldcontinental

PhltMpa

Shell Union

20 Jan.
36|

27 Jan.
374

Ui

131

'si

11
10»

Is ln af-

chtlng van de voorjaarsvraag en to>t du-werre
zijn de vooruitzichten hiervoor «eer ginwtlg.
Hetzelfde za.l gezegd kunnen worden van de
spoorweg-veirhoudl.igen. Men «al hebben af te
wachten, hoe Roosevelt reageert op het door
den spoorweg-dictator East/manm Ingediende
reorgamlaatle-voorsrtel. De president heeft het
tot dusverre nog te druk mot zijn goud-wets
ontwerpen, die door het Huls van Afgevaardig
den reeds zijn aangenomen en die voor het mo

ment bij d«i
den Senaat 1

Choflepeake and Ohio
Norfolk and Westen
Pennsylvania

Union Pacific

American Smelting

to behandeling zijn. He
>rden aangenomen.

20 Jan. 27 Jan

De dollar blijft om de ƒ1.58 fluctueeren: tot
dusverre heeft de mededeellng van Roosevelt,
dat hij den koers zal stablllseeren tusschen 1 25
en 1.50. geen uitwerking gehad. Men echrijft
dit toe aan groote baisse-dekkingen en uit dol-
laraankoopen door hen. die weer het kapitaal

POSTVLUCHTEN

AMSTERDAMNED. INDIE
BOUTE.

ALLAHABAD

NAGEKOMEN MARKTBERICHTEN

AMSTERDAM, 30 Jan. Aardappelen. De

rijzen waren: Zeeuweche bonten f 3.704.40;

f 8 70—4.40; dem elgenh f 8—3.40

per kg.; Handel vlug.

LEIDEN. 30 Jan. (GroentenvelUng) andflvlo
f 0.71—1.22 per kist; roode kool f 1.40—7.60;
savoye kool f 1.306.80; groene kool f 0.70— 2.90
pletersel'e f5.50—7; prei f 0.70—2; selderie
f 2.60—-: f knolselderle f 0.50—3.40; gek. kro
ten f3—«i; witlof f6—32; boerenkool f 4—7 20:
uien f 12.60; wortelen fl.205.70; spruiten le
srt. f 1016; 2e b. t 4—11 per 100 xg.

ks; boter 70—80 ct
kaas 2229 ct; per pond; kippen 6090 ct; ko
nUnen 85 ct per stuk

PURMEREND. 30 Jan. Kaas. Aangevoord
partüen kleine boerenkaas f 22.60 per 50 kg.
met röksmerk. Aanvoer 699 kg. Handel matig
Boter f 1.65—1.70; welboter f 1.50—1.65
bejda per xg. Aanvoer 497 kg

molkkoeten f 110—200. stug; 11?' geldekóelei
f 110—200, stug; 13 stieren f 3246. vlug; 25
paarden f 70140. matig alles per stuk; 62
40—60 ct per kg. stug; 300 nuch

-18. vlug, alles per i
r de slacht 34—37 cl

ct per kg. matig; 58 ma
gere varkens f 1220, stug; 197 biggen f 712

pen f 9—25, vlug; 9 bokken f 2

s per «tuk
■*rö*en: kipclorsn f 3.23.8'); eend

Pluimvee Pr«zen: eenden f 030—1; oude
kippen en hanen 45—52% ct, matig; konUnen
f 0252.50 per stuk. matig; duiven p p 40 ct
Gem Kaasbeurs. Aangevoerd 18 part.
26000 kg. Hogste prUs f 21 p 50 kg andel stug
Eieren (Eeiervellng Paradijs) Aangevoerd:
35.000 eendeleren f 3.45—3.85 p 100 atks; 85000
kipeleren. Prijzen: 70-80 kg f 4.10—4.60; 65-66
kg f 3.60—3.70; 63-64 Kg t 3.40—3.60; 58-59 kg
f3.10—3.40; 56-57 kg f 3.10—3.20; 53-55 kg f 8
—3.20; 50-52 kg f 2.9(K-3.10 allea p 100 stuks

ROTTERDAM. 30 Ja*a. Heden kwam hier a
_e vlschmarxt 1 motorkotter en werden v
IJmuiden. Spakenburg, Scheveningen Nieuw
ep eneldcrs 750 manden en ktsben verse
sch en 25 kistjes gerookte visch aangevot
Pröaen: groote tong f 3244: middel f 22-
kle-lne f 1018; tarbot f 10—24. griet f 8—
te schol f 12—18: middel f 14—20: kiel
f48 kabeljauw f 10—18; echelvlsch f 5—;
gull-n f 4—8.

ROTTERDAM. 30 Jan. V e a Aangevoerd

otaal 3832 stuks vee Lw.: 250 paaiden. ïv
ens. 1 ezel 1200 mag. runderen. 354 vette r
eren. 110 vette kalveren. 1260 nucht kalvei

3842 c. ossen 5458 c. 2e kw 45
48 c. 3e kw 3840 c. stieren 60- 54 c. 2e kw
4648 c. 3e kw 40—42 c vette kalveren 859i.
c. 2e kw 7075 c 3e kw 054 c. graskalveren
48—4234 c, nucht. kalveren 2620 c. schapen
403633 c. lammeren 42—3635 c.. slaclit-
paarden 41—3632 c.

Prijzen per stuk van mager vee: Melkkoeien
f 250200—150 stieren f 2652u.'i116, werk
paarden t 160—'125—80. slachtpaarden f Iój100
—75. hitten t 907060. fok nucht. kalveren
f 22—18—14 slacht nucht kalveren 1 10—7—5
kalikoeten f 260—210160. pinken f 100—75r.0,
vaarzen 140—116—96. biggen f 8 ld por ween
1.20—1.10, schapen f 20—16—12. lammeren fl(

handel; Iets hoog
Vette kalveren:
del; 2e en 3e srt
ren 5 ct hoven
Graskalveren:
kalmen handel:p:
Schapen en lan

Biggen: leta ruim

Melk- en kalfkoeiei
reek; handel flauw;
Vaarzen en pinken:

week: vluggen

alm: prtJze
België

vorige week: han
partö'

verkocht Door de C.R C. werden 180 runderen
en pl.m 10 vette Kalveren overgenomen Deze
laatste waien voor België bestemd

Aanvoer gedurende de maand Januari 19.1*
10759 runderen. 250 paarden. 13 veulens 3179
vette kalveren. 4643 nuchtere kalveren. 4416
schapen en lammeren. 138 biggen. 133 bokken.
2 ezels 3862 varkens.

ROTTERDAM, 80 Jan. Eieren. (Rotterd.
Velling) Aangevoerd 140.000 stuks. Prijzen- kip
eieren f 2.55—4; eendeleren f 8.25—4.20 alles

>rloggërs. 27 Kui

De Stoomtrawlers beaomden: RO 15
:10 manden) f 1620. IJM 2 Christine (46
den) f ï570. I.TM 71 Btoemendaal (400 1

f 3610. IJM 158 In'

anden) f 1060:

IJM 14 Isabel (80 manden) f 1540. IJM 117 Een
dracht (90 manden) f 1660. IJM 159 Julle Strelff
(W manden) f 1610, IJM 103 Dolfjjng (106

SCH 133 f 870. KW 48 f «10, KW 78 f 1020 KW
108 f 610.

Prtlzen: tarbot f 1.401; tong 904» e.: liell
bot fl0.75 per kg.; leng f2—0.50; koolvlsch
92—20 c.; vleet f 8—2 80 per stuk; rog f208
per hoop: griet f 3015; gr schol f 1311; ind
schol f 1411.50; setschol f 1614; kl schol
f 17.5010.50; bot f86.60: schar f 122.20; gr
schelv f2925; mldd ld f 26—24; kl m Idem
f22—19; kl ld f 17—11; gr gul f 18—11: kl gul
flO—6.60; wijting f 7 70—2.10; per 60 kg.; ka
beljauw f40—23 per 125 kg.

ZOETERWOlTDn, 29 Jan. Eieren. Aanvoer
3160 stuks. Prijzen: kipeleren f 3.404: eend
eleren f 3.60 belde per 100 stuks: kaas 20—34
ct per pond: hanen 90 ct: kippen 70 ct; konU
nen f 11.50 allee per etuk

58%; Maart 58%; Mei 67;

8.10; M«4

GRAANVOORRADEN TE ROTTERDAM
Per heden bedragen de voorraden aan gra-
len te Rotterdam (de z.g.n. visible etoks):

i 8500 ton; gerst 18000

Beursoverzicht.

Verdeelde markt. Unilever flauw.

Petroleumwaarden onregelmatiq.

Philips vasl. Rubberaandeelen
gedrukt. Talakken vast. Suiker
waarden lager. Scheepv.aandeelen
prijshoudend. Amer. fondsen iets
hooger. Youngleening vast. Ne
derlandsche obligatiemarkt weinig
veranderd.

AMSTERDAM. De Amerikaansche fond-
senmarkt had heden een verdee'd voorko
men. De handel was van geringe afmeting.
Op de Industrieafdeeling was de handel wat
omvangrijker. In Philipsaandeelen ontstond
bij de opening een ïlinke bedrijvigheid. Ze
verbeterden in den loop van den dag tot 260.
Unilever lagen echter flauw, met een notee
rt ng beneden 80. De lage boterprijs op de
wereldmarkt en scherpe concurrentie in het
Engelsche kled handelhedrijf waren klaar
blijkelijk hiervan de oorzaak.

Fo cl ei. Aku waren weinig veranderd. De
Kon. Olie neigden naar reactie. Het verlies
bedroeg nauwelijks 1 De omzetten in
Shell Union waren ingekrompen. Rubberaan
declen waren nauwelijks prijshoudend. Am
sterdam Rubhers verloren 1 Het uitblij
ven van bevestig:ng van de restrictie-genich
ten werkten teleurstellend. Suikerwaarden
konden zie. niet handhaven. Speciaal Nisu
waren flauw en daalden 3 Tabakken
openden vast en waren 3 Tooger. Scheep-
vaartaandeeler en Amerik. fondsen goed van
toon. Duitsche obligaties liepen 'ets op in
verhand met opgewekter geruchten omtrent
de transferbesnrekingen. De Nederlandsche
ohligat'emarkt prijshoudend. Ned. Ind. lee-
n in gen waren iets lager.

Prolongatie 1

Wisselkoersen.

AMSTERDAM 89 IAS.

Heden Vorig
Londen 7.K)l< 7.82
Berlijn 59.— 52.02**
PartJs 9.7-X 9.78
Brnsset 34.68 34.69
Zwitser!. 48.23 46.23

Nlet-offlcieel
Praag 738 738
Madrid 20.— 20 95

ROTTERDAM 30 'AN.

Heden Vorig
Londen 7.78X 7 3u4<
Berlijn 69.00% 58.97
Parijs 9.78% 9.78
Brussel 34.88% 34.87%
ZwitserL 4a23 48.21
N-York 1.55% 1-6%

AMSTERDAM 29 JAN.

Dll.B.gr. 134 137%

lt.0M.Bp. 68.65 58.90

lOOSChn 2730 27.75

lOOB.frs. 6.90 6.97%

IUU P. M. 3.40 &Ö0

Eng. Bp. 7.77% 7.80
Fr. Bkp. 9.77% 9.82%
Pr. 100 Kr. 73 5 7.42%

Aladr. 100 19.75 20.25

Heden Vorig
Weenen
Kopenh. 34.90 3435
Stock h 40 27% 4035
Oslo 393 3930
N.York 1.56% 137%

Heden Vorig

Weenen

Kopenh. 34.75 34.1-2%

Stockh. 40.17% 40.25

Oslo 39.15 39.20

Madrid 20. - 19.97%

Milaan 13.08 13X8

Nlet-officleei

Italië 100 1132% 13.12.%
100 Peng

Japan Ïen46.48.—
Wars. L a7.75 28.26
B.-A pes 037% 0.42%
Bat.Cable L00% 1.0ü%
Bat.zicht -
Boek. 100 1.40 1.50
Zw Bkp. 48.20 4830

IX- EX VERKOOP KOERSEN.
AMSTERDAM 29 JANUARI

Londen 7.79 734 Kopenh. 34.70 86.90

N-Y.cabl. 136 1.58 Oslo 40.00 40.50

Berlijn £837% C9.07% Stock. 4ux0 4030

Parijs 9.76% 9.'i9% Praag 737 7.42
Brussel 34.64 34.74 Ind. Cab. 100% 100%

«tlricb 48.17 48.27 Voorn. PU

Mmdrid 19.85 20 10 Klein. pl. lOO1*»

Milaan 13.01 lo.ll Pr. disc. %pCt

KOERSEN DER EDELE METALEN

Verkoop fUn goud

Voor de industrie r I6i»t

Gouden Ponden f 12.25 Gouden Dollars f 2.49%
Zilver ongetineerd ln baren p kg. fün t 2i.ii>
Verkoop fün goud f 23.5»

>€EN1GE GEDACHTEN OVER IDA ELISABETH

Am- Roman van Slgrid Undset (vertaling
orif door moeder en dochter Basenau en
ped- uitgegeven bij MenlenhoH, A'dam)

ver-

bro Van zulk een machtig boek als dit kom ik
ebeja hei gelezen te hebben niet los vóór ik er
K>d«en en ander over geschreven heb. Dan eerst
ngeien ik het rustig naast mij neerleggen en
ieujodere lectuur ter hand nemen,
itie Sigrld Undset is toch wel een zeer bijzon-
)belere schrijfster, een der waarlijk groote
ingjuteurs. Onwillekeurig krijgen na de lezing
di&n zulk een boek vie mee§t.c andere mooie,
aietobele werken, die gij in den laatsten tijd
tenjenoten hebt, eenigszins kleinere dimension
dloor u. Utrecht heeft meer dan één schoone
i.MJerk. maar als gij pas de Domke.-k verlaat,
wajan geen andere u op dat oogenblik boeien,
den Wat u bij deze schrijfster terstond opval'.

I de groote beheersching van haar stof. Zij
zijtfent het leven en de menschen, en haar
da»ekening van karakters, vaak tot in de
i d<lcinste bijzonderheden afdalend, blijft toch
varfti.id magistraal, belangrijk en heleend om
aagen lezer volkomen in staat te stellen zelf
iscipede te leven, zelf te zien, te hooren en te
cieijcnken. Er zijn auteurs, die al dien arbeid
inioor hun lezers doen. Sigrid Undset
iuw&arentegen zet u aan het werk en de span-
ling-, waarmede gij zoo'n roman van liet
(egin tot het "inde doorleest, wordt niet uit
=^eprikkelde nieuwsgierigheid, maar uit op-
bchte en hartelijke belangstelling geboren.
Bracht zij ons in haar vorigen roman
N leheel in de wereld der middeleeuwen, hier
rorden wij in onzen eigen felbewogcn
~~ijd overgebracht, in het Noorwegen van
•Rans, dat zij even goed kent en lief heeft
Is het Noorwegen der dertiende en veer-
lende eeuwen.

Wij zijn in dit hoek getuige van het leven,
IBjiet worstelende leven en het lijden van een
Tjobple vrouw, Ida Elisabeth, die von den
uinianvang tot het einde het middelpunt van
irai onze gedachten blijft. Terecht draagt het
*K>ek den ondertitel: „Roman van kracht en
ltb15llchL" Het is inderdaad een geweldig
a o^arakter. d?t wij hier vóór ons zien; geen
houw la Kenau Hasselaar, gpen strijdbare
Ji®lmazone, maar een menschenkind voor 100
^ttrocent vrouw, aan wie geen enkele vrouwe-
Jm^jke passie vreemd is: zwakheid, ijdclheid
.ooorf wat dan ook, dat wij. mannen, menschen-
Ioo*enners die wij wanen te zijn, voor speciaal
^rouwplijke eigenschappen uitmaken. Neen,
jwifdegendfel! lien kloeke nobele figuur, die
)i>. jlle kans had in een moeras van sensuali
teit en psychische ellende te verzinken,
maar die zich kloekmoedig opheft en wel
de zwaarste offers brengt in eigen

iewu d c
""Tracht.

Slgrid
i*rT®rtuigi

Slgrid Undset is, gelijk men weet, uit volle
vertuiging roomsch-katholiek geworden,
..,'fiaar haar geloof, naar inperlijk-religieuse
dfvertuiging komt in dit bock nergens dni-

SJpli» naar
rifooge

iij verplaatst ons ln het
Noorwegen, waar de Luthersche kerk
déoR onbestreden meesteres is. Maar kerk.
dominee en h'ihel srelen in dit verhaal geen
*it>l van bet" mis, terwijl er naar de room
jjMie kerk. die toch ook in dit land eenmaal
itrrït moederkerk was, slechts een enkele

vluchtige heenwijzing gevonden wordt Het
is een boek zender God. Het toont ons wat
een mensch vermag in eigen kracht wat
een besliste wil om goed te zijn en om aan
de nobele anndritten door het moederschap
opgewekt, ie gehoorzamen, tot stand kan
brengen.

Ida El:sabeth het is merkwaardig dat
zij, ofschoon gehuwd, altijd bij haar eigen
naam genoemd wordt, als om aan te toonen
dat geen enkele verbintenis deze sterke per
soonlijkheid binden of aan zich zelf ver
vreemden kan is als wij haar leeren ken
nen de vrouw van Frithiof Braatö, een goed-
hartigen slappeling, met wien zij van kinds
been af bekend en vertrouwd was en aan
wien zij, helaas, in een onbezonnen oogen
bllk haar onschuld heeft prijs gegeven. Uit
dezen droeven misstap werd de noodzake
lijkheid van een huwelijk geboren, dat nooit
had moeten gesloten worden. Gaandeweg
worden uit deze onevenwichtige verbintenis
vier kinderen geboren, waarvoor de zwak-
hartige. onbetpekenende vader absoluut de
verantwoordelijkheid niet kan dragen en
opvoeding feitelijk geheel op de schou
ders van zijn teleurgestelde, naar rijker en
voller bestaan hunkerende vrouw komt te
rusten. Zij slaat zich door het leven heen
niet als een gefingeerde romanheldin, maar
als een echt. levend, worstelend menschen
kind, dat óns vleesch en bloed met zich om
draagt int helaas peen levenden God en
geen goddelijke wet erkent, maar haar ge
weten eerbiedigt, zonder te verstaan dat het
de stem vin God in haar binnenste is.

Evenals Ibsen weet zij het leven in zoo'n
klein Noorsch provinciestadje tot een spiegel
van het bonte, aangrijpende menschenleven
in zijn geheel te maken. Er wordt hier in
•lit kleine plantsje-in-de bergen niet minder
geleden en gestreden dan in de groote steden
des lands.

Er komt een man ln haar leven, een ge
neesheer. die haar oprecht en hartelijk
waardeert die haar. de veel jongere, tot zijn
vrouw begeert en die alles wat er in haar
naar liefde, overgave, toewijding snakt,
wakker roept. Zij is in beginsel ook wol
bereid van haar «lappen, karakterloozen
man te scheiden, die door overspel van zijn
kant haar zelf de wettelijke rechten er toe
verschaft. Maar toch kon zij er niet toe be
sluiten. F.r werken in haar geheimzinnige
machten d'p. haar verhinderen den ramp
zalige geheel en al los te laten, al is het
haar ook een groote verlichting dat hij.
doordat hij elders werk vindt, schijnbaar
voor coed uit hnar gezichtskring wegraakt

Ned-'t deze dokter van het tooneel ver
dwenen is hii sterft plotseling komt er
Inter een man in hear leven, Toksvold ge-
heeten, die onnoemelijk meer kansen biedt
voor haar geluk dan Frithiof, die rich
geheel en al vpn haer ne^ft afgewend. Maar
de liefde voor banr kinderen, die den vreem
de al* pen indringer beschouwen, Mij ft voor
haar een belemmering den beslissender
«tan t« doen en de echtscheiding tot een
wettelijke daad te doen verk'iren.

Dit alles wat ik nu roo kort en zakelijk
vertel, wordt in het boek op dc levendigste

en boeiendste wijze verhaald. En alle fi
guren, die ons voor oogen treden, krijgen
gestalte en leven voor u. Het zijn échte
meuschen. Veqjal zijn zij van klein, arm
zalig en meelijwekkend kaliber. Maar is dat
zoo ook niet het geval in de werkelijke
wereld waarin wij verkeeren?

Jammer is het dat ook in dit boek, schoon
minder dan in haar vorige romans, af en
toe van die sierk realistische uitdrukkingen
en beschrijvingen voorkomen, die de lezing,
en stellig de voorlezing van zulk een werk,
luer en daar pijnlijk en moeilijk maken. Wij
willen volstrekt niet preutsch doen en ook
geen Farizeeërs zijn. Want veel erger en be
denkelijker dan zulke sexueele reminiscen-
zen, die nooit uit gemeenheid en opzettelijke
grofheid bij deze schrijfster voorkomen, veel
erger en bedenkelijker is de slappe, vlakke
moraal van zoo menig „fatsoenlijk", ja
„christelijk" boek, v/aar geenerlei zedelijke
kracht van uitgaat

Dit machtige boek heeft ongetwijfeld wèl
een moreele uitwerking op den lezer, ook op
den christelijken lezer, die dit werk onmoge
lijk uit de hand kan leggen zonder te ge
voelen: wanneer een vrouw als Ida Elisa
beth. die geenerlei beslist geloof bezit zóc-
heslist en moedig door alle bezwaren zich
heenslaat, zóó nadrukkelijk den slechten
weg verwerpt en den wee van plicht en ge
weten bewandelt, hoedanig behooren wij.
die den naam des Hoeren belijden, dan t9
zijn in heiligen wandel en godzaligheid!

Wat mij vooral treft is de groote uitbeel
dende kracht van Sigrid Undset Of zij nu
een natuurtafereel of een huiskamer, het
atelier van een naaister of het interieur van
een sanatorium beschrijlt, het is altijd
levend, tot in de fijnste bijzonderheden uit
gewerkt, maar nooit vermoeiend en steeds
dienstig om u het geheel levendig voor den
geest te roepen. De heelden zijn altoos tref
fend juist; telkens denkt gij: „hoe raak, hoe
mooi, hoe echt naar het leven is dat getee-
kendl"

Een staaltje uit honderden.

Zij beschrijft den ouden heer Jens Braatö,
die met zijn onafscheidelijke viool in de
hand zijn stervenden zoon komt bezoeken.
Zij teekept hem aldus, nadat zij met zekeren
tegenzin oen kus van haar vroegeren schoon
vader ontvangen heeft: „Hij had zich 's mor
gens niet geschorpn pn de baardstoppels op
de rimpelige wangen blonken als zilver.
Zijn mocie goud bruine oogpn waren in de
kassen weggezonken en de huid 'er om heen
was bruin, heel dun en dicht gerimpeld.
Zijn donkerblond glanzer» haar was wit
aan de slapen en hing neer als oud, over
jarig gras."

Alle figtifn zijn scherp geteekend en
als zij het niet zijn, dan ls het alleen-om
dat zij zelf geen vaste lijnen bezitten.

Ach. het ls zoo weemoedig deze maat
schappij van Noorwegen, die toch in hoofd
zaak niet anders is dan de onze, g^de te
slaan. Wat al slappe, onzelfstandige men
schen komen er in voor! Maar z ij n helaas
de moeste menschen geen copieën van een
ander, onvolgroeide kinderen, lieve of on
deugend*. nare of beminnelijke figuren van
klei week en indrukbaar, omdat zij de
zoo noodipe vuurproef niet hebben door
«tian* Hop fijn en veelzijdig wordt daaren
tegen de gestalte van de hpofdpersoon ons
belicht! Wij leeren deze vrouw met haar

echt vrouwelijk en toch zoo moedig karak
ter door en door kennen, waardeeren en
liefhebben. Onvergetelijke bladzijden komen
er in het boek voor; bij voorbeeld wanneer
Ida in den midzomernacht in haax krach
tige. volle, vrager.de leven ons voor oogen
treedt. Zij is inderdaad, gelijk die sympa
thieke, origineele vroedvrouw haar noemt:
een „flink mensch zonder kunsten en
kuren."

Twee mannen, ik heb het reeds gezegd,
kruisen haar weg en elk hunner zou bij een
schrijver van kleiner allooi stpllijj gediend
kunnen hebben om „een gelukkig paar"
met Ida te vormen. Die goedhartige, ietwat
cynische en toch zoo beminnelijke dokter
Sommorveld. en de warmbloedige, sympa
thieke Toksvold, die zoo echt mooi zich zelf
en Ida karakteriseert als hij zegt: „Ik geloof
niet dat ik in het begin verliefd op je was
toen ik verleden jaar kennis met je maakte.
Maar het was zóó dat ik plotseling de heele
wereld beter vond. Ik ergerde mij niet meer
zoo en wond mij niet meer zoo op wanneer
ik ln aanraking kwam met domme of klein
zielige menschen. Nu wist ik dat er ook
zooveel verstandige, pmedige menschen
waren, vele absoluut zuivere menschen. Je
weet, ik was mij sltijd wel bewust dat ze be
stonden. maar toen ik jou leerde kennen,
drong het pas goed tot mij door. Het was
of ik den hoed afnam voor de heele mensch-
heid als ik jou groette beneden bij het sta
tion." Ja, dat is ook het ware liefhebben en
dat is geen overdrijving.

Zij vond dat het haar precies zóó was
vergaan. Ook zij had van dien dag af dat
zij hem voor het eerst had ontmoet, meer
vertrouwen gekregen in het leven en „zij
was verliefd op hem geworden toen zij hem
reeds liefhad." Is dat niet mooi en diep
gezegd?

Maar het kómt niet tot een huwelijk, want
Ida gevoelt meer en mepr dat haar kinderen
door een verbintenis met Toksvold, waar zij
mei lichaam en ziel naar verlangt schade
zouden lijden. Hoe mooi wordt dat alles
beschreven! Haar geheele wezen gaat naar
dien man uit, die haar liefde, een positie
en ooi; „zooveel mogelijk genegenheid" voor
haar kinderen belooft. Zij heeft zich, echt
vrouwelijk, om zijnentwil weer eens mooi
cn gracieus gpkleed Zij was er zoo dank
baar voor dat hij haar, wier eerste jeugd
en schoonheid toch onherroepelijk voorbij
waren, zoo eerlijk en hartelijk liefhad.

Maar nu

Haar jongste ventje, dat naast haar ln da
jongenskamer slaapt, heeft wintervoeten ge
kregen; zij heeft hem af en toe in deze koude
dagen alleen gelaten om met den geliefden
man een mooi concert of wat dan ook bij
ronen. Zij voelt af en toe een pang in
haar hart

Het ventje komt bij haar met zijn pijnlijke
'oeten. Het was werkelijk wAAr. zijn teenen
varen gezwollen met glanzende vuurroode
plekken. Den vorigen winter had hij leelljk
wintervoeten gehad. Hè, zou dat nu weer
beginnen?

„Stil, stil", fluisterde zij, terwijl zij in hel
medicijnkastje zocht. Zij vond «»en stuk
schapenvet, verbandgaas en talk. „Kom in
■nijn kamer. jong", en zij deed hei licht bij
Ie 'oneens uit Terwijl zij het vet in een
lepel boven het vlammetje van het nacht
lichtje verwarmde, zat Tryggve in den

schommelstoel te draaien en te rillen van
verrukking dat al die voorbereidingen hem
golden, maar ook omdat hij het koud had.
„Maar wat heb je dan voor schoenen aan
gehad deze dagen!" „Mijn sandalen, en zij
zijn zoo stuk, moeder, en toen zei Ragnhild
dat ik mijn vetleeren laarzen aan moest
doen maar die zijn mij te klein geworden.
Ik kan er niet meer in."

Met gewetenswroeging dacht zij er aan
dat het kind door kapotte sandalen winter
voeten had gekregen, terwijl zij een corset
kocht van 40 kronen en een avondjapon en
vergulde balschoenen. Zijn teenen waren
flink ingesmeerd, verbonden met windsels.
Nu nog een paar schoone kousen over alles
heen aangetrokken. „Zoo, nu weer naar bed
hoor." Zij kuste hem tot afsluiting van de
plechtigheid.

Aioeder mag ik nu niet bjj jou in bed
kruipen nu ik pijn heb?"

Zij blies het licht uit, nam den jongen
op en logde hem op den breeden divan. Op
hetzelfde oogenblik dat zij naast hem kwam
liggen, rolde het kereltje zich op met zijn
hoofd in haar armholte en zijn kin tegen
haar buik, knorrend van welbehagen en
sliep dadelijk in.

Ida Elisabeth zuchtte even. Nu moest zij
ook maar gaan slapen. Er zweefde haar Iets
voor den gc^st dat een moeder ver af staat
van haar kinderen wanneer zij verliefd is
op een man, zelfs wanneer zij die kinderen
in haar armen houdt ln plaats van den
man."

Is dat alles niet diep gevoeld en mooi
gwegd? Haar geweten, haar plichtsbesef
winnen het op haar vrouwelijk verlangen.
Zij beseft het gevaar en zij ziet het moedig
onder de oogen. Zij gevoelt het, de kinderen
zullen voor haar aanstaanden man een lastig
toevoegsel tot zijn geluk zijn, dat hij be
reid is op den koop toe te nemen, maar dat
mèg en wil zij niet aanvaarden. En zoo
vervreemden die twee zielen allengskcns
van elkander. Hun zielen schreien, maar
zij zien beiden in dat het niet anders kan.

Hoe graag zou men nu een beslist geloof
bij deze twee menschen hebben gevonden!

Maardan zouden zjj zeker ook vroeger

heiden reeds anders gehandeld hebben. Eu
tóch fs er bij Ida Elisabeth een religieuss
ondertoon, dien ge dankbaar opmerkt, ook
betreurt gij hot dat er geen besliste keuze
voor God gedaan wordt

Bij het sterfbed van haar sinds lang ver
laten man. maar dien zij in zijn laatste te
ringperiode in het sanatorium opzoekt en
met het laatste restje van haar liefde tege
moet komt lezen wij deze woorden: „Ge
dane zaken nemen geen keer. Niets wat
hier op aarde is gedaan kan ongedaan wor
den gemaakt Maar buiten deze aarde zijn
er eindelooze ruimten, waarvoor do dag
zijn sluier spant" En terwijl zij daar bij het
sterfbed stond voelde zij zich zeker over
tuigd dat er iefs bestond, even werkelijk en
even onzichtbaar als de sterren hij klaar
lichten dag en dat was hetzelfde voor hen
alle vier. God. het eenige begrip, dat wer
kelijk hetzelfde was voor hen allen Fr was
iets buftpn tiid en ruimte waar jevgd en
ouderdom één waren al vormden zij hlei
tezamen het patroon in een weefsel.

Frithiof Braatö is gestorven. Ida Elisa
beth heeft haar oudsten zoon Carl bij zich,
den zwakken maar allengs ontwakeuden
jongen, die zulk een geheimzinnigen drang
naar zijn eigen vader neeft gehad cn die nu,
geheel alUep, den doodo nog eens zien wit
Kien vocit het; de jongen is ontwaakt
Hij was, evenuh zijn moeder het moeilijke
leven ingegaan en trachtte er van te
maken wat hij kon.

Ik schrijf de laatste bladgij de van dit boek
over:

Ida zal voor het laatst naar het sanato
rium gaan om den gestorven Frithiof nog
even te zien. Luid snikkend is Carl bij naar
gekomen. 4

„Je vader ls buitengewoon mooi zoorls hij
daar ligt, zoo mooi als hij nooit geweest is
tijdens zijn leven. Het is heel wonderlijk."

Carl stond stil voor zich uit te kijken.

„Ja moeder ik wil liefst alléén naar hem
toe gaan."

„Doe wat je wilt"

Zijn moeder kuste hem op het voorhoofd.
„Je bent nu een groote jongen. Carl."

Het ls een tragisch boek. Maar het leven
i s dan ook tragisch. Dat ziet men tegenwoor
dig veel scherper dan vroeger. De tijd dat
men dweepte met de natuur en met die
„lieve onschuldige" hejdenen daar in de
verte, is lang voorbij.

Neem maar welk boek van de „jongeren"
gij wilt ik denk bijv. aan „Begin" van
Diet Kramer, dat ik net bezig ben te lezen
en gij voelt en tast h o e de tegenwoor
dige jeugd mijlen en mijlen ver Afstaat van
hetgeen vroeger algemeen, en thans in posi-
tfef-christelijke kringen nog vrij menigvul
dig, wordt aangetroffen. Maar niet alleen de
jeugd, het gansche menschdom verandert.
Wij worden allen door den geest des tijds
aangeraakt en beïnvloed. Alle heilige be
ginselen worden betwijfeld, en indien al
niet betwijfeld, dan toch met gansch andere
oogen beschouwd dan door onze ouders en
grootouders geschiedde.

Ik heb mij verwonderd dat Sigrid Undset
zoo geheel en al kunstenares kan wezen en
aan haar christelijk geloof, dat zij toch in
zijn Roomschen vorm met zooveel overtui
ging omhelst, in zulk een boek geen mce-
zeggensrhap geeft Ik voor mij zou het on
mógelijk kunnen verzwijgen dat Christus
de hoogste, de absolute norm behoort te zijn
waar het levensvragen geldt als er hier ter
sprake komen. Maar in elk geval, het doet
weldadig aan dat in een materialistische
muatsrhappij, en ln een kleine, veelszins
kleinüche atmosfeer, waarin de dramatis
personae van Sigrid Undsets hoek ademen
en handelen, zulk een kloek getuigenis voor
de majesteit van het geweten wordt af
gelegd.

Laat ons, die deze tragische geschiedenis
kunnen bezien ln het licht van Christus ook
hiorult leeren dat zonder Hem ook de
edelste krachtsinspanning niet verder reikt
dan tot aan het graf, waarin alle illusiën
•erzinken.

Welzalig de mensch. die met rustig ver
trouwen zegeen kan met den psalmist: „Gil
zult mij leiden .1oor Uw raad o Heer, en
daarna mij in heerlijkheid opnemen

J. H. GUNNING J.Hz.

Vmsterdam, Jan. '31.